TANIKLIK İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAM VE ESASLAR,
TANIKLIKTA ÖZELLİK GÖSTEREN KİŞİLER, TANIĞIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ VE HAKLARI
§ 1. TANIKLIKLA İLGİLİ GENEL AÇIKLAMALAR
29
II. Tanıklık Sıfatının Kazanılması
33
III. Tanık Beyanının Kapsamı
34
B. Değer Yargısı (Werturteil) ve Çıkarımlar (Schlussfolgerung)
35
§ 2. TANIKLIKTA ÖZELLİK GÖSTEREN KİŞİLER
39
I. Muhakeme Süjelerinin Tanıklığı
40
E. Suça İştirak Eden Kişiler
53
2. İştiraki Şekillerine Göre Görüşler
54
Mitbeschuldigtenbegriff)
55
Mitbeschuldigtenbegriff)
57
c. “Şekli–Maddi Anlamda Suça İştirak Eden Kavramı”
(Formell–Materieller Mitbeschuldigtenbegriff)
57
3. Değerlendirme/Ara Sonuç
58
II. Muhakeme Sürecine Dahil Olan Diğer Kişilerin Tanıklığı
65
D. Alman Hukukunda “Bilirkişi Tanık” (Sachverständige Zeuge)
69
§ 3. TANIĞIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
71
I. Hazır Bulunma Yükümlülüğü
71
B. Tanığın Hazır Bulunmasını İsteyebilecek Merciler
72
C. Hazır Bulunmamanın Hukuki Sonuçları
75
D. Hazır Bulunma Yükümlülüğünün İstisnası ve Hazır Bulunmamanın
Hukuki Sonuçlarına Dair Bildirimin Yapılamaması Durumu
76
II. Yemin Etme Yükümlülüğü
77
B. Soruşturma Evresinde Yemin Etme Yükümlülüğü
78
C. Kovuşturma Evresinde Yemin Etme Yükümlülüğü
80
E. Dilsizlerin ve Konuşma ile Duyma Yetilerinde Engeli Bulunanların
F. § 60 StPO ve CMK madde 50 Uyarınca Yeminsiz Dinlenecek Olan
1. Tablo: Yeminsiz Dinlenecek Olan Tanıklar
86
3. Temyiz Kudretine Sahip Olmayanlar Bakımından
87
4. Belli Suçlardan Şüpheli/Sanık veya Hükümlü Olanlar
G. Suç Mağdurların Yeminsiz Dinlenmeleri
89
III. Gerçeği Söyleme Yükümlülüğü
90
IV. Beyanda Bulunma Yükümlülüğü
90
I. Tanıklıktan Çekinme Hakkı
90
II. Yeminden Çekinme Hakkı
91
III. Alman Hukukunda “Tanığın Avukatın Hukuki Yardımından Yararlanma
Hakkı” (Zeugenbeistand)
94
IV. Tanığın Korunmasına İlişkin Hükümlerden Faydalanma Hakkı
107
B. Tanık Koruma Tedbirlerinin Koruduğu Menfaatler
108
C. Korumaya Konu Olabilecek Suçlar
109
D. Korumadan Yararlanabilecek Kişiler
111
E. Tanık Koruma Tedbirleri
115
1. Muhakeme İşlemlerine Etkili Olan Tedbirler
117
a. Kimlik ve Adres Bilgilerinin Gizlenmesi
117
b. Hazır Bulunma Hakkına Sahip Olanlar Bulunmadan
Tanığın Video Konferans Yoluyla Dinlenmesi
121
c. Tanığın Dinlenmesine İlişkin Görüntü ve Ses Kaydının
d. Tanığın Ses ve Görüntüsünün Değiştirilerek Dinlenmesi
128
e. Sanığın Duruşma Salonundan Çıkarılması
130
2. Muhakeme İşlemlerine Etkisi Olmayan Tedbirler
131
b. Alman Hukuku Bakımından Tanığın Kişisel Verilerinin
c. Tanığa Geçici Kimlik Verilmesi (Vorübergehende
d. Diğer Koruma Tedbirleri
135
e. Tanık Koruma Tedbirine İlişkin Gizlilik Kuralı
