VERGİ UYUŞMAZLIKLARI VE İDARİ ÇÖZÜM YOLLARINA İLİŞKİN GENEL ESASLAR
1.1. VERGİ UYUŞMAZLIKLARI HAKKINDA KAVRAMSAL VE TEMEL BELİRLEMELER
35
1.1.1. Uyuşmazlık, Hukuki Uyuşmazlık ve İdari Uyuşmazlık Kavramları
35
1.1.2. Vergi Uyuşmazlıklarının İdari Uyuşmazlık Mahiyeti
43
1.1.3. Vergi Uyuşmazlıklarının Tarafları
45
1.1.3.1. Genel Açıklama
45
1.1.3.2. Vergi Uyuşmazlıklarının Tarafı Olarak Vergi Ödevlileri. 46
1.1.3.3. Vergi Uyuşmazlıklarının Tarafı Olarak Kamu İdaresi
47
1.1.4. Vergi Uyuşmazlıklarının Ortaya Çıkmasına Neden Olan Faktörler
49
1.1.4.1. Genel Açıklama
49
1.1.4.2. Vergi Ödevlilerinin Yükümlülüklerini Yerine Getirmemeleri veya Eksik Yerine Getirmeleri
51
1.1.4.3. Vergi Mevzuatının Uygulanmasında Ortaya Çıkan Hata ve Yanlışlıklar
51
1.1.4.4. Vergi Mevzuatında Sıklıkla Yapılan Değişikliklerin Uyuşmazlıklara Sebebiyet Vermesi
53
1.1.4.5. Vergisel Okur yazarlık Düzeyinin Etkisi
54
1.1.4.6. Vergi Yükü ve Vergi Oranlarının Yüksekliği Algısı
55
1.1.5. Vergi Uyuşmazlıklarının Seyri ve Uyuşmazlık Sayısındaki Artış Eğilimi
56
1.1.5.1. Genel Açıklama
56
1.1.5.2. İdari Çözüm Yollarına Yapılan Başvurular Bakımından Vergisel Uyuşmazlıkların Artış/Azalış Eğilimi
57
1.1.5.3. Yargı Mercilerine Yapılan Başvurular Bakımından Vergisel Uyuşmazlıkların Artış/Azalış Eğilimi
64
1.1.5.4. İdari ve Yargısal Başvuru Sayılarının Artış/Azalış Seyri Hakkında Değerlendirme
71
1.2. VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ İDARİ AŞAMADA ÇÖZÜLMESİNİN SAĞLADIĞI FAYDALAR
72
1.2.1. Yargının İş Yükünü Azaltması ve Usul Ekonomisi Bakımından
72
1.2.2. İyi Yönetim İlkeleri Bakımından ve Mükellef Hakları Bakımından
76
1.2.3. Vergi Uyuşmazlıklarının İdari Aşamada Çözüm Yollarının Vergiye Gönüllü Uyuma Etkisi Bakımından
77
1.2.3.1. Genel Olarak Vergiye Gönüllü Uyum
77
1.2.3.2. İdari Çözüm Yolları ile Vergiye Gönüllü Uyum Arasındaki İlişki
78
1.3. VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ İDARİ AŞAMADA ÇÖZÜM YOLLARI VE VERGİ AFLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ
79
1.3.2. Vergi Aflarının İdari Çözüm Yollarına Yapılan Başvuruları Azaltıcı Etkisi
80
1.3.2.1. Vergi Aflarının Uzlaşma Başvurularını Azaltıcı Etkisi
83
1.3.2.2. Vergi Aflarının İzaha Davet Müessesesine Etkisi
86
TÜRK VERGİ HUKUKUNDA UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜNDE UYGULANAN İDARİ ÇÖZÜM YOLLARI
2.2. VERGİ KANUNLARI KAPSAMINDA YER ALAN İDARİ ÇÖZÜM YOLLARI
90
2.2.2. Uzlaşma Müessesesinin Genel İşleyişi
95
2.2.2.1. Genel Açıklama
95
2.2.2.2. Uzlaşma Müessesesinin Anayasal İlkeler Bağlamında Değerlendirilmesi
97
2.2.2.3. Türk Vergi Hukukunda Uzlaşma Müessesesinin Tarihsel Süreç İçerisindeki Gelişimi
101
2.2.2.4. Vergi Usul Kanunu Kapsamında Uzlaşma Uygulaması
103
2.2.2.4.1. Uzlaşmanın Hukuki Niteliği
103
