I. ÇALIŞMANIN KONUSU VE ÖNEMİ 
 
23
II. ÇALIŞMANIN KAPSAMI 
 
25
III. ÇALIŞMANIN YÖNTEMİ 
 
26
YASAMA FONKSİYONUNUN SINIRLILIĞININ TEORİK BOYUTU
 
I. İKTİDAR ve İKTİDARIN SINIRLANDIRILMASININ KISA TARİHİ 
 
36
B. İktidarın Sınırlandırılması Süreci 
 
39
1. Antik Yunan ve Roma Dönemi 
 
40
3. İktidarın Yerselleşmesi, Egemenliğin Kavramsallaşması, Sosyal
 
4. Liberal Düşüncenin Etkisi 
 
50
A. Anayasanın Üstünlüğü (Teorik Referans Noktası) 
 
53
1. Özdeşlik Tezi ve Hukukun “Demistifikasyonu” 
 
55
2. “Saf Hukuk Teorisi” 
 
62
b. Normlar Hiyerarşisi 
 
68
2) Anayasa ve Altı Normlar 
 
70
B. Kuvvetler Ayrılığı (Yasama Fonksiyonunun Somutlaşması) 
 
72
1. Genel Olarak Kuvvetler Ayrılığı 
 
72
2. Fikrî ve Tarihî Köken 
 
74
3. Kurucu İktidar – Kurulmuş İktidar Ayrımı 
 
79
b. Aslî Kurucu İktidar – Talî kurucu İktidar 
 
81
1) Aslî Kurucu İktidar 
 
81
2) Talî Kurucu İktidar 
 
83
c. Kurulmuş İktidarlar 
 
86
d. Kurucu İktidar Türleri ile Kurulmuş İktidarların Farkları 
 
87
C. Anayasa (Sınırlandırmanın Aracı) 
 
88
1. Ampirik Anlamda Anayasa – Hukukî Anlamda Anayasa 
 
89
2. Yazılı Anayasa – Yazılı Olmayan Anayasa 
 
90
3. Maddî Anayasa – Şeklî Anayasa 
 
91
4. Yumuşak Anayasa – Katı Anayasa 
 
92
D. Sonuç ve Türkiye Bakımından Değerlendirme 
 
94
III. YASAMA FONKSİYONU 
 
96
A. Fonksiyonların Ayrımına Yönelik Kriterler 
 
96
a. Maddî Kritere Göre Yasama: Kanun 
 
98
1) Kanunların Genelliği 
 
98
2) Kanunların Emrediciliği 
 
99
b. Maddî Kritere Göre Yürütme 
 
99
c. Maddî Kritere Göre Yargı 
 
100
2. Organik Kriter (Şeklî Kriter) 
 
100
a. Organik Kritere Göre Yasama ve Yürütme 
 
101
b. Organik Kritere Göre Yargı 
 
102
B. Türk Hukuk Doktrininde Yasama Fonksiyonu 
 
103
1. Bülent Tanör ve Necmi Yüzbaşıoğlu’na Göre Yasama Fonksiyonu 
 
103
a. Yazarların Açıklamaları 
 
103
2. Ergun Özbudun’a Göre Yasama Fonksiyonu 
 
105
a. Yazarın Açıklamaları 
 
105
3. Erdoğan Teziç’e Göre Yasama Fonksiyonu 
 
106
a. Yazarın Açıklamaları 
 
106
4. Kemal Gözler’e Göre Yasama Fonksiyonu 
 
107
a. Yazarın Açıklamaları 
 
107
b. Değerlendirme ve Eleştiri 
 
108
5. Anayasa Mahkemesinin Yaklaşımı 
 
109
C. Türk Hukukunda Yasama İşlemleri 
 
112
c. Anayasa Mahkemesinin Ayrımı 
 
118
IV. TEORİMİZİN TEMELİ: YASAMA FONKSİYONUNUN SINIRLILIĞI 
 
119
YASAMA İŞLEMLERİNİN DIŞ UNSURLARINA GETİRİLEN SINIRLAR
 
A. Yetki Unsurunun Tanımı 
 
130
B. Yasama Fonksiyonunun Sınırlılığının Yetki Unsuru Bakımından
 
1. Yasama Yetkisi İstisnai Bir Yetkidir 
 
131
2. Yasama Yetkisi Anayasadan Kaynaklanan, Anayasayla
 
Çerçevelenen Bir Yetkidir 
 
134
a. Karşı Argüman: Yasama Yetkisinin Aslîliği İlkesinin Tanımı ve
 
b. Yasama Yetkisi Gerçekten Aslî midir? 
 
