I. TÜZEL KİŞİLİK VE SINIRLI SORUMLULUK 
 
35
A. TÜZEL KİŞİLİĞİ AÇIKLAYAN TEORİLER 
 
42
1. Farazi Kişilik Teorisi 
 
42
2. Gerçek Kişilik Teorisi 
 
43
3. Tüzel Kişilik Kavramının Değerlendirilmesi 
 
43
2. Sınırlı Sorumluluk Kuralının Öngörülmesini Gerektiren Nedenler 
 
53
3. Sınırlı Sorumluluk Kuralına Yöneltilen Eleştiriler 
 
56
II. TÜZEL KİŞİLİK PERDESİNİN KALDIRILMASI 
 
64
B. TÜZEL KİŞİLİK PERDESİNİN KALDIRILMASI TEORİSİNİN ORTAYA ÇIKIŞI 
 
70
C. PERDENİN KALDIRILMASI TÜRLERİ 
 
76
1. Sebep Unsuruna Göre Perdenin Kaldırılması 
 
78
a. Yasal Perdeyi Kaldırma 
 
78
b. Gönüllü Perdeyi Kaldırma 
 
79
c. Yargısal Perdeyi Kaldırma 
 
79
2. Kişi Unsuruna Göre Perdenin Kaldırılması Türleri 
 
79
a. Düz Perdeyi Kaldırma 
 
79
b. Ters Yönden Perdeyi Kaldırma 
 
80
i. İç Ters Yönden Perdeyi Kaldırma 
 
81
ii. Dış Ters Yönden Perdeyi Kaldırma 
 
86
c. Çapraz Perdeyi Kaldırma, Katmerli Perdeyi Kaldırma ve Özdeş Kılma 
 
94
D. KARŞILAŞTIRMALI HUKUK 
 
95
1. Amerikan (ABD) Hukuku 
 
96
a. İki Ayaklı Test (the two–prong test) veya alt benlik (Alter ego) Doktrini 
 
98
b. Üç Ayaklı Test (The Three–Prong Test) veya Araçsallık Teorisi (Instrumentality Rule) 
 
101
b. Göstermelik/Paravan Şirket Kıstası (Mere Façade Test) 
 
113
a. Kötüye Kullanma Teorisi 
 
122
i. Subjektif Kötüye Kullanma Teorisi 
 
122
ii. Objektif Kötüye Kullanma Teorisi 
 
124
b. Normların Amaçları Teorisi 
 
125
4. Karşılaştırmalı Hukuk Verilerinin Genel Olarak Değerlendirilmesi 
 
127
E. TÜRK HUKUKUNDA TÜZEL KİŞİLİK PERDESİNİN KALDIRILMASI 
 
131
a. Araçsallaştırılmış Şirket Kıstası 
 
143
i. Sorumluluktan Kaçınma 
 
144
c. Gerçekte Tek Bir Şirketin Varlığı (Tek Ekonomik Birim Kıstası) 
 
157
III. ŞİRKETLER TOPLULUĞU 
 
173
A. ŞİRKETLER TOPLULUĞUNUN OLUŞUMU 
 
175
1. Ortaya Çıkış Nedenleri 
 
175
2. Hukuki Olarak Ortaya Çıkış Biçimleri 
 
179
a. Fiili Şirketler Topluluğu 
 
179
b. Sözleşmesel Şirketler Topluluğu 
 
180
3. Muhtelif Topluluklar 
 
185
IV. TÜRK TİCARET KANUNU’NA GÖRE ŞİRKETLER TOPLULUĞU 
 
185
2. Hâkimiyetin Kaynağını Açıklayan Yaklaşımlar 
 
193
i. Hâkimiyetin Mutlak Olarak Varlığını Gösteren Haller 
 
195
i.1. Oy haklarının çoğunluğuna sahip olmak (TTK m.195(1)(a) – 1) 
 
196
i.2. Şirket sözleşmesi uyarınca, yönetim organında karar alabilecek çoğunluğu oluşturan sayıda üyenin seçimini sağlayabilmek hakkını haiz olmak (TTK m. 195/1(a) – 2) 
 
199
i.3. Kendi oy hakları yanında, bir sözleşmeye dayanarak, tek başına veya diğer pay sahipleri ya da ortaklarla birlikte, oy haklarının çoğunluğuna sahip olmak (TTK. m. 195/1(a) – 3) 
 
200
i.4. Hâkimiyet sözleşmesi veya başka bir yolla hâkimiyetin kurulması (TTK m. 195/1(b)) 
 