2.2.2.4.1.1. Uzlaşmanın Tek Taraflı Bir İdari İşlem Sayılmaması ve ‘Sözleşme’ Olma Niteliği
104
2.2.2.4.1.2. Hukuki Nitelik Bakımından Uzlaşmanın İdari Sözleşme Sayılıp Sayılamayacağı
105
2.2.2.4.2. Uzlaşmanın Kesinliği
107
2.2.2.4.2.1. Uzlaşmanın Kesinliği Kuralının Bir İstisnası: Uzlaşmada Vergi Hatası Yapılmış Olması Durumu
107
2.2.2.4.2.2. Uzlaşmanın Kesinliği Kuralının Hak İhlaline Sebebiyet Verip Vermemesi Bakımından Ele Alınışı
108
2.2.2.4.3. Uzlaşmanın Türleri
109
2.2.2.4.3.1. Tarhiyat Öncesi Uzlaşma
109
2.2.2.4.3.1.1. Genel Açıklama
109
2.2.2.4.3.1.2. Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Verileri
112
2.2.2.4.3.2. Tarhiyat Sonrası Uzlaşma
115
2.2.2.4.3.2.1. Genel Açıklama
115
2.2.2.4.3.2.2. Tarhiyat Sonrası Uzlaşma Verileri
117
2.2.2.5. Gümrük Vergilerinde Uzlaşma Uygulaması
126
2.2.2.6. Vergi Usul Kanunu Kapsamında Uygulanan Uzlaşma ve Gümrük Kanunu Kapsamında Uygulanan Uzlaşma Müesseselerinin Benzer Tarafları ve Farklılıkları
129
2.2.2.6.1. Benzerlikler
129
2.2.2.6.2. Farklılıklar
130
2.2.3. Hata Düzeltme Müessesesinin Genel İşleyişi
131
2.2.3.1. Genel Açıklama
131
2.2.3.2. Hata Düzeltme Müessesesinin Amacı
133
2.2.3.3. Hata Düzeltmenin Kapsamı
134
2.2.3.4. Hata Düzeltmenin Hukuki Niteliği
135
2.2.3.5. Vergi Hatası Kavramı, Koşulları ve Türleri
136
2.2.3.5.1. Genel Açıklama
136
2.2.3.5.2. Vergi Hatalarının Koşulları/Unsurları
137
2.2.3.5.3. Vergi Hatası Türleri
138
2.2.3.5.3.1. Hesap Hataları
138
2.2.3.5.3.1.1. Matrahta Yapılan Hatalar
139
2.2.3.5.3.1.2. Vergi Miktarında Yapılan Hatalar
140
2.2.3.5.3.1.3 Mükerrer Vergilendirme Yapılmış Olması
141
2.2.3.5.3.2. Vergilendirme Hataları
141
2.2.3.5.3.2.1. Mükellefin Şahsında Yapılan Hatalar (Yükümlü Kişide Hata)
142
2.2.3.5.3.2.2. Mükellefiyette Yapılan Hatalar
144
2.2.3.5.3.2.3. Mevzuda (Konuda) Hata Yapılması
144
2.2.3.5.3.2.4. Vergilendirme ve Muafiyet Dönemine İlişkin Olarak Yapılan Hatalar
145
2.2.3.6. Vergi Hatası ve Hukuki Uyuşmazlık Ayrımı
146
2.2.3.7. Düzeltme Başvurularında Zamanaşımı Uygulaması
150
2.2.3.8. Hata Düzeltme Yolları
152
2.2.3.8.1. Re’sen Düzeltme
152
2.2.3.8.2. Mükellefin Başvurusu Üzerine Düzeltme ve Başvurularda İzlenmesi Gereken Usul
153
2.2.3.8.3. Dava Açma Süresi İçinde İdareye Düzeltme Başvurusunda Bulunulması
155
2.2.3.8.4. Dava Açma Süresi İçinde Doğrudan Dava Açılması
159
2.2.3.8.5. Dava Açma Süresi İçinde Dava Açılmış Olması ile Birlikte İdareden Düzetme Talebinde Bulunulmuş Olması
160
2.2.3.8.6. Dava Açma Süresi Geçmiş Olan Vergi Hatalarının Düzeltilmesi İçin Düzeltme Zamanaşımı İçinde İdareye Başvurulması (Şikâyet Yoluyla Başvuru)
160
2.2.3.8.7. Beyan Üzerine Tarh Olunan Vergilere İlişkin Düzeltme Talebi
165
2.2.3.9. İdari Yargılama Usulü Kanununun 10. ve 11. Maddelerinin Vergi Hatalarının Düzeltilmesi Talepleri Bakımından Değerlendirilmesi