136
3. Yasama Yetkisi Verilmiş Bir Yetkidir 
 
139
a. Karşı Argüman: Yasama Yetkisinin Genelliği 
 
140
1) Yasama Yetkisinin Genelliği İlkesinin Tanımı 
 
140
2) Yasama Yetkisinin Genelliği İlkesinin Kapsamı (İstisnaları) 
 
143
(a) Parlamento Kararları 
 
143
(b) Yürütme ve Yargının Mahfuz Düzenleme Alanı 
 
144
(c) Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Mahfuz
 
(d) Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü 
 
151
3) Yasama Yetkisinin Genelliği İlkesinin Dayanakları 
 
152
(a) İlkenin İleri Sürülen Dayanakları 
 
152
i. Anayasanın Kanunları Konu Bakımından
 
Sınırlamadığına Dair Argüman 
 
152
ii. Anayasanın Çeşitli Maddelerinin Yasama
 
Yetkisinin Genelliği İlkesinin Dayanağı Olduğuna
 
iii. Demokratik Parlamenter Sistem Yasama
 
Yetkisinin Genelliğinin Kaynağı Olabilir mi? 
 
156
(i) Yasama Yetkisinin Genelliği İlkesi
 
Demokrasinin Gereği midir? 
 
157
(ii) Yasama Yetkisinin Genelliği İlkesi
 
Parlamenter Sistemin Bir Gereği midir? 
 
161
(iii) "Demokratik Parlamenter Sistem"in Demokrasi
 
ve Parlamenter Sistemin Gereklerinden
 
Bağımsız Bir Gereği Olabilir mi? 
 
169
iv. Ulusal Egemenlik Yasama Yetkisinin Genelliğinin
 
Gerekçesi Olabilir mi? 
 
170
(b) İlkenin Olası Dayanakları 
 
171
i. Anayasanın 104. Maddesinin 17. Fıkrası Yasama
 
Yetkisinin Genelliğine Dayanak Oluşturabilir mi? 
 
171
ii. İçtihatlar Yasama Yetkisinin Aslîliği ve Genelliği
 
İlkelerine Kaynaklık Edebilir mi? 
 
174
iii. Yasama Yetkisinin Aslîliği ve Genelliği İlkesi Bir
 
“İlke” Olarak Tanımlanmasından Ötürü Geçerlilik
 
iv. Yasama Yetkisinin Genel Olmaması İmkânsız mı?
 