138
f. Alman Hukuku Bakımından Tanık Koruma Tedbirleri
Nedeniyle Tanığın ve Üçüncü Kişilerin Hak Kaybının
g. Tanığa Maddi Desteğin Sağlanması
140
TANIĞIN ÇAĞRILMASI VE DİNLENMESİ USULU
§ 1. TANIKLARIN ÇAĞRILMASI
145
III. Çağrıya Uymamanın Hukuki Sonuçları
146
IV. Çağrıyı Yapabilecek Makam ve Kişiler
150
V. Çağrı Yapılamayacak Kişiler
151
§ 2. TANIKLARIN DİNLENMESİ
151
A. Ayrı Ayrı Dinleme Zorunluluğu
151
B. Tanıklığın Öneminin Anlatılması ve Olası Cezai Sorumluluk ile İlgili
C. Çekinme Hakkıyla ilgili Bildirim
153
D. Kişisel Bilgilerle İlgili Sorular
153
E. Tanığın Tanıklık Yapacağı Olayla İlgili Bilgilendirilmesi
155
F. Tanığın Dinlenmesinde Hazır Bulunabileceklere İlişkin İstisnai
G. Dinleme Prosedürüne İlişkin Yöntem
158
A. Alman Hukukunda Tanığın Çapraz Sorgu (Kreuzverhör) Yoluyla
2. Çapraz Sorgu ve Doğrudan Soru Yöneltme Arasındaki Temel
3. Hâkimin Objektifliğinin Arttırılması
163
4. § 239 StPO’nun Tarihsel Gelişimi
166
5. § 239 StPO’nun Koşulları
166
a. Savcı veya Müdafi Tarafından Bildirilmiş Tanık veya
b. Birlikte Talebin Bulunması
167
d. Tanığın Mahkeme Salonunda Bulunması
171
2. Alman Hukukunda Yüzleştirmenin Teşhisten Farkı
172
3. Türk Hukukunda Yüzleştirmenin Teşhisten Farkı
175
1. Teşhis İşleminin “Nemo Tenetur İlkesi” Çerçevesinde
2. Teşhis İşleminde Gözetilmesi Gereken Hususlar
180
a. Teşhiste Tanığın Etki Altına Alınmasının Önlenmesi
181
b. Şüpheli/Sanığın Teşhis İşlemine Hazırlanması
182
c. Tanığın Özgürce Beyanda Bulunması
183
d. Teşhis İşlemine Tabi Tutulan Kişilerin Seçimi
184
e. Teşhis İşlemine Tabi Tutulan Kişi Sayısı
185
f. Teşhis İşleminin Tekrarlanması Gerekliliği
186
g. Video Kaydı Aracılığıyla Gerçekleştirilen Teşhisin
h. Beyanların Tutanağa Geçirilmesi
188
ı. Teşhis Sürecinin Kaydedilmesi
189
i. Teşhis İşlemini Yapabilecek Makamlar
189
3. Teşhisin Şekilleri
190
a. Kapalı (Gizli) ve Açık Teşhis
190
b. Canlı Teşhis, Video Kaydı Aracılığıyla ve Fotoğraf
c. Birden Fazla Kişi Üzerinden Eşzamanlı Dizim Şeklinde
Teşhis (Simultane Wahlgegenüberstellung)
191
d. Birden Fazla Kişi Üzerinden Sıralı ya da Ardışık Prosedür
Şeklinde Teşhis (Sequentielle Wahlgegenüberstellung)
192
4. Tablo: “RiStBV ve PVSK Uyarınca Teşhis İşlemi Sırasında
Gözetilmesi Gereken Şartlar”
193
5. Değerlendirme/Ara Sonuç
195
D. Tanığın Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi Aracılığıyla Dinlenmesi ve
Beyanının Kayıt Altına Alınması
197
1. Alman Hukukundaki Durum
197
b. Tanığın Soruşturma Aşamasında “Bulunduğu Yerden” Ses ve
Görüntü Bilişim Sistemi Aracılığıyla Dinlenmesi (§ 58b StPO)
198
c. Tanığın Soruşturma Aşamasında “Oturumda Hazır
Bulunma Hakkına Sahip Olanlar Bulunmadan” Ses ve
