CEZA HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI
CEZA HUKUKU TERİMİ – CEZA HUKUKUNUN TANIMI –
CEZA HUKUKU KAVRAMI – CEZA HUKUKUNUN GÖREVİ, İŞLEVİ VE AMACI – CEZA HUKUKUNUN HUKUK DÜZENİ İÇİNDEKİ YERİ, DİĞER HUKUK DALLARI İLE İLİŞKİSİ VE CEZA HUKUKUNA YARDIMCI DİSİPLİNLER
§1. CEZA HUKUKU TERİMİ– CEZA HUKUKUNUN TANIMI VE CEZA HUKUKU KAVRAMI
37
B. Ceza Hukukunun Kısımları
39
C. Devletin Cezalandırma Yetkisinin Meşruiyeti
41
§2. CEZA HUKUKUNUN GÖREVİ, İŞLEVİ VE AMACI
43
§3. CEZA HUKUKUNUN HUKUK DÜZENİ İÇİNDEKİ YERİ, DİĞER HUKUK DALLARI İLE İLİŞKİSİ VE CEZA HUKUKUNA YARDIMCI DİSİPLİNLER
47
I. CEZA HUKUKUNUN HUKUK DÜZENİ İÇİNDEKİ YERİ
47
II. CEZA HUKUKUNUN DİĞER HUKUK DALLARI İLE İLİŞKİSİ VE CEZA HUKUKUNA YARDIMCI DİSİPLİNLER
47
A. Diğer Hukuk Dalları ile İlişkisi
47
1. Medeni Hukuk İle İlişki
47
2. Anayasa Hukuku ile İlişkisi
48
3. İdare Hukuku ile İlişkisi
49
a. İdari Ceza Hukuku Kavramı ve Kabahatlerin Suç Olmaktan Çıkarılması
49
bb. Kanunilik İlkesi ve Kabahatler Kanunu
51
cc. Lehe Kanunun Geçmişe Yürümesi Kuralı
51
dd. Kabahat Fiilinin İşlendiği Zaman
52
ee. Kabahat Fiilinin İşlendiği Yer
52
ff. Kabahat Fiilinde Hareket
52
gg. Hukuka Uygunluk Sebepleri ve Kusurluluğu Kaldıran Haller
52
hh. Kabahat Fiilinde Kusur Yeteneği ve Kusurluluk
52
ll. Tüzel Kişilerin, Temsil Edilenin ve İş Sahibinin Sorumluluğu
54
aaa. İdari Para Cezası
55
bbb. Mülkiyetin Kamuya Geçirilmesi
55
aaa. Soruşturma Zamanaşımı (m.20)
56
bbb. Yerine Getirme Zamanaşımı (m.21)
57
oo. Yaptırıma Karar Verme Yetkisi
57
aaa. Başvuru Yolu (m.27)
58
a1. Süresi, Şekli ve Başvuru Makamı
58
a2. Başvurunun İncelenmesi (m.28)
59
bbb. İtiraz Yolu (m.29)
59
ss. Vazgeçme ve Kabul (m.30)
60
tt. Kabahatler ile Suçların Karşılaştırılması
60
c. Disiplin Ceza Hukuku Kavramı
61
4. Devletler Genel Hukuku ile İlişkisi
62
5. Ceza Muhakemesi Hukuku ile İlişkisi
62
6. İnfaz Hukuku ile İlişkisi
63
B. Ceza Hukukuna Yardımcı Disiplinler
63
DEMOKRATİK HUKUK DEVLETİNDE
CEZA HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ
§1. KANUNİLİK İLKESİ (CEZA KANUNLARININ GÜVENCE İŞLEVİ)
65
II. İLKEYE YÖNELİK ELEŞTİRİLER
68
III. İLKENİN ZORUNLU SONUÇLARI
69
A. Örf ve Adet Kuralları ile Suç ve Ceza Yaratılamaz
69
C. Ceza Kanunları Belirli ve Açık Olmalıdır
70
D. Ceza Kanunları Geçmişe Yürümez
71
E. İdarenin Düzenleyici İşlemleriyle Suç Yaratılamaz
72
§2. CEZA SORUMLULUĞUNUN ŞAHSİLİĞİ İLKESİ
76
§3. KUSURSUZ SUÇ VE CEZA OLMAZ İLKESİ
77
§4. CEZA HUKUKU BAKIMINDAN ÖNEMLİ DİĞER İLKELER
79
I. İNSAN ONURUNUN DOKUNULMAZLIĞI
79
II. ORANLILIK VE İKİNCİLLİK İLKELERİ İLE AŞIRILIK YASAĞI
80
§5. CEZA HUKUKU İLKELERİNİN SOMUTLAŞTIRILMASI: CEZA HUKUKU DOGMATİĞİ
84
CEZA HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİ VE
CEZA SORUMLULUĞUNUN ESASINA ETKİSİ
II. ESKİ HUKUK DÜZENLERİ
88
I. İSLAMİYET ÖNCESİ DÖNEM
94
II. İSLAMİYETTEN SONRAKİ DÖNEM
95
1. Tanzimata Kadarki Dönemde
98
a. 1840 Tarihli Kanunname–i Ceza
99
b. 1851 Tarihli Kanun–u Cedit
99
c. 1858 Ceza Kanunname–i Humayunu
99
B. Cumhuriyet Türkiyesi’nde
100
§4. CEZA HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİNİN CEZA SORUMLULUĞUNUN ESASINA ETKİSİ
100
IV. TOPLUMSAL SAVUNMA AKIMI
104
V. OKULLAR MÜCADELESİNİN TÜRK HUKUKUNA ETKİSİ
105
CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI
§1. KAYNAK KAVRAMI VE CEZA HUKUKU KAYNAKLARININ ÖZELLİKLERİ
107
B. Uluslararası Sözleşmeler
108
2. TCK ve Diğer Ceza Kanunları Arasındaki İlişki
109
II. YARDIMCI KAYNAKLAR
111
A. Örf ve Adet (Gelenek) Kuralları
111
B. Ahlak ve Din Kuralları
112
C. Mahkeme İçtihatları
112
§3. KAYNAKLARIN YORUMU
113
I. YORUM KAVRAMI VE KIYASTAN FARKI
113
A. Gramatik ya da Sözel Yorum Yöntemi
114
