Dördüncü Baskıya Önsöz 
 
13
A. Sosyal Düzen Kurallarına Genel Bakış 
 
31
B. Sosyal Düzeni Sağlamaya Yönelen Diğer Kurallar ve Hukuk Kuralları 
 
32
1. Sosyal Düzeni Sağlamaya Yönelen Diğer Kurallar 
 
33
d. Örf ve Âdet Kuralları 
 
39
b. Hukuk Kuralları ile Diğer Sosyal Düzen Kuralları Arasındaki İlişki 
 
41
c. Hukuk Kurallarını Diğer Sosyal Düzen Kurallarından Ayıran Temel Özellik: Yaptırıma Bağlanmış Olma 
 
42
cbd. Cebri İcra (Zorla Yerine Getirtme) 
 
51
d. Hukuk Kurallarının Özellikleri 
 
52
da. Hukuk Kurallarının Toplum Yaşamının Zorunlu Sonucu Olması 
 
52
db. Hukuk Kurallarının Soyut, Genel, Sürekli ve Objektif Nitelik Taşıması 
 
53
dc. Hukuk Kurallarının Dışa Vurulmuş Fiil ve İlişkileri Düzenleme Altına Alması 
 
53
dd. Hukuk Kurallarının Hukuki Olgu ve Hukuki Sonuç Olmak Üzere İki Kısımdan Oluşması 
 
53
de. Hukuk Kurallarının Bağlayıcı ve Zorlayıcı Olması 
 
54
ea. Sosyal Düzeni Sağlamak 
 
55
eb. Hukuki Güvenliği ve Barışı Sağlamak 
 
55
ec. Özgürlükleri Sağlamak 
 
56
eda. Denkleştirici Adalet (Eşitlik) 
 
58
edb. Dağıtıcı (Paylaştırıcı) Adalet 
 
58
C. Hukukun Çeşitli Anlamları 
 
60
3. Tabii (Doğal) Hukuk 
 
61
5. Objektif Hukuk–Sübjektif Hukuk 
 
62
D. Başlıca Hukuk Sistemleri 
 
63
1. Kara Avrupası Hukuk Sistemi (Roma–Germen Hukuk Sistemi) 
 
63
2. Anglo–Sakson Hukuk Sistemi 
 
64
3. İslam Hukuku Sistemi 
 
65
4. Sosyalist Hukuk Sistemi 
 
66
5. Uzak Doğu Hukuk Sistemi 
 
66
E. Hukuka İlişkin Temel Ayrımlar 
 
67
1. İç Hukuk–Uluslararası Hukuk 
 
67
2. Maddi Hukuk–Yargılama (Usul) Hukuku (Şekli Hukuk) 
 
67
3. Maddi Hukuk–Yürürlük Hukuku 
 
68
4. Özel Hukuk–Kamu Hukuku 
 
69
bd. Devletler Özel Hukuku 
 
78
c. Kamu Hukuku Dalları 
 
81
cc. Ceza Hukuku ve Ceza Usul Hukuku 
 
86
cd. Medeni Usul Hukuku 
 
89
ce. İcra ve İflas Hukuku 
 
91
cg. Devletler Genel Hukuku 
 
93
d. Karma Hukuk Dalları 
 
95
da. Fikrî ve Sınai Haklar Hukuku 
 
95
db. İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku 
 
96
dbb. Sosyal Güvenlik Hukuku 
 
98
§ II. MEDENİ HUKUK KAVRAMI 
 
103
A. Medeni Hukukun Anlamı 
 
103
B. Medeni Hukukun Temel Kapsamı 
 
104
2. TMK’nin Başlangıç Bölümü 
 
105
3. Medeni Hukukun Alt Dalları 
 
105
C. Türk Medeni Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu’nun Bütünlüğü ve Genel Nitelikli Hükümlerinin Özel Hukuk İlişkilerine Uygulanması (TMK m. 5) 
 
