İLAÇ VE ECZACILIK HUKUKUNA GENEL BİR BAKIŞ, TEMEL KAVRAM ve KONULAR
I. İLAÇ VE ECZACILIK TARİHİ
25
II. TÜRK TARİHİNDE ECZACILIK
27
III. GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE İLAÇ ÜRETİM YÖNTEMLERİ VE İLAÇ SEKTÖRÜ
32
A. Mevzuata Göre İlaç Kavramı
37
B. Doktrine Göre İlaç Kavramı
38
C. Diğer Hukuk Sistemlerine Göre İlaç Kavramı
40
1. DSÖ, AB Hukuku ve EMA’ya Göre İlaç Kavramı
40
2. Alman Hukuku’na Göre İlaç Kavramı
42
3. İsviçre Hukuku’na Göre İlaç Kavramı
43
4. ABD Hukuku’na Göre İlaç Kavramı
43
A. İlaç Hukukunun Doğuşu
44
B. İlaç Hukuku Mevzuatı
47
1. Karşılaştırmalı Hukukta İlaç Hukuku Mevzuatı
47
2. Türkiye’de İlaç Hukuku Mevzuatı
50
C. İlaç Hukukunun Kapsamı
54
VI. İLAÇLARIN OLUMSUZ ETKİLERİ VE FARMAKOVİJİLANS
56
VII. İLAÇ ÇEŞİTLERİ, İLAÇLARIN KAPSAMI VE İLAÇ DIŞI ÜRÜNLER
61
b. Jenerik İlacın Şartları
65
c. Jenerik İlacın Avantajları
67
d. Eczacının Jenerik İlaç Verme Yetkisi
69
3. Reçeteli ve Reçetesiz İlaç
73
1/a) Elektronik Reçete Sisteminin Olumlu Yönleri
76
1/aa) Yazıcı ve Kâğıt Masraflarının Ortadan
1/bb) Sahte Reçete Düzenlenmesi ve
Reçetede Tahrifat Yapılması İhtimalinin
1/cc) Entegrasyon ve Takip Kolaylığı
1/dd) Bürokratik İşlemlerin Azalması ile Hekim
ve Eczacının İş Yükünün Hafiflemesi
77
1/ee) İnsan Kaynaklı İlaç Hatalarının Azalması
78
1/b) Elektronik Reçete Sisteminin Olumsuz Yönleri
80
1/aa) Yanlış İlaç Yazılma Riski Bulunması
80
1/bb) Piyasada Bulunmayan İlaçların
1/cc) Hastanın Yazılan İlaçları Görememesi ve
Reçete Numarasının Kaybedilme Riski
1/dd) Verilerin Yanlış Kaydedilebilmesi
81
1/ee) Sistemin Kendisinden Kaynaklanan
bb) Eczanelerden Temin Edilebilecek Reçeteler
82
4. Hazır (Müstahzar) İlaç
88
7. Taklit İlaç ve Sahte İlaç
91
a. Taklit (Kopya) İlaç
91
c. Taklit ve Sahte İlaçlarla Mücadele İçin Alınan Tedbirler
93
9. Endikasyon (Ruhsat) Dışı Kullanılan İlaç
107
2. Doğum Kontrol Hapları
118
4. Özel Tıbbi Amaçlı Diyet Gıdalar
119
a. Kozmetik Ürünlerin Tarihçesi
121
b. Hukuki Düzenlemelerde Kozmetik Ürünler
124
c. Kozmetik Ürün Örnekleri
125
d. Kozmetik Ürünlerin Çeşitleri
125
e. Kozmetik Ürün–İlaç Farkı
126
2. Kozmosötik Ürünler
128
a. Geleneksel Bitkisel Tıbbi Ürünler
132
b. Gıda Maddeleri ve Gıda Takviyeleri
134
VIII. ECZACI VE ECZACI YARDIMCILARI
143
B. Eczacı Yardımcıları
145
1. İkinci Eczacı ve Yardımcı Eczacı
145
2. Eczacı Teknikeri/Kalfası
146
IX. ECZACILIK FAALİYETİ
149
X. EZCACININ MESLEKİ YÜKÜMLÜLÜKLERİ
151
1. Kamu Hastanesi Eczanesi
157
2. Özel Hastane Eczanesi
158
C. Eczanede Satılan Ürünler
158
AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN TÜRLERİ VE DAYANAKLARI