B. Sistematik Yorum Yöntemi
115
C. Tarihsel Yorum Yöntemi
115
D. Amaçsal (Teleolojik) Yorum Yöntemi
115
C. Hukukun Genel İlkeleri
118
D. Karşılaştırmalı Hukuk
118
E. Örf ve Adet Kuralları
119
CEZA HUKUKU KURALLARININ UYGULAMA ALANI
§1. CEZA HUKUKU KURALLARININ ZAMAN BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI
121
I. ZAMAN BAKIMINDAN UYGULAMAYA İLİŞKİN İLKELER
121
B. Lehe Kanunun Uygulanması: Lehe Kanunun Geçmişe Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu–Geriye Yürüme Yasağı
123
1. Lehe Kanunun Geriye Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu
124
2. Lehe Kanunun Tespiti
124
3. Zamanaşımına İlişkin Kurallar Bakımından Lehe Kanunun Belirlenmesi
127
4. Mahkeme İçtihatlarının Geçmişe Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu
128
5. İçtihadı Birleştirme Kararlarının Geçmişe Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu
128
6. Anayasa Mahkemesinin İptal Kararlarının Geçmişe Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu
129
II. CEZA KANUNLARININ YÜRÜRLÜĞE GİRMESİ, YÜRÜRLÜKTEN ÇIKMASI VE YÜRÜRLÜK SÜRELERİ BAKIMINDAN CEZA KANUNLARI
129
III. SUÇUN İŞLENDİĞİ AN
130
B. Kesintisiz (Mütemadi), Zincirleme (Müteselsil) ve Teşebbüs Aşamasında Kalan Suçlar
132
§2. CEZA HUKUKU KURALLARININ YER BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI
132
I. MÜLKİLİK İLKESİ (SİSTEMİ)
133
C. Suçun İşlendiği Yer Sorunu
139
D. Yabancı Ülkede Hüküm Verilmesi (TCK m.9)
143
II. ŞAHSİLİK İLKESİ (SİSTEMİ)
144
A. Faile Göre Şahsilik İlkesi
145
1. Görev Suçları (TCK m.10)
145
2. Vatandaş Tarafından İşlenen Suç (TCK m.11)
146
B. Mağdura Göre Şahsilik
148
1. Türkiye’nin Zararına İşlenen Suçlar (m. 12/1)
149
2. Vatandaşın Zararına İşlenen Suçlar (Vatandaşı Koruma İlkesi ya da Mağdura Göre Şahsilik İlkesi) (m. 12/2)
150
III. EVRENSELLİK İLKESİ (m. 12/3)
150
IV. KORUMA İLKESİ (TCK m.13)
151
V. YER BAKIMINDAN UYGULAMADA ÖZELLİK GÖSTEREN HALLER
153
A. Seçimlik Cezalarda Soruşturma (TCK m.14)
153
B. Soruşturma Koşulu Olan Cezanın Hesaplanması (TCK m.15)
153
C. Cezadan Mahsup (TCK m.16)
154
D. Hak Yoksunlukları (TCK m.17)
156
VI. İADE (GERİ VERME)
157
B. İadenin Kaynakları
157
1. Fiile İlişkin Koşullar
159
a. İadeye Konu Suç, Talep Eden Devlet ve Türk Hukuku Bakımından Belli Bir Ağırlıkta Olmalıdır (6706 sayılı Kanun m.10/2)
159
b. Suç Türkiye Devletinin Güvenliğine Karşı, Türkiye Devletinin veya Bir Türk Vatandaşının ya da Türk Kanunlarına Göre Kurulmuş Bir Tüzel Kişinin Zararına İşlenmiş Olmamalıdır (6706 sayılı Kanun m.11/1–c–3)
160
c. Suç Zamanaşımına veya Affa Uğramamış Olmalıdır (6706 sayılı Kanun m.11/1–c–5)
160
d. İade Talebinin, Ölüm Cezası veya İnsan Onuru ile Bağdaşmayan Bir Ceza Gerektiren Suçlara İlişkin Olmaması Gerekir (6706 sayılı Kanun m.11/3)
161
e. Suç, Türkiye’nin Yargılama Yetkisine Giren Bir Suç Olmamalıdır
(6706 sayılı Kanun m.11/1–c–4)
162
f. Suçun Düşünce Suçu, Siyasî Suç Veya Siyasî Suçla Bağlantılı Bir Suç Veyahutta Sırf Askerî Suç Niteliğinde Bir Suç Olmaması Gerekir (6706 sayılı Kanun m.11/1–c–1, 2)
162
bb. Siyasi Suç veya Siyasi Suçla Bağlantılı Suç
163
aaa. Siyasi Suçun Tanımı
163
bbb. Çeşitleri: Tam ve Nisbi Siyasi Suç
164
ccc. Siyasal Suç Kapsamında Görülmeyen Eylemler
164
2. Faile İlişkin Koşul
167
E. Teslim (6706 sayılı Kanun m.20)
171
F. İade İsteminin Reddi
172
G. İadede Hususilik Kuralı (Sözl. m. 14; 6706 sayılı Kanun m.10/4)
173
H. İadenin Koşullarını Belirlemede Esas Alınacak Kanunun Tespiti Sorunu
173
I. Transit Geçiş Kararı (6706 Sayılı Kanun m.21)
174
İ. Türkiye’nin İade Talepleri ve Şartları (6706 Sayılı Kanun m.22)
174
VII. YABANCI KANUNUN GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURULMASI
A. Bir Türk veya Yabancının Yabancı Ülkede İşlediği Suç Bakımından Türkiye'de Yapılacak Yargılamada Uygulanacak Kanunun Belirlenmesi
175
B. Hükmün Uygulanması
176
§3. CEZA KANUNLARININ KİŞİ BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI
176
II. CEZA KANUNUNUN UYGULANMASINDA ÖZELLİK GÖSTEREN KİŞİLER
178
2. Sorumsuzluğun Koşulları
183
4. Dokunulmazlık ile Sorumsuzluk Arasındaki Farklar
184
D. NATO Mensupları (Yabancı Asker Kişiler)
187
1. Sözleşme Kapsamına Giren Kişiler (m.I)
188
2. Gönderen ve/veya Kabul Eden Devletlerin Yargı Yetkileri
188
a. Mutlak Yargı Yetkisi
189
aa. Gönderen Devletin Mutlak Yargı Yetkisi (m.VII 2/a)
189
bb. Kabul Eden Devletin Mutlak Yargı Yetkisi (m.VII 2/b)
189
b. Öncelikli Yargı Yetkisi
189
aa. Gönderen Devletin Öncelikli Yargı Yetkisinin Bulunduğu Haller
190
bb. Kabul Eden Devletin Öncelikli Yargı Yetkisi
190
SUÇ GENEL TEORİSİ KAVRAMI, SUÇUN TANIMI VE
SUÇ KAVRAMI, SUÇUN YAPISAL UNSURLARI VE
UNSURLAR DIŞINDA KALAN VE CEZALANDIRILMAYA ETKİLİ OLAN ŞARTLAR
§1. SUÇ GENEL TEORİSİ KAVRAMI
193
II. SUÇ GENEL TEORİSİNİN YARARI
194
III. SUÇ GENEL TEORİSİNİN GELİŞİM SÜRECİ
194
A. Klasik Suç Teorisi
194
B. Teleolojik Neo–Klasik Suç Teorisi
197
1. Hareket Kavramındaki Değişim
198
2. Tipe Uygunluk Kavramındaki Değişim
198
3. Hukuka Aykırılık Kavramındaki Değişim
199
4. Kusur Kavramındaki Değişim
199
C. Final (Amaççı) Suç Teorisi
201
§2. SUÇUN TANIMI VE SUÇ KAVRAMI
204
§3. SUÇUN YAPISAL UNSURLARI
205
II. SUÇUN YAPISAL UNSURLARI
207
a. Objektif Nitelikteki Unsurlar
211
a1. Hareket Teorileri
212
aa1. Hareketin Temelini Hukuk Dışında Arayan Teoriler
212
aaa1. Nedensel (Doğalcı) Hareket Teorisi
212
aaa2. Final (Amaçsal) Hareket Teorisi
214
aaa3. Sosyal Hareket Teorisi
215
bb1. Hareketin Temelini Hukuk İçinde Arayan Teori: Normativist Teori
215
a2. Hareket Yeteneği ve Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğu
217
aa1. Hareket Yeteneği
217
aa2. Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğu
217
aaa1. Tüzel Kişi Kavramı
217
aaa2. Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğu
218
a3. Hareketin Niteliğinin Suçların Sınıflandırılmasına Etkisi
223
aa1. Tek Hareketli–Birden Fazla Hareketli Suçlar
223
aa2. Seçimlik Hareketli Suçlar
223
aa3. İcrai veya İhmali Hareketle İşlenen Suçlar
223
aa4. Bağlı Hareketli–Serbest Hareketli Suçlar
225
a2. Neticeye Göre Suçların Sınıflandırılması
226
aa1. Şekli Suç–Maddi Suç (Neticesiz– Neticeli Suçlar– Neticesi Harekete Bitişik Suçlar)
226
aa2. Zarar Suçu–Tehlike Suçu
227
aa3. Ani Suç–Kesintisiz (Mütemadi) Suç
229
aa4. Kalkışma Suçları
230
ccc. Nedensellik Bağı ve Fiilin Objektif Yüklenebilirliği (İsnad Edilebilirliği)
231
a2. Nedensellik Bağlantısını Ortaya Koymaya Çalışan Teoriler
232
aa2. Uygunluk (Uygun Sebep) Teorileri
233
a3. Nedensellik Bağlantısı Konusunda Çıkabilecek Bazı Sorunlar
234
aa1. Nedensellik Bağının Kesilmesi Sorunu
234
aa2. Failce Bilinmeyen Sebeplerin Neticeye Etkisi (Atipik Nedensel Gelişme)
235
aa3. Mağdurda Mevcut Bir Halin Tipik Neticenin Meydana Gelmesinde Etkili Olması
236
aa5. Alternatif Nedensellik (Çift Nedensellik)
238
aa6. Kümülatif Nedensellik (Neticenin Sebeplerin Toplamından Meydana Gelmesi)
239
aa7. Rezerv Sebebin Önemsizliği (Varsayıma Dayalı Nedensellik)
239
a4. Objektif Yüklenebilirlik (İsnadiyet) Teorisi
240
aa1. Hakim Olabilirlik (Hükmedebilirlik)
242
aa2. Yükümlülüğe Aykırılık İlişkisinin Bulunmaması (Hukuka Aykırılık İlişkisi ya da Hukuka Uygun Alternatif Hareketler)
249
aa3. Neticenin Normun Koruma Alanı (ya da Amacı) Dışında Kalması (Risk Bağlantısının/İlişkisinin Bulunmaması)
250
