Yargıtay ve BAM Uygulamalarına Göre Fazla Çalışma
 Dr. Özgül Özkan Ürün, Nurettin Ceylan  - Kitap
Yargıtay ve BAM Uygulamalarına Göre

Fazla Çalışma

2. Baskı, 
Temmuz 2025
Kitabın Detayları
Dili:
Türkçe
Ebat:
16x24
Sayfa:
440
Barkod:
9786253811693
Kapak Türü:
Karton Kapaklı
Fiyatı:
770,00
24 saat içerisinde temin edilir.
Kitabın Açıklaması
Kitap işçilik alacakları konusunda Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemelerinin uygulamalarını ortaya koymayı hedef edinmiş bir çalışmanın ilk ürünüdür. İşçilik alacaklarından fazla çalışma konusundaki uyuşmazlıklarda Yargıtay'ın ve Bölge Adliye Mahkemelerinin uygulamasını anlatan bu kitabın akademik bir iddiası olmamakla birlikte, konular akademik bir ciddiyetle ele alınmış, açıklamalar akademik bir titizlikle hazırlanmış, konunun temel kaynaklarına, monografilere, yayımlanmamış doktora ve yüksek lisans tezlerine atıf yapılarak, bu eserlerden faydalanılmıştır.
İncelenen her konuda amaçlanan, Yüksek Mahkeme uygulamalarını ortaya koymak olduğundan, kitabın yazarlarının neredeyse hiçbir görüşü yansıtılmamıştır. Buna mukabil konunun doktrinde ve yargı kararlarında tartışmalı olan yahut farklı yorumlanan vecheleri de göz ardı edilmemiş, bu hususlara genel olarak dipnotlarda dikkat çekilmiştir.
Uygulamacılara yönelik olarak hazırlanan bu eserde, konuların incelenmesinde iki temel amacın olduğu söylenebilir. Öncelikle Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemelerinin konu hakkındaki güncel görüş ve uygulaması tespit edilmiş, sonrasında ise uygulamaya dair en güncel kararlara yer verilmiştir. Böylece tüm uygulamacılara (avukat, hakim, bilirkişi vd.), Yüksek Mahkeme uygulamalarına kolayca erişme imkanı sağlanmıştır.
Kitabın Konu Başlıkları
.
Fazla Çalışmanın İspatı ve Hesaplanması
.
Fazla Çalışma Ücretinde Faiz, Zamanaşımı ve Hakkaniyet İndirimi
.
Fazla Çalışmanın Asıl Ücrete Dahil Olması
.
Fazla Çalışmada Günlük, Gecelik, Haftalık ve Yıllık Sınır
.
Vardiyalı Çalışmalarda Fazla Çalışma
.
Fazla Çalışma Ücretinden Sorumluluk
.
Fazla Çalışma Ücretinin Ödenmesi ve Ödenmemesine Bağlanan Sonuçlar
.
Özellik Gösteren Meslek Grupları
Kitapla İlgili Kategoriler
Yorumlar
Kitabın İçindekileri
2. Baskıya Önsöz 
5
Önsöz 
7
Kısaltmalar 
25
Birinci Bölüm
FAZLA ÇALIŞMA KAVRAMI, FAZLA ÇALIŞMA SAYILAN
HALLER VE ÇALIŞMA OLARAK SAYILMAYAN DURUMLAR
I. FAZLA ÇALIŞMA KAVRAMI 
27
A. Yasal Çalışma Süreleri 
27
1. Fazla Sürelerle Çalışma 
27
a. Fazla Sürelerle Çalışma Kavramı 
27
b. Fazla Çalışma–Fazla Süreli Çalışma (Farklılıklar Tablosu) 
31
2. Fazla Çalışma 
31
a. Haftalık Çalışma Süresi ve Haftalık Fazla Çalışma 
31
b. Günlük 11 Saat Sınırı ve Günlük Fazla Çalışma 
31
c. Gece Çalışması ve Gece Çalışmasında Fazla Çalışma 
33
aa. İşçinin Çalışmasının Bir Kısmının Gündüze Denk Gelmesi Halinde Gece Çalışması 
35
bb. Gece Çalışmasında Turizm, Özel Güvenlik ve Sağlık Çalışanları İstisnası 
37
aaa. İstisna 04.04.2015 Sonrası Dönem İçin Geçerlidir 
37
bbb. Yazılı ve Açık Onay Şarttır 
38
ccc. Yazılı ve Açık Onay Olsa da Günlük 11 ve Haftalık 45 Saat Sınırı Uygulanır 
39
d. Fazla Çalışma Ücretinin Asıl Ücrete Dahil Edilmesinde Yıllık 270 Saat Sınırı 
40
aa. Yıllık 270 Saat Sınırının Taraflarca Düşürülebilmesi 
41
bb. Yıllık 270 Saat Hesabında Fazla Süreli Çalışmaların da Hesaplanması Gerekir 
43
cc. Çalışmanın 1 Yılı Doldurmadığı Durumda Yıllık 270 Saat Sınırının Uygulanması 
44
aaa. Yargıtay 22. HD. ve Yargıtay 7. HD.’nin Eski Uygulamaları 
44
bbb. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin Güncel ve Yerleşik Uygulaması 
45
ccc. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 2021 Tarihli İlke Kararı 
46
ddd. BAM Uygulamaları 
46
e. Günlük, Haftalık ve Gece Çalışması Sınırının Birlikte Aşılması Halinde Hangisinin Uygulanacağı Sorunu 
47
B. Vardiyalı Çalışmalarda Fazla Çalışma 
47
1. Üçlü Vardiya Sisteminde Fazla Çalışma 
48
a. Üçlü Vardiya Sisteminde Kural Olarak Fazla Çalışma Yoktur 
48