128
2. TMK m. 5 Hükmüne Dayalı Uygulama Şartları 
 
130
a. Bir Özel Hukuk İlişkisinin Mevcut Olması 
 
130
b. Özel Hukuk İlişkisine İlişkin Özel Nitelikli Bir Düzenlemenin Bulunmaması 
 
130
c. Genel Nitelikli Hükmün Uygulanacağı Somut Olayın Yapısına Uygun Olması 
 
131
MEDENİ HUKUKUN KAYNAKLARI VE UYGULANMASI
 
§ III. MEDENİ HUKUKUN KAYNAKLARI 
 
135
B. Kaynak Kavramının Anlamı 
 
138
1. Yaratıcı Kaynaklar 
 
138
2. Yürürlük Kaynakları 
 
138
C. Medeni Hukukun Yürürlük (Asıl) Kaynakları 
 
139
1. Normlar Hiyerarşisine Göre Yazılı (Şekli) Kaynaklar (Mevzuat) 
 
139
b. Aynı Sırada Olan Yazılı Kaynaklar 
 
141
bb. Kanun Hükmünde Kararname 
 
143
bc. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi 
 
144
be. İçtihadı Birleştirme Kararları 
 
145
bf. Uluslararası Sözleşmeler 
 
146
2. Yazılı Olmayan Kaynaklar (Örf ve Âdet Hukuku) 
 
149
3. Hâkim Tarafından Yaratılan Hukuk 
 
149
D. Medeni Hukukun Yardımcı (İkincil) Kaynakları 
 
149
2. Yargı Kararları (İçtihatlar) 
 
150
3. Bilimsel Görüşler (Öğreti–Doktrin) 
 
154
§ IV. MEDENİ HUKUKUN UYGULANMASI 
 
156
B. Kanunların Yer ve Zaman Bakımından Uygulanması 
 
158
1. Kanunların Yer Bakımından Uygulanması 
 
158
2. Kanunların Zaman Bakımından Uygulanması 
 
158
a. Kanunların Yürürlüğe Girmesinden Sonra Ortaya Çıkan Olaylar Bakımından Uygulanması (Kanunların Geriye Yürümemesi İlkesi) 
 
158
b. Kanunların Yürürlükten Kalkması 
 
166
bb. Örtülü Kaldırma ve Kanunlar Çatışması 
 
167
C. Kanunların Sözü ve Özüyle Uygulanması 
 
169
1. Kanunların Sözüyle Uygulanması 
 
169
b. Kanun Hükümlerinin Düz ve Zıt Anlamı ile Uygulanması 
 
170
2. Kanunun Özüyle Uygulanması (Kanun Hükümlerinin Yorumlanması) 
 
173
ba. Yorum ile Çıkartılan Anlama Göre Yorum Türleri (Açıklayıcı, Genişletici ve Daraltıcı Yorum) 
 
175
bb. Yorumu Gerçekleştiren Makama Göre Yorum Türleri (Yasama Yorumu, Yargısal Yorum ve Bilimsel Yorum) 
 
178
ca. Söze Göre (Sözel–Lâfzi) Yorum 
 
179
cb. Amaca Göre Yorum (Gai–Teleolojik Yorum) 
 
180
3. Yorumda Başvurulacak Mantık Araçları 
 
182
b. Öncelik (Evleviyet–Hayli Hayli Uygulama) 
 
183
c. Zıt Anlamdan Sonuç Çıkarma (Mefhum–u Muhâlif) 
 
183
D. Kanunların Nitelik Bakımından Uygulanması 
 
184
1. Emredici Hukuk Kuralları 
 
185
2. Yedek Hukuk Kuralları 
 
189
b. Tamamlayıcı Hukuk Kuralları 
 
189
c. Yorumlayıcı Hukuk Kuralları 
 
191
3. Tanımlayıcı Hukuk Kuralları 
 
193
E. Medeni Hukukun Uygulanmasında Hâkimin Takdir Yetkisi 
 
194
F. Kanunda Uygulanabilir Nitelikte Bir Hükmün Bulunmaması ve Kanun Boşluğunun Doldurulmasında Örf ve Âdet Hukukunun Uygulanması 
 