I. SAĞLIK HUKUKU BAKIMINDAN AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ KAVRAMI
163
II. AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN İLAÇ ÜRETİCİSİ BAKIMINDAN
A. İlaç Üreticisinin Aydınlatma Yükümlülüğünün Gerekliliği
165
B. İlaç Üreticisinin Aydınlatma Yükümlülüğünün Yöntemi ve Kapsamı
166
C. İlaç Üreticisinin Aydınlatma Yükümlülüğünün Hukuki Temelleri
169
E. Uyarma Hatası Sebebiyle İlaç Üreticisinin Sorumluluğu
173
III. AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN HEKİM BAKIMINDAN
A. Hekimin Aydınlatma Yükümlülüğünün Tarihçesi
179
B. Hekimin Aydınlatma Yükümlülüğünün Hukuki Temelleri
183
C. Aydınlatılmış Rıza Kavramı
188
D. Hekimin Aydınlatma Yükümlülüğünün Kapsamı
198
E. Hekimin Teşhisi Gizleme Hakkı
204
F. Bilgilendirilmeme (Aydınlanmadan Vazgeçme) Hakkı
205
G. Başkasının Bilgilendirilmesini İsteme Hakkı
208
H. Aydınlatma Türleri
208
1. Güvenlik (Tedavi/Koruma) Aydınlatması
209
2. Otonomi (Karar/Müdahale) Aydınlatması
212
I. Aydınlatmanın Şekli ve Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
215
İ. Aydınlatmanın Zamanı
219
J. Aydınlatmanın Tarafları
222
1. Aydınlatma Yükümlüsü
222
2. Aydınlatmanın Muhatabı
226
K. Aydınlatmanın İspatı
230
IV. AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN ECZACI BAKIMINDAN
A. Eczacının Aydınlatma Yükümlülüğünün Hukuki Temelleri
246
a. İlaç Hukuku Mevzuatı
248
b. Tüketici Hukuku Mevzuatı
252
B. Karşılaştırmalı Hukukta Eczacının Aydınlatma Yükümlülüğü
259
1. Alman Hukuku’nda Eczacının Aydınlatma Yükümlülüğü
259
2. ABD Hukuku’nda Eczacının Aydınlatma Yükümlülüğü
264
C. Bilgilendirilmiş (Öğrenilmiş) Aracı Doktrini
267
1. Bilgilendirilmiş Aracı Olarak Hekim
267
2. Bilgilendirilmiş Aracı Doktrini Kapsamında Eczacının Aydınlatma
a. ABD Mahkemelerinin Geleneksel Yaklaşımı
271
b. Modern Dava Eğilimi
278
3. Bilgilendirilmiş Aracı Doktrininin Türk Hukuku Bakımından
D. Eczacının Aydınlatma Yükümlülüğünün İlaç Üreticisi ile Hekimin
Aydınlatma Yükümlülüğünden Farkları
288
1. Eczacı ile İlaç Üreticisinin Aydınlatma Yükümlülüğü Arasındaki
2. Eczacı ile Hekimin Aydınlatma Yükümlülüğü Arasındaki Farklar
290
E. Eczacının Aydınlatma Yükümlülüğünün Önemi
293
1. İlaçların Nitelikleri Bakımından Önemi
293
2. Kişilik Hakları Bakımından Önemi
297
3. Akılcı (Rasyonel) İlaç Kullanımının Sağlanması Bakımından Önemi
303
4. Hastanın Tedaviye Uyum Sağlaması Bakımından Önemi
311
5. Klinik Eczacılık Anlayışı Bakımından Önemi
313
6. Farmakovijilans Çalışmaları Bakımından Önemi
316
F. Eczacının Aydınlatma Yükümlülüğünün Kapsamı
318