168
2.2.3.9.1. İdari Başvuru Hakkına İlişkin Olarak İdari Yargılama Usulü Kanununda Yer Alan Düzenlemeler
168
2.2.3.9.2. Hata Düzeltme Müessesesinde İdari Yargılama Usulü Kanununun 10. ve 11. Maddelerinin İşleyişi
173
2.2.3.9.2.1. Dava açma süresi içerisinde yapılan düzeltme talepleri
174
2.2.3.9.2.2. Dava açma süresi geçtikten sonra yapılan düzeltme talepleri
175
2.2.3.9.2.3. Re’sen Yapılan Düzeltmelerde Durum
176
2.2.3.10. Gümrük Hukuku Uyuşmazlıklarında İtiraz Müessesesi
176
2.2.4. Pişmanlık ve Islah Müessesesinin Genel İşleyişi
178
2.2.4.1. Genel Açıklama
178
2.2.4.2. Pişmanlık ve Islahın Amacı
182
2.2.4.3. Pişmanlık ve Islahın Kapsamı
183
2.2.4.3.1. Genel Açıklama
183
2.2.4.3.2. Vergi Kabahatleri ve Suçları Bakımından Kapsam
188
2.2.4.3.3. Vergi İdaresi Tarafından Vergi Ödevlisinin İzaha Davet Edilmesinin Pişmanlık ve Islaha Etkisi
189
2.2.4.3.4. Peşin Fiyatlandırma Anlaşmasının Geçmiş Vergilendirme Dönemlerini de Kapsaması Halinde İmzalanan Anlaşmanın Pişmanlık ve Islah Çerçevesinde Kendiliğinden Bildirim Olarak Kabul Edilmesi
189
2.2.4.4. Pişmanlık ve Islahın Hukuki Niteliği
190
2.2.4.5. Pişmanlık ve Islahın Koşulları
191
2.2.4.5.1. Pişmanlık ve Islahın Uygulanabilmesi İçin Gerekli Koşullar
191
2.2.4.5.1.1. İşlenen Kabahatin Vergi Ziyaına Neden Olması Gerekliliği
191
2.2.4.5.1.2. Vergi Ödevlisinin Başvurusundan Önce İhbarda Bulunulmamış Olması
191
2.2.4.5.1.3. Vergi Ödevlisinin Başvurusundan Önce Vergi İncelenmesine Başlanılmamış veya Takdir Komisyonuna İhbarda Bulunulmamış Olması Gerekliliği
192
2.2.4.5.2. Vergi Ödevlisi Tarafından Yerine Getirilmesi Gereken Koşullar
193
2.2.4.5.2.1. Hukuka Aykırı Fiilin Vergi Ödevlisi Tarafından Kendiliğinden Bildirilmesi Koşulu
193
2.2.4.5.2.2. Beyanda Bulunma Yükümlülüğü
194
2.2.4.5.2.3. Verginin ve Pişmanlık Zammının Ödenmesi Koşulu
195
2.2.4.6. Pişmanlık ve Islah Hükümlerine Göre Verilen Beyannamelere Usulsüzlük ve Özel Usulsüzlük Cezası Uygulaması
198
2.2.4.7. Pişmanlık ve Islah Şartlarının İhlal Edilmesi Durumu
200
2.2.4.8. Gümrük Kanunu Kapsamında İhbar (Pişmanlık) Uygulaması
201
2.2.5. Cezada İndirim Müessesesinin Genel İşleyişi
202
2.2.5.1. Genel Açıklama
202
2.2.5.2. Vergi Usul Kanunu Kapsamında Cezada İndirim Uygulaması
203
2.2.5.2.1. Cezada İndirim Müessesesinin Amacı
203
2.2.5.2.2. Cezada İndirim Müessesesinin Kapsamı
204
2.2.5.2.2.1. Genel Açıklama
204
2.2.5.2.2.2. Cezanın Muhatabı Bakımından Kapsam
206
2.2.5.2.2.3. Vergi Türü Bakımından Kapsam
207
2.2.5.2.2.4. Vergi Cezası Türü Bakımından Kapsam
208
2.2.5.2.2.4.1. Vergi Ziyaı Cezalarında İndirim Uygulaması
209
2.2.5.2.2.4.2. Usulsüzlük Cezalarında İndirim Uygulaması
210
2.2.5.2.2.4.3. Özel Usulsüzlük Cezalarında İndirim Uygulaması
211
