TOPLU İŞ HUKUKU VE TEMEL KAVRAMLARI
§1. TOPLU İŞ HUKUKU KAVRAMI VE BÖLÜMLERİ
27
I. Toplu İş Hukuku Kavramı
27
II. Toplu İş Hukukunun Bölümleri
27
B. Toplu Sözleşme Hukuku
28
C. İş Mücadelesi Hukuku
28
§2. TOPLU İŞ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI
29
I. İşçi/İşveren/Altişveren/İşveren Vekili Kavramları
29
1. İş Kanunu Kapsamında Altişverenlik
40
2. Kamuda Altişverenlik ve Bazı Gelişmeler
47
3. Diğer İş Yasaları Kapsamındaki Altişverenlik
49
II. İşyeri/İşletme/Grup Oluşturan İşyerleri
53
IV. Toplu İş Hukukunda Son Gelişmeler
55
§3. SENDİKA KAVRAMI VE TARİHSEL GELİŞİMİ
63
§4. SENDİKALAR HUKUKU VE KAYNAKLARI
68
II. Sendikalar Hukukunun Kaynakları
68
B. Uluslararası Kaynaklar
70
I. Olumlu/Olumsuz Sendika Özgürlüğü
72
II. Bireysel/Kollektif Sendika Özgürlüğü
73
III. Sendika Özgürlüğünden Yararlananlar
76
B. İşçi Dışındaki Kamu Görevlileri
77
D. Sendika ve Konfederasyonlar
78
IV. Sendika Özgürlüğünün Güvencesi
79
A. Genel Olarak Sendikal Faaliyet Güvencesi
79
1. Sendikal Faaliyetin/Üyeliğin Güvenceye Bağlandığı Aşamalar
81
a. İşe Alırken Üyelik/Üyelik Dışı Sendikal Faaliyet Güvencesi
81
b. İş İlişkisinin Devamı Esnasında Üyelik/Üyelik Dışı Sendikal Faaliyet Güvencesi
82
c. İşe Son Vermede Üyelik/Sendikal Faaliyet Güvencesi
83
2. Sendikal Nedenli Ayırımcı Tutuma Karşı Yaptırımlar
84
b. Başka Bir Tazminat da İstenebilip İstenemeyeceği
94
c. İş Güvencesinin İşletilebilmesi
97
d. İşçi İş Güvencesini İşletmezse
102
aa. İdari Para Cezası
103
§6. SENDİKA KAVRAMININ ANLAMI VE ÖĞELERİ
105
II. Serbestçe ve İşkolu Bazında Kurulabilme
106
IV. Demokratik Esaslara Uygunluk
111
V. Özel Hukuk Tüzel Kişiliği
112
§7. İŞÇİ–İŞVEREN SENDİKA VE KONFEDERASYONLARININ KURULUŞU
113
I. Sendikaların Kuruluşu
113
A. Belli Bir İşkolu Esas Alınmalıdır
113
B. Kuruculuk Koşullarını Taşıyan Belli Sayıda Kişi Bir Araya Gelmelidir
129
C. Kuruluş Belgesinin Hazırlanarak Yetkili Makama Verilmesi
133
D. Kuruluşun Gerçekleştiği An
134
II. Konfederasyonların Kuruluşu
135
A. Farklı İşkollarında Faaliyet Gösteren En Az 5 Sendika bir araya Gelmelidir
135
B. Bu Sendikalar Genel Kurul Kararlarına Sahip Olmalıdır
135
C. Kurucular Gerekli Belgeleri Hazırlayıp Yetkili Makama Vermelidir
136
III. Şubelerin Kuruluşu
136
§8. SENDİKANIN ORGANLARI VE İŞLEYİŞİ
137
1. Oluşum/İşleyiş/Görev ve Yetkileri/Sorumluluk
157
2. Sendika Yöneticiliğinin Güvencesi
165
b. Mülga 2821 Sayılı Yasa’da Sendika Yöneticiliğinin Güvencesi
166
c. Yeni Yasal Sistemde İşçi Kuruluşu Yöneticiliğinin Güvencesi
169
aa. İşçi Kuruluşu Yöneticiliği ve İş Sözleşmesinin Durumu