1. İlaç Üretiminde Eczacının Aydınlatma Yükümlülüğü
319
2. Reçetesiz İlaçlarda Eczacının Aydınlatma Yükümlülüğü
321
a. Doktrindeki Görüşler
321
3. Reçeteli İlaçlarda Eczacının Aydınlatma Yükümlülüğü
327
a. Doktrindeki Görüşler
327
4. İlaç Dışı Ürünlerde Eczacının Aydınlatma Yükümlülüğü
337
G. Eczacının Aydınlatma Yükümlülüğünün Konusu
338
1. İlaçların Endikasyonu Hakkında Eczacının Aydınlatma
2. İlaçların Endikasyon Dışı Kullanımı Hakkında Eczacının Aydınlatma
3. İlaçların Kontrendikasyonu Hakkında Eczacının Aydınlatma
4. İlaç ve Gıda Etkileşimleri Hakkında Eczacının Aydınlatma
5. İlaçların Kullanılma Şekli ve Süresi ile Saklama Koşulları Hakkında
Eczacının Aydınlatma Yükümlülüğü
352
6. İlaçların Muhtemel Yan Etkileri Hakkında Eczacının Aydınlatma
7. Jenerik İlaçlar Hakkında Eczacının Aydınlatma Yükümlülüğü
362
H. Eczacının Aydınlatma Yükümlülüğünün Tarafları
365
1. Aydınlatma Yükümlüsü
365
2. Aydınlatmanın Muhatabı
367
I. Eczacının Aydınlatma Yükümlülüğünün Şekli
369
İ. Eczacının Aydınlatma Yükümlülüğünün İspatı
373
J. Eczacının Aydınlatma Yükümlülüğünü Yerine Getirirken Dikkat Etmesi
1. Açık ve Anlaşılır Bilgilendirme Yapılması
380
2. Verilen Bilginin Anlaşıldığından Emin Olunması
381
3. Hasta Mahremiyetinin Gözetilmesi ve Uygun Ortamın Sağlanması
383
4. Reçeteli İlaçlarda Reçetenin Kontrol Edilmesi
386
5. Reçetesiz İlaçlarda Uygun İlacın Seçilmesi
390
6. Aydınlatmada Somut Durumun Özelliklerinin Dikkate Alınması
391
7. Küçüklerin Aydınlatılması
394
8. Yabancılar ile Engellilerin Aydınlatılması
397
K. Eczacının Aydınlatma Yükümlülüğünü Yerine Getirirken Karşılaştığı
Sorunlar ve Çözüm Önerileri
398
ECZACININ AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜ İHLAL ETMESİNİN HÜKÜM VE
I. ECZACILIK HUKUKUNDA SORUMLULUK
405
A. Hukuki Sorumluluk Kavramı
405
B. Eczacının Hukuki Sorumluluğu
406
II. ECZACI İLE HASTA ARASINDAKİ HUKUKİ İLİŞKİ
408
A. Eczacı ile Hasta Arasındaki Muhtemel Sözleşme Türleri
409
2. Karma Nitelikli İsimsiz Sözleşme
411
4. Vekalet Sözleşmesi
413
B. 6502 Sayılı TKHK’ye Göre Eczacı–Hasta Arasındaki Hukuki İlişki
415
1. Türk Hukuku’nda Tüketici Mevzuatı
415
2. Eczaneden İlaç ya da İlaç Dışı Ürün Alan Kişi ile Eczacı Arasındaki
Sözleşmenin Tüketici Sözleşmesi Niteliği
417
3. Tüketici Sözleşmesinin Tarafları
418
a. Eczaneden İlaç ya da İlaç Dışı Ürün Edinen Tüketici
418
b. Satıcı ve Tacir Niteliğindeki Eczacı
420
III. ECZACININ AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜ İHLAL ETMESİNİN
SÖZLEŞMEYE AYKIRILIK NİTELİĞİ TAŞIMASI
423
A. Eczacının Sözleşme Yapma Yükümlülüğü
425