201
1. Kanunda Uygulanabilir Nitelikte Bir Hükmün Bulunmaması 
 
201
b. Boşluk Olarak Nitelendirilmeyen Durumlar 
 
202
bb. Bilerek (Kasıtlı) Susma 
 
202
ca. Hüküm İçi (Kural İçi) Boşluklar 
 
205
cb. Kanun Boşlukları (Kural Dışı Boşluklar) 
 
205
cba. Bilinçli Boşluklar–Bilinçsiz Boşluklar 
 
206
cbb. Açık Boşluklar–Örtülü Boşluklar 
 
208
cbc. Gerçek Boşluklar–Gerçek Olmayan Boşluklar 
 
212
2. Kanun Boşluğunun Doldurulmasında Örf ve Âdet Hukukunun Uygulanması 
 
213
a. Örf ve Âdet Hukuku Kavramı ve Örf ve Âdet Hukukunun Fonksiyonları 
 
213
b. Örf ve Âdet Hukukunun Doğması İçin Gereken Şartlar 
 
217
ba. Sürekli Uygulanma (Maddi Unsur) 
 
217
bb. Genel İnanış (Manevi Unsur) 
 
218
bc. Devlet Desteği (Hukuki Unsur) 
 
218
G. Hukuk Boşluğu ve Hâkimin Hukuk Yaratması 
 
219
2. Hâkimin Hukuk Yaratmasının Şartları 
 
222
3. Hâkim Tarafından Yaratılan Hukukun Temel Nitelikleri 
 
223
MEDENİ HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI
 
A. Hak Kavramı ile Hakkın Sahibi ve Konusu 
 
225
B. Hakların Çeşitleri 
 
228
1. Dayandığı Hukuk Alanına Göre Haklar (Özel Hukuk ve Kamu Hukuku Hakları) 
 
228
2. Para ile Ölçülebilen Değeri Bulunup Bulunmamasına (Konusuna) Göre Haklar 
 
231
a. Para ile Ölçülebilen Değeri Bulunan Haklar (Malvarlığı Hakları) 
 
231
aa. Alacak Hakları (Borç İlişkisinden Doğan Haklar) 
 
231
ab. Aynî (Eşyaya İlişkin) Haklar 
 
234
abbb. Bireysel (Ferdi) Mülkiyet 
 
236
abbc. Birlikte Mülkiyet 
 
237
abbca. Paylı (Müşterek) Mülkiyet 
 
237
abbcb. Elbirliği (İştirak Hâlinde) Mülkiyet 
 
238
abc. Sınırlı Aynî Haklar 
 
239
abca. İrtifak Hakları 
 
240
abcaa. İrtifak Hakkı Kavramı 
 
240
abcab. İrtifak Haklarının Çeşitleri 
 
241
a1. Yararlanmanın Kapsamına Göre İrtifak Hakları 
 
241
aa1. Tam Yararlanma Yetkisi Sağlayan İrtifak Hakkı–İntifa Hakkı 
 
241
aa2. Sınırlı Yararlanma Yetkisi Sağlayan İrtifak Hakları 
 
242
a2. Yararlanmanın Türüne Göre İrtifak Hakları 
 
245
a3. Hak Sahibinin Belirlenmesine Göre İrtifak Hakları 
 
246
a1. Taşınır Rehninde Kural: Teslime Bağlı Taşınır Rehni 
 
249
a2. Teslime Bağlı Olmayan Taşınır Rehni: Hayvan Rehni, Ticari İşletme Rehni ve Taşıt Rehni 
 
250
abcbc. Taşınmaz Rehni 
 
253
ac. Maddi Değeri Olan Yenilik Doğuran Haklar 
 
256
ad. Maddi Değeri Olan Fikri Haklar 
 
256
b. Değeri Para ile Ölçülemeyen Haklar (Şahısvarlığı Hakları) 
 
258
3. İleri Sürülebileceği Çevre Bakımından Haklar: Mutlak (Kesin, Salt) Haklar–Nisbî (Göreceli) Haklar 
 
260
b. Nisbî Haklar (Şahsî veya Kişisel Haklar) 
 