aa4. Hukuken Önemli Riskin ya da Tehlikenin Bulunmaması, İzin Verilmiş Bir Riskin Varlığı ya da Riskin Azaltılması
250
aa5. Varsayıma Dayalı Nedensellik
252
ddd. Tipte Yer Alan Diğer Objektif Nitelikteki Unsurlar
252
b. Sübjektif Nitelikteki Unsurlar
252
bbb. Kastın Çifte Fonksiyonu
253
ccc. Kastın Unsurları
254
a1. Bilme Unsuru: (Düşünme ve Öngörme)
254
a2. İstemek (İrade Etmek)
257
ddd. Kastın Aranacağı Zaman– Eklenen Kast
260
eee. Kastın Çeşitleri
262
a1. Genel Kast–Özel Kast
262
aa2. Özel Kast (Amaç, Maksat, Niyet, Saik)
262
aaa2. Özel Kastın İşlevi
263
a2. Ani Kast–Tasarlama (Taammüt–Düşünce Kastı)
264
a3. Doğrudan Kast–Olası (Dolaylı) Kast
266
fff. Olası Kast (Dolaylı –Gayrı Muayyen Kast)–Bilinçli Taksir
266
a2. Olası Kastın Sonuçları (Sorumluluğun Kapsamı)
271
a3. Olası Kastın Uygulanamayacağı Suç Tipleri
272
3. Tipin İncelenmesinden Çıkan Sonuçlar (Tipin Sentezi)
273
a. Suçun Temel ve Türemiş Biçimi
273
b. Suçun Birleşik Şekli
273
2. Hukuka Aykırılık ve Kusur Ayrımı
275
3. Hukuka Aykırılık Unsuruna İlişkin Özellikler
276
4. Hukuka Uygunluk Sebepleri
277
b. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Niteliği
278
aa. Kanun Hükmünü Yerine Getirme
280
bbb. Kanun Teriminin Anlamı
281
ccc. Uluslararası Sözleşmelerin Kanun Olarak Kabul Edilebilip Edilemeyeceği Sorunu
284
ddd. Yürürlüğü Durdurulan Hükmün Uygulanması Sorunu
285
eee. Kanun Hükmünün Yerine Getirilmesinin Bir Örneği Olarak ‘Kolluğun Zor ve Silah Kullanma Yetkisi’
286
a3. Zor Kullanma Yetkisinin Aşamaları
288
a4. Zor Kullanma Yetkisi Çerçevesinde Orantılılık İlkesi
293
a5. Zor Kullanmada Takdir Yetkisi
296
bbb. Meşru Savunmanın Koşulları
297
a1. Saldırıya İlişkin Koşullar
297
aa1. Bir Saldırı Bulunmalıdır
297
aa2. Saldırı Haksız Olmalıdır
300
aa3. Saldırı Bir Hakka Yönelmiş Olmalıdır
302
aa4. Saldırı Halen Mevcut, Gerçekleşmesi ya da Tekrarı Muhakkak Olmalıdır
304
a2. Savunmaya İlişkin Koşullar
305
aa1. Savunmada Zorunluluk Bulunmalı
305
aa2. Savunma Saldırıya ve Saldırana Karşı Yapılmalı (Saldırı ile Savunma Arasında Nedensellik Bağlantısı Bulunmalı)
306
aa3. Saldırı ile Oranlı (=Ölçülü) Olmalı
307
ccc. Meşru Savunma– Haksız Tahrik İlişkisi
308
cc. Hakkın Kullanılması
310
ccc. Hakkın Kullanılması (İcrası) Durumları
311
a1. Hekimlik Mesleğinin İcrası
312
a2. Eleştiri Amacıyla Yapılan Düşünce Açıklamaları
317
a3. Gazetecilik Mesleğinin İcrası
323
a4. İddia ve Savunma Dokunulmazlığı (İddia ve Savunma Hakkı)
326
a1. Mağdurun Üzerinde Serbestçe Tasarrufta Bulunabileceği Bir Hakkın Varlığı
329
a3. Rızanın Açıklanması
340
ee. Yükümlülüklerin Çatışması
341
e. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Sınırın Aşılması
344
bb. TCK’da Sınırın Aşılması Halleri
345
cc. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Hata ve Sınırın Aşılması
346
1. Kusurluluğa İlişkin Hükümlerin Genel Değerlendirmesi
346
2. Haksızlık ve Kusurluluk İlişkisi
347
3. Kusur ve Kusurluluk İlişkisi
347
4. Kusurluluğun Koşulları
353
a. Kusur Yeteneğinin Varlığı
353
aa. Kusur Yeteneği Kavramı
353
bb. Kusur Yeteneğinin Bulunması Gereken Zaman
354
cc. Kusur Yeteneğini Etkileyen Haller
356
a3. Yaşla İlgili Bazı Ön Sorunlar
357
a4. Yaş Küçüklüğü ve Akıl Hastalığının Aynı Kişide Birleşmesi
358
a5. Yaş Küçüklüğü Halleri
358
aa1. 12 Yaşını Doldurmamış Çocuklar (TCK m.31/1)
358
aa2. 13–15 Yaş Arasındaki Çocuklar (TCK m. 31/2)
360
aa3. 16–18 Yaş Arasındaki Çocuklar (TCK m. 31/3)
363
a1. Akıl Hastalığı Nedeniyle, İşlenen Fiilin Hukuki Anlam ve Sonuçlarının Algılanamaması veya Bu Fiille İlgili Olarak Davranışlarını Yönlendirme Yeteneğinin Önemli Derecede Azalması Hali
365
a2. Algılama Yeteneğinin Tümüyle Ortadan Kalkmaması ve Fakat İşlenen Fiille İlgili Olarak Önemli Derecede Olmamakla Birlikte Davranışlarını Yönlendirme Yeteneğinin Azalması Hali
