ÇOK YÖNLÜ BİR MECELLE KÜLLİ KÂİDELER ŞÂRİHİ:
 
A. Terceme–i Gunyeti’t–Talibîn li’ş–Şeyh Hazreti Abdülkâdir Geylânî el–
 
Müsemmâ bi–Umdeti’s–sâlihîn 
 
19
B. Mirkâtü Merâtibi İlmi Ledünnî fî–Menâkıbi Abdülkâdir Geylânî 
 
20
C. Şerh ve Terceme–yi Delâil–i Abdülkâdir Geylânî 
 
21
D. Terceme–i Tâ‘tîri’l–enâm fî–Tabîri’l–menâm li’n–Nablusî 
 
21
E. Terceme–i Tehâfütü’l–felâsife 
 
22
F. Tafsîl li–tavzîhi'l–kavâidi'l–fıkhiyyeti ve’l–usûliyyeti fî–Evveli Mecelleti'l–
 
1. Kavramların Istılâhî/Terim Manaları 
 
23
2. Maddelerin Ayet ve Hadislerden Kaynakları 
 
24
3. Gerekçeli Açıklamalar 
 
25
İSLAM HUKUKUNDA KÜLLÎ KAİDE MEFHUMU
 
I. KÜLLÎ KAİDE KAVRAMI 
 
31
II. KÜLLÎ KAİDELERİN KAYNAĞI 
 
34
III. KÜLLÎ KAİDELERE DAİR ESERLERİN TARİHİ KÖKENİ 
 
36
IV. KÜLLÎ KAİDELERİN ÖZELLİKLERİ VE ÖNEMİ 
 
37
Ağlebi Nitelikte Olması 
 
37
Soyut Nitelikte Olması 
 
39
Çok Sayıda Şer‘î Delile Dayanması 
 
39
Hukukî İnkişaf ve Güvene Neden Olması 
 
41
Küllî Kaidelerle Hüküm Verme 
 
41
Küllî Kaidelerin Sayısı 
 
45
Külli Kaideler Şerhi: Tafsîl Li–Tavzîhi'l–Kavâidi'l–Fıkhiyyeti
 
Ve’l–Usûliyyeti Fî–Evveli Mecelleti'l–Ahkâmi'l–Adliyye
 
Tafsîl li–tavzîhi'l–kavâidi'l–fıkhiyyeti ve’l–usûliyyeti
 
fî–evveli Mecelleti'l–Ahkâmi'l–Adliyye
 
1. MADDE: İlm–i fıkıh, mesâil–i şer‘iyye–i ameliyyeyi bilmektir 
 
54
2. MADDE: Bir şeyden maksad ne ise hüküm ona göredir 
 
55
3. MADDE: Ukûdda itibar meâni ve makâsıdadır; elfaz ve mebâniye değildir 
 
58
4. MADDE: Şekk ile yakîn zâil olmaz 
 
62
5. MADDE: Bir şeyin bulunduğu hâl üzere kalması asıldır 
 
65
6. MADDE: Kadîm, kıdemi üzere terk olunur 
 
68
7. MADDE: Zarar kadîm olmaz 
 
70
8. MADDE: Berâet–i zimmet asıldır 
 
71
9. MADDE: Sıfat–ı ârızada aslolan ademdir 
 
72
Sıfat–ı asliyyede aslolan vücuttur 
 
72
10. MADDE: Bir zamânda sâbit olan şeyin hilâfına delîl olmadıkça bekâsıyla hükmolunur 
 
