AİHS Işığında Devletlerin Yaşama Hakkına İlişkin Pozitif Yükümlülükleri Arş. Gör. Simay Doğmuş  - Kitap
AİHS Işığında

Devletlerin Yaşama Hakkına İlişkin Pozitif Yükümlülükleri

1. Baskı, 
Eylül 2018
Kitabın Detayları
Dili:
Türkçe
Ebat:
16x24
Sayfa:
320
Barkod:
9789750250170
Kapak Türü:
Karton Kapaklı
Kitabın Fiyatı:
430,00
İndirimli (%89):
47,00
Stoktan hemen gönderilir.
Kitabın Açıklaması
Yaşama hakkı; bilindiği üzere en temel hak olup, diğer temel hak ve özgürlükler için olmazsa olmaz bir niteliktedir. Bu denli önemli olan yaşama hakkının korunması amacıyla AİHM, taraf devletlere negatif yükümlülüklerin yanında oldukça geniş kapsamlı pozitif yükümlülükler de öngörmektedir.
Çalışmamızın ilk bölümünde, yaşama hakkı kavramı, hukuki temelleri ile başlangıcı ve sona ermesi konuları; kürtaj, intihar, açlık grevi, ölüm cezası ve yaşamın sona ermesinde meşru kabul edilen haller ile birlikte incelenmiştir.
İkinci bölümde, AİHS ile öngörülen bir denetim sistemi olan AİHM ve AİHM uygulamasında gelişen pozitif yükümlülükler ile bu yükümlülüklerin yaşama hakkı ile ilişkisi değerlendirilmiştir.
Üçüncü bölümde ise, yaşama hakkının taraf devletlere yüklediği pozitif yükümlülükler (maddi ve usuli yükümlülükler) üçüncü kişilerin suç teşkil eden eylemleri, kadına karşı şiddet, tehlikeli faaliyetler, doğal afetler, kamu sağlığının korunması ve sınır dışı halleri kapsamında detaylıca açıklanmıştır.
Kitapta, konuyla ilgili olarak ülkemiz ile ilgili kararların da analiz edilmesine özen gösterilerek, bu kararların sonunda iç hukukumuzdaki konuya ilişkin mevzuatımızın ve bu mevzuatımızın uygulanmasının AİHS ve AİHM uygulamasıyla uyumlu hale gelmesi konusunda temel sorunlar ve çözüm önerileri ortaya konulmuştur.
Kitabın Konu Başlıkları
.
Yaşama Hakkı Kavramı, Koruma Alanı ve Tarihçesi
.
Yaşama Hakkının Başlangıcı ve Kürtaj
.
Yaşama Hakkının Sona Ermesi ve İntihar, Açlık Grevi, Ötanazi, Ölüm Cezası ile Yaşamın Sona Ermesinde Meşru Haller
.
AIHM Uygulamasında Pozitif Yükümlülükler ve Yaşama Hakkı ile İlişkisi
.
Devletlerin Yaşama Hakkı Kapsamında Üçüncü Kişilerin Suç Teşkil Eden Filleri ve Aile İçi Şiddet Sonucu Meydana Gelen Ölümlerden Doğan Sorumluluğu
.
Devletlerin Yaşama Hakkı Kapsamında Tehlikeli Faaliyetler Yürütülmesi ve Doğal Afetler Sonucu Meydana Gelen Ölümlerden Doğan Sorumluluğu
.
Devletlerin Yaşama Hakkı Kapsamında Kamu Sağlığının Korunmamasından Doğan Sorumluluğu
.