169
aaa. Sendika Yöneticiliğine Getirilen Bir İşçi Bulunmalıdır
169
bbb. Yöneticinin İş Sözleşmesinin Hukuki Durumu
171
aaaa. Kural; İş Sözleşmesinin Askıda Kalması
171
bbbb. İstenirse Fesih Yoluna Gidilmesi
172
cccc. Sözleşmenin ve Çalışmanın Aynen Devamı (Sözleşmeyi Feshetmemek ve Askıya da Almamak)
173
bb. Amatör Yöneticiliğin Güvencesi
173
aaa. Feshe Karşı Güvence
174
bbb. Nakle ve İş Koşullarında Olumsuz Değişikliğe Karşı Güvence
185
ccc. İş Mücadelesi Sırasında Çalışan Personel Olmama Güvencesi:
186
cc. Profesyonel Yöneticiliğin Güvencesi
188
aaa. Sendika Üyeliğinin Devamı Güvencesi
188
bbb. Sigortalılık Güvencesi
189
ccc. Kıdem Tazminatı Bakımından Yöneticilerin Durumu
189
III. Zorunlu Organ Üyeliğinin Koşulları
200
A. Genel Kurul Üyeliği
200
B. Diğer Zorunlu Organ Üyeliği İçin Aranan Koşullar
200
1. İlgili Sendikanın Üyesi Olmak
200
2. Kurucular İçin Aranan Koşulları Taşımak
200
IV. Seçimlik Organlara Üyelik
203
§9. SENDİKA/KONFEDERASYON ÜYELİĞİ
203
I. İşçi Sendikası Üyeliği
205
A. Yasa Anlamında Bir İşçi Bulunmalıdır
205
B. Bu İşçi Çalıştığı İşyerinin Girdiği İşkolundaki Bir Sendikaya Üye Olabilir
207
C. Başka Bir Sendikaya Üyelik Bulunmamalı ve Belli Bir Yaşa Ulaşılmalıdır
208
D. Sendika Tüzüğünde Aranan Diğer Koşullar Sağlanmalıdır
211
E. Üyeliğin Kazanımı Yollarından Birisi Gerçekleşmelidir
212
2. Olağan Yol ile Üyelik
213
3. Yargı Yoluyla Kazanım
215
4. Sendikaların Birleşmesi/Katılması Yoluyla Üyelik
217
II. İşveren Sendikası Üyeliği
218
A. Yasa Anlamında İşveren Bulunmalıdır
218
B. Ehliyet Koşulu Sağlanmalıdır
219
C. İşyerinin Girdiği İşkolunda Bir Sendikaya Üye Olunabilir
220
D. Üyeliğin Kazanımı Yollarından Birisi Gerçekleşmelidir
222
1. Kuruluşta Üyelik Yolu
222
2. Olağan Yöntem ile Kazanım
223
3. Yargısal Yol ile Kazanım
225
4. Sendikaların Birleşmesi/Katılması Yoluyla Kazanım
225
III. Konfederasyon Üyeliği
226
A. STSK Anlamında Bir Sendika Bulunmalıdır
226
B. Bu Sendikanın Usulünce Üyelik Kararı Alması Gerekir
227
C. Konfederasyon Üyeliğinin Kazanımı Yollarından Birisi Gerçekleşmelidir
227
2. Konfederasyon Kurulduktan Sonra Üyelik
227
3. Konfederasyonların Birleşmesi/Katılması Yoluyla Üyelik
228
IV. Üyelikte Teklik İlkesi
229
V. Uluslararası Kuruluşlara Üyelik
229
§10. ÜYELİKTEN DOĞAN HAKLAR VE BORÇLAR
232
A. Kuruluşun Faaliyet ve Yönetimine Katılma Hakkı
232
B. Örgütün Tesis ve Faaliyetlerinden Yararlanma Hakkı
234
C. Üyenin Korunma Hakkı
234
B. Örgüt/Kuruluşun Düzenine Uyma Borcu
246
§11. SENDİKA ÜYELİĞİNİN SONA ERMESİ – ASKI – DEVAM HALLERİ
247
