Türkiye'de Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Düzenleme Hakkı

Haklar ve özgürlükler, bireylerin insanlığın varoluş tarihi boyunca mücadeleleri sonucunda kazanmış oldukları birer hazinelerdir. Birey bu hazineyi kazandıktan sonra da korumak için gerek pasif olarak gerekse de aktif olarak bir arayışa girmiştir. Bu mücadele sonucu edinilen haklardan biri de şüphesiz ki toplanma hakkıdır. Bireyler örgütlenerek ve bu hakkı kullanarak demokrasinin ve hukuk devletinin olmazsa olmazı sivil toplumun özünü oluşturmaktadırlar.

Anayasal bir hak olan toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkının içeriğini ve sınırlarını ortaya koyan yasal hükümler mevcuttur. Ancak bu hakkın kullanılması bağlamında hem bireyler hem de sivil toplum kuruluşları (STK) bakımından yasal hükümlerin ne kadar işlevsel olduğu veya uygulamada çelişkili noktalar oluşturup oluşturmadığına dair sorular karşımıza çıkmaktadır.

Bu çalışmada toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkına; Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi (İHAS) ve 2911 Sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu hükümleri ile İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi (İHAM), Anayasa Mahkemesi, Yargıtay ve Danıştay içtihatları perspektifinden bakılmaya çalışılmıştır. Buna ilaveten Fransa, İngiltere (Birleşik Krallık), Almanya ve Amerika Birleşik Devletleri gibi ülkelerdeki uygulamalar ve yaklaşımlar incelenmiştir. Toplantı ve gösteri yürüyüşleri hakkının daha çok örgütlü olarak kullanılmaya müsait bir hak olması sebebiyle bu hakkın Türkiye'deki STK'lar tarafından nasıl algılandığı ve kullanıldığı analizlerle ortaya konmuştur.