b. Üçlü Vardiya Sisteminde Fazla Çalışma Yapıldığının İspat Edilmesi 
49
aa. Yazılı Delil Bulunması 
49
bb. Davalı Tanıklarının Teyit Etmesi 
50
cc. Şüpheden Uzak ve Kesin Deliller 
51
2. 12 Saat Çalışma–24 Saat Dinlenme Sisteminde Fazla Çalışma 
52
3. 12 Saat Çalışma–36 Saat Dinlenme Sisteminde Fazla Çalışma 
53
4. 24 Saat Çalışma–24 Saat Dinlenme Sisteminde Fazla Çalışma 
55
a. Uyku İhtiyacının Giderildiği Durumda 
56
b. Uyku İhtiyacının Giderilmediği Durumda 
56
5. 24 Saat Çalışma–48 Saat Dinlenme Sisteminde Fazla Çalışma 
58
C. Şua Çalışmasında Fazla Çalışma 
60
1. Şua Çalışmasında Haftalık 35 Saat Sınırı 
60
2. Şua Çalışmasında Günlük Saat Sınırı Yoktur 
61
3. İşçinin Yapmış Olduğu Çalışmanın Şua Çalışması Olmasının Şartları 
62
D. Fazla Çalışma Ücretinin Asıl Ücrete Dahil Edilmesi 
65
1. Anlaşmanın Yapılması 
66
a. İş Sözleşmesi ile Yapılabilir 
66
c. İşyeri Yönetmeliği ile Yapılabilir 
67
aa. İşçinin Yönetmeliği İmzalamış Olması Gerekir 
67
bb. İşçinin İmzalamadığı Yönetmelik İşçiye Tebliğ Edilmiş Olsa da Geçersizdir 
68
cc. İmza Edilen Yönetmelik Hükmü İmza Tarihinden Sonrası İçin Geçerlidir 
68
2. Anlaşmanın Geçerlilik Şartları 
69
a. İşçinin Yazılı Onayı 
69
b. İşçinin İmzasının Olmaması 
70
aa. İşçi Tarafından İmzalanmadıkça Sözleşme de Yönetmelik de İşçiyi Bağlamaz 
70
bb. İmza Hükmün Bulunduğu Sayfada Olmak Zorundadır 
72
c. Sözleşme Tarihinin Yazılmamış Olması 
74
d. Ücret Miktarının Yazılmamış Olması 
76
aa. Yargıtay Uygulamasında Ücretin Yazılmamış Olması 
76
aaa. Yargıtay’ın Eski Uygulaması 
76
bbb. Yargıtay’a Göre Salt Ücretin Yazılmamış Olması Anlaşmayı Geçersiz Kılmaz 
76
ccc. İşçiye Asgari Ücret + 22,5 Saatlik Ücret Ödeniyorsa Anlaşma Geçerlidir 
77
bb. BAM Uygulamalarına Göre Ücretin Belirlenmesinin Geçerlilik Şartı Olup Olmadığı Sorunu 
78
aaa. Yargıtay Uygulamasını Takip Eden BAM Daireleri 
78
bbb. Yargıtay’ın Aksi Yönünde Karar Veren BAM Daireleri 
79
e. İşçinin Ücretinin Asgari Ücretin Üzerinde Olması Geçerlilik Şartıdır 
81
aa. Ücretin, Asgari Ücretin Ne kadar Üzerinde Olması Gerektiği Sorunu 
83
bb. Yargıtay ve BAM’a Göre Ücret, Asgari Ücretin 1,15 Katı Olmalıdır 
84
f. Serbest Zaman Kullandırılması Hükmü, Anlaşmayı Geçersiz Kılmaz 
85
3. Hüküm ve Sonuçları 
86
a. Yapılan Anlaşma Yıllık 270 Saate Kadar Geçerlidir 
86
b. İşçinin Temel Ücreti Fazla Çalışma Dahil Olarak Ödenen Maktu Ücret Olur 
86
aa. Fazla Çalışma Yapılmadığından Bahisle İşveren Ücreti Geri İsteyemez 
86
bb. Ödenen Ücret Temel Ücret Olduğundan Diğer Alacakları da Etkiler 
87
c. Fazla Çalışmanın Asıl Ücrete Eklenmesi, Fazla Çalışma Onayından Başkadır 
88
aa. Uygulamada Birbirine Karıştırılan Durumlar 
89
bb. Fazla Çalışma Onayı ve Fazla Çalışmanın Asıl Ücrete Eklenmesi (Farklılıklar Tablosu) 
91
d. Anlaşma İmza Tarihinden Sonrası İçin Geçerlidir. Yenilemeye Gerek Yoktur 
91
E. Fazla Çalışmalarda Denkleştirme 
92
1. Denkleştirme Yapılabilmesi İçin Tarafların Anlaşmış Olması Gerekir 
94
a. Denkleştirme İçin Anlaşmanın Yazılı Olması Şart Mıdır? 
95
b. Yargıtay’a Göre Yazılılık Şart Değildir. Örtülü Denkleştirme Mümkündür 
95
c. Yargıtay Uygulamasını Takip Eden BAM Daireleri 
96
d. Yargıtay’ın Aksi Yönünde Karar Veren BAM Daireleri 
97
2. Denkleştirmenin Uygulanması 
98
a. Denkleştirme En Çok 2 Aylık Periyotlar Halinde Yapılır 
98
b. Denkleştirme Dönemi Olarak 2 Aydan Az Bir Süre Belirlenebilir 
98
c. Denkleştirme Dönemlerinin Mutlaka Ayrı Ayrı Değerlendirilmesi Gerekir 
99
d. Haftalık Çalışma Saati 45 Saatin Altında Belirlendiyse Denkleştirme Buna Göre Yapılır (Fazla Sürelerle Çalışmada Denkleştirme) 
99
3. Denkleştirmenin Sınırları 
100
a. Günlük 11 Saati Aşan Çalışmalar Denkleştirmeye Tabi Tutulamaz 
100
b. Gecelik 7,5 Saati Aşan Çalışmalar Denkleştirmeye Tabi Tutulamaz 
101
c. Hafta Tatili ve UBGT Çalışmaları Denkleştirmeye Tabi Tutulamaz 
102
II. ÇALIŞMA SÜRESİNDEN SAYILAN HALLER 
103
A. İşçinin İşe Hazır Olarak Beklediği Süre (m. 66/1–c) 
103