I. Üyeliği Sona Erdiren Haller
248
A. Üyeliğin Kendiliğinden Son Bulması
248
B. Üyeliğin İradî Biçimde Sona Ermesi
250
1. Üyelikten Ayrılma/Çekilme (İstifa, Çıkma)
251
a. Sendika Üyeliğinden Çekilme
251
b. Üst Kuruluş (Konfederasyon) Üyeliğinden Çekilme
256
2. Üyelikten Çıkar(ıl)ma (İhraç)
257
C. Üyeliğin Başka Sendikada Devamı Yoluyla Üyeliğin Son Bulması
264
II. Üyeliği Sona Erdirmeyen Haller
266
A. Üyeliğin Askıda Kaldığı Hal
266
B. Üyeliği Sona Erdirmediği Gibi Askıya da Almayan Haller
268
1. İşçi Sendikası Üyesi Bir İşçinin Bir Yılı Geçmemek Üzere İşsiz Kalması (Geçici İşsizlik)
268
2. İşçi veya İşveren Kuruluşunun Organlarında Görev Almak
270
a. İşçi Sendikası Yöneticiliğine Giden İşçinin İş Sözleşmesi Sona Ermeyip Askıya Alınmışsa
270
b. İş Sözleşmesini Sonlandırarak Yöneticiliğe Giden İşçinin Durumu
271
3. Çalışırken veya Yöneticilikteyken Yaşlılık/Malullük Aylığı vs Alıp Göreve Devam Halinde Durum
271
4. Yasal bazı Kurullarda Görev Almak/Mevsimlik Çalışanların Mevsim Dışı Sürelerde Sendika Üyeliğini Sonlanmaz
272
§12. SENDİKALARIN FAALİYETLERİ VE KAYIT VE DEFTERLERİ
273
I. Sendika (ve Konfederasyon)lara Serbest Faaliyetler
274
A. Çalışma Hayatına İlişkin Faaliyetler
276
1. Toplu Pazarlıkla İlgili Faaliyetleri
276
2. Sendikaların Yargısal Alandaki Faaliyetleri
276
B. Kuruluşların Sosyal ve Ekonomik Faaliyetleri
286
1. Çalışma Hayatıyla İlgili Kurullara Temsilci Göndermek
286
2. Bilgi Artırıcı Meslekî Eğitim, Kurs ve Seminer Düzenlemek
286
3. İş Mücadelesi Sırasında Yardım ve Eğitim Amaçlı Yardımda Bulunmak
287
4. Sınaî ve İktisadî Teşebbüslere Yatırım Yapmak
292
5. Nakit Mevcudunun Belli Miktarında Belli Yardımlarda Bulunmak
293
6. Sendika İşyeri Temsilcisi Atamak
296
b. Atamaya Yetkili Kuruluş
298
c. Atamanın Zamanı ve Biçimi
298
d. Temsilcilerin Sayısı
300
e. Temsilcilerin Görev ve Yetkileri
302
7. Sendika İşyeri Temsilcilerinin Güvencesi
302
a. Feshe Karşı Güvence
304
aa. Geçerli Bir Temsilci Sıfatı Bulunmalıdır
305
bb. Temsilcinin Sözleşmesi İşverence Feshedilmelidir
306
cc. Temsilci Konumu Fesih Anında da Mevcut Olmalıdır
309
dd. Güvence İşletilmelidir
309
aaa. Süresinde İtiraz Edilirse
312
aaaa. Karar Feshin Haklı ve Yasal Koşulları Taşıdığı Yönündeyse
312
bbbb. Karar Temsilcinin Haklılığı Yönündeyse
313
bbb. İtiraz Edilmezse
318
b. İşyeri ve İş Koşullarında Değişikliğe Karşı Güvence
320
c. İşçilerin Sigorta Primlerini Ödeme Amaçlı Yardım Fonu Oluşturmak
326
d. Faaliyetlerden Yararlanmanın Kuralları
330
II. Sendika (ve Konfederasyon)lara Yasak Faaliyetler
333
