Ceza Muhakemesinde Gizli soruşturmacı

Organize suçluluğun ve uluslararası terörizmin artışı nedeniyle suçların aydınlatılması, delillerin ve faillerin ele geçirilmesi için, Gizli Soruşturmacı yönteminin kullanılmasına gereksinim duyulmuştur. Gizli soruşturmacının suç örgütü içine yerleşerek, örgütün faaliyetlerini yakından izlemesi ve suç delillerini toplaması uygulamada önemli bir gizli yargılama yöntemi olarak kendini göstermektedir. Bu yöntem Türk hukukunda Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 139. maddesinde düzenlenmiştir.

Gizli soruşturmacı, gerektiğinde örgüt içine sızmak, gözetlemek, izlemek, örgüte ilişkin her türlü araştırmada bulunmak ve örgütün işlediği suçlarla ilgili iz, eser, emare ve delilleri toplamak ve koruma altına almakla görevlendirilen kamu görevlisidir. Gizli soruşturmacı kullanma işlevi ise delil elde etmek için uygulanan bir ceza muhakemesi yöntemidir. Bu yöntemin kullanılmasındaki temel amaç suçu önleme olmadığı gibi önleme amaçlı istihbari bilgi toplamak da değildir; hedef, işlenen, işlenecek veya işlenmiş suç ve faillerini açığa çıkararak delileriyle birlikte ele geçirmektir.

Özellikle vurgulamak gerekir ki gizli soruşturmacı; kendisinden kuşkulanılan kişileri önce suça tahrik edip, sonra çıkar karşılığında yetkili mercilere ihbar eden kışkırtıcı ajandan tamamen farklı olup, suça azmettirme ya da suç ortaklığının diğer türleri içinde bulunamaz. Yasadaki koşullara uygun davranan gizli soruşturmacı, görevlendirildiği örgütün işlediği suçlardan sorumlu tutulamaz.

CMK m. 139'a göre, soruşturma konusu suçun işlendiği hususunda somut delillere dayanan kuvvetli şüphe nedenlerinin bulunması ve başka surette delil elde edilememesi hâlinde, kamu görevlileri gizli soruşturmacı olarak hâkim tarafından görevlendirilebilir. Soruşturmacı, faaliyetlerini izlemekle görevlendirildiği örgüte ilişkin her türlü araştırmada bulunmak ve bu örgütün faaliyetleri çerçevesinde işlenen suçlarla ilgili delilleri toplamakla yükümlüdür. Hâkim, kanunen belirlenen bazı suçlar bakımından soruşturmacının kamuya açık yerlerde ve işyerlerinde delil toplamak amacıyla ses veya görüntü kaydı yapmasına izin verebilir.

Karşılaştırmalı Güncel Ceza Hukuku Serisi'nin 25. Cildin de, "Gizli Soruşturmacı" konusunu tüm yönleriyle inceleyen yabancı hukuk kaynaklarındaki makaleler sunulmuştur.