368
ccc. Sağır ve Dilsizlik
369
ddd. Geçici Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma
370
a2. Alkol ve Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma
371
b. Kusurluluğu Kaldıran Hallerin Bulunmaması
374
aa. Mazeret Sebepleri
375
aaa. Zorunluluk (Zaruret) Hali (m. 25/2)
376
a1. Zorunluluk Halinin Hukuki Niteliği
376
aa3. Zorunluluk Halinin Sınıflandırılmasına İlişkin Teoriler
377
aa4. Hukuka Uygunluk Sebebi ve Mazeret Sebebi Olan Zorunluluk Hali Arasındaki Farklar
381
aaa1. Koşullara İlişkin Farklar
381
aaa2. Sonuçlara İlişkin Farklar
381
a2. Zorunluluk Halinin Koşulları
386
aa1. Tehlikeye İlişkin Koşullar
386
aaa1. Ağır ve Muhakkak Bir Tehlikenin Varlığı
386
aaa2. Tehlikenin Bir “Hakka” Yönelik Olması
388
aaa3. Tehlikeye Bilerek Sebebiyet Verilmemesi
389
aa2. Korunmaya İlişkin Koşullar
389
aaa1. Tehlike ile Korunma Hareketi Arasında Nedensellik Bağının Olması
389
aaa2. Tehlikeden Başka Türlü Korunma İmkanının Bulunmaması
390
aaa3. İşlenen Fiil ile Tehlikenin Ağırlığı Arasında Oran Bulunması
391
aaa4. Tehlikeye Göğüs Germe Yükümlülüğünün Bulunmaması
391
a3. Zorunluluk Hali ve Meşru Savunmanın Karşılaştırılması
392
bbb. Amirin Emri (m. 24/2, 3, 4)
392
aa1. Bir Emir Bulunmalıdır
395
aa2. Emir Meşru (Bağlayıcı) Olmalıdır
395
aa3. Emir Hukuka Aykırı ya da Suç Olmamalıdır
397
ccc. Cebir–Şiddet–Tehdit
401
ddd. Meşru Savunmada Sınırın Mazur Görülebilir Heyecan, Korku ya da Telaş Nedeniyle Aşılması (m.27/2)
405
bb. Kusurluluğu Kaldıran ya da Azaltan Haller
410
aaa. Kusurluluğu Azaltan Neden: Haksız Tahrik
410
a2. Haksız Tahrikin Uygulama Koşulları
410
aa1. Tahriki Teşkil Eden Fiil Haksız Bir Fiil Olmalıdır
410
aa2. Haksız Fiil Failde Hiddet veya Şiddetli Elem Etkisi Meydana Getirmelidir
413
aa3. Suç, Bu Hiddet ve Şiddetli Elem Etkisi Altında İşlenmelidir
413
aa4. Suç, Tahriki Oluşturan Haksız Eylemi Gerçekleştiren Kimseye Karşı İşlenmelidir
414
a3. Haksız Tahrikin Varlığının Sonucu
415
a4. Haksız Tahrikle İlgili Olarak Ortaya Çıkabilecek Sorunlar
416
a2. Suçun Maddi Unsurlarında Hata
418
aa1. Suçun Konusunda Hata
418
aa2. Nedensellik Bağında Hata
421
aa3. Suçun Maddi Unsurlarında Hatanın Sonuçları
422
a3. Suçun Nitelikli Unsurlarında (Ağırlatıcı ve Hafifletici Sebeplerde) Hata
422
a4. Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenlere Ait Koşulların Varlığında Hata
424
aa2. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Hata
425
aaa1. Hukuka Uygunluk Sebebinin Varlığında Hata
425
aaa2. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Koşullarında Hata
426
aa3. Kusurluluğu Kaldıran ya da Azaltan Nedenlerde Hata
428
a7. Haksızlık Bilinci (Yasaklılık Yanılması)
433
III. UNSURLARIN DIŞINDA KALAN VE CEZALANDIRILMAYA ETKİLİ OLAN ŞARTLAR (TİPİKLİK DIŞINDA BULUNAN HUSUSLAR)
436
C. Cezalandırılabilme Şartları
437
SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ
§1. TEŞEBBÜS AŞAMASINDA KALMIŞ SUÇLAR
443
II. TEŞEBBÜSÜN CEZALANDIRILMASININ NEDENİ
444
III. TEŞEBBÜSÜN ŞARTLARI
445
A. Ön Şart: Suç Tipinin Teşebbüse Elverişli Olması
445
B. Suç İşleme Kastının Varlığı (Suç, Kasten İşlenen Suçlardan Olmalıdır)
447
C. Suçun İcrasına Elverişli Hareketlerle Doğrudan Doğruya Başlamak
447
D. Failin İşlemeyi Kastettiği Suçu Elinde Olmayan Nedenlerle Tamamlayamaması
452
2. Suçun Tamamlanması Kavramı
453
3. Suçun Bitmesi Kavramı ve Teşebbüs ile İlişkisi
454
IV. TEŞEBBÜS HALİNDE VERİLECEK CEZANIN BELİRLENMESİ
455
V. İŞLENEMEZ SUÇA TEŞEBBÜS (ELVERİŞSİZ TEŞEBBÜS)
456
C. Yeni Objektif Teori (Tehlike Teorisi)
458
VI. TEŞEBBÜSTE ÖZELLİK GÖSTEREN DİĞER BAZI HALLER
463
VII. GÖNÜLLÜ VAZGEÇME