261
ba. Sıradan (Alelade) Nisbî Haklar 
 
263
bb. Etkisi Kuvvetlendirilmiş Nisbî Haklar 
 
264
4. Kullanılmasının Etkisi Bakımından Haklar 
 
267
a. Alelade (Sade) Haklar 
 
267
b. Yenilik Doğuran Haklar 
 
267
ba. Yenilik Doğuran Hakların Çeşitleri 
 
268
baa. Kurucu Yenilik Doğuran Haklar 
 
268
bab. Değiştirici Yenilik Doğuran Haklar 
 
272
bac. Bozucu Yenilik Doğuran Haklar 
 
273
bb. Yenilik Doğuran Hakların Ortak Özellikleri 
 
273
bba. Şarta Bağlanamaması 
 
273
bbb. Zamanaşımına Değil Hak Düşürücü Süreye Bağlı Olması 
 
274
bbc. Kullanılmakla Sona Ermesi 
 
275
bbd. Geri Dönülememesi 
 
275
5. Kullanma Yetkisine Göre Haklar: Şahsen Kullanılması Zorunlu Haklar–Başkası Tarafından Kullanılabilen Haklar 
 
275
a. Şahsen Kullanılması Zorunlu Haklar (Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Haklar) 
 
275
b. Başkası Tarafından Kullanılabilen Haklar (Kişiye Bağlı Olmayan Haklar) 
 
277
6. Bağımsız Haklar–Bağlı Haklar 
 
277
C. Hakların Kazanılış Tarzı 
 
279
D. Hakların Kaybediliş Tarzı 
 
281
E. Zamanın Geçmesine Bağlanan Hukuki Sonuçlar 
 
282
2. Hukuka Uygun Fiiller 
 
289
3. Hukuka Aykırı Fiiller 
 
292
1. Hukuki İşlemin Tanımı ve Kurucu Unsurları 
 
293
a. Hukuki İşlemin Tanımı 
 
293
b. Hukuki İşlemin Kurucu Unsurları 
 
293
bb. Hukuk Düzeninin İrade Beyanının Yöneldiği Sonucu Tanıması 
 
297
2. Hukuki İşlemin Çeşitleri 
 
297
a. Gerekli İrade Açıklaması Adedi Bakımından Hukuki İşlemler 
 
297
aa. Tek Taraflı Hukuki İşlemler 
 
297
ab. Çok Taraflı Hukuki İşlemler 
 
298
aba. İki Taraflı Hukuki İşlemler (Sözleşmeler) 
 
298
abb. Diğer Çok Taraflı Hukuki İşlemler 
 
300
abbb. Ortak İrade Beyanı ile Gerçekleştirilen Hukuki İşlemler 
 
301
b. Malvarlığına Etkisi Bakımından Hukuki İşlemler (Borçlandırıcı İşlem–Kazandırıcı İşlem–Tasarruf İşlemi) 
 
302
c. Hukuki İşlemlerin Sonuçlarını Doğurdukları An Bakımından (Sağlararası veya Ölüme Bağlı Olarak Hüküm Doğurmaları Bakımından) Hukuki İşlemler 
 
307
D. Hukuki İşlemlerin Hükümsüzlüğü (Hukuki İşlemin Geçersizlik Hâlleri) 
 
308
2. Yokluk (Keenlemyekün) 
 
310
3. Kesin Hükümsüzlük (Butlan) 
 
312
a. Tam Kesin Hükümsüzlük 
 
312
b. Kısmi Kesin Hükümsüzlük (Kısmi Butlan) 
 
326
4. İptal Edilebilirlik 
 
328
b. Düzelebilir Hükümsüzlük 
 
329
bb. Düzelebilir Hükümsüzlük Hâlleri 
 
330
bbc. Korkutma (İkrah) 
 
334
c. Bozulabilir Geçerlilik (Aşırı Yararlanma–Gabin) 
 
335
5. Tek Taraflı Bağlamazlık (Noksanlık) 
 