2.2.5.2.3. Cezada İndirim Müessesesinde Uygulanan Oranlar
213
2.2.5.2.4. Cezada İndirim Müessesesinden Yararlanabilmenin Koşulları
215
2.2.5.2.5. Cezada İndirim Müessesesinden Yararlanabilmenin Sınırları
216
2.2.5.2.6. Cezada İndirim Uygulaması ile Diğer İndirimli Vergi Ziyaı Cezası Uygulamalarının Mukayesesi
216
2.2.5.3. Gümrük Vergilerinde İndirim Uygulaması
218
2.2.5.4. Vergi Usul Kanunu Kapsamında Uygulanan Cezada İndirim ve Gümrük Kanunu Kapsamında Uygulanan İndirim Müessesesinin Benzer Tarafları ve Farklılıkları
219
2.2.6. İzaha Davet Müessesesinin Genel İşleyişi
219
2.2.6.1. Genel Açıklama
219
2.2.6.2. İzaha Davet Müessesesinin Getirilişinde Etkili Olan Faktörler, Müessesenin İşlevsel Özellikleri ve Amacı
222
2.2.6.2.1. Genel Açıklama
222
2.2.6.2.2. İzaha Davet Müessesesinin Vergiye Gönüllü Uyumu Sağlama Hedefi
223
2.2.6.2.3. İzaha Davet Müessesesinin Uyuşmazlıkları Önleme Fonksiyonu
225
2.2.6.2.4. İzaha Davet Müessesesinin Vergi Denetimi Fonksiyonu
226
2.2.6.2.5. İzaha Davet Müessesesinin Vergi Ödevlilerine Tanınmış Olan Bir ‘Hak’ Olma Özelliği
229
2.2.6.3. İzaha Davet Müessesesinin Kapsamı 229 2.2.6.3.1. Genel Açıklama 229 2.2.6.3.2. Konu Bakımından Kapsam
231
2.2.6.3.3. Kişi Bakımından Kapsam
235
2.2.6.3.4. Sahte ve Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Kullanıldığına İlişkin Olarak Yapılan Ön Tespitlerde Kapsam
238
2.2.6.3.4.1. Kapsam Konusunda Düzenlemenin İlk Şekli ve 7194 Sayılı Kanun ile Yapılan Değişiklikler Sonrası Durum
239
2.2.6.3.4.1.1. Genel Açıklama
239
2.2.6.3.4.1.2. SMİYB Kullanıcısı Mükelleflere İzaha Davet Yazısı Gönderilmesi Yerine SMİYB Ön Tespit Yazısı Gönderilmesi Yönünde Yapılan Değişiklik
240
2.2.6.3.4.1.3. Kullanılan Her Bir Belge Tutarının Baz Alınması Yerine, Kullanılan Belge Tutarları Toplamının Baz Alınması Yönünde Yapılan Değişiklik 241 2.2.6.3.4.1.4. İki Koşulun Birlikte Mevcudiyeti Yerine Bir Koşulun Gerçekleşmesinin Ön Tespit Yazısı Gönderilebilmesi İçin Yeterli Olması Yönünde Yapılan Değişiklik
242
2.2.6.3.4.1.5. Miktar Sınırları İtibariyle Yapılan Değişiklik
244
2.2.6.4. İzaha Davet Müessesesinde Yapılan Ön Tespit İşlemleri
244
2.2.6.4.1. Ön Tespit Kavramı ve Ön Tespitin Kaynakları
244
2.2.6.4.2. Ön Tespitin Koşulları
247
2.2.6.4.3. Ön Tespit ve İzah Değerlendirme Komisyonları
248
2.2.6.4.3.1. Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı Bünyesinde Oluşturulan Ön Tespit ve İzah Değerlendirme Komisyonları
250
2.2.6.4.3.2. Gelir İdaresi Başkanlığı Bünyesinde Oluşturulan Ön Tespit ve İzah Değerlendirme Komisyonları
251
2.2.6.5. Vergi Usul Kanunu 370/A Fıkrası Kapsamında Yapılan İşlemler
252
2.2.6.5.1. Mükellefin İzaha Davet Edilmesi ve İzaha Davet Yazısı
252
2.2.6.5.2. Mükellefin İzahta Bulunması
254
2.2.6.5.3. Mükellefin İzahta Bulunması Durumunda Komisyon Tarafından Yapılan Değerlendirme