B. Yer Altı veya Su Altı İşlerinde İnip Çıkmada Geçen Süre (m. 66/1–a) 
103
C. Kadın İşçilerin Süt İzni (m. 66/1–e) 
104
1. Süt İzninde Çalışılan Süre Doğrudan Fazla Çalışma Sayılır 
104
2. Süt İzninin Toplu Kullandırılması 
105
D. Çalışma Süresinden Sayılan Yolda Geçen Süreler 
106
1. İşçinin İşyerinden Başka Bir Yerde Çalışmak Üzere Gönderilmesinde Yolda Geçen Süreler (m. 66/1–b) 
106
2. Çalıştırmak Üzere Başka Yere Gönderme (m. 66/1–b) ile İşyerine Götürülüp Getirmenin (m. 66/1–f) Karıştırılması 
107
3. İş Güvenliği Uzmanları Hakkındaki Yönetmelik Kanuna Aykırı Olduğundan Uygulanmaz 
108
E. İşçinin İşyeri Dışında İşverenle İlgili Bir Yerde Meşgul Edilmesi (m. 66/1–d) 
109
F. Çalışma Süresinden Sayılan Eğitim ve Seminerler (İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi) 
109
III. ÇALIŞMA SÜRESİNDEN SAYILMAYAN HALLER 
109
A. Ara Dinlenme Süreleri 
109
1. Kanuna Göre Kullandırılması Gereken Ara Dinlenme Süreleri 
110
2. Günlük 11 Saati Aşan Çalışmada 1,5 Saat Ara Dinlenmesi Verilmelidir 
111
3. Ara Dinlenme Sürelerinin Uygulandığı Karinedir. Uygulanmadığını İddia Eden İspat Etmelidir 
112
a. Ara Dinlenme Süresinin Daha Az Kullanıldığının İspatı İşçiye Düşer 
114
b. Ara Dinlenme Süresinin Daha Çok Kullanıldığının İspatı İşverene Düşer 
114
c. Nitelikli İspat Gerekli Olup Sadece İddia Eden Tarafın Tanık Anlatımı Yeterli Değildir 
115
B. Çalışma Süresinden Sayılmayan Yolda Geçen Süreler 
118
1. İşçilerin Yerleşim Yerinden Uzak Olup Toplu Bir Şekilde Götürülüp Getirilmeleri Sırasında Yolda Geçen Süreler (m. 66/1–f) 
118
2. Sosyal Yardım Amaçlı Olarak İşyerine Götürülüp Getirilmede Yolda Geçen Süreler (m. 66/1–f) 
120
C. Çalışma Süresinden Sayılmayan Eğitimler (İş Sağlığı ve Güvenliği Dışındaki Eğitimler) 
121
IV. GENEL KURALLARA GÖRE ÖZELLİK GÖSTEREN MESLEK GRUPLARI 
122
A. Üst Düzey Yönetici 
122
1. Üst Düzey Yöneticinin Fazla Çalışması Bakımından Genel Kural 
122
2. Genel Kuralın İstisnası Olarak İşverenin Açık Talimatı 
123
3. İşçinin Üst Düzey Yönetici Olup Olmadığının Tespitinde Kriterler 
124
a. Temel Kriter: Kendi Mesaisini Kendisinin Belirleyebiliyor Olması 
125
b. Yardımcı Kriterler 
126
aa. Aynı İşyerinde Emir ve Talimat Verecek Kimsenin Olmaması 
127
bb. Müdür de Olsa Emir ve Talimat Verecek Biri Varsa Üst Düzey Yönetici Sayılmaz 
129
cc. Çalışma Saatinin Merkezden Bildirilmesi Halinde Üst Düzey Yönetici Sayılmaz 
130
dd. Üst Düzey Yönetici Olarak Kabulü İçin İşçinin Ücretinin Yüksek Olması Gerekir 
131
ee. Fazla Çalışma Ücreti Asıl Ücrete Dahil Edilmişse Üst Düzey Yönetici Sayılmaz 
133
ff. Sözleşmede Fazla Çalışmaya Dair Hüküm Bulunması Üst Düzey Yönetici Olmadığını Gösterir 
134
4. Yargıtay ve BAM Kararlarına Göre Üst Düzey Yönetici Kabul Edilen İşçiler 
135
a. Proje Müdürü 
135
b. Şantiye Şefi 
136
c. Banka Şube Müdürü 
137
d. Bölge Müdürü 
138
5. Yargıtay ve BAM Kararlarına Göre Üst Düzey Yönetici Kabul Edilmeyen İşçiler 
139
a. Mağaza Müdürü 
139
b. Satış Müdürü 
139
c. Muhasebe Müdürü 
140
d. Pazarlama Müdürü 
140
B. Apartman Görevlileri (Konut Kapıcıları) 
140
1. Konut Kapıcısının Fazla Çalışmasının İspatı 
141
a. Kapıcının Fazla Çalışması Bakımından Açığa Kavuşturulacak Hususlar 
141
b. Sadece Davacı Tanıkları ile Sonuca Gidilemez, Keşif Yapılmalıdır 
142
c. Kapıcının Yaptığı İşlerin Ne Kadar Süre Tuttuğu Hesaplanmalıdır 
143
2. Boş Zamanlar Çalışma Süresinden Sayılmaz 
145
3. Ek İş Yapan Kapıcının Fazla Çalışması Yoktur 
146
C. Tır Şoförleri 
147
1. Yurt İçi Tır Şoförleri 
147
a. Tanıkların Bilgisinin Mutlaka Görgüye Dayalı Olması Gerekir 
147
b. Takograf Kayıtları Varsa Bu Kayıtlar Esas Alınır 
148
c. Davacı Takograf Kayıtlarına Dayandıysa Kayıtlar Getirtilmelidir 
149
2. Yurt Dışı Tır Şoförleri 
150
a. Fazla Çalışma Salt Tanık Anlatımı ile İspat Edilemez. Yazılı Delil Gereklidir 
150
b. Tanık Anlatımı Mutlaka Görgüye Dayalı Olmalıdır 
151
D. Servis Şoförleri 
151
1. Servis Saati Dışında Başka İş Yapması veya Çalışmaya Hazır Bekletilmesi 