Görüntü Bilişim Sistemi Aracılığıyla Dinlenmesi (§ 168e
d. Soruşturma Aşamasında Dinlenen Tanığın Sesinin ve
Görüntüsünün Kayda Alınması (§ 58a StPO)
202
aa. Takdire Bağlı Olan Kayıt İşlemi (§ 58a/1 cümle 1
bb. Kayıt İşleminin Yapılmasının Zorunlu Olduğu
Durumlar (§ 58a/1 cümle 2 StPO)
202
e. Tanığın Dinlenmesine İlişkin Olan Ses ve Görüntü
Kayıtlarının Silinmesi
204
f. Tanığın Dinlenmesine İlişkin Bant Kaydının Duruşma
Salonunda Sunulması İmkânı
204
g. Tanığın Kovuşturma Aşamasında Duruşmada Hazır
Bulunma Hakkına Sahip Olanlar Bulunmadan Ses ve
Görüntü Aktarım Yoluyla Dinlenmesi (§ 247a StPO)
206
h. Tablo 1: “Soruşturma Aşamasında Uygulama Alanı
Bulabilecek Düzenlemeler ve Özellikleri”
207
ı. Tablo 2: “Kovuşturma Aşamasında Uygulama Alanı
Bulabilecek Düzenlemeler ve Özellikleri”
208
2. Türk Hukukundaki Durum
209
b. CMK madde 58/3 ve TKK madde 5/1b) ile 9/2 TKK
c. CMK madde 180 Çerçevesinde Dinleme
212
d. Soruşturma Aşamasında Dinlenen Tanığın Ses ve
Görüntüsünün Kayda Alınması (CMK madde 236/5)
214
e. Kovuşturma Aşamasında Dinlenen Tanığın Ses ve
Görüntüsünün Kayda Alınması (CMK madde 52/3 ve
3. Değerlendirme/Ara Sonuç
215
§ 1. TANIKLIKTAN ÇEKİNMEYLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER
217
§ 2. YAKINLIK NEDENİYLE TANIKLIKTAN ÇEKİNME HAKKI
219
II. Yakınlık Nedeniyle Tanıklıktan Çekinebilecek Kişiler
223
B. Nişanlılık Açısından
224
2. Tanıklıktan Çekinmede Nişanlılığın İspatı Problemi
225
D. Alman Hukuku Bağlamında “Hayat Birlikteliği”
(Lebenspartnerschaft) Kurumu Açısından
235
F. Çekinmenin Önemini Anlayabilecek Durumda Olmayan Tanıklar
2. Yaş Nedeniyle Çekinmenin Önemini Anlayabilecek Durumda
3. Akıl Sağlığının Yerinde Olmaması Sebebiyle Çekinmenin
Önemini Anlayabilecek Durumda Olmama
244
4. Kanuni Temsilcinin Rızası
245
III. Tanıklıktan Çekinme Hakkının Bildirimi
247
IV. Tanıklıktan Çekinme Hakkının Kullanımı
255
V. Tanıklıktan Çekinme Hakkından Feragat (Verzicht auf das
Zeugnisverweigerungsrecht)
258
A. Feragatin Şekli ve Zamanı
258
C. Feragatin Geri Alınması (Widerruf des Verzichts)
259
VI. Tanıklıktan Çekinme Hakkının Hukuki Sonuçları
261
B. Tanıklıktan Çekinmenin Delillerin Değerlendirilmesi Sırasında
Şüpheli/Sanık Aleyhine Yorumlanıp Yorumlanamayacağı Meselesi
262
§ 3. MESLEK NEDENİYLE TANIKLIKTAN ÇEKİNME HAKKI
264
III. Meslek Sırrına Sahip Kişilerin Belirlenmesinde Kanun Koyucunun
IV. Yabancı Ülke Vatandaşlarının Meslekleri Nedeniyle Çekinmesi
271
V. Tanıklıktan Çekinme Hakkının Genel Kapsamı
272
A. Mesleğin İcrası Sırasında Edinilen Bilgi
272
B. Tanıklıktan Çekinme Hakkının Kullanma Zamanı
275
C. Tanıklıktan Çekinme Hakkına Sahip Olan Kişiler
275
1. Avukatlar ve Eşdeğer Tutulan Diğer Meslekler