200
ii. Hâkimiyet Karinesi 
 
202
3. Hâkimiyetin Türleri 
 
204
a. Kurulma Şekline Göre 
 
204
i. Doğrudan Hâkimiyet 
 
204
ii. Dolaylı Hâkimiyet 
 
204
b. Hâkim Şirket Sayısına Göre 
 
204
i. Tek Başına Hâkimiyet 
 
204
ii. Birlikte Hâkimiyet 
 
205
c. Kapsamına Göre Hâkimiyet 
 
207
ÖZEL HÜKÜMLER KAPSAMINDA ŞİRKETLER TOPLULUĞUNDA SORUMLULUK İLİŞKİLERİ 
 
209
II. SORUMLULUKLA İLGİLİ MERKEZİ KAVRAMLAR: TOPLULUK MENFAATİ VE TOPLULUK TEHLİKESİ 
 
214
B. TOPLULUK TEHLİKESİ 
 
219
1. Topluluk Tehlikesini Önleyici Tedbirler 
 
221
2. Topluluk Tehlikesinin Gerçekleşmesi ve Sorumluluk 
 
223
III. SORUMLULUĞUN POZİTİF HUKUK TARAFINDAN DÜZENLENMESİ 
 
224
1. Yasayla Düzenleme Yaklaşımı 
 
225
2. Avrupa Birliği’nin Mevzuat Çalışmaları 
 
226
B. ALMAN ŞİRKETLER TOPLULUĞU (KONZERN) HUKUKU 
 
231
1. Bütünleşme (Eingliederung) 
 
232
2. Sözleşmesel Topluluklar 
 
233
3. Fiili Topluluklar (Faktische Konzerne) 
 
236
a. Basit Fiili Topluluklar 
 
238
b. Nitelikli Fiili Topluluklar 
 
239
C. TÜRK TİCARET KANUNU’NDA DÜZENLENEN SORUMLULUK HALLERİ 
 
246
1. Hâkimiyetin Hukuka Aykırı Kullanılması 
 
247
a. Kısmi Hâkimiyet Halinde Hâkimiyetin Hukuka Aykırı Kullanılması ve Sonuçları 
 
248
i. Bağlı Şirketin Yönetimine Müdahalede Bulunularak Kayba Uğratılması 
 
249
i.1. Hukuka Aykırılık 
 
249
ii. Haklı Sebep Olmaksızın Yapısal Değişikliklerde Bulunulması 
 
265
ii.1. Hukuka Aykırılık 
 
266
ii.2. Hukuki Sonuçları: Tazminat ve Payların Satın Alınması Davası 
 
266
b. Tam Hâkimiyet Halinde Hâkimiyetin Hukuka Aykırı Kullanılması ve Sonuçları 
 
269
i. Bağlayıcı Talimat Verme Yetkisi ve Sınırları 
 
269
2. Güvenden Doğan Sorumluluk 
 
278
1. Özel Hükümlerle Getirilen Koruma Sisteminin Etkinliği 
 
282
a. Özel Hükümlerin Münhasır Uygulama Alanı Kapsamında 
 
282
b. Özel Hükümlerin Maddi Olarak Getirdiği Düzenlemeler Kapsamında 
 
286
i. Alman Konzern Hukukuna Göre Alacaklının Korunması 
 
287
GENEL HÜKÜMLER VE TÜZEL KİŞİLİK PERDESİNİN KALDIRILMASI TEORİSİ KAPSAMINDA ŞİRKETLER TOPLULUĞUNDA SORUMLULUK İLİŞKİLERİ 
 
305
I. ÖZEL HÜKÜMLERLE GETİRİLEN SORUMLULUK REJİMİNİ TELAFİ EDİCİ BİR YAKLAŞIM İHTİYACI 
 
305
II. ALACAKLININ BAŞVURABİLECEĞİ GENEL HÜKÜMLER 
 
309
A. HAKSIZ FİİL HÜKÜMLERİ 
 
309
a. Topluluk Hâkiminin Fiili 
 
312
B. YÖNETİCİLERİN SORUMLULUĞU 
 
330
1. Topluluk Hâkiminin Yönetici Olarak Tespitinde Dikkate Alınacak Hususlar 
 
332
a. Alacaklının Doğrudan Zararının Tazmini 
 
336
b. Alacaklının Dolaylı Zararının Tazmini 
 
338
III. ŞİRKETLER TOPLULUĞUNDA TÜZEL KİŞİLİK PERDESİNİN KALDIRILMASI 
 
340
A. GELENEKSEL PERDEYİ KALDIRMA TEORİSİNİN ŞİRKETLER TOPLULUĞUNA UYARLANMASI 
 
341
B. TEK EKONOMIK BİRİM TEMELİNDE TÜZEL KİŞİLİK PERDESİNİN KALDIRILMASI 
 
345
1. Tek Ekonomik Birim Teorisinin Uygulanabileceği Sorunlu Alanlar 
 
348
a. Şirketler Topluluğunun Yapısal Olarak Kötüye Kullanılması 
 
348
b. Aşırı Hâkimiyet Uygulamaları Sonucunda Münferit Şirket Gibi Faaliyet Gösteren Topluluk Sorunu 
 