464
III. TAKSİRİN HUKUKİ ESASI
469
IV. TAKSİRİN ÇİFTE FONKSİYONU ÖĞRETİSİ
471
V. TAKSİRİN UNSURLARI
473
A. Fiilin Taksirle İşlenebilen Bir Suç Olması
473
B. Hareketin İradi Olması–Neticenin İstenmemiş Bulunması
473
C. Özen Yükümlülüğünün Yerine Getirilmemiş Olması
474
D. Neticenin Öngörülebilir Olması
475
E. Hareket ile Netice Arasında Nedensellik Bağının Varlığı
476
VII. BİLİNÇLİ TAKSİR–BİLİNÇSİZ TAKSİR
480
VIII. TAKSİRLİ SUÇLARA İŞTİRAK
484
IX. TAKSİRLİ SUÇLARDA VERİLECEK CEZANIN BELİRLENMESİ
485
X. TAKSİRLİ SUÇLARDA HAKSIZ TAHRİK
486
XI. CEZA SORUMLULUĞUNUN KALKMASI
487
§3. İHMALİ HAREKETLE İŞLENEN SUÇLAR
489
II. GERÇEK İHMALİ SUÇLAR
490
III. GERÇEK OLMAYAN İHMALİ SUÇLAR
490
§4. NETİCE SEBEBİYLE AĞIRLAŞMIŞ SUÇLAR
496
II. TERİM–KAVRAM–TANIM–ÇEŞİTLERİ–KOŞULLARI
496
III. NETİCESİ SEBEBİYLE AĞIRLAŞAN SUÇLARIN ANAYASAYA AYKIRILIĞI SORUNU
503
SUÇLULARIN ÇOKLUĞU: FAİLLİK VE İŞTİRAK
§3. SUÇA KATILANLARIN SORUMLULUĞU KONUSUNDAKİ SİSTEMLER
507
§4. TCK’NIN KABUL ETTİĞİ SİSTEM
509
II. FAİLLİK VE ŞERİKLİK AYRIMI BAKIMINDAN İLERİ SÜRÜLEN TEORİLER
510
1. Şekli Objektif Teori
510
2. Maddi Objektif Teori
510
A. Birlikte (Müşterek) Faillik
511
2. TCK Anlamında Birlikte (Müşterek) Faillik
513
B. Dolayısıyla Faillik (m. 37/2)
516
IV. SUÇ ORTAKLIĞI (ŞERİKLİK)
518
A. Suç Ortaklığının Koşulları
518
1. Birden Çok Kişi (Fail) Tarafından Yapılan ve Aralarında Nedensel Bağlantı Bulunan Birden Çok Hareketin Varlığı (Objektif Koşul)
518
2. Suça Katılma Kastı (İştirak İradesi) (Sübjektif Koşul)
518
3. Karar Verilen Suçun İşlenmesi (Bağlılık Kuralı)
519
b. Karar Verilenden Başka Bir Suçun İşlenmesi
520
c. Nitelikli Hallerin (Ağırlatıcı ve Hafifletici Sebeplerin) Suç Ortaklarına (Şeriklere) Etkisi Sorunu
521
4. İştirake Teşebbüsün Mümkün Olup Olmayacağı Sorunu
528
B. Suç Ortaklığı Halleri
529
b. Azmettirmede Ağırlatıcı Sebep (m.38/2)
530
c. Muhbir Suç Ortağı (m.38/3)
530
d. Ajan – Provokatör (Kışkırtıcı Ajan)
531
bb. Ajan–Provokatörün Cezalandırılabilirliğine İlişkin Görüşümüz
531
aaa. Gönüllü Vazgeçme Hükümleri Bakımından
531
bbb. İşlenemez Suç Bakımından
533
a. Suç İşlemeye Teşvik Etmek
535
b. Suç İşleme Kararını Kuvvetlendirmek
535
c. Fiilin İşlenmesinden Sonra Yardımda Bulunacağını Vaat Etmek
535
d. Suçun Nasıl İşleneceği Hususunda Yol Göstermek
535
e. Fiilin İşlenmesinde Kullanılan Araçları Sağlamak
535
f. Suçun İşlenmesinden Önce veya İşlenmesi Sırasında Yardımda Bulunarak İcrasını Kolaylaştırmak
536
V. ÖZGÜ SUÇLARDA İŞTİRAK (TCK m.40/2)
536
VI. İŞTİRAK HÂLİNDE İŞLENEN SUÇLARDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME
537
SUÇLARIN BİRLEŞMESİ (SUÇLARIN İÇTİMAI)–
YASALARIN TEKLİĞİ (GÖRÜNÜŞTE İÇTİMA)
§1. SUÇLARIN BİRLEŞMESİ (SUÇLARIN İÇTİMAI) HALLERİ
539
B. Bileşik Suç Olarak Kabul Edilemeyen Haller
543
1. Aynı Suçun Birden Fazla İşlenmesi
544
2. Aynı Suçun Değişik Zamanlarda İşlenmesi
546
3. Bir (Aynı) Suç İşleme Kararı
548
4. Mağdurun Aynı (Tek) Kişi Olması
550
D. Zincirleme Suçun Varlığının Sonuçları
552
E. Zincirleme Suç Hükmünün Uygulanamayacağı Suçlar
552
F. Aynı Suçun Birden Fazla Kişiye Karşı Tek Bir Fiille İşlenmesi (Aynı Nev’iden Fikri İçtima)
553
1. Suç Tekliği Görüşü
557
2. Suç Çokluğu Görüşü
557
2. Birden Fazla Farklı Suçun Oluşması (Kanunun Değişik Hükümlerinin İhlali)
562
§2. YASALARIN TEKLİĞİ (GÖRÜNÜŞTE İÇTİMA)
565
§1. CEZA KAVRAMI VE CEZANIN (CEZALANDIRMANIN) AMAÇLARI
571
II. CEZANIN (CEZALANDIRMANIN) AMAÇLARI
571
A. Mutlak Teori: Cezanın Ödetme (Kefaret) Amacı
572
B. Önleyici Teori: Cezanın Önleyici (Önleme) Amacı
573
§2. CEZANIN NİTELİKLERİ
575
§4. TCK’DA YAPTIRIMLAR
577
1. Ağırlaştırılmış Hapis Cezası
578
2. Müebbet Hapis Cezası
580
3. Süreli Hapis Cezası