4. Yasama Yetkisi – Aksi Öngörülmemişse – Devredilmez Bir Yetkidir 
 
188
c. Türk Hukukunda Yasama Yetkisinin Devredilmezliği 
 
194
d. 1982 Anayasasında Yasama Yetkisinin Devredilmezliğinin
 
e. TBMM’nin Kanunlarla Yürütme Organını veya İdareyi
 
f. Olağan Dönem Kanun Hükmünde Kararnameleri 
 
206
C. Kişi Bakımından Yetki Unsuru (Ratione Personae Yetki) 
 
209
2. Yasama İşlemlerinde Kişi Bakımından Yetki 
 
211
3. Türk Hukukunda Yasama Organı 
 
214
4. TBMM’nin Yasama Organı Olmasının Sonuçları 
 
217
a. TBMM’ye Anayasa Tarafından Verilen Yetkiler Yasama
 
b. Bu Yetki Genel Kurul Tarafından Yapılan İşlemlerle Kullanılır 
 
217
c. Genel Kurul Tarafından Kullanılmayan Yetkiler Yasama Yetkisi
 
Olarak Adlandırılamaz 
 
218
1) TBMM’nin İdari İşlemleri 
 
218
2) TBMM Başkanının İşlemleri 
 
221
3) Yasama Organındaki Diğer Faaliyetler 
 
224
5. TBMM Genel Kurulunun Oluşumu 
 
227
6. Kişi Bakımından Yetki Unsuru Yönünden Hukuka Aykırılıklar 
 
229
D. Yer Bakımından Yetki Unsuru (Ratione Loci Yetki) 
 
231
2. Yasama Organının Yer Bakımından Yetkisi 
 
232
3. TBMM’nin Yer Bakımından Yetkisi 
 
234
E. Zaman Bakımından Yetki Unsuru (Ratione Temporis Yetki) 
 
236
2. Türk Hukukunda Yasama Organının Zaman Bakımından Yetkisi 
 
237
a. Sınırlandırıcı (emredici, impératif) Süre 
 
237
Sınırlandırıcı mı, Hızlandırıcı mı? 
 
240
c. Yasama Fonksiyonunun Sağlıklı İşlemesi İçin Belirlenen
 
F. Konu Bakımından Yetki Unsuru (Ratione Materiae Yetki) 
 
246
2. Konu Bakımından Yetki Unsurunun İşlevi 
 
248
3. Yasama Organının Konu Bakımından Yetkisi 
 
249
4. Türk Hukukunda Yasama Organının Konu Bakımından Yetkisi 
 
250
a. Kanunun Düzenleme Alanındaki Konular 
 
252
1) TBMM’nin Görev ve Yetkilerine İlişkin 87. Maddenin
 
Belirlediği Kanun Alanı 
 
252
(a) Kanun Koymak, Değiştirmek, Kaldırmak 
 
252
(b) Bütçe ve Kesinhesap Kanun Tekliflerini Görüşmek ve
 
(c) Milletlerarası Andlaşmaların Onaylanmasını Uygun
 
2) Anayasanın Diğer Maddelerinde Öngörülen Yetkileri
 
Kullanmak ve Görevleri Yerine Getirmek 
 
254
(a) “Kanunla Sınırlama” İfadesiyle Belirlenen Yetki Alanı 
 
255
(b) “Kanunla Düzenleme” İfadesiyle Belirlenen Yetki
 
(c) “Kanunla Gösterme” İfadesiyle Belirlenen Yetki Alanı 
 
257
(d) “Kanunla Yetkilendirme/Görevlendirme” İfadesiyle
 
Belirlenen Yetki Alanı 
 
258
(e) “Kanunla Belirtme” İfadesiyle Belirlenen Yetki Alanı 
 
259
(f) “Kanunla Öngörme” İfadesiyle Belirlenen Yetki Alanı 
 
260
(g) “Kanunla Sayma” İfadesiyle Belirlenen Yetki Alanı 
 
260
(h) “Kanunla Koyma” İfadesiyle Belirlenen Yetki Alanı 
 
261
(i) “Kanunla Tespit Etme” İfadesiyle Belirlenen Yetki
 
(j) “Kanunla Belirlenme” İfadesiyle Belirlenen Yetki Alanı 
 
261
(k) “Kanunla Uygun Bulma” İfadesiyle Belirlenen Yetki
 
(l) “Kanunla Kurma” İfadesiyle Belirlenen Yetki Alanı 
 
262
(m) “Kanuna Göre Yönetme ve İşletme” İfadesiyle
 
Belirlenen Yetki Alanı 
 
262
(n) “Kanunda Yazılı Haller 
 
” İfadesiyle Belirlenen Yetki
b. Parlamento Kararlarının Düzenleme Alanında Bulunan
 
1) TBMM’nin Görev ve Yetkilerine İlişkin 87. Maddenin
 
Belirlediği Parlamento Kararları Alanı 
 
263
(a) Para basılmasına karar verme 
 
263
(b) Savaş İlanına Karar Vermek 
 
264
(c) Genel ve Özel Af İlânına Karar Vermek 
 
265
2) Anayasada Parlamento Kararıyla Düzenleneceği Belirtilen
 
(a) “Karar Verme” İfadesiyle Belirlenen Yetki Alanı 
 
268
(b) “Seçme” İfadesiyle Belirlenen Yetki Alanı 
 
269
(d) İlan Edilen Olağanüstü Hali Onama 
 
271
c. Devlete Verilen Görevler Bağlamında Kullanılan Yetkiler 
 
272
d. Yasama İşlemleriyle TBMM’nin Yetki Alanı Değiştirilebilir mi? 
 
275
e. Yasama İşlemleri Birbirlerinin Alanına Müdahale Edebilir mi? 
 