Devletlerin Yaşama Hakkı Kapsamında Suçluların İadesi, Yurttan Çıkarma ve Sınır Dışı Hallerinden Doğan Sorumluluğu
Kitabın İçindekileri
Sunuş 
5
Önsöz 
7
Özet 
9
Abstract 
11
Kısaltmalar 
19
Giriş 
21
BİRİNCİ BÖLÜM
ULUSLARARASI VE ULUSAL BOYUTLARIYLA YAŞAMA HAKKI
§1. YAŞAMA HAKKI KAVRAMI 
25
I. Yaşama Hakkının Tanımı 
25
II. Yaşama Hakkının Koruma Alanı ve Koruduğu Değerler 
30
III. Yaşama Hakkının Önemi ve Özellikleri 
32
§2. YAŞAMA HAKKININ TARİHSEL GELİŞİMİ VE HUKUKİ TEMELLERİ 
37
I. Yaşama Hakkının Tarihsel Süreç İçerisinde Gelişimi ve Uluslararası Belgelerdeki Temelleri 
37
A. Yaşama Hakkının Tarihsel Süreç İçerisinde Gelişimi 
37
1. Antik Yunan Dönemi’nde 
37
2. Roma Hukuku’nda 
38
B. Yaşama Hakkının Uluslararası Belgelerdeki Temelleri 
39
II. Türk Hukuku’nda Yaşama Hakkının Tarihsel Gelişimi ve Hukuki Temelleri 
44
A. Osmanlı Dönemi Yasal Gelişmeleri 
44
1. Sened–i İttifak, Tanzimat Fermanı ve Islahat Fermanı 
44
2. Kanun–i Esasi 
45
B. Cumhuriyet Anayasaları 
46
1. 1921 Anayasası 
46
2. 1924 Anayasası 
47
3. 1961 Anayasası 
48
4. 1982 Anayasası 
50
§3. YAŞAMA HAKKININ BAŞLANGICI VE SONA ERMESİ 
58
I. Yaşama Hakkının Başlangıcı ve Yaşamın Başlangıcı ile İlgili Tartışmalı Alan: Cenin Tahliyesi İşlemi (Kürtaj) 
58
A. Yaşama Hakkının Başlangıcı 
58
1. Genel Olarak 
58
2. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Uygulamasında Yaşama Hakkının Başlangıcı 
60
3. Diğer Temel Hak ve Özgürlüklere İlişkin Uluslararası Sözleşmelerde Yaşama Hakkının Başlangıcı 
63
4. Türk Hukuku’nda Yaşama Hakkının Başlangıcı 
64
B. Yaşamın Başlangıcı İle İlgili Tartışmalı Alan: Cenin Tahliyesi İşlemi (Kürtaj) 
66
1. Genel Olarak 
66
2. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Uygulamasında Cenin Tahliyesi İşelemi (Kürtaj) 
67
3. Türk Hukuku’nda Cenin Tahliyesi İşlemi (Kürtaj) 
70
II. Yaşama Hakkının Sona Ermesi ve Yaşamın Sona Ermesi İle İlgili Tartışmalı Alanlar 
74
A. Yaşama Hakkının Sona Ermesi 
74
1. Genel Olarak 
74
2. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Uygulamasında Yaşama Hakkının Sona Ermesi 
75
3. Türk Hukuku’nda Yaşamıa Hakkının Sona Ermesi 
76
B. Yaşama Hakkının Sona Ermesi İle İlgili Tartışmalı Alanlar 
77
1. İntihar 
77
a. Genel Olarak 
77
b. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Uygulamasında İntihar 
79
c. Türk Hukuku’nda İntihar 
82
2. Ötanazi 
84
a. Genel Olarak 
84
aa. Ötanazinin Benzer Fiiller İle Arasındaki Farklar 
84
aaa. Ötanazi–İntihar 
84
bbb. Ötanazi–Talep Üzerine Öldürme 
85
ccc. Ötanazi–Adam Öldürme 
85
bb. Ötanazinin Türleri 
86
aaa. Aktif Ötanazi–Pasif Ötanazi 
86
bbb. İradeye Bağlı Ötanazi–İrade Dışı Ötanazi 
87
cc. Doktrinde Yer Alan Ötanaziye İle İlgili Görüşler 
89
b. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Uygulamasında Ötanazi 
91
c. Türk Hukuku’nda Ötanazi 
96
3. Açlık Grevi 
101
a. Genel Olarak 
101
b. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Uygulamasında Açlık Grevi (AİHS m.2/2) 
105
c. Türk Hukuku’nda Açlık Grevi 
107
4. Yaşamın Sona Ermesi ile ilgili Meşru Haller (AİHS m.2/2–AY m.17/4) 
109
a. Genel Olarak 
109
b. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Uygulamasında Yaşamın Sona Ermesiyle İlgili Meşru Haller (AİHS m.2/2) 
110
aa. Meşru Savunma Amacıyla Yaşama Hakkının İhlal Edilmesi 
112
bb. Yakalama Amacıyla Yaşama Hakkının İhlal Edilmesi 
113
cc. Ayaklanma veya İsyanı Bastırma Amacıyla Yaşama Hakkının İhlal Edilmesi 
114
c. Türk Hukuku’nda Yaşamın Sona Ermesiyle İlgili Meşru Haller (AY m.17/4) 
115
5. Ölüm Cezası 
117
a. Genel Olarak 
117
b. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Uygulamasında Ölüm Cezası 
118
c. Türk Hukuku’nda Ölüm Cezası 
120
İKİNCİ BÖLÜM
AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ İLE ÖNGÖRÜLEN KORUMA SİSTEMİ VE BU SİSTEM ÇERÇEVESİNDE DEVLETİN POZİTİF YÜKÜMLÜLÜKLERİ VE YAŞAMA HAKKI İLE İLİŞKİSİ
§1. AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ İLE ÖNGÖRÜLEN KORUMA SİSTEMİ VE TÜRK HUKUKU’NDAKİ YERİ VE ETKİSİ 
125
I. Avrupa Konseyi’nin İnsan Haklarının Korunması Amacı ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 
125
A. Avrupa Konseyi’nin İnsan Haklarının Korunması Amacı 
125
B. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 
127
1. Genel Olarak 
127
2. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile Korunan Temel Hak ve Özgürlükler 
129
3. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin İç Hukukumuzdaki Yeri ve Etkisi 
130
a. Hukuk Sistemlerinde Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Yeri ve Etkisi 
130
b. Türk Anayasa Hukuku’nda Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Yeri ve Etkisi 
132
II. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile Öngörülen Koruma Sistemi: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Yargılama Usulü ve Kararlarının Bağlayıcılığı ile İnfazı 
135
A. Genel Olarak 
135
B. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Yargılama Usulü ve Kararlarının Bağlayıcılığı ile İç Hukuka Etkileri 
136
1. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne Başvuru Çeşitleri, Kabul Koşulları ve İncelemesi 
136
a. Başvuru Çeşitleri ve Kabul Koşulları 
136
aa. Devletlerarası Başvuru 
137
bb. Bireysel Başvuru 
138
b. Kabul Edilebilirlik İncelemesi ve Kabul Edilebilirlik ile İlgili İtirazlar 
141
aa. Kabul Edilebilirlik İncelemesi 
141
bb. Kabul Edilebilirlik ile İlgili İtirazlar 
143
2. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Önüne Gelen Başvurunun Esastan İncelenmesi ve Karar 
144
a. Uyuşmazlığa Konu Olayların Saptanması (Soruşturma) 
144
b. Dostane Çözüm ve Tek Taraflı Deklarasyon 
146
c. Pilot Karar Uygulaması 
149
d. Esasa İlişkin Karar ve Adil Tazminat 
150
3. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarının Bağlayıcılığı ve İç Hukuka Etkileri 