152
2. Servis Saati Dışındaki Süreyi Serbest Zaman Olarak Kullanması 
153
E. Radyoloji ve Radyom Çalışanları 
155
F. Eczane Çalışanları 
155
1. Eczacılar Odasından Gelen Cevap Tek Başına Fazla Çalışmayı İspat Etmez 
156
2. Eczane Çalışanı Fazla Çalışmasını Tanık ya da Yazılı Delille İspat Etmelidir 
156
3. Tanık Beyanları ile Kurum Cevapları Birlikte Değerlendirilmelidir 
157
G. Tıbbi Mümessil 
157
H. Satış Temsilcisi (Pazarlamacı) 
158
I. Maden İşçileri 
159
1. Günlük 7,5 ve Haftalık 37,5 Saatlik Çalışma Sınırı Yalnızca Yer Altında Çalışanlar İçin Geçerlidir 
160
2. Yasal Değişiklikten Önceki Çalışmalar Eski Düzenlemeye Tabidir 
160
J. Bekçiler 
162
K. Orman Yangın İşçisi ve Gözetleme Kulesinde Nöbet Tutan İşçiler 
163
L. Home Ofis Çalışanlar 
165
1. Tüm Çalışma Dönemi Boyunca Evde ise Fazla Çalışma Yoktur 
165
2. Ev Dışında Sahada Çalışma Varsa Fazla Çalışma Olabilir 
166
M. Basın Çalışanları 
167
1. Günlük 8 Saati Aşan Çalışma Fazla Çalışmadır. Haftalık Sınır Yoktur 
167
2. Günlük Fazla Çalışma En Fazla 3 Saat Olabilir 
167
3. Fazla Çalışmanın Asıl Ücrete Dahil Olduğunun Kararlaştırılması Halinde Bu Anlaşma En Fazla 3 Saate Kadar Geçerlidir 
168
4. Basın Çalışanlarının Fazla Çalışma Ücreti ve Faizi 
169
N. İcapçı Doktor 
169
O. Taksi ve Dolmuş Şoförleri 
170
P. Gemi Adamları 
171
1. Günlük 8, Haftalık 48 Saatin Üstü Fazla Çalışmadır 
171
2. Fazla Çalışma Ücreti Normal Ücretin %25 Fazlasıdır 
172
R. Özel Okul Öğretmenleri 
174
1. Sözleşmede Belirtilen Ders Sayısından Fazla Derse Girmesi Halinde Fazla Çalışma Değil Ek Ders Ücreti Alır 
174
2. Fazla Çalışma Ücreti Talebi Ek Ders Ücreti Talebi Olarak Yorumlanmalıdır 
176
3. Fazla Çalışma Bakımından Haftalık 45 Saat Sınırı Uygulanmaz 
177
4. Ders Dışında Bir Görev Yaptıysa Fazla Çalışma Yapmış Olur 
179
İkinci Bölüm
FAZLA ÇALIŞMANIN İSPATI VE HESAPLANMASI
I. FAZLA ÇALIŞMANIN İSPATI 
181
A. Yazılı Deliller 
182
1. Bordroların İspat Kuvveti 
182
a. Tahakkuklu Bordroların İspat Kuvveti 
182
aa. İmzalı ve Tahakkuklu Bordroların İspat Kuvveti 
182
aaa. İmzalı ve Tahakkuklu Bordronun İhtirazi Kayıtsız Olması 
183
aaaa. İmzalı, Tahakkuklu ve İhtirazi Kayıtsız Bordronun Aksi Ancak Yazılı Delille İspat Edilebilir 
183
bbbb. İmzalı, Tahakkuklu ve İhtirazi Kayıtsız Bordroda Dönem Dışlaması Yapılmalıdır 
184
bbb. İmzalı ve Tahakkuklu Bordronun İhtirazi Kayıtlı Olması 
186
aaaa. İmzalı, Tahakkuklu ve İhtirazi Kayıtlı Bordronun Aksi Her Türlü Delille İspat Edilebilir 
186
bbbb. İmzalı, Tahakkuklu ve İhtirazi Kayıtlı Bordroda Mahsup Yapılmalıdır (Dışlama Yapılmaz) 
187
bb. İmzasız ve Tahakkuklu Bordroların İspata Etkisi 
187
aaa. İmzasız ve Tahakkuklu Bordronun Aksi Her Türlü Delille İspat Edilebilir 
187
bbb. İmzasız ve Tahakkuklu Bordro Banka Kanalı ile Ödendiyse Mahsup Yapılmalıdır 
188
b. Tahakkuksuz Bordroların İspat Kuvveti (Sıfır Tahakkuk, Tahakkuk Değildir) 
190
c. Sembolik Tahakkukların Yer Aldığı Bordroların İspat Kuvveti 
192
aa. Aksi Her Türlü Delille İspat Edilebilir 
192
bb. Dışlama Değil Mahsup İşlemi Yapılmalıdır 
193
cc. İmzalanmış Olsa Bile Dışlama Değil Mahsup Yapılmalıdır 
194
dd. Yargıtay ve BAM Kararlarında Geçen Sembolik ve Sembolik Olmayan Tahakkuk Örnekleri 
194
d. Düşük Ücretten Tahakkuk Yapılan Bordroların İspata Etkisi 
197
aa. İmzalı ve Düşük Ücretten Tahakkuk Yapılan Bordroların İspata Etkisi 
197
aaa. İmzalı ve Düşük Ücretli Tahakkukta Fazla Çalışma Süresinin Aksi Ancak Yazılı Delille İspat Edilebilir 
197
bbb. İmzalı ve Düşük Ücretli Tahakkukta Dışlama Değil Mahsup İşlemi Yapılmalıdır 
199
bb. İmzasız ve Düşük Ücretten Tahakkuk Yapılan Bordroların İspata Etkisi 
202
aaa. İmzasız ve Düşük Ücretli Tahakkukta Fazla Çalışma Süresinin Aksi Tanıkla İspat Edilebilir 
202
bbb. İmzasız ve Düşük Ücretli Tahakkukta Banka Kanalı ile Ödeme Varsa Dışlama Değil Mahsup İşlemi Yapılmalıdır 
203
e. Hileli Bordroların İspata Etkisi 
204
aa. Hileli Bordro Nedir? 
