Kamulaştırmasız Elatma

Bu çalışma, Türk Hukuku'nda kamulaştırmasız elatma şeklinde isimlendirilen olguyu ve bu olgunun hüküm ve sonuçlarını konu almaktadır. Mülkiyet hakkına, Anayasa ve kanunlarda öngörülen sınırlandırma koşullarına riayet edilmeksizin veya bu koşullar gereği gibi işletilmeksizin, anayasal güvencelere aykırı şekilde müdahale edilmesi hukuka aykırıdır. Kamulaştırmasız elatma da idare tarafından gerçekleştirilen ve sistematik bir sorun teşkil eden hukuka aykırı bir müdahaledir. Bu hukuka aykırı müdahale, maliki, mülkiyet hakkından yoksun bırakacak içerikte elatma içermektedir.

Çalışma, iki temel sorudan hareket etmiştir. İlk soru, kamulaştırmasız elatmanın tanımının, hukuki nitelik ve unsurlarının ne olduğudur. İkinci soru ise kamulaştırmasız elatmanın hüküm ve sonuçlarına dairdir. Kamulaştırmasız elatma kavramının tanımlanması, hukuki nitelendirme ve unsurlarına dair analiz, Türk Hukuku uygulamasında kabul edilen fiili elatma ve hukuki elatma modellerinin her ikisini de kapsayacak şekilde bütüncül bir bakış açısıyla yapılmıştır. Bütüncül bakış açısı ile uyumlu bir şekilde hem fiili elatma hem de hukuki elatma olgusunun, yürürlükteki kanuni düzenlemeler ve yargı kararları uyarınca şekillenen hüküm ve sonuçları, ardından Medeni Hukuk bakış açısıyla özel hukuk nezdinde hangi hukuki kavram ve müesseseler üzerinden ele alınabileceği ve bu müesseseler üzerinden olası hüküm ve sonuçları değerlendirilmiştir.

Bu kapsamda 1956 tarihli Yargıtay içtihadı birleştirme kararlarından günümüze uzanan süreçte Yargıtay, Danıştay, Uyuşmazlık Mahkemesi'nin kararları, Anayasa Mahkemesi'nin iptal ve bireysel başvuru kararları ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin kararlarından yararlanılmıştır. Konunun mevzuattaki yansımaları, tarihsel süreçteki değişiklikler de aktarılmak suretiyle mevzuata dair değerlendirilmeler gözetilerek paylaşılmıştır. Disiplinlerarası bir çalışma olması hasebiyle farklı hukuk disiplinlerinden konu ile ilgili literatür taraması yapılmıştır. Gerek mevzuat gerekse de literatür taraması, konunun mahiyeti gereği, ulusal bir hukuki sorun olması hasebiyle Türk Hukuku ile sınırlandırılmıştır.

Sunulan model önerisi ile de idarenin, maliki, taşınmaz üzerindeki mülkiyet hakkından mahrum bırakacak şekildeki bu ağır hukuka aykırılık içeren eyleminin önlenebilmesine, gerçekleşmesi halinde ise etkin ve tam bir koruma sağlanabilmesine katkı sunulması amaçlanmıştır.