276
b. Tanıklıktan Çekinme Hakkının Kapsamı
279
2. Doktorlar ve Diğer Sağlık Çalışanları
280
b. Tanıklıktan Çekinme Hakkının Kapsamı
281
c. Bilirkişi Olarak Doktor
283
3. Alman Hukukundaki Özel Düzenlemeler
286
bb. Tanıklıktan Çekinme Hakkının Kapsamı
288
b. Gebelik Çatışması Danışmanı
289
bb. Tanıklıktan Çekinme Hakkının Kapsamı
290
c. Uyuşturucu Bağımlılığı Danışmanı
290
bb. Tanıklıktan Çekinme Hakkının Kapsamı
291
bb. Tanıklıktan Çekinme Hakkının Kapsamı
293
cc. Türkiye’deki Durum
294
e. Basın ve Diğer Medya Mensupları
296
bb. Tanıklıktan Çekinme Hakkının Kapsamı
298
cc. Türkiye’deki Durum
301
§ 4. MESLEK SIRRI TAŞIYICISININ YARDIMCISININ TANIKLIKTAN ÇEKİNME
II. İlgili Meslek Mensuplarının Yardımcıları
305
III. Tanıklıktan Çekinme Hakkının Kapsamı
309
IV. Meslek Sırrı Taşıyıcısının Karar Verme Yetkisi
310
VI. Değerlendirme/Ara Sonuç
312
§ 5. ALMAN HUKUKUNDA KAMU GÖREVİ YAPANLAR İÇİN BEYANDA
BULUNMA İZNİ (AUSSAGEGENEHMİGUNG FÜR ANGEHÖRİGE DES
ÖFFENTLİCHEN DİENSTES)
313
II. § 54 StPO’nun Uygulama Alanı
315
III. § 54/1 ve 2 StPO Çerçevesinde Sır Saklama Yükümlülüğü
316
C. Kamu Görevinde Çalışan Diğer Kişiler (Sonstige andere Personen
des öffentlichen Dienstes)
319
D. Devletin Yüksek Organlarının Üyeleri (Mitglieder der
F. Tanığın Beyanda Bulunabilmesi İçin İznin Alınması Gerekliliği
G. Tanığın Beyanda Bulunabilmesi İznini Vermeye Yetkili Olan
H. İznin Reddedilmesi (Die Versagung der Genehmigung)
323
İ. İznin Reddinin Sonuçları (Folge der Genehmigungsversagung)
324
J. Almanya Federal Devlet Başkanı
325
IV. Türk ve Alman Hukuku Düzenlenmelerinin Değerlendirilmesi
325
§ 6. DEVLET SIRRI NİTELİĞİNDEKİ BİLGİLERLE TANIKLIKTAN ÇEKİNME
327
II. Devlet Sırrına İlişkin Bilgilerle İlgili Olarak Cumhurbaşkanının
Tanıklıktan Çekinme Hakkı
330
§ 7. KİŞİNİN KENDİSİ VEYA YAKINLARI ALEYHİNE TANIKLIKTAN ÇEKİNME
II. Düzenlemelerin Amacı
333
B. Cevap Vermekten Çekinmenin Dayanağını Oluşturan Sorular
336
C. Kovuşturulma Tehlikesinin Varlığı
336
IV. § 55 StPO/CMK madde 48’in §§ 52 vd. StPO/CMK madde 45 vd. ile
V. Cevap Vermekten Kaçınma İradesinin Açıklanması (Erklärung der
A. Cevap Vermekten Kaçınma (Weigerung)
338
B. Cevap Vermekten Çekinmenin Sonuçları
340
VII. Çekinmenin Dayanağını Oluşturan Olgularla İlgili Güvence veya Yemin
§ 8. TANIKLIKTAN VE YEMİNDEN SEBEPSİZ ÇEKİNMENİN SONUÇLARI
346
II. Giderlere Hükmedilmesi ve Disiplin Tedbirleri
346
A. Giderlere Hükmedilmesi
346
B. Disiplin Tedbirleri
347
1. Alman Hukuku Bakımından Disiplin Tedbirleri
347
b. Düzeni Korumak Amacıyla Verilen Disiplin Para Cezası
348
c. Düzeni Korumak Amacıyla Verilen Disiplin Hapsi
349
d. Tanıklığa veya Yemine Zorlamak Amacıyla Verilen