A. Cumhuriyetin Niteliklerine ve Demokrasi Esaslarına Aykırılık
333
C. Diğer Sosyal Tarafa Karışma Yasağı
335
E. Yardım ve Bağış Yasağı
336
F. Amaç Dışı Mal Edinme Yasağı
337
G. Amaç Dışı Faaliyet Yasağı
337
H. Yasaklara Aykırılığın Sonucu
338
III. Sendika ve Konfederasyonların Kayıt ve Defterleri
338
§13. KURULUŞLARIN GELİR VE GİDERLERİ/DENETİMİ İLE FAALİYETİNİN DURDURULMASI VE SONA ERMESİ
339
I. Kuruluşların Gelir ve Giderleri
340
II. Kuruluşların Denetimi
341
III. Kuruluşların Faaliyetinin Durdurulması ve Sona Ermesi
349
A. Kuruluşların Faaliyetlerinin Durdurulması
349
1. Kapatma Davası İçinde Faaliyetin Durdurumu
349
2. Tüzük ve Belgelerde Kanuna Aykırılık
350
B. Faaliyeti Durdurmanın Sonuçları
351
C. Kuruluşların Sona Ermesi
352
1. Kuruluşların Sona Erme Nedenleri
352
a. Kendiliğinden Sona Erme:
352
b. Kuruluşun Kendi Kararıyla Sona Ermesi (Fesih)
356
c. Mahkeme Kararıyla Sona Erme (Kapatılma)
358
2. Sona Ermenin Sonuçları
361
TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ HUKUKU
§14. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ
363
I. Toplu İş Sözleşmesi Kavramı
363
A. Zorunlu Kısım (Normatif Kısım)
367
1. İş Sözleşmesinin Yapılmasına İlişkin Hükümler
368
2. İş Sözleşmesinin İçeriğine İlişkin Hükümler
371
3. İş Sözleşmesinin Sona Ermesine İlişkin Hükümler
375
B. İsteğe Bağlı Kısım
378
V. TİS’in Özellikleri
380
A. TİS Kollektif Bir Norm (Kural) Sözleşmesi
380
B. Kendine Özgü Bir Özel Hukuk Sözleşmesidir
381
C. Yorumu Özelliklidir
382
D. Barış, Dirlik ve Düzen İşlevi Vardır
383
E. TİS ile Düzenleme Yetkisi Sınırsız Değildir
384
A. TİS’de Taraf Kavramı
386
B. TİS’de Tarafların Belirlenmesi
389
d. Yetki Tespitine İtiraz
411
3. Tarafların Durumunda Değişiklik ve Kesin Yetkiye Etkisi
420
a. Devralan İşverenin Aynı İşkolundaki İşyerinde veya İşyerlerinde Uygulanan Bir TİS Yoksa
422
b. Devralanın Aynı İşkolundaki İşyer(ler)inde Zaten TİS Varsa
423
c. TİS’siz Bir İşyerinin TİS Olan Bir İşverence Devralınması
424
A. İşyeri Düzeyinde (İşyeri TİS)
427
a. Asıl Üretimin (İşin) Yapıldığı Yer (Asıl İşyeri)
428
b. Nitelik ve Yönetim Bakımından Bağlı Yerler
429
2. İşyerinin Devri/Başkasına Geçmesi
433
3. İşyerinin TİS Ünitesi Olmasının Anlamı ve Sonuçları
437
B. İşletme Düzeyinde (İşletme TİS)
438
C. Grup Düzeyinde (Grup TİS)
441
A. Genel Kural: TİS’in Belirli Süreliliği
450
B. Belirsiz Süreli TİS’e Dönüşmenin Mümkün Olup Olmadığı
453
A. Toplu Görüşmeye Çağrı Yapılmalı
457
B. Toplu Görüşme Başlamış ve Anlaşılmış Olabilir
460
C. Toplu Görüşmede Aksaklık Halinde Uyuşmazlık Saptanıp Barışçı Yollar Denenmelidir
462