152
§2. AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ VE AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ KARARLARI IŞIĞINDA DEVLETİN POZİTİF YÜKÜMLÜLÜKLERİ VE BU YÜKÜMLÜLÜKLERİN YAŞAMA HAKKI İLE İLİŞKİSİ 
154
I. Genel Olarak 
154
II. Pozitif Yükümlülük Kavramı, Hukuki Temelleri ve Amacı 
155
A. Pozitif Yükümlülük Kavramı 
155
B. Pozitif Yükümlülük Kavramının Hukuki Temelleri 
158
1. Pozitif Yükümlülüğün Genel Olarak Hukuki Temelleri 
158
2. Pozitif Yükümlülüğün Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarındaki Temelleri 
161
C. Pozitif Yükümlülüğün Amacı 
165
D. Pozitif Yükümlülük – Negatif Yükümlülük Ayrımı 
167
III. Pozitif Yükümlülüğün Doğurduğu Ödevler 
169
A. Pozitif Yükümlülüğün Doğurduğu Ödevlere Genel Bir Bakış 
169
B. Devletlerin Pozitif Yükümlülükleri 
171
1. Maddi Yükümlülükler 
172
2. Usûli Yükümlülükler 
174
C. Pozitif Yükümlülükler Kapsamında Temel Hak ve Özgürlüklerin Yatay Etkisi 
176
1. Yatay Etkiyi Kabul Eden Görüşler 
177
2. Yatay Etkiyi Reddeden Görüşler 
177
3. Yatay Etkinin Kapsamı ve Mahkeme Kararlarındaki Yeri 
178
IV. Pozitif Yükümlülüklerin Yaşama Hakkı Çerçevesinde Değerlendirilmesi 
182
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ UYGULAMASINDA DEVLETLERİN YAŞAMA HAKKINA İLİŞKİN POZİTİF YÜKÜMLÜLÜKLERİ VE TÜRKİYE İLE İLGİLİ DEĞERLENDİRMELER
§1. DEVLETLERİN YAŞAMA HAKKINA İLİŞKİN POZİTİF YÜKÜMLÜLÜKLERİNE GENEL BİR BAKIŞ 
193
§2. DEVLETLERİN YAŞAMA HAKKI KAPSAMINDA ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN EYLEMLERİNDEN DOĞAN SORUMLULUĞU 
194
I. Genel Olarak 
194
II. Devletlerin Üçüncü Kişilerin Yaşama Hakkını Tehlikeye Sokan Kasıtlı Eylemlerinden Doğan Sorumluluğu 
197
A. Devletlerin Yaşama Hakkı Kapsamında Üçüncü Kişilerin Suç Teşkil Eden Filleri Sonucu Meydana Gelen Ölümlerden Doğan Sorumluluğu 
197
B. Devletlerin Yaşama Hakkı Kapsamında Kadına Karşı Aile İçi Şiddet Sonucu Meydana Gelen Ölümlerden Doğan Sorumluluğu 
211
III. Devletlerin Üçüncü Kişilerin Kasıtlı Eylemleri Haricinde Yaşama Hakkını Tehlikeye Sokan Hallerden Doğan Sorumluluğu 
222
A. Devletlerin Yaşama Hakkı Kapsamında Tehlikeli Faaliyetlerin Yürütülmesi ve Doğal Afetler Sonucu Meydana Gelen Ölümlerden Doğan Sorumluluğu 
222
1. Devletlerin Yaşama Hakkı Kapsamında Tehlikeli Faaliyetlerin Yürütülmesi Sonucu Meydana Gelen Ölümlerden Doğan Sorumluluğu 
222
2. Devletlerin Yaşama Hakkı Kapsamında Doğal Afetler Sonucu Meydana Gelen Ölümlerden Doğan Sorumluluğu 
231
B. Devletlerin Yaşama Hakkı Kapsamında Kamu Sağlığının Korunmamasından (Sağlık Hizmetlerinin Gereği Gibi Yerine Getirilmemesinden) Doğan Sorumluluğu 
243
§3. DEVLETLERİN YAŞAMA HAKKI KAPSAMINDA SUÇLULARIN İADESİ, YURTTAN ÇIKARMA VE SINIR DIŞI HALLERİNDEN DOĞAN SORUMLULUĞU 
258
Sonuç 
265
Kaynakça 
275
Çalışmada Kullanılan Kararlar 
295
Kavram Dizini 
317