581
b. Kısa Süreli Hapis Cezası ve Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar
581
aa. Kısa Süreli Hapis Cezası
581
bb. Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar
582
aaa. Terim–Hukuki Nitelik
582
ccc. Çevirmenin Koşulları
583
ddd. Çevirme Zorunluluğu
586
fff. Çevirmeye Konu Yaptırımlar
589
a1. Adli Para Cezasına Çevirme
589
aa1. Aynen İade, Suçtan Önceki Hale Getirme veya Tazmin Suretiyle Tamamen Giderme
589
aa2. Bir Eğitim Kurumuna Devam Etme
592
aa3. Belirli Yerlere Gitmekten veya Belirli Etkinlikleri Yapmaktan Yasaklanma
592
aa4. Ehliyet ve Ruhsat Belgelerinin Geri Alınması, Belli Bir Meslek ve Sanatı Yapmaktan Yasaklanma
593
aa5. Gönüllü Olarak Kamuya Yararlı Bir İşte Çalıştırılma
594
aa6. Çevrilen Ceza ve Tedbirlere Uymamanın Yaptırımı
595
aa7. Önlemin Değiştirilmesi
596
cc. Özel İnfaz Usulleri
596
2. Para Cezasına İlişkin Sistemler
601
3. TCK’da Para Cezası
602
4. Adli Para Cezasının İnfazı
605
a. Adli Para Cezasının İnfaz Şekli
605
b. Adli Para Cezasının İnfaz Usulü
606
c. Adli Para Cezasının Ödenmemesi
606
II. GÜVENLİK TEDBİRLERİ
609
B. TCK’da Yer Alan Güvenlik Tedbirleri
612
1. Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma
612
bb. Benzer Kavramlarla Mukayese
626
d. Müsaderenin Çeşitleri
628
aa. Eşya Müsaderesinin Çeşitleri ve Koşulları
629
aaa. Suçla İlgili Eşyanın Müsaderesi (TCK m. 54/1 ve 3)
629
bbb. Suç Teşkil Eden Eşyanın Müsaderesi (TCK m.54/4)
632
bb. Eşdeğer Müsaderenin Koşulları (TCK m. 54/2)
632
cc. Kazanç Müsaderesi (TCK m.55)
633
bbb. Kazanç Müsaderesinin Koşulları
633
dd. Kaim Değerlerin Müsaderesinin Koşulları
637
C. Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri
639
D. Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri
639
E. Suçta Tekerrür ve Özel Tehlikeli Suçlular
640
a. Önceden İşlenen Suçtan Dolayı Verilen Hükmün Kesinleşmiş Olması
642
b. Yeni Bir Suçun İşlenmesi
643
5. Tekerrürün Sonuçları
646
6. Mükerrirler Hakkında Verilen Denetimli Serbestlik Kararının İnfazı
648
7. Özel Tehlikeli Suçlular
648
G. Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbirleri
653
3. Hakimin Takdir Yetkisi
656
§5. CEZANIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ
656
I. CEZANIN BELİRLENMESİ
657
B. Ceza Türünün Belirlenmesi
658
C. Temel Cezanın Belirlenmesi
658
2. Cezanın Belirlenmesinde Göz Önünde Bulundurulması Gereken Hususlar
661
a. Suçun İşleniş Biçimi
661
b. Suçun İşlenmesinde Kullanılan Araçlar
661
c. Suçun İşlendiği Zaman ve Yer
662
d. Suçun Konusunun Önem ve Değeri
662
e. Meydana Gelen Zarar ve Tehlikenin Ağırlığı
663
f. Failin Kast veya Taksire Dayalı Kusurunun Ağırlığı
664
g. Failin Güttüğü Amaç ve Saiki
666
h. Kriterlerin Genel Değerlendirmesi
667
3. Olası Kast ve Bilinçli Taksirin Dikkate Alınması
668
4. Nitelikli Hallerin Varlığı
669
D. Sonuç Cezanın Belirlenmesi
673
E. Cezanın Yukarı ve Aşağı Sınırlarının Aşılmaması
674
F. Cezanın Hesaplanması
676
1. Hapis Cezasının Hesaplanması
676
2. Adli Para Cezasının Hesaplanması
676
G. Cezaların İçtimaı (Birleştirilmesi)
677
2. Cezaların İçtimaı Sistemleri
678
3. Cezaların İçtimaı Kuralları
679
4. İçtima Kurallarını Uygulama Yetkisi
680
II. CEZANIN BİREYSELLEŞTİRİLMESİ
681
A. Cezanın Bireyselleştirilmesi Kavramı
681
B. Cezanın Bireyselleştirilmesi Araçları
681
1. Takdiri İndirim Nedenleri
681
c. Mahsup Hükümlerinin Uygulanış Şekli
687
d. Adli Kontrol ve Mahsup
688
e. Yurtdışında Geçen Sürenin Mahsubu
689
f. Şahsi Hürriyeti Sınırlama Sonucu Geçirilmiş Sürenin Hapsen Tazyik Yaptırımından Mahsup Edilebilip Edilemeyeceği Sorunu
689
3. Hapis Cezasının Ertelenmesi
689
aa. İşlenen Suçtan Dolayı Verilecek Ceza Hapis Cezası Olmalı ve Belli Ağırlıkta Bulunmalıdır