D. TİS’e Ulaşılmış Olabilir
465
E. TİS’in Taraf İradeleri Dışında Oluşumu Yaşanabilir
465
§15. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN UYGULANMA ALANI
466
I. Zaman Bakımından Uygulanması
466
B. Önceye Etkili Yürürlük
467
C. İmza Tarihinden Sonraki Bir Tarihten Yürürlük
471
II. Yer Bakımından Uygulanması
473
III. Kişi Bakımından Uygulanması
473
A. İşçilere Uygulanması
474
1. Üyelik Yoluyla Yararlanma
477
2. Dayanışma Aidatı Ödeyerek Yararlanma
484
3. TİS Tarafı İşçi Sendikasının Yazılı Onayıyla Yararlanma
497
4. Teşmil Sonucu Yararlanma
498
5. TİS’den Yararlanmanın Sona Ermesi
507
6. İşverenin TİS Hükümlerini Kendiliğinden Uygulaması
509
7. İşçi Benzeri Kişilerin TİS’den Yararlanmasının Mümkün Olup Olmadığı
511
B. Toplu İş Sözleşmesinden Yararlanamayan İşçiler
514
1. İşveren Vekili ile TİS Görüşmelerine İşvereni Temsilen Katılanlar
514
2. Greve Katılmayıp ta İşyerinde Çalışan İşçiler
515
3. Taraflarca Kapsam Dışına Çıkarma (Kapsam Dışı Personel) Durumu
518
4. İşçinin TİS ile Getirilen Haklardan Vazgeçmesi
521
C. İşverene Uygulanması
523
§16. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN UYGULANMASI VE BU EVREDE YAŞANANLAR
525
I. TİS’de Değişiklik Yapılması
526
A. TİS Taraflarınca Değişiklik
526
B. Yargı Kararıyla Değişiklik
530
§17. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ
539
I. Toplu İş Sözleşmesini Sona Erdiren Haller
540
A. TİS’in Süresinin Bitimi
540
B. TİS’in Geçersiz Kılınması
541
C. TİS’in Teşmil Edildiği Hallerde Sona Erme
544
1. Teşmil Edilen TİS’in Sona Ermesi
545
2. Cumhurbaşkanının Teşmil Kararını Yürürlükten Kaldırması
545
3. Teşmil Kararının Yargı Yerince İptal Edilmesi
545
4. TİS’in Teşmil Edildiği Ünitede Yeni Bir TİS Yapılması
546
D. İşletme Niteliğinin Kaybı ve İşletme TİS’in Durumu
547
II. Sona Ermenin Sonuçları
548
III. TİS’i Sona Erdirmeyen Haller
556
İŞ UYUŞMAZLIKLARI VE ÇÖZÜM YOLLARI
§18. İŞ UYUŞMAZLIĞI KAVRAMI VE ÇEŞİTLERİ
559
I. Bireysel/Toplu İş Uyuşmazlığı
559
II. Hak/Menfaat Uyuşmazlığı
559
§19. İŞ UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜ YOLLARI
560
I. Barışçı Çözüm Yolları
561
1. Olağan Arabuluculuk
569
2. Olağanüstü Arabuluculuk
572
B. Tahkim (Hakeme Götürme)
575
1. Özel (İsteğe Bağlı) Hakem
575
2. Kanuni/Zorunlu Hakem (Yüksek Hakem Kurulu)
581
II. Kavgacı Çözüm Yolları (İş Mücadelesi)
585
§20. İŞ MÜCADELESİ KAVRAMI VE ARAÇLARI
585
I. Genel Olarak Grev Kavramı
588
B. İşçilerin Aralarında Anlaşması veya Bir Kuruluşun Kararına Uyma
590
II. Hukuka Uygun (Yasal) Grev
590
A. Ortada Bir Toplu İş Uyuşmazlığı Bulunmalı
590