256
2.2.6.5.3.1. İzahın Yeterli Bulunması Halinde Yapılan İşlemler
257
2.2.6.5.3.2. İzahın Yeterli Bulunmaması Halinde Yapılan İşlemler
257
2.2.6.5.4. Mükellefin İzahta Bulunmaması Durumunda Komisyonun Alacağı Karar ve Değerlendirme Yazısı
258
2.2.6.5.5. Mükellefin İzah Değerlendirme Yazısının Tebliği Üzerine Eksik Beyanda Bulunması Durumu
258
2.2.6.6. Vergi Usul Kanunu 370/B Fıkrası Kapsamında Yapılan İşlemler (Sahte ve Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Kullanan Mükelleflerle İlgili Uygulama)
259
2.2.6.6.1. SMİYB Ön Tespit Yazısının Gönderilmesi
262
2.2.6.6.2. Belirtilen Sürede Beyanname Verilmesi ve Ödemenin Yapılması
263
2.2.6.6.3. Belirtilen Sürede Beyanname Verilmemesi . 264
2.2.6.7. İzaha Davet Müessesine İlişkin Veriler
265
2.2.6.7.1. Gelir İdaresi Başkanlığı Bünyesinde Yapılan İzaha Davet Çalışması ve Veriler
265
2.2.6.7.2. Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı Bünyesinde Yapılan İzaha Davet Çalışması ve Veriler
267
2.2.7. Kanun Yolundan Vazgeçme Müessesesinin Genel İşleyişi
269
2.2.7.1. Genel Açıklama
269
2.2.7.2. Kanun Yolu’nun Genel Mahiyeti
269
2.2.7.3. Kanun Yolundan Vazgeçme Müessesesinin Amacı
270
2.2.7.4. Kanun Yolundan Vazgeçme Müessesesinden Yararlanılamayacak Kararlar
272
2.2.7.5. Kanun Yolundan Vazgeçilmesinin Sonuçları
273
2.2.7.5.1. Vergi ve Ceza İndirimleri Bakımından
273
2.2.7.5.2. İlave İndirim Uygulaması
275
2.3. VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜNE KATKI SAĞLAYAN DİĞER MÜESSESELER
276
2.3.1. Kamu Denetçisine Başvurma Hakkı
276
2.3.2. Dinlenilme Hakkı
279
2.3.2.1. Hukuki Dinlenilme Hakkı Kavramı
279
2.3.2.2. Mükellef Hakları Perspektifinde Dinlenilme Hakkı
280
2.3.2.3. Vergi İncelemesi İşlemleri Esnasında Mükelleflerin Sürece Katılabilmesi ve İtirazlarını İletebilmesi
282
2.3.2.4. Rapor Değerlendirme Komisyonu Aşamasında Komisyon Nezdinde Dinlenilme Hakkı
284
2.3.2.5. Dinlenilme Hakkından Pratikte Beklenen Faydalar ve Mükelleflerin Başvuru Motivasyonları
287
2.3.2.6. Dinlenilme Hakkının Tekemmülü İçin Giderilmesi Gereken Bazı Eksiklikler
288
İDARİ ÇÖZÜM YOLLARININ İŞLEYİŞİNDE ORTAYA ÇIKAN AKSAKLIKLARIN VE HUKUKSAL BOŞLUKLARIN TESPİTİ, DEĞERLENDİRİLMESİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
3.1. UZLAŞMA MÜESSSESİNİN İŞLEYİŞİNDE ORTAYA ÇIKAN AKSAKLIKLAR VE HUKUKSAL BOŞLUKLAR
289
3.1.1. Uzlaşma Görüşmelerinde Yapılan Müzakere ve Tartışmaların Yeterli Olup Olmaması
289
3.1.2. Uzlaşmanın Kapsam Bakımından Değerlendirilmesi ve Kapsama İlişkin Tespitler
290
3.1.2.1. Mükellefin Beyanı Üzerine Ortaya Çıkan Cezanın Uzlaşma Kapsamında Olmasının Vergileme Tekniğine Aykırılığı
290
3.1.2.2. Vergi Usul Kanununun 359. Maddesinde Sayılan Fiiller Nedeniyle Sebep Olunan Cezalarda Uzlaşma