204
bb. Hileli Bordronun Aksi Her Türlü Delille İspat Edilebilir 
205
cc. Hileli Bordroda Dönem Dışlaması da Mahsup İşlemi de Yapılamaz 
206
dd. İşçi de Hileli Bordroya Dayanarak Fazla Çalışma Saatini İspat Edemez 
207
2. Puantaj Kayıtlarının (İşyeri Giriş–Çıkış Kayıtlarının) İspat Kuvveti 
208
a. Puantaj Kaydında İmza 
208
aa. İşçinin İmzasını Taşımayan Puantaj Kaydı İşçi Açısından Bağlayıcı Değildir 
208
bb. İşveren Kamu Kurumu ise ve Yan Delil Varsa İmzanın Olmaması Puantaj Kaydını Etkilemez 
209
b. Puantaj Kaydının Aksi Tanıkla İspat Edilemez 
211
c. Puantaj Kaydının Olduğu Dönem, Kayda Göre Hesaplanmalıdır. Kayıt Olmayan Dönem Ayrıca İspatlanmalıdır 
212
d. İşveren Tarafından Sunulan Kayıtlar İşverenin Onayı Olmadığı Gerekçesiyle Geçersiz Sayılamaz 
213
3. Kamu Kurumlarında Yazılı Deliler ve Fazla Çalışmanın İspatı 
213
a. Kamu Kurumunda Tutulan Kayıtların İspat Gücü 
213
b. İşyerinin Kamu Kurumu Olması Fazla Çalışmanın Yazılı Delille İspatını Zorunlu Kılmaz 
214
4. İşyerinin Faal Olduğu Saatleri Gösteren Kayıtların İspat Kuvveti 
214
a. İşyerinin Faal Olduğu Süre ile İşçinin Çalışma Süresi Aynı Şey Değildir 
214
b. İşçinin Çalışma Süresi İşyerinin Faal Olduğu Süreden Az ya da Çok Olabilir 
216
B. Tanık Beyanları 
217
1. Tanığın İşyerinin Çalışma Düzeni Hakkında Bilgi Sahibi Olması Gerekir 
218
a. Beraber Çalışılan Tanığın Kendi Dönemi ile İlgili Tanıklığına İtibar Edilir 
218
b. Komşu İşyerinde Çalışanın Tanıklığının İspata Etkisi 
220
c. Tanığın, Davacının Yakını veya Akrabası Olmasının Önemi Yoktur 
222
2. Husumetli Tanığın İspat Kuvveti 
223
a. Husumetli Tanık Beyanının İspat Kuvveti 
223
aa. Salt Husumetli Tanık Beyanı ile Fazla Çalışma İspat Edilemez 
223
bb. Bazı BAM Kararlarına Göre, Aksine Delil Yoksa Husumetli Tanık Beyanına İtibar Edilir 
226
cc. Yan Deliller ile Desteklenen Husumetli Tanık Beyanına İtibar Edilmelidir 
228
b. Yan Delil Sayılan Deliller 
229
aa. Emsal Nitelikteki Davalardaki Tanık ve Deliller 
230
bb. Husumetli Tanık Beyanının Abartılı Olmayıp Herkesçe Bilinen Vakıalara İşaret Etmesi 
232
cc. Diğer Tanık İfadeleri 
232
c. Husumet Doğuran Durumlar 
234
aa. Tanığın Davalı İşverene Karşı Davasının Bulunması 
234
bb. SGK’ya Şikayet 
235
d. Husumet Doğurmayan Durumlar 
236
aa. Arabuluculuk Yolu ile Anlaşma Sağlanması 
236
bb. Arabuluculuk Aşamasının Devam Ediyor Olması 
237
cc. Tanığın Açmış Olduğu Davanın Sulh ile Sonuçlanması 
237
dd. Aynı Avukata Vekalet Verilmiş Olması 
238
e. Husumetin, Tanığın Dinlendiği Tarih İtibariyle Olması Gerekir 
238
f. Husumet İddiası Varsa Husumet Olup Olmadığı Araştırılmalıdır 
239
3. Davacının Tanık Sıfatıyla Verdiği Beyanlar Kendi Davasında Bağlayıcıdır 
239
a. Çalışma Düzenine İlişkin Beyanları Kendi Davasında Bağlayıcıdır 
239
b. Ödeme İkrarına İlişkin Beyanları Kendi Davasında Bağlayıcıdır 
242
4. Tanıkların Çelişkili Beyanları 
243
a. Davacı Tanıklarının Beyanları Arasındaki Çelişki 
243
b. Davacı Tanıkları ile Davalı Tanıklarının Beyanları Arasındaki Çelişki (Delillerin Eşitliğinde İşçi Lehine Hüküm Verilir) 
245
5. Fazla Çalışmanın İspatında Tanık Sayısı 
246
a. Fazla Çalışma Olgusunun İspatı İçin Tek Tanık Dahi Yeterlidir 
246
b. Tanıklar Dinlenmeden Tanık Sayısı Mahkemece Sınırlanamaz 
248
c. Hakimin Dinlenen Tanıklarla Yetinmesi Kararı (HMK m. 241) 
250
aa. İspat Edilmek İstenen Husus Hakkında Kanaat Oluşmadıysa HMK m. 241 Kararı Verilemez 
251
bb. HMK m. 241’in Uygulanması İçin Hakimin Karar Almış Olması Gerekir 
251
cc. Hiçbir Tanık Dinlenmeden HMK m. 241 Kararı Verilemez 
252
6. Fazla Çalışmanın İspatında Günlük 3 Saat Sınırı Yoktur 
252
II. FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİNİN HESAPLANMASI 
253
A. Fazla Çalışma Ücretinin Belirlenmesinde Esas Alınacak Ücret 
254
1. Ücretin Türü (Çıplak Ücret Esas Alınır) 
254
2. Dönemsel Ücret Üzerinden Hesaplama Yapılmalıdır 
255
3. Geçmiş Dönemlere Ait Ücretin Tespit Edilmesi 
256
a. Bilinen Dönem Ücretinin Asgari Ücrete Oranı Yapılarak Tespit Edilir 
256
b. İşçinin Terfi Alması veya Unvan Değiştirmesinde Bilinmeyen Ücret Tespiti 
257
4. Ücret Miktarının Tespit Edilmesi 
257
a. Ücretin Miktarında İspat Yükü 
257
b. Ücret Miktarının İspatına Elverişli Deliller 
259
aa. Yazılı Deliller 
260