B. Eczacının Sözleşmeden Doğan Sorumluluğunun Şartları
428
1. Sözleşmeye Aykırı Davranış
429
3. Uygun İlliyet Bağı
431
C. Eczacının, Yardımcı Kişinin Aydınlatma Yükümlülüğünü İhlal
Etmesinden Doğan Sorumluluğu
438
1. Eczacının Yardımcı Kişinin Fiilinden Doğan Sorumluluğunun
a. Borcun İfasının Yardımcı Kişiye Bırakılmış Olması
442
b. Yardımcı Kişinin Borca Aykırı Davranarak Alacaklının Zarar
Görmesine Sebep Olması
444
c. Yardımcı Kişi Çalıştıran Eczacının Kusurlu Olmasının Şart
d. Kurtuluş Kanıtı Getirme İmkânı Olmaması
446
e. Sorumsuzluk Anlaşmasının Eczacının Sorumluluğunu
2. TBK’nin 116. Maddesinin Eczacının Aydınlatma Yükümlülüğü
Bakımından Değerlendirilmesi
449
E. Eczacının Aydınlatma Yükümlülüğünü İhlal Etmesinin Ayıplı İfa Niteliği
1. Ayıptan Doğan Sorumluluğun Kanuni Temelleri
453
2. Ayıptan Doğan Sorumluluğun Hukuki Niteliği
455
4. Eczacının Ayıplı İfadan Doğan Hukuki Sorumluluğu
462
a. Ayıp Niteliği Taşıyan Bir Eksikliğin Bulunması
464
b. Satılanın Teslim Edilmiş Olması
468
c. Ayıbın En Geç Hasarın Geçişi Anında Mevcut Olması
470
d. Ayıbın Önemli Olması
473
e. Gözden Geçirme ve Ayıbı Bildirme Yükümlülüğünün Yerine
aa) TBK’ye Göre Gözden Geçirme ve Ayıbı Bildirme
bb) 6502 Sayılı TKHK’ye Göre Gözden Geçirme ve Ayıbı
f. Ayıbın Gizli Olmasının Gerekmesi
483
g. Sorumsuzluk Anlaşmasının Geçerli Olmaması
487
5. Eczacının Aydınlatma Yükümlülüğünün Ayıplı İfa Kapsamında
6. Eczacının Ayıplı İfası Halinde Tüketicinin Seçimlik Hakları
494
b. Ayıpsız Misli ile Değiştirilmesini İsteme
499
aa) Sözleşmeden Dönmeye Ek Olarak Tazminat İstemi
505
bb) Dönme Dışındaki Seçimlik Haklardan Biriyle Birlikte
cc) Seçimlik Haklar Kullanılmadan Müstakil Olarak
IV. ECZACININ AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜ İHLAL ETMESİNİN HAKSIZ
FİİL NİTELİĞİ TAŞIMASI
513
A. Eczacının Kendi Kusurlu Davranışından Doğan Sorumluluğu
514
1. Hukuka Aykırı Davranış
515
a. Eczacının Davranışının Hukuka Aykırı Olması
515
b. Hukuka Uygunluk Sebepleri ve Bu Sebeplerin Eczacının
Aydınlatma Yükümlülüğü Kapsamında Değerlendirilmesi
519
3. Uygun İlliyet Bağı
527
B. Eczacının Adam Çalıştıran Olarak Sorumluluğu
533
1. Eczacının TBK’nin 66. Maddesine Göre Sorumluluğunun Şartları
537
a. Eczacı ile Eczacı Yardımcısı Arasında Çalıştırma İlişkisinin
b. Eczacı Yardımcısının 3. Kişilere Zarar Vermesi
539
c. Zararın İşin Görülmesi Sırasında Verilmiş Olması
541
d. Eczacının Kurtuluş Kanıtı Getirememiş Olması
543
e. Uygun İlliyet Bağının Bulunması
546
2. Eczacının Aydınlatma Yükümlülüğünün TBK’nin 66. Maddesi
Kapsamında Değerlendirilmesi
547
C. Zamanaşımı ve İspat Yükü
548