691
bb. Sanık Daha Önce Kasıtlı Bir Suçtan Dolayı Hapis Cezasına Mahkûm Edilmemiş Olmalıdır
693
cc. Suç İşlemeyeceği Konusunda Mahkemede Bir Kanaatin Oluşması Gerekir
695
d. Ertelemenin Koşula Bağlanması
697
e. Ertelemenin Denetime Tabi Tutulması: Denetimli Serbestlik
699
bb. Denetim Süresince Öngörülebilecek Yükümlülükler
700
cc. Uzman Kişinin Görevlendirilmesi ve Görevleri
701
f. Ertelemenin Sonucu
702
g. Ertelemenin Düşmesi
702
DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ DÜŞÜREN SEBEPLER
§2. DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ DÜŞÜREN SEBEPLER
707
I. SANIĞIN VEYA HÜKÜMLÜNÜN ÖLÜMÜ
707
C. Cumhurbaşkanınca Af
712
1. Dava Zamanaşımına Tabi Olmayan Suçlar
716
2. Dava Zamanaşımı Süresinin Kısalması
717
3. Dava Zamanaşımı Süresinin Belirlenmesi
718
b. Yeniden Yargılamayı Gerektiren Hallerde Dava Zamanaşımı Süresinin Belirlenmesi
719
c. Lehe Hükmün Belirlenmesi ve Uygulanması Amacıyla Yapılan Yargılama Bakımından Dava Zamanaşımı
723
4. Dava Zamanaşımı Süresinin Başlaması
723
b. Bazı Suçlar Bakımından Dava Zamanaşımı Sürelerinin Başlamasına İlişkin Özel Düzenlemeler
725
aa. Birden Çok Evlilik ve Hileli Evlenme Suçu (TCK m.230/1, 2, 3)
725
bb. İftira Suçu (TCK m.267)
725
5. Dava Zamanaşımının Durması
726
d. TCK Dışındaki Bazı Kanunlarda Zamanaşımının Durmasına İlişkin Hükümler
729
aa. Uzlaşma (CMK m.253 – 255)
729
bb. Kamu Davası Açılmasının Ertelenmesi (CMK m.171/2 vd.)
729
cc. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (CMK. m.231/5 vd.)
729
dd. Çocuk Koruma Kanunu Bakımından Çocuk Hakkında Açılacak Kamu Davasının Ertelenmesi (ÇKK m.19)
730
ee. Çocuk Koruma Kanunu Bakımından Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (ÇKK m.23)
730
ff. Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu Bakımından Geri Bırakma (m.20)
730
gg. Bankacılık Kanunu Bakımından Dosyanın Bilirkişiye Tevdii (m.165)
730
6. Dava Zamanaşımının Kesilmesi
731
a. Kesilme Halinde Dava Zamanaşımının Uzaması
734
b. Dava Zamanaşımının Kesilmesinin Şeriklere Etkisi
734
2. Kısa Süreli Hapis Cezalarının Adli Para Cezasına Çevrilmesi Halinde Ceza Zamanaşımı Süresinin Tespiti
736
3. Farklı Türde Cezalar İçeren Hükümlerde Ceza Zamanaşımı Süresinin Değerlendirilmesi
736
4. Ceza Zamanaşımı Süresinin Kısalması
737
5. Ceza Zamanaşımı Süresinin Başlaması
737
a. Hükmün Kesinleşmesi
737
b. İnfazın Herhangi Bir Sebeple Kesilmesi
738
6. Ceza Zamanaşımına Tabi Olmayan Suçlar
738
7. Ceza Zamanaşımının Durması
740
8. Ceza Zamanaşımı ve Hak Yoksunlukları
740
9. Ceza Zamanaşımının Kesilmesi
741
10. Ceza Zamanaşımı Süresinin Kesilme Nedenleri
741
b. Hükmün İnfazı İçin Tebligat Yapılması
742
c. Hükmün İnfazı Amacıyla Yakalama Yapılması
743
d. Mahkumun Yeni Bir Suç İşlemesi
743
11. Kesilmenin Etkisi
744
12. Ceza Zamanaşımının Sonuçları
744
D. Müsadere Zamanaşımı
745
E. Zamanaşımının Hesabı ve Uygulanması
745
IV. ŞİKAYETTEN VAZGEÇME
746
B. Önödeme Usulünün Uygulanacağı Suçlar
748
§3. DAVA VEYA CEZANIN DÜŞMESİNİN ETKİSİ
752
KOŞULLU SALIVERİLME – ADLİ SİCİL VE
HÜKÜMLÜLÜK KAYDININ SİLİNMESİ
§1. KOŞULLU SALIVERİLME (ŞARTLA SALIVERME–MEŞRUTEN TAHLİYE)
755
A. Hükmedilmiş Cezanın Bir Süre Çekilmiş Olması
755
III. KOŞULLU SALIVERİLMEYE KARAR VERECEK MAHKEME
759
IV. KOŞULLU SALIVERİLME YASAĞI
760
V. DENETİM SÜRESİ–DENETİMLİ SERBESTLİK
760
A. Uzman Kişi Görevlendirme
761
B. Denetim Süresince Öngörülebilecek Yükümlülükler
762
C. Koşullu Salıverilmenin Geri Alınması
762
1. Geri Alınmayı Gerektiren Haller
762
2. Geri Alınmanın Sonucu
763
3. Geri Almaya Karar Verecek Makam
763
D. Koşullu Salıverilmenin Sonucu
764
§2. ADLİ SİCİL VE HÜKÜMLÜLÜK KAYDININ SİLİNMESİ
764