aaa. Ücret Bordrosu 
260
aaaa. Ücret Bordrosu İmzalı da Olsa İşçi Gerçek Ücretin Farklı Olduğunu İspatlayabilir 
260
bbbb. Ücret Bordrosu İmzalı da Olsa İşçinin Vasfı veya Kıdemi Gereğince Asgari Ücret Aldığı Kabul Edilemez 
261
bbb. İşverenin Düzenlediği, İşçinin Ücretini Gösteren Belgeler 
265
bb. Tanık Anlatımı (Tanık Anlatımı ile de Ücret İspat Edilebilir) 
266
cc. Emsal Ücret Araştırması 
267
aaa. Emsal Ücret Araştırmasında Usule Dair Hususlar 
267
aaaa. Diğer Delillerle Ücret Belirlenemiyorsa Emsal Ücret Araştırması Yapılır 
268
bbbb. Ücrete Yönelik Hiçbir Delil Yoksa Emsal Ücret Araştırması ile Ücret İspat Edilemez 
270
cccc. Tanıklardan Birinin Dahi Elden Ödeme Olduğuna Dair Beyanı Varsa Emsal Ücret Araştırması Yapılmalıdır 
271
dddd. Re’sen Emsal Ücret Araştırması Yapılabilmesi Sorunu 
272
eeee. Mahkeme Bordro Tanığını Re’sen Dinleyemez 
273
bbb. Emsal Ücret Araştırmasında Yöntem 
273
aaaa. Yazılacak Müzekkerelerde İşçinin ve İşin Özellikleri Yer Almalıdır 
273
bbbb. Emsal Ücret Araştırması Yapılacak Kurumlar 
274
aaaaa. Meslek Örgütleri ve Sendiklara Sorulmalı, TÜİK Verileri Alınmalıdır 
274
bbbbb. Çalışma Alanı ile İlgili Olan Resmi Kurumlardan da Sorulabilir 
276
ccccc. Tarafların Bildirdiği Emsal İşyerlerinden de Sorulmalıdır 
276
ddddd. Sendikasız İşçi İçin Sendikadan Gelen Cevap Esas Alınmamalıdır 
277
dd. Emsal Dosyalarda Verilen Kararlar 
278
B. Çalışma Şekillerine Göre Hesaplama Yöntemi 
280
1. Zaman Esaslı Çalışmalarda Fazla Çalışmanın Hesaplanması 
280
a. Fazla Çalışılan Saat Sayısının Belirlenmesi 
280
aa. Temel Kural Haftalık Çalışma Saatine Göre Belirlemektir 
280
bb. Yarım Saatten Az Çalışmalar Yarım Saate, Yarım Saatten Fazla Çalışmalar Bir Saate Yuvarlanır 
281
b. Normal Saat Ücreti ve Fazla Çalışılan Saat Ücretinin Hesaplanması 
282
2. Primli Çalışma Sisteminde Fazla Çalışmanın Hesaplanması 
283
a. Sadece Primli Çalışma Sisteminde Fazla Çalışma Ücretinin Hesaplanması 
284
b. Sabit Ücret ve Primli Çalışma Sisteminde Fazla Çalışma Ücretinin Hesaplanması 
284
aa. Eski Uygulama 
284
bb. 2020 İlke Kararı ile Gelen Yeni Uygulama 
285
c. Sabit Ücret ve Hedefe Bağlı Primli Çalışma Sisteminde Fazla Çalışma Ücreti 
289
3. Bahşişli Çalışma Sisteminde Fazla Çalışmanın Hesaplanması 
290
a. Sadece Bahşişli Çalışma Sisteminde Fazla Çalışma 
291
b. Sabit Ücret ve Bahşişli Çalışma Sisteminde Fazla Çalışma 
291
4. Yüzde Usulü Ücret ile Çalışma Sisteminde Fazla Çalışmanın Hesaplanması 
292
5. Fazla Çalışma Ücretinden Yapılacak Yasal Kesintiler (Brütün Nete Çevrilmesi) 
293
6. Fazla Çalışma Ücretinin Brüt veya Net Olarak Hesaplanmasında Usule İlişkin Hususlar 
294
a. Kural, Fazla Çalışma Ücretinin Brüt Olarak Hesaplanmasıdır 
294
b. Mahkeme Taleple Bağlıdır. Net Olarak Talep Edildiyse Net, Brüt Olarak Talep Edildiyse Brüt Olarak Hüküm Kurulmalıdır 
296
Üçüncü Bölüm
FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİNDE FAİZ,
ZAMANAŞIMI VE HAKKANİYET İNDİRİMİ
I. FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİNDE FAİZ 
299
A. Fazla Çalışma Ücretine Uygulanacak Faizin Türü 
299
1. Kural Olarak Uygulanacak Faiz En Yüksek Mevduat Faizidir 
299
2. Faizin Türü Bakımından Mahkemenin Taleple Bağlılığı 
300
a. Davacının Yasal Faiz Talep Etmesi Halinde Uygulanacak Faiz 
300
aa. Eski Uygulamaya Göre Yasal Faiz Talebi Mevduat Faizini de Kapsar 
300
bb. Yeni Uygulamaya Göre Yasal Faiz Talebi Adi Kanuni Faiz Talebidir 
301
b. Davacının İşK m. 34'e Göre Yasal Faiz Talep Etmesi Halinde Uygulanacak Faiz 
303
3. Basın İş Kanunu'na Göre Çalışanlar İçin Uygulanacak Faiz 
303
4. Basın İş Kanunu’ndaki Günlük Yüzde 5 Fazla Ödemenin AYM Kararı ile İptal Edilmiş Olması 
304
5. Deniz İş Kanunu’na Göre Çalışanlar İçin Uygulanacak Faiz 
306
B. Faizin Başlangıç Tarihi Olarak Temerrüt 
306
1. Muacceliyet ve Temerrüt Kavramlarının Farkı 
306
2. İşverenin Temerrüde Düşürülmesi 
308
a. İhtar ile Temerrüt 
310
aa. İhtar ile Temerrütte İhtarın Taşıması Gereken Özellikler 
311
aaa. Alacakların İhtarda Tek Tek Sayılması Gerekir 
311
bbb. İhtarda Açıkça Belirtilmeyen Alacak Bakımından Temerrüt Oluşmaz 
312
ccc. İhtarda Miktar Yazılmasına Gerek Yoktur 
313
bb. Miktar Belirten İhtarda Temerrüt, Miktar ile Sınırlı Olarak Oluşur 
314