293
3.1.3. Uzlaşma Sonuçlarının Kesin Olmasının Tarhiyat Öncesi Uzlaşmalarda Hak İhlali Sayılabilecek Durumlara Sebebiyet Vermesi
295
3.1.4. Uzlaşma Yoluna Başvurunun Zorunlu Olması Halinde Ortaya Çıkabilecek Durum Üzerine Bir Değerlendirme
297
3.1.4.1. Hak Arama Özgürlüğü Bakımından
298
3.1.5. Uzlaşmanın Geçerliliği İçin Vadesinde Ödeme Şartı Zorunluluğu Getirilmesi Halinde Ortaya Çıkabilecek Durum Hakkında Bir Değerlendirme
300
3.1.6. Tarhiyat Öncesi Uzlaşmalarda Uzlaşmaya Davet ve Tarh Zamanaşımı Hakkında Bir Değerlendirme
302
3.2. HATA DÜZELTME MÜESSESESİNİN İŞLEYİŞİNDE ORTAYA ÇIKAN AKSAKLIKLAR VE HUKUKSAL BOŞLUKLAR
306
3.2.1. Vergi Hatası ile Hukuki Uyuşmazlık Kavramının Doğru Şekilde Tespit Edilememesi
306
3.2.2. Sürelere İlişkin Yasal Düzenlemenin Olmaması
307
3.2.2.1. Şikâyet Başvurusuna Hazine ve Maliye Bakanlığı Tarafından Hangi Sürede Cevap Verileceğine İlişkin Vergi Usul Kanununda Bir Düzenlemenin Olmaması
307
3.2.2.2. Düzeltme Başvurusunun İdarece Reddi Durumunda Şikâyet Başvurusuna İlişkin Sürenin Belirlenmemiş Olması
309
3.2.2.3. Düzeltme Talebinin Dava Açma Süresi İçinde Yapılması ile İlgili Olarak Vergi Usul Kanununda Bir Düzenlemenin Bulunmaması
309
3.2.3. Düzeltme Talebinin Dava Açma Süresi İçinde Yapılması Durumunda Sürenin Durması
310
3.2.4. Vergi Hatası Olan Hususlarda Uzlaşma Yapılmış Olması Durumunda Düzeltme Yapılıp Yapılamayacağı
311
3.3. PİŞMANLIK VE ISLAH MÜESSESESİNİN İŞLEYİŞİNDE ORTAYA ÇIKAN AKSAKLIKLAR VE HUKUKSAL BOŞLUKLAR
314
3.3.1. Pişmanlık Kapsamında İhtirazi Kayıtla Verilen Beyannamelere Dava Açılıp Açılamayacağının Doktrin ve Yargı İçtihatları Işığında Değerlendirilmesi
314
3.3.1.1. Genel Açıklama
314
3.3.1.2. Yargı İçtihatlarının Yaklaşımı
316
3.3.1.3. Konuya İlişkin Olarak Doktrinde Yer Alan Görüşler
326
3.3.2. Vergi İncelemesine Başlanılmasından Sonra Pişmanlık Kapsamında Verilen Beyannameler
328
3.3.2.1. Vergi İncelemesinin Türü ile Pişmanlık ve Islah Kapsamında Beyan Edilen Vergi Türünün Farklı Olması
328
3.3.2.2. ‘Vergilendirme Dönemi’ ve ‘Verginin Konusu’ Gibi Unsurların Ölçüt Olarak Konulması Gerekliliği
332
3.3.3. Vergi İdaresinin Uhdesinde Bulunan veya Haberdar Olduğu Vergisel Hususlarda Vergi Ödevlisinin Pişmanlık ve Islah Hükümlerinden Yararlanıp Yararlanamayacağı
334
3.3.4. Vergi İdaresi Tarafından Vergi Ödevlisine Yazı Gönderilmesi Halinde Pişmanlık ve Islah Müessesesi
339
3.3.4.1. Mükellefe Beyanname Vermeme Sebebinin Sorulması/Düzeltme İstenilmesi Durumunda Pişmanlık ve Islah Kapsamındaki Hükümlerinin Geçerliliği
339
3.3.4.2. Mükellefe Beyana Çağrı Mektubu Gönderilmesi Durumunda Pişmanlık ve Islah Kapsamındaki Hükümlerden Yararlanıp Yararlanamayacağı
342
3.3.5. Vergi Ziyaına Sebep Olmaksızın İşlenen Kaçakçılık Suçlarının Pişmanlık ve Islah Hükümleri Karşısındaki Durumu