2. Türk Hukuku Bakımından Disiplin Tedbirleri
353
C. Değerlendirme/Ara Sonuç
356
III. Giderlere ve Disiplin Tedbirine Hükmedilmesinin Koşulları
358
A. Tanıklıktan veya Yeminden Çekinme
359
B. Çekinmenin Yasal Bir Sebebe Dayanmaması
360
TANIKLIK TÜRLERİ VE TANIK BEYANIN İSPAT GÜCÜ
§ 1. DOĞRUDAN TANIK (UNMITTELBARER ZEUGE)
369
II. Dolaylı Tanığın Dinlenebilmesi Sorunu
372
A. “Doğrudan Doğruyalık” İlkesi Bakımından Değerlendirilmesi
372
B. “Maddi Gerçeğin Araştırılması İlkesi” Bakımından
C. “Hâkimin Delilleri Serbestçe Takdir Etmesi İlkesi” Bakımından
A. Tanıklıktan Çekinme Hakkının Doğrudan Tanık Tarafından
Kullanılması Durumunda Dolaylı Tanığın Dinlenip
Dinlenemeyeceği Meselesi
382
B. Tanığın Spontane Açıklamaları Karşısında Üçüncü Kişinin Dolaylı
C. Gizli Soruşturmacıyla Bağlantılı olan Kişinin Dolaylı Tanıklığı
388
2. Yüksek Mahkemelerinin Görüşü
392
a. Federal Almanya Yüksek Mahkeme’nin Görüşü
392
aa. “Üç–Basamaklı–Teori”nin (Drei–Stufen–Theorie) Eski
bb. “Üç–Basamaklı–Teori”nin Güncel Versiyonu
399
b. Yargıtay’ın Görüşü
403
3. Değerlendirme/Ara Sonuç
406
§ 3. ALMAN HUKUKUNDA ÖDÜLLENDİRİLMİŞ TANIK (KRONZEUGE)
410
II. Ödüllendirilmiş Tanığın Mevzuattaki Yeri
412
III. “Ödüllendirilmiş Tanık Yasası” (Kronzeugengesetz)
413
IV. Alman Ceza Kanunu (StGB) Çerçevesinde Ödüllendirilmiş Tanık
V. Ödüllendirilmiş Tanık Müessesesine İlişkin Uygulamadaki Görüşler
418
VI. “Büyük Ödüllendirilmiş Tanık Düzenlemesi” (Große
VII. Değerlendirme/Ara Sonuç
424
§ 4. MAĞDUR TANIK (OPFERZEUGE)
426
§ 5. ÇOCUK VE AKIL HASTALARI İLE AKIL ZAYIFLIĞI İÇİNDE OLANLARIN
§ 7. TANIK BEYANININ GÜVENİLİRLİĞİ
433
II. Bilinçli Olarak Gerçek Dışı Beyanda Bulunulması
434
III. Bilinçsiz Olarak Gerçek Dışı Beyanda Bulunulması
436
A. Tanık Beyanının Oluşmasında Düşünsel Aşamalar
438
3. Hatırlanan Algının Yeniden Beyan Edilmesi
442
C. Tanığın Özel Durumu
444
IV. Tanık Beyanının Güvenilirliğinin Değerlendirilmesinde Hâkimin
B. Çocuk Tanığın Güvenilirliği
446
C. Tanık Beyanında Bilirkişi Raporunun Gerekliliği
449
2. Tanığın Şahsındaki Özellikler
453
4. Bilirkişi Raporunun Mahkemece Değerlendirilmesinde
D. Tanık Beyanının Güvenilirliğinin Test Edilmesinde Hâkimin
1. Sıfır Hiptotez/Doğru Olmayan Hipotez
458
2. Diğer Hipotezlerin Oluşturulması
458
a. Etki Altında Bırakılarak Beyanda Bulunmuş Olunması
b. Paralel Yaşanmışlık Hipotezi
460
c. Kafa Karışıklığı ile Birden Fazla Kişiye Suç İsnadında
Bulunmuş Olunması Hipotezi
460
d. Hafızadaki Boşlukların Doldurularak Anlatımlarda
Bulunmuş Olunması Hipotezi
461
3. Hipotezlerin Doğrulanması veya Çürütülmesi
461
V. Tanık Beyanının Güvenilirliğinde Çapraz Sorgunun Etkisi
466
VI. Değerlendirme/Ara Sonuç
467