B. Denenen Barışçı Yollar Uyuşmazlığı Giderememeli
591
C. Grev Yasağı/Engeli Bulunmamalı
591
D. Grev Kararı Meslekî Amaçlı Olmalı
606
E. Grev Kararı Alınmalı ve Yürürlüğe Konulmalı
606
1. Grevin (lokavtın) Uygulanmasını Engelleyen Bir Olgu Bulunmamalıdır
611
b. Cumhurbaşkanınca Grevin (Lokavtın) Ertelenmesi
622
F. Uygulama Gerekleri Yerine Getirilmeli
628
1. Grev Kararının Alınması, Tebliği ve Uygulanma Tarihi
628
a. Grev Oylaması ve Geçici Grev Yasağı Yoksa
628
b. Grev Oylamasına Gidildiği Hallerde İse
629
c. Geçici Grev Yasaklarında
629
III. Grevin Uygulanması
630
IV. Grevin Mahkeme Kararıyla Durdurulması
637
B. Grev Hakkının Kötüye Kullanımında
638
V. Yasal Grevin Sonuçları
639
A. Greve Katılmayanların Çalıştırılmaması
639
B. İş Sözleşmesinin Askıda Kalması
640
C. İşyerinden Ayrılma Zorunluluğu
643
D. Başka İşçi Alma ve İşi Başkasına Yaptırma Yasağı
643
E. Başka İşveren Yanında Çalışma Yasağı
644
F. Satışa ve Hammadde Girişine Engel Olamama
646
G. Grevin İşçi Konutlarına Etkisi
647
H. Grev Gözcüleri ve Yetkileri
647
I. Grev Sırasında Verilen Zarardan Sorumluluk
650
VI. Yasal Grevin Sona Ermesi ve Sona Ermenin Sonuçları
651
A. Yasal Grevin Sona Ermesi
651
1. Uyuşmazlık Taraflarının Anlaşıp TİS İmzalamasıyla
651
2. Tarafların Uyuşmazlığı Özel Hakeme Götürmeye Yönelik Yazılı Anlaşmalarıyla
651
3. Grevci Sendikanın Kararıyla
652
4. Grevci Sendikanın Sona Ermesiyle
652
5. Grevci Sendikanın Üye Kaybı Sonucu
652
C. Yasal Grevin Sona Ermesinin Sonuçları
662
VII. Yasadışı Grev ve Sonuçları
663
B. Grevin Yasadışılığının Tespiti
667
C. Yasadışı Grevin Sonuçları
669
1. Grevcilerin İşine Son Verilebilir
669
2. Grevcilerden Tazminat İstenebilir
671
3. Grevcilerin Konutta Oturmaları Sıkıntıya Girebilir
672
4. İşyerini Terk Durumu
672
5. Cezai Yaptırım Gündeme Gelebilir
673
6. Greve Katılmayanların İş Sözleşmeleri Devam Eder
673
I. Genel Olarak Lokavt Kavramı
674
A. İşçiler Topluca İşten Uzaklaştırılmalı
674
B. Uzaklaştırma İşverence Yapılmalı
676
II. Hukuka Uygun (Yasal) Lokavt
676
A. Usulünce Grev Kararı Alınmalı ve İşveren Tarafına Bildirilmeli
676
B. Usulünce Lokavt Kararı Alınmalı ve Bildirilmelidir
678
C. Lokavt Yasağı/Engeli Bulunmamalı
679
III. Lokavt Kararının Uygulanması
680
IV. Yasal Lokavtın Sonuçları
680
V. Yasal Lokavtın Sona Ermesi
682
VI. Yasadışı Lokavt ve Sonuçları
683
B. Yasadışı Lokavtın Sonuçları
685
1. İşçilik Haklarının Kesintisiz Ödenmesi
685
2. Sözleşmenin Derhal Feshi İmkanı
685
3. Yasadışı Lokavtın Geçici Bir Önlem Olarak Durdurumu
686
VII. Grev ve Lokavtta Mülki Amirin Yetkisi
686