Ceza Muhakemesi Hukuku'nda Gerekçeli Karar Hakkı

Kararların gerekçeli olması, insanda var olan bilme ve öğrenme isteğinin bir gereğidir. Gerekçeli karar hakkı ise temel hak ve özgürlükler bağlamında insanlık için vazgeçilmez olan adil yargılanma hakkının bir yansımasıdır. Gerekçeli karar hakkı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından geliştirilen içtihatlarda adil yargılanma hakkının temel bir unsuru olarak kabul edilmektedir. Konuyu Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatları çerçevesinde değerlendiren Anayasa Mahkemesi, bütün mahkeme kararlarının makul gerekçeyi içermesi gerektiğini vurgulamaktadır.

Hürriyeti bağlayıcı sonuçlar doğurabilmesi ve ceza yargılamasında verilen hükmün özel hukuk ile idare hukuku kapsamındaki uyuşmazlıklara da etki edebilmesi bakımından ceza muhakemesi hukukunda gerekçeli karar hakkı ayrı bir öneme sahiptir. Ceza muhakemesinde yapılan tüm işlemlerin amacı, maddi gerçeğe ulaşarak dosyayı uyuşmazlık hakkında hüküm verilebilecek olgunluğa eriştirmek olduğundan, yalnızca kovuşturma aşamasında değil, soruşturma aşamasında verilen kararların da gerekçeli olması gerekir.

Çalışmanın ilk bölümünde; gerekçeli karar hakkı ile bağlantılı kavramlar açıklandıktan sonra konuyla ilgili Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi içtihatları ele alınmıştır. İkinci bölümde; mahkemelerce verilen hükümler ile savcı tarafından soruşturma neticesinde verilebilecek kararlar, gerekçeli karar hakkı doğrultusunda ve Yargıtay içtihatları ile doktrindeki görüşler çerçevesinde incelenmiştir. Çalışmanın üçüncü ve son bölümünde ise gerekçeli karar hakkının ihlalinin çeşitli sonuçları inceleme konusu yapılmıştır.