278
G. Yer, Zaman ve Konu Bakımından Yetki Unsurunun Yargısal Denetimi
 
II. USUL VE ŞEKİL UNSURU 
 
282
A. Usul ve Şekil Unsurunun Tanımı ve Yasama İşlemleri Bakımından
 
B. Usul ve Şekil Unsurlarına Getirilen Sınırlamaların İşlevi 
 
285
1. Usul ve Şekil Kurallarının Sınırlayıcı İşlevi 
 
285
2. Bazı Usul Kurallarının İşlemin Varlığına/Geçerliliğine Etkisi 
 
286
3. Yasama İşlemlerine Getirilen Usul ve Şekle İlişkin Sınırlamaların
 
İşlemin Bağlayıcılığına Etkisi 
 
292
4. Usul ve Şekil Kurallarının Hukuk Güvenliğine Katkısı 
 
292
C. Yasama İşlemlerinin Usul ve Şekil Unsurunu Sınırlandıran Normlar ve
 
1. Yazılı Hukuk Kurallarının Rolü 
 
294
2. Teamülî Kaynakların Rolü 
 
295
D. Anayasa ve TBMM İçtüzüğünde Usule İlişkin Temel Kavramlar 
 
299
3. Parlamentonun Sürekliliği İlkesi 
 
300
5. Toplantı ve Karar Yeter Sayısı 
 
302
E. Kanunlar İçin Getirilen Usul ve Şekil Şartları 
 
305
a. Genel Olarak Teklif Aşaması 
 
306
b. İstisna: Bütçe Kanunlarının Teklifi 
 
307
c. İstisna: Milletlerarası Andlaşmaların Uygun Bulunmasına
 
İlişkin Kanunların Teklifi 
 
308
d. Teklifin Geri Alınması 
 
308
a. Genel Olarak Görüşme Aşaması 
 
309
b. Temel Kanunların Görüşülmesi 
 
311
c. Bütçe Kanununun Görüşülmesi 
 
311
a. Kabul Edilen Kanunun Yayımlanması 
 
312
b. Kabul Edilen Kanunun Geri Gönderilmesi 
 
315
F. Parlamento Kararları İçin Belirlenen Usul ve Şekil Kuralları 
 
318
1. Görüşmeli Parlamento Kararları 
 
319
a. Görüşmeli Parlamento Kararları Hakkındaki Genel Usul
 
b. Hakkında Özel Usulî Hükümler Getirilen Görüşmeli
 
1) Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması Kararı 
 
320
2) Milletvekilliğiyle Bağdaşmayan Bir Görev veya Hizmeti
 
Sürdürmekte Israr Eden Milletvekilinin Milletvekilliğinin
 
3) Devamsızlık Nedeniyle Milletvekilliğinin Düşürülmesi
 
4) Genel ve Özel Af İlanı Kararı 
 
323
5) Cumhurbaşkanının Yüce Divana Sevki Kararı 
 
323
6) Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanların Cezaî
 
7) Seçimlerin Yenilenmesi Kararı 
 
325
8) Olağanüstü Hâl ile İlgili Kararlar 
 
325
9) İçtüzüğün Değiştirilmesi Kararı 
 
326
2. Görüşmesiz Parlamento Kararları 
 
326
a. Görüşmesiz Parlamento Kararları Hakkındaki Genel Usul Kuralları 
 
326
b. Hakkında Özel Usulî Hükümler Getirilen Görüşmesiz
 
1) Üyelikten İstifanın Kabulü 
 
327
2) Meclis Başkanının Seçimi Kararı 
 
327
3) Kamu Başdenetçisinin Seçimi Kararı 
 
328
4) Anayasa Mahkemesi Üyelerinin Seçimi 
 
328
5) Hakimler ve Savcılar Kurulu Üyelerinin Seçimi 
 
329
3. Parlamento Kararlarının Yayımı ve Yürürlüğe Girmesi 
 
330
G. Usul Yönünden Denetim 
 
332
1. Kanunların Usul Yönünden Denetiminde Mahkemenin Yaklaşımı 
 
332
2. Parlamento Kararlarının Usul Yönünden Denetiminde
 
YASAMA İŞLEMLERİNİN İÇ UNSURLARINA GETİRİLEN SINIRLAR
 
I. TAKDİR YETKİSİ – YERİNDELİK DENETİMİ 
 
342
A. Yasama İşlemleri Bakımından Takdir Yetkisi ve Kapsamı 
 
343
B. Takdir Yetkisinin Teorik Çerçevesi 
 
345
C. Yerindelik Denetimi Yasağı 
 
349
A. Sebep Unsurunun Tanımı 
 
350
B. Hukukî Sebep – Fiilî Sebep Ayrımı 
 
352
a. Hukukî Sebep Kavramı 
 
353
b. Yasama İşlemlerinin Hukukî Sebepleri 
 
355
1) Anayasa ve TBMM İçtüzüğü 
 
355
2) Bir Yasama İşleminin Diğer Bir Yasama İşleminin Hukukî
 
3) Bir Komisyon Raporunun Yasama İşlemin Hukukî Sebebini
 
4) Uluslararası Andlaşmalar Yasama İşlemlerinin Hukukî
 
5) Anayasa Mahkemesi Kararları Yasama İşlemlerinin Hukukî
 
C. Yasama İşlemlerinde Sebep Unsurunun Tespiti 
 
358
1. Sebep Unsurunun Açık İfadelerle Sınırlanmış Olması 
 
359
2. Sebebin Belirsiz Kavramlarla Sınırlanmış Olması 
 
361
3. Sebep Yönünden Sınırlamanın Öngörülmediği Durumlar 
 
364
D. Hak ve Hürriyetlerin Sınırlandırılmasında Sebebe Bağlılık 
 
365
1. Anayasada Düzenlenen Temel Hak ve Hürriyetlerin
 
Sınırlandırılmasında Sebebe Bağlılık 
 
366
2. Sınırlama Sebebi (Sınırlama Kaydı) Öngörülmemiş Olan Temel Hak
 
ve Hürriyetler Sınırlandırılabilir mi? 
 