75
11. MADDE: Bir emr–i hâdisin akrab–ı evkâtına izâfeti asıldır 
 
76
12. MADDE: Kelâmda aslolan manâ–yı hakîkîdir 
 
78
13. MADDE: Tasrîh mukâbelesinde delâlete itibâr yoktur 
 
79
14. MADDE: Mevrid–i nassta içtihâda mesâğ yoktur 
 
82
15. Madde: Alâ–hilâfi’l–kıyâs sâbit olan şey sâire makîsun–aleyh olamaz 
 
84
16. MADDE: İçtihâd ile içtihâd nakzolunmaz 
 
86
17. MADDE: Meşakkat teysîri celbeder 
 
88
18. MADDE: Bir şey dıyk oldukta müttesi olur 
 
90
19. MADDE: Zarar ve mukâbele–i bi’z–zarar yoktur 
 
91
20. MADDE: Zarar izâle olunur 
 
93
21. MADDE: Zarûretler memnû olan şeyleri mübâh kılar 
 
99
22. MADDE: Zarûretler kendi mikdârlarınca takdîr olunur 
 
100
23. MADDE: Bir özür için câiz olan şey ol özrün zevâliyle bâtıl olur 
 
101
24. MADDE: Mâni zâil oldukta memnû avdet eder 
 
104
25. MADDE: Bir zarâr kendi misliyle izâle olunmaz 
 
106
26. MADDE: Zarâr–ı âmı def için zarâr–ı hâs ihtiyâr olunur 
 
107
27. MADDE: Zarâr–ı eşed, zarâr–ı ehaf ile izâle olunur 
 
108
28. MADDE: İki fesâd teâruz ettikde ehaffını irtikâb ile a‘zamının çaresine bakılır 
 
109
29. MADDE: Ehven–i şerreyn ihtiyâr olunur 
 
110
30. MADDE: Def–i mefâsid celb–i menâfi‘den evlâdır 
 
111
31. MADDE: Zarâr, bi–kaderi’l–imkân izâle olunur 
 
112
32. MADDE: Hâcet umûmî olsun husûsî olsun zarûret menzilesine tenzîl
 
33. MADDE: Iztırâr, gayrın hakkını iptâl etmez 
 
115
34. MADDE: Alması memnû olan şeyin vermesi dahi memnûdur 
 
116
35. MADDE: İşlenmesi memnû olan şeyin istenmesi dahi memnûdur 
 
117
36. MADDE: Âdet muhakkemdir 
 
118
37. MADDE: Nâsın istimâli bir hüccettir ki onunla amel vâcib olur 
 
122
38. MADDE: Âdeten mümteni olan hakîkaten mümteni gibidir 
 
123
39. MADDE: Ezmânın tagayyürü ile ahkâmın tagayyürü inkâr olunamaz 
 
124
40. MADDE: Âdetin delâletiyle manâ–yı hakîkî terk olunur 
 
127
41. madde: Âdet ancak muttarid yahut gâlib oldukta muteber olur 
 
128
42. MADDE: İtibâr gâlib–i şayiâdır nâdire değildir 
 
129
43. MADDE: Örfen marûf olan şey şart kılınmış gibidir 
 
130
44. MADDE: Beyne’t–tüccâr marûf olan şey beynlerinde şart kılınmış gibidir 
 
132
45. MADDE: Örf ile tayîn nass ile tayîn gibidir 
 
133
46. MADDE: Mâni ve muktezî teâruz ettikte mâni takdîm olunur 
 
134
47. madde: Vücutta bir şeye tâbi olan, hükümde dahi ona tâbi olur 
 
136
48. Madde: Tâbi olan şeye ayrıca hüküm verilemez 
 
137
49. MADDE: Bir şeye mâlik olan kimse onun zarûriyâtından olan şeye dahi mâlik olur 
 