338
6. Nisbî (Sınırlı) Etkisizlik 
 
340
HAKLARIN KAZANILMASI VE HUKUKİ SONUÇLARIN DOĞMASINDA İYİNİYETİN KORUNMASI İLKESİ
 
§ VII. İYİNİYETİN KORUNMASI İLKESİ 
 
343
C. İyiniyetin Korunmasının Sebepleri 
 
346
D. İyiniyetin Korunmasının Şartları 
 
348
1. Hakkın Kazanılması veya Hukuki Sonucun Doğması İçin Gerekli Şartlarda Eksiklik Bulunması 
 
348
2. Kanunda İyiniyetin Varlığına Sonuç Bağlanmış Olması 
 
349
E. İyiniyetin Unsurları 
 
351
1. Hukuki Eksikliğin Bilinmemesi 
 
352
2. Hukuki Eksikliğe İlişkin Bilgisizliğin Mazur Görülebilir Nitelikte Olması (Gerekli Özenin Gösterilmesi Hâlinde Eksikliğin Bilinebilecek Durumda Olmaması) 
 
354
F. İyiniyetin Aranacağı Kişi ve İyiniyetin Aranacağı An 
 
356
1. İyiniyetin Aranacağı Kişi 
 
356
c. Tüzel Kişiliği Bulunmayan Kişi Topluluklarında 
 
358
2. İyiniyetin Aranacağı An 
 
358
§ VIII. İYİNİYETİN KORUNMASININ HÜKÜM VE SONUÇLARI 
 
361
B. Eşya Hukukunda Aynî Hakların Kazanılması Bakımından İyiniyetin Hüküm ve Sonuçları 
 
362
1. Taşınır Eşya Üzerinde Aynî Hakların Kazanılması Bakımından İyiniyetin İşlevi 
 
363
b. Sahibinin Elinden Rızası ile Çıkan Taşınır Eşyalar Bakımından (Taşınır Eşya Üzerinde İyiniyetle Emin Sıfatıyla Zilyetten Aynî Hak Kazanılması) 
 
364
c. Sahibinin Elinden Rızası Dışında Çıkan Taşınır Eşyalar Bakımından 
 
366
ca. İyiniyetin Her Türlü Taşınır Eşya Bakımından Geçerli Olan Etkisi (TMK m. 989/1) 
 
367
cb. İyiniyetin Açık Artırma, Pazar ve Benzeri Yerlerde Satılan Taşınır Eşyalar Bakımından Geçerli Olan Etkisi (TMK m. 989/2) 
 
368
cc. İyiniyetin Para ve Hâmiline Yazılı Senetler Bakımından Geçerli Olan Etkisi (TMK m. 990) 
 
369
d. Taşınır Eşya Üzerinde Zamanaşımı Yoluyla Mülkiyet Hakkının Kazanılması Bakımından (TMK m. 777) 
 
371
e. Taşınır Eşya Üzerinde Aynî Hak Kazanılması Bakımından İyiniyetin Hüküm ve Sonuçlarının Örneklendirilmesi 
 
372
2. Taşınmaz Eşya Üzerinde Aynî Hak Kazanılması Bakımından İyiniyetin İşlevi 
 
374
b. Taşınmaz Eşya Üzerinde Zamanaşımı Yoluyla Mülkiyet Hakkının Kazanılması Bakımından (TMK m. 712) 
 