368
3. Sayılmamış (İsimsiz) Hürriyetlerin Sınırlandırılması 
 
370
E. Yasama İşlemlerinde Gerekçe ve Sebep Unsuru Farkı 
 
372
F. Sebep Yönünden Denetim 
 
373
1. Kanunun Sebep Unsuru Yönünden Denetimi 
 
373
a. Kanunların Sebep Unsuru Yönünden Denetlenemeyeceğine
 
b. Anayasa Mahkemesinin Yaklaşımı 
 
377
2. TBMM İçtüzüğünün Sebep Unsuru Yönünden Denetimi 
 
378
3. Milletvekilliğinin Düşürülmesi Kararlarının Sebep Unsuru
 
4. Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması Kararlarının Sebep Unsuru
 
A. Konu Unsurunun Tanımı 
 
383
B. Konu Unsuru – Konu Bakımından Yetki Unsuru Farkı 
 
384
C. Konu Unsurunu Düzenleyen Kaynaklar 
 
385
1. Sözü ve Ruhuyla Anayasa 
 
385
3. Yasama İşlemlerinin Konusu Uluslararası Andlaşmalara Uygun
 
D. Yasama İşlemlerinin Konu Unsuruna Getirilen Sınırların Tespiti 
 
390
1. Belirli Bir Hukukî Sonucun Emredilmesi 
 
391
2. Belirli Bir Hukukî Sonucu Gerçekleştirip Gerçekleştirmeme
 
Konusunda Seçim Serbestisi 
 
391
3. Konunun Belirli İlke ve Esaslar Öngörülerek Sınırlanması 
 
392
4. Belirli Hukukî Sonuçların Yasaklanması 
 
394
5. Konu Unsurunun Sebep Unsuruyla Sınırlandırılması 
 
396
F. Yasama İşlemlerinin Konu Unsuru Yönünden Anayasaya Aykırılığı 
 
399
1. Hukuk Kuralları Arasında Çatışma ve Hukuka Aykırılık 
 
399
2. Yasama İşlemlerinin Konu Unsuru Yönünden Hukuka Aykırılığı 
 
401
G. Konu Unsuru Yönünden Denetim 
 
401
1. Belirli Bir Hukukî Sonucu Gerçekleştirip Gerçekleştirmeme
 
Konusunda Seçim Serbestisinin Bulunduğu Yasama İşlemlerinin
 
2. Hukukî Sonuçları Belirli İlke, Esas ve Yasaklamalarla Sınırlandırılan
 
Yasama İşlemlerinin Denetimi 
 
403
H. Konu Unsuru Yönünden Denetimle İlgili Bazı Tartışmalı Hususlar 
 
405
1. TBMM’nin Yetkilendirilmediği Konularda Kanun Çıkarması 
 
405
2. Konunun Eksik Düzenlenmesi 
 
406
3. Eylemli İçtüzük Düzenlemesi Doktrini 
 
408
A. Amaç Unsurunun Tanımı 
 
415
B. Amaç Unsuru Yönünden Hukuka Uygunluk 
 
416
2. Genel Amaç – Kamu Yararı 
 
416
a. Kamu Yararı Kavramı 
 
417
b. Anayasa Mahkemesinin Yaklaşımı 
 
421
C. Kanunlar İçin Belirlenen Özel Amaçlar 
 
424
1. Amaç Unsuruna İlişkin Getirildiği Kesin Olan Sınırlamalar 
 
424
2. Sebep mi? Amaç mı? 
 
425
D. Parlamento Kararları İçin Amaç Unsuru 
 
431
E. Amaç Unsuru Yönünden Denetim 
 
431
1. Anayasa Mahkemesi Amaç Yönünden Hukuka Aykırılıkları
 
2. Kanunların Amaç Unsuru Yönünden Denetimi 
 
434
3. TBMM İçtüzüğünün Amaç Unsuru Yönünden Denetimi 
 
436
4. Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması Kararının Amaç Unsuru
 
5. Milletvekilliğinin Düşürülmesi Kararlarının Amaç Unsuru