346
3.3.6. Pişmanlık ve Islah Beyannamelerinde Ödenecek Vergi Çıkmaması Halinde Pişmanlık ve Islah Hükümlerinden Yararlanılıp Yararlanılamayacağı
351
3.3.6.1. Genel Olarak
351
3.3.6.2. Vergi İdaresinin ve Yargısal Mercilerin Yaklaşımları
353
3.3.7. Usulsüzlük Kabahatlerine İlişkin Cezaların Pişmanlık ve Islah Müessesesinin Kapsamı Dışında Bırakılmış Olması
356
3.4. İZAHA DAVET MÜESSESESİNİN İŞLEYİŞİNDE ORTAYA ÇIKAN AKSAKLIKLAR VE HUKUKSAL BOŞLUKLAR
357
3.4.1. Vergi Ödevlilerinin İzaha Davet Edilmelerinde İdareye Tanınan Takdir Yetkisinin Vergilendirme İlkelerine Aykırılığı
357
3.4.2. İzaha Davet Kapsamında Verilen Beyannamelere İhtirazi Kayıt Konulmak Suretiyle Dava Açılıp Açılamayacağının Doktrin ve Yargı İçtihatları Işığında Değerlendirilmesi
358
3.4.2.1. Genel Açıklama
358
3.4.2.2. Kanuni Süresinden Sonra İhtirazi Kayıtla Verilen Beyannamelere İlişkin Olarak Dava Açılıp Açılamayacağı Hakkındaki Yaklaşımlar
360
3.4.2.3. Pişmanlık ve Islah Kapsamında İhtirazi Kayıtla Verilen Beyannamelere İlişkin Olarak Dava Açılıp Açılamayacağı Hakkındaki Yaklaşımlar
364
3.4.2.4. İzaha Davet Kapsamında Verilen Beyannamelerin, Kanuni Süresinden Sonra Verilen Beyannameler ile Pişmanlıkla Verilen Beyannamelerle Benzerlikleri/Farklılıkları ve Dava Açılıp Açılamayacağının Değerlendirilmesi
365
3.4.3. Sahte ve Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Kullanan Mükelleflerin İzahta Bulunma Hakkının Olmaması
370
3.4.4. İzaha Davet Kapsamında SMİYB Kullanma Yönündeki Ön Tespitlere İlişkin Olarak Kesilen Cezalarda Uzlaşma Hakkının Olmaması
373
3.4.5. İzaha Davet Kapsamında Vergi Ödevlileri Tarafından Yapılan İzahın Komisyonca Kabul Edilmediğine Dair Bildirime Karşı Dava Açma Hakkı
375
3.4.6. Ön Tespitlere Temel Teşkil Eden Bilgi ve Bulguların Ön Tespit ve Değerlendirme Komisyonuna İntikal Ettirilmesi Usulü Hakkında Bir Düzenlemenin Olmaması
377
3.4.7. Ön Tespite İlişkin Bilgi ve Belgelerin İzaha Davet Edilen Vergi Ödevlileri ile Yeterli Düzeyde Paylaşılmaması
378
3.4.7.1. Genel Açıklama
378
3.4.7.2. Eksik Bilgi Paylaşımının Mükellefin Savunma Hakkı Bakımından Ele Alınması
379
3.4.8. İzaha Davet Müessesesinin Vergi Usul Kanununda “Cezaların Ödenmesi ve Kalkması” Kısmında Düzenlenmiş Olmasının Değerlendirilmesi
381
3.4.9. İzaha Davette İndirimli Olarak Uygulanan Cezanın Dava Konusu Edilebilmesi Meselesi ve Bu Bağlamda VUK 376. Maddede Düzenlenen Cezada İndirim Müessesesi ile Mukayesesi
382
İDARİ ÇÖZÜM YOLLARININ SINIFLANDIRILMASI VE BİRBİRLERİ İLE ETKİLEŞİMLERİ
4.1. İDARİ ÇÖZÜM YOLLARININ SINIFLANDIRILMASI
385
4.1.1. Uyuşmazlığın Doğma Aşamasına Göre İdari Çözüm Yollarının Tasnifi
385
4.1.1.1. Uyuşmazlığın Ortaya Çıkmasından Önce Yararlanılabilen Uyuşmazlığı Önleyici İdari Çözüm Yolları
385