381
C. Aile Hukukunda İyiniyetin Hüküm ve Sonuçları 
 
383
D. Alacağın Devrinde İyiniyetin Hüküm ve Sonuçları 
 
384
E. Miras Hukukunda İyiniyetin Hüküm ve Sonuçları 
 
385
HAKLARIN KULLANILMASI VE BORÇLARIN İFASINDA DÜRÜSTLÜK KURALI İLE HAKKIN
 
KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI
 
§ IX. DÜRÜSTLÜK KURALI 
 
387
A. Dürüstlük Kuralının Anlamı ve Dürüstlük Kuralına Esas Ölçü 
 
387
1. Dürüstlük Kuralının Anlamı 
 
387
2. Dürüstlük Kuralına Esas Ölçü 
 
389
B. Dürüstlük Kuralı ile Hakkın Kötüye Kullanılması ve İyiniyetin Korunması İlkesi Arasındaki İlişki ve Farklılıklar 
 
392
1. Dürüstlük Kuralı ile Hakkın Kötüye Kullanılması 
 
392
2. Dürüstlük Kuralı ile İyiniyetin Korunması İlkesi 
 
394
C. Dürüstlük Kuralının Temel Özellikleri 
 
396
D. Dürüstlük Kuralının İşlevleri 
 
398
1. Hakların Kullanılmasında ve Borçların İfasında İşlevi 
 
398
2. Kanun Hükümlerinin Yorumlanmasında İşlevi 
 
400
3. Hukuki İşlemler ve Özellikle Sözleşmelerde İşlevi 
 
402
4. Sözleşme Görüşmelerinde Kusurlu Davranıştan Sorumluluk (Culpa in contrahendo) Bakımından İşlevi 
 
408
5. Kanuna Karşı Hilenin Önlenmesi Bakımından İşlevi 
 
413
§ X. HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI 
 
415
A. Hakkın Kötüye Kullanılması Kavramı 
 
415
B. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Unsurları 
 
422
1. Bir Hakkın Varlığı 
 
422
2. Hakkın Açıkça Dürüstlük Kuralına Aykırı Biçimde Kullanılması 
 
422
3. Hakkın Kötüye Kullanılmasından Başkasının Zarar Görmesi veya Zarar Görme Tehlikesi ile Karşı Karşıya Kalması 
 
423
C. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Önemli Bazı Görünümleri 
 
424
1. Hakkın Kullanımında Meşru Bir Menfaatin Bulunmaması 
 
424
2. Hakkın Kullanılmasının Sağlayacağı Menfaat ile Başkasına Verilecek Zarar Arasında Aşırı Orantısızlık Bulunması 
 
426
3. Uyandırılan Güvene Aykırı/Çelişkili Davranışta Bulunulması 
 
427
4. Şekil Eksikliğinin Caiz Olmayan Biçimde İleri Sürülmesi 
 
430
5. Kendi Ahlaka Aykırı Hareketine Dayalı Olarak Hakkın Kullanılması 
 
433
D. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Sonuçları 
 
435
HAKLARIN KORUNMASI VE İSPAT YÜKÜ
 
§ XI. HAKLARIN KORUNMASI 
 
437
B. Hakların Hak Sahibi Tarafından Korunması 
 
438
1. Haklı Savunma (Meşru Müdafaa) 
 
438
2. Zorunluluk (Iztırar) Hâli 
 
441
3. Kendi Hakkını Korumak İçin Kuvvet Kullanma 
 
443
C. HAKLARIN DEVLET TARAFINDAN KORUNMASI 
 
444
2. Talep ve Dava Hakları 
 
444
b. Eda Davaları (HMK m. 105) 
 
447
c. Tespit Davaları (HMK m. 106) 
 
449
d. Belirsiz Alacak ve Tespit Davaları (HMK m. 107) 
 
450
e. Yenilik Doğuran Davalar [HMK m. 108 (İnşâî Davalar)] 
 
453
4. Davaya Karşı Savunma Yolları 
 
454
A. İspat ve İspat Yükü Kavramları 
 
459
B. İspat Yükünün Dağılımı 
 
461
a. İkrar Edilen Olgular 
 
462
b. Hayatın Normal Akışına Uyan Olgular 
 
464
c. Herkesçe Bilinen Olgular (Maruf ve Meşhur Vakıalar) 
 
464
d. Kanun Hükümleri ile İspat Yükünün Özel Olarak Düzenlendiği Hâller 
 
464
e. Kanuni Karine veya Faraziyeye Dayanılması 
 
466
eaa. Kanundan Doğan Karineler (Kanuni Karineler) 
 
466
B. Resmî Sicil ve Senetlerin İspat Gücü 
 
470
2. Resmî Sicil Kavramı 
 
471
3. Senet Kavramı ve Senedin Çeşitleri 
 
471