cc. İhtar ile Temerrütte Temerrüt Tarihinin Tespiti 
315
aaa. İhtarda Ödeme Süresi Verildiyse Temerrüt Sürenin Sonunda Başlar 
315
bbb. İhtarda Ödeme Günü Belirtildiyse Temerrüt Bu Tarihte Gerçekleşir 
316
ccc. İhtarda Süre Verilmediyse Temerrüt Tebliğle Başlar 
316
dd. İhtar Varsa Faizin Dava veya Islah Tarihinden İtibaren Başlatılması Yanlıştır 
317
b. Arabuluculuk Son Tutanağı ile Temerrüt 
318
c. Davanın Açılması ile Temerrüt 
321
aa. Belirsiz Alacak Davasında Davanın Açılması ile Temerrüt 
322
bb. Kısmi Davada Davanın Açılması ile Temerrüt 
325
d. lslah ile Temerrüt 
326
3. Faize ve Faiz Başlangıcına İlişkin Özellikli Durumlar 
327
b. Dava Dilekçesinde Asıl Alacak İçin Faiz Talep Edilmemişse Islah Dilekçesi ile Yalnızca Artırılan Kısım İçin Faiz Yürütülmelidir 
328
c. Islah Dilekçesi ile İşlemiş Faiz Ayrı Bir Alacak Olarak Talep Edilebilir 
328
4. Faiz Başlangıç Tarihi Bakımından Taleple Bağlılık 
330
II. FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİNDE ZAMANAŞIMI 
331
A. Zamanaşımı Süresi 
331
B. Zamanaşımının Başlangıcı 
332
1. Zamanaşımının Başlangıcı, Muacceliyet Tarihi Yani Ödeme Günüdür 
332
2. Fazla Çalışma Ücretinin Ödeme Günü (Zamanaşımı Başlangıcı) En Geç Bir Aydır 
333
3. Her Bir Fazla Çalışma Ücretinin Zamanaşımı Süresi Ayrıdır 
334
4. Zamanaşımı Süresinin Başlaması için Sözleşmenin Bitmesi Gerekmez 
335
C. Zamanaşımını Durduran Durumlar 
336
1. Arabuluculuk Süreci 
336
2. Covid–19 Dönemi 
338
3. Zamanaşımının Tespiti (Geriye Doğru 5 Yıl Gidilmesi Hesabı) 
339
D. Zamanaşımı Def'inin İleri Sürülmesi 
343
1. Cevap Dilekçesi ile Zamanaşımı Def'inin İleri Sürülmesi 
344
2. Cevap Dilekçesinin Islahı ile Zamanaşımı Def'inin İleri Sürülmesi 
345
3. Kısmi Davada Islah ile Artırılan Talep Sonucuna Karşı Zamanaşımı Def'inin İleri Sürülmesi 
346
E. Zamanaşımı Def'inin İleri Sürülemeyeceği Durumlar 
349
1. Cevap Dilekçesi Verilmediyse Cevap Dilekçesinin Islahı ile Zamanaşımı Def’inde Bulunulamaz 
349
2. Belirsiz Alacak Davasında Bedel Artırımı veya Islah ile Artırılan Talep Sonucuna Karşı Zamanaşımı Def'inin İleri Sürülemez 
350
III. FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİNDE HAKKANİYET İNDİRİMİ 
351
A. Hakkaniyet İndiriminin Hukuki Dayanağı ve Uygulama Şartları 
353
1. Hakkaniyet İndiriminin Hukuki Dayanağı 
353
2. Fazla Çalışmanın Sadece Tanıkla İspatlanması Halinde Hakkaniyet İndirimi Uygulanmak Zorundadır 
354
3. Fazla Çalışmanın Yazılı Delille İspatlanması Halinde İndirim Yapılamaz 
355
B. Hakkaniyet İndiriminin Oranı 
357
1. Uygulamada Yerleşen Oran 1/3 ve %30’dur 
358
2. Yargıtay’ın Bozma Kararı Dışında Kalan Oran Aynen Korunmalıdır 
359
C. Hakkaniyet İndirimi Zamanaşımı Uygulandıktan Sonra Yapılmalıdır 
360
D. Mahsup İşlemi Hakkaniyet İndiriminden Sonra Yapılmalıdır 
360
E. Hakkaniyet İndiriminde Davalı Yararına Vekalet Ücreti ve Yargılama Giderlerine Hükmedilemez 
362
Dördüncü Bölüm
FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİNDEN SORUMLULUK,
FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİNİN ÖDENMESİ VE
ÖDENMEMESİNE BAĞLANAN SONUÇLAR
I. FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİNDEN SORUMLULUK 
365
A. İşyeri Devrinde Sorumluluk 
365
1. Devralan İşverenin Sorumluluğu 
365
a. Devir Tarihi İtibariyle Muaccel Olmuş Borçlardan Sorumludur 
365
b. Devirden Önce Biten Sözleşmelerdeki Sorumluluğu TBK m. 202 Çerçevesinde Değerlendirilmelidir 
366
2. Devreden İşverenin Sorumluluğu 
367
3. İşyeri Devri Olgusunun Tespit Edilmesi 
367
a. Taraflar Arasında Doğrudan Hukuki Bağ Olmasına Gerek Yoktur 
367
b. İşyeri Devrinin Tespitinde Temel Ölçüt: Ekonomik Birliğin Kimliğini Koruması 
369
aa. Ekonomik Birliğin Kimliğinin Korunmasında Esas Alınan Kriterler 
369
bb. Kriterlerin Tamamının Gerçekleşmesi Gerekmez. Bir Kısmının Gerçekleşmesi de İşyeri Devri Bakımından Yeterli Olabilir 
370
cc. Olmazsa Olmaz Kriter Olarak Faaliyet Benzerliği 
371
c. Alt İşverenler Arasında İşyeri Devri Kriterleri 
371
aa. İşçi veya Alt İşveren Fesih İradesinde Bulunduysa İşyeri Devri Yoktur 
372
B. İş Sözleşmesinin Devrinde Sorumluluk 
373
1. İş Sözleşmesinin Devrini İşyeri Devrinden Ayıran Temel Unsur: İşyeri Değişikliği 
374
2. İş Sözleşmesinin Devrinde Fazla Çalışma Ücretinden Sorumluluk 
375