138
50. MADDE: Asıl sâkıt oldukta fer‘ dahi sâkıt olur 
 
139
51. MADDE: Sâkıt olan şey avdet etmez 
 
140
52. madde: Bir şey bâtıl oldukta onun zımnındaki şey dahi bâtıl olur 
 
141
53. MADDE: Aslın ifâsı kâbil olmadığı hâlde bedeli ifâ olunur 
 
142
54. MADDE: Bizzat tecvîz olunmayan şey bi’t–teba‘ tecvîz olunabilir 
 
144
55. MADDE: İbtidâen tecvîz olunmayan şey bekâen tecvîz olunabilir 
 
145
56. MADDE: Bekâ ibtidâdan esheldir 
 
145
57. MADDE: Teberru, kabz ile tamam olur 
 
147
58. MADDE: Tebea üzerine tasarruf maslahata menûttur 
 
149
59. MADDE: Velâyet–i hâssa, velâyet–i âmmeden akvâdır 
 
150
60. MADDE: Kelâmın i‘mâli, ihmâlinden evlâdır 
 
152
61. MADDE: Manâ–yı hakîkî müteazzir oldukta mecâza gidilir 
 
154
62. MADDE: Bir kelâmın i‘mâli mümkün olmaz ise ihmâl olunur 
 
156
63. MADDE: Mütecezzi olmayan bir şeyin bazısını zikretmek küllünü zikr
 
64. MADDE: Mutlak ıtlâk üzere cari olur 
 
160
Eğer nassan ya delaleten takyîd delili bulunmaz ise 
 
160
65. MADDE: Hâzırdaki vasıf lağv ve gâibdeki vasıf muteberdir 
 
164
66. MADDE: Suâl, cevâbda iâde olunmuş addolunur 
 
167
67. MADDE: Sâkite bir söz isnâd olunmaz. 
 
170
68. MADDE: Bir şeyin umûr–ı bâtınada delîli, ol şeyin makâmına kâim olur 
 
174
69. MADDE: Mükâtebe, muhâtabe gibidir 
 
176
70. MADDE: Dilsizin işâret–i mahûdesi, lisân ile beyân gibidir 
 
178
71. MADDE: Tercümânın kavli her husâsta kabûl olunur 
 
179
72. MADDE: Hatâsı zâhir olan zanna itibâr yoktur 
 
180
73. MADDE: Senede müstenid olan ihtimâl ile hüccet yoktur 
 
181
74. MADDE: Tevehhüme itibâr yoktur 
 
183
75. MADDE: Burhân ile sâbit olan şey ayânen sâbit gibidir 
 
184
76. MADDE: Beyyine müddei için ve yemîn münkir üzerinedir 
 
185
77. MADDE: Beyyine, hilâf–ı zâhiri ispât için ve yemîn, aslı ibkâ içindir 
 
187
78. MADDE: Beyyine, hüccet–i müteaddiye ve ikrâr, hüccet–i kâsıradır 
 
189
79. MADDE: Kişi ikrârı ile ilzâm olunur 
 
191
80. MADDE: Tenâkuz ile hüccet kalmaz 
 
192
81. MADDE: Asıl sâbit olmadığı halde fer‘in sâbit olduğu vardır 
 
193
82. madde: Şartın sübûtu indinde ona muallak olan şeyin sübûtu lazım gelir 
 
194
83. MADDE: Bi–kaderi'l–imkân şarta mürâât olunmak lâzım gelir 
 
198
84. MADDE: Vaadler, suver–i talîki iktisâ ile lâzım olur 
 
200
85. MADDE: Bir şeyin nef‘i, damânı mukâbelesindedir 
 
202
86. MADDE: Ücret ile damân cem olmaz 
 
203
87. MADDE: Mazarrat menfaât mukâbelesindedir 
 
204
88. MADDE: Külfet nimete ve nimet külfete göredir 
 
206
89. MADDE: Bir fiilin hükmü, fâiline muzâf kılınır ve mücbir olmadıkça âmirine muzâf kılınmaz 
 
207
90. MADDE: Mübâşir, yani bizzât fâil ile mütesebbib müctemi oldukta hüküm, ol fâile muzâf kılınır 
 
211
91. MADDE: Cevâz–ı şerî, damâna münâfîdir 
 
213
92. MADDE: Mübâşir, müteammid olmasa da dâmin olur 
 
214
93. MADDE: Mütesebbib, müteammid olmadıkça dâmin olmaz 
 
215
94. madde: Hayvânın kendiliğinden olarak cinâyet ve mazarratı hederdir 
 
216
95. MADDE: Gayrın malında tasarrufla emretmek bâtıldır 
 
218
96. MADDE: Bir kimesnenin mülkünde onun izni olmaksızın âhar bir kimsenin tasarruf etmesi câiz değildir 
 
220
97. MADDE: Bilâ–sebeb–i meşrû birinin mâlını bir kimsenin ahzeylemesi câiz olmaz 
 
221
98. MADDDE: Bir şeyde sebeb–i temellükün tebeddülü, ol şeyin tebeddülü makâmına kâimdir 
 
222
99. MADDE: Kim ki bir şeyi vaktinden evvel isticâl eylerse mahrûmiyetle
 
100. MADDE: Her kim ki kendi tarafından tamâm olan şeyi nakza sa‘y eder ise sa‘yi merdûddur 
 
226