4.1.1.2. Uyuşmazlığın Ortaya Çıkmasından Sonra Yararlanılabilen ve Uyuşmazlığı Gidermeye Yönelik İdari Çözüm Yolları
387
4.1.2. Müzakere İçerip İçermemesi Bakımından İdari Çözüm Yollarının Tasnifi
388
4.1.2.1. Müzakere İçeren İdari Çözüm Yolları
388
4.1.2.2. Müzakere İçermeyen İdari Çözüm Yolları
388
4.1.3. Vergi ve Cezalara Etkisi Bakımından İdari Çözüm Yollarının Tasnifi
389
4.1.3.1. Vergi ve Cezanın Bir Kısmı Ya da Tümü Üzerinde Etkili Olabilen İdari Çözüm Yolları
389
4.1.3.1.1. Tarhiyat Öncesi Uzlaşmanın Vergi Aslına ve Cezalara Etkisi
390
4.1.3.1.2. Tarhiyat Sonrası Uzlaşmanın Vergi ve Cezalara Etkisi
391
4.1.3.1.3. Hata Düzeltmenin Vergi ve Cezaya Etkisi
391
4.1.3.1.4. İzaha Davetin Vergi ve Cezaya Etkisi
392
4.1.3.1.5. Kanun Yolundan Vazgeçmenin Vergi ve Cezaya Etkisi
392
4.1.3.2. Sadece Cezaya Etki Edebilen ve Cezanın Tümünü Ortadan Kaldırabilen İdari Çözüm Yolları
393
4.1.3.2.1. Pişmanlık ve Islahın Cezaya Etkisi
393
4.1.3.3. Sadece Cezaya Etki Edebilen ve Cezayı Kısmen Ortadan Kaldırabilen İdari Çözüm Yolları
393
4.1.3.3.1. Cezada İndirimin Cezalara Etkisi
393
4.1.4. İdarenin Takdir Yetkisinin Olup Olmaması Bakımından İdari Çözüm Yollarının Tasnifi
394
4.1.4.1. Takdir Yetkisinin Kullanılabildiği İdari Çözüm Yolları
394
4.1.4.2. Takdir Yetkisi Taşımayan İdari Çözüm Yolları
396
4.1.5. Süresinde Ödeme Koşulunun Varlığına Göre İdari Çözüm Yollarının Tasnifi
397
4.1.5.1. Süresinde Ödeme Koşulu Getirilen İdari Çözüm Yolları 397
4.1.5.2. Süresinde Ödeme Koşulu Bulunmayan İdari Çözüm Yolları
398
4.2. İDARİ ÇÖZÜM YOLLARININ BİRBİRLERİYLE ETKİLEŞİMİ
399
4.2.1. Uzlaşma ile Cezada İndirim Müesseselerinin Etkileşimi
399
4.2.1.1. Uzlaşma ve Cezada İndirim Müesseselerinin Her İkisinden Aynı Anda Yararlanılamaması Kuralı
399
4.2.1.2. Vergi Ödevlisinin Uzlaşma Talebinden Vazgeçerek Cezada İndirim Talep Edebilmesi
401
4.2.1.3. Uzlaşmanın Vaki Olmaması veya Temin Edilememesi Üzerine Cezada İndirim Talep Etme Hakkı
402
4.2.1.4. Uzlaşılan Ceza Tutarları Üzerinde VUK 376. Maddesinin İşletilmesi Suretiyle Cezada İndirim Uygulaması
403
4.2.2. Uzlaşma ile Hata Düzeltme Müesseseleri Arasındaki Etkileşim
403
4.2.2.1. Vergi Hatalarının Uzlaşma Başvurusu Koşulları Arasında Sayılmış Olması
403
4.2.2.2. Varılan Uzlaşmada Vergi Hatası Olması Durumu
404
4.2.3. İzaha Davet ile Uzlaşma Müesseseleri Arasındaki Etkileşim
404
4.2.4. İzaha Davet ile Pişmanlık ve Islah Müessesesi Arasındaki Etkileşim
405
4.2.5. İzaha Davet ile Cezada İndirim Müessesesi Arasındaki Etkileşim
406
4.2.5.1. İzaha Davet Müessesesinde Kesilecek Vergi Ziyaı Cezasının %20 Olarak Belirlenmiş Olması
406
4.2.5.2. İzaha Davet Müessesesinde Vergi Ödevlilerine Kesilen Vergi Ziyaı Cezası İçin VUK 376. Maddesi Kapsamında Cezada İndirim Hakkı Tanınmış Olması
406