a. Eski Uygulamaya Göre İş Sözleşmesi Devri İşyeri Devri Gibidir 
375
b. Yeni Uygulamaya Göre İş Sözleşmesinin Devrinde Devredenin Sorumluluğu Yoktur 
376
C. Asıl İşveren–Alt İşveren İlişkisinde Sorumluluk 
377
1. Asıl İşverenin Sorumsuzluğunu Öngören Anlaşma İşçiyi Bağlamaz 
379
2. Zamanaşımı Def’inin Sirayeti (Asıl İşverenin İleri Sürdüğü Def’i Alt İşverene Sirayet Etmez) 
379
3. Davadan Feragatin Sirayeti 
384
D. Organik Bağın Varlığı Halinde Sorumluluk 
385
1. Organik Bağın Tespitinde İncelenecek Hususlar 
386
2. Şirket Ortaklarının Akraba Olması ya da Faaliyet Benzerliği Tek Başına Organik Bağın Varlığını İspat Etmez 
387
E. İhale Makamı Olarak Kamu Kurumlarının Sorumluluğu 
388
II. FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİNİN ÖDENMESİ 
389
A. Fazla Çalışma Ücretinin Ödeme Zamanı 
389
B. Fazla Çalışma Ücretinin Ödendiğinin İspat Edilmesi 
390
1. İspat Yükü 
390
2. Ödemenin İspat Edilmesinde Deliller 
391
a. Ücret Hesap Pusulası 
391
b. Ücret Bordrosu 
392
aa. İmzalı Ücret Bordosu 
392
bb. İmzasız Ücret Bordrosu 
392
cc. İhtirazi Kayıtlı Ücret Bordrosu 
393
c. Banka Kayıtları 
393
d. Tanık Beyanları ile Ödeme İspat Edilemez 
393
e. Davacının Başka Davadaki Tanık İfadesi Kendi Davasını Etkiler 
394
f. Fotokopi Belge ile Ödemenin İspatı 
395
C. İbraname 
396
1. İbranamenin Geçerlilik Şartları 
397
a. Yazılı Olmalıdır 
398
b. İş Sözleşmesinden Sonra En Az 1 Ay Geçmelidir 
398
c. Alacak Türleri ve Miktarlar Açıkça Yazılmalıdır 
399
d. İşçinin Alacağı Eksiksiz Olarak Bankaya Ödenmelidir 
400
aa. Kısmi Ödemeyi İçeren İbranamenin Makbuz Etkisi 
400
bb. Tam Ödemeyi İçeren İbranamenin Borcu Söndürmesi 
401
cc. Banka Dışı Yapılan Ödemede İbraname Geçersiz Olsa da Yapılan İfa Geçerlidir 
402
2. İsticvap ile İbraname Geçerlilik Kazanamaz. Yasal Şartlar Sağlanmalıdır 
402
3. İbraname ile Savunmanın Çelişmesi 
403
a. 818 Sayılı Eski Borçlar Kanunu Dönemine İlişkindir 
403
b. Savunma ile Çelişen İbraname Geçersizdir 
403
c. Çelişkiye Düşülmeyen Alacak Varsa İbraname Bu Yönden Geçerlidir 
404
4. Geçerli Olan İbranamenin Hukuki Sonucu 
404
D. İşverenin Açıklamasız Olarak Yaptığı Kısmi Ödemede Mahsup 
405
1. Öncelikle Faiz ve Giderlerden Mahsup Yapılır 
406
2. Asıl Alacak Olarak İlk Önce Muaccel Olan Alacak Mahsup Edilir 
407
b. Ücretten Sonra, Kıdem Tazminatı, İhbar Tazminatı ve Yıllık İzin Ücreti Muaccel Olduğundan Bunlar Mahsup Edilir 
409
3. Birlikte Muaccel Olanlardan İlk Önce Takibe Konulan Borç Mahsup Edilir 
409
4. Takip Yoksa, Temerrüdü Daha Önce Gerçekleşen Mahsup Edilir (Ücret Alacaklarından Sonra Kıdem Tazminatı Mahsup Edilir) 
409
5. Muacceliyet ve Temerrüt Tarihi Aynı Olan Alacaklar Oranlama ile Mahsup Edilir (İhbar Tazminatı ve Yıllık İzin Oranlama ile Mahsup Edilir) 
409
6. Mahkemece Yapılan Ödemenin Hangi Alacağa İlişkin Olduğu Sorulmalıdır. Bildirilmezse Yasanın Öngördüğü Şekilde Mahsup Yapılır 
410
E. Fazla Çalışmanın Karşılığında Serbest Zaman Kullandırılması 
411
F. Fazla Çalışma Ücretinin Ödenmesine İlişkin Uygulamadaki Usul Sorunları 
413
1. Borcu Sona Erdiren Belge Yargılamanın Her Aşamasında İleri Sürülebilir 
413
2. Ödeme, Def’i Değil İtiraz Olduğundan Mahkemece Re'sen Dikkate Alınır 
416
3. İcra Tehdidi Altında Yapılan Ödemenin Davayı Konusuz Bırakmaması 
416
III. FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİNİN ÖDENMEMESİNİN SONUÇLARI 
418
A. İşçinin Fesih Hakkı 
418
1. İşçinin Derhal Fesih Hakkı Vardır 
419
2. İşçi Derhal Fesih Hakkını Kullanmak İçin İşverene Süre Vermek Zorunda Değildir. İşçi Eylemli Fesih Yapabilir 
421
3. Eylemli Fesihten Sonra Tutulan Devamsızlık Tutanaklarının Bir Önemi Yoktur 
422
4. Fesih İhtarından Sonra Yapılan Ödeme Haklı Feshi Ortadan Kaldırmaz 
425
5. Ödenmeyen Ücret Varsa Haklı Fesih İçin Hak Düşürücü Süre İşlemez 
425
6. Ücretin Zamanaşımına Uğramış Olması Haklı Feshi Etkilemez 
426
B. İşçinin İş Görmekten Kaçınma Hakkı 
427
1. Ücretin Muacceliyet Tarihinden İtibaren 20 Günde Ödenmemiş Olması Gerekir 
428
2. Kaçınma Hakkı Yalnızca Ücret Ödenmemesi Durumuna Özeldir 
428
3. İşverene Haber Vermek Gerekir 
428
4. Mücbir Sebebin Varlığını İspat Yükü İşverendedir 
429
C. Fazla Çalışma Ücretini Ödememenin Cezai Sonuçları 
429
Kaynakça 
431
Kavram Dizini 
437