357
2. Karşılaştırmalı Hukuk 
 
364
i. Geleneksel Perdeyi Kaldırma Teorilerinin Uygulanması 
 
364
ii. Topluluğun İktisadi Temelini Esas Alan Uygulamalar 
 
370
ii.1. İşletme teorisinin sistematize edilişi 
 
372
ii.1.1. Tüzel kişilik tanıma fonksiyonu 
 
374
ii.1.2. Tüzel kişiliği yoksayma fonksiyonu 
 
377
ii.2. İşletme yaklaşımının uygulamadaki yansımaları 
 
378
ii.2.1. İlk dönem kararları 
 
378
ii.2.1.1. Demiryolu işletmeciliği ile ilgili kararlar 
 
378
ii.2.1.2. Fountain v. Lumber Co. kararı 
 
380
ii.2.2. Glenn v. Wagner kararı 
 
381
ii.2.3. Paramount Petroleum Co. v. Taylor Rental Ctr. kararı 
 
385
ii.2.4. Green v. Champion Insurance Co. kararı 
 
386
ii.2.5. Taxicab kararları 
 
393
ii.2.6. Diğer haksız fiil davaları 
 
395
ii.2.7. Sözleşmesel alacaklar yönünden teorinin uygulanması 
 
399
ii.2.8. Değerlendirme 
 
401
ii.3. Özdeşlik (Identity) Doktrini 
 
403
i. Tek Ekonomik Birim Yaklaşımının Ortaya Çıkışı 
 
408
ii. Tek Ekonomik Birim Yaklaşımının Reddi 
 
411
iii. Tartışmanın Yeniden Alevlenmesi 
 
413
iv. Haksız Fiil Kaynaklı Davalarda Benimsenen Yaklaşım Farkı: Topluluk Hâkiminin Doğrudan Sorumluluğu 
 
416
iv.2. Chandler v. Cape 
 
418
iv.3. Vedanta Res. plc v. Lungowe 
 
421
iv.4. Okpabi v. Royal Dutch Shell plc. 
 
424
i. Topluluk Hâkiminin Sadakat ve Özen Yükümlülüğüne Dayanan Sorumluluk (ITT kararı) 
 
430
ii. Nitelikli Fiili Topluluk Kavramının Tanınması ve APOK’un Sözleşmesel Topluluklarla İlgili Hükümlerinin Kıyas Yoluyla Uygulanması Yaklaşımı 
 
432
ii.1. Autokran kararı 
 
432
iii. Yok Edici Etkide Bulunmadan Kaynaklanan Sorumluluk 
 
439
iii.1. Bremer Vulkan kararı 
 
439
iv. Haksız fiil sorumluluğu – Trihotel kararı 
 
445
v. Yapısal Olarak Kötüye Kullanma Teorisi 
 
448
d. Avrupa Birliği Hukuku 
 
453
i. Avrupa Birliği Rekabet Hukukunun “Single Economic Unit” Doktrini 
 
454
ii. Avrupa Birliği’nin Şirketler Topluluğuyla İlgili Mevzuat Çalışmaları 
 
459
e. Genel Değerlendirme 
 
461
a. Yargı Kararlarında Perdeyi Kaldırma Bağlamında Kullanılan Kavramlar 
 
464
ii. Çapraz Perdeyi Kaldırma 
 
467
iii. Tek Ekonomik Birim – İktisadi Bütünlük –Tek Şirket Sayılma 
 
469
iv. Değerlendirme ve Kavram Tercihi: Neden Tek Ekonomik Birim Yaklaşımı? 
 
472
b. Yargıtay Kararlarının Tek Ekonomik Birim Yaklaşımı Merceğinden Değerlendirilmesi 
 
477
i. “Ortaklık Sertifikası” Adı Altında Sermaye Toplanmasıyla İlgili Kararlar 
 
479
ii. İş Hukukuyla İlgili Uyuşmazlıklar 
 
484
iii. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 2020/19–94 E. 2020/358 K. ve 06.09.2020 Tarihli Kararı 
 
489
iii.1. Dava konusu olay 
 
490
iii.2. Tüzel kişilik perdesinin kaldırılması teorisini geleneksel uygulamasıyla sınırlı gören yaklaşım 
 
491
iii.3. Tüzel kişilik perdesinin kaldırılması teorisini daha esnek bir şekilde uygulayan yaklaşım 
 
492
iii.4. Topluluğun Yapısal Özelliklerini Dikkate Almayan Tutucu Yaklaşım 
 
494
iii.5. Şirketler Topluluğunun Yapısal Özelliklerini Dikkate Alan Yaklaşım 
 
495
c. Bir Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması Yöntemi Olarak Tek Ekonomik Birim Kıstasının Uygulanmasıyla İlgili Öneriler 
 
505
i. Tek Ekonomik Birim Teorisinin Uygulamasında Kaçınılması Gereken Hususlar 
 
508
ii. Tek Ekonomik Birim Teorisinin Uygulamasında Dikkate Alınacak Hususlar 
 
511
ii.1. Tek ekonomik birim temelinde tüzel kişilik perdesinin kaldırılmasında yapılacak incelemeye yönelik öneriler 
 
513
ii.1.1. İlk Aşama: Tek Ekonomik Birimin Tespiti 
 
513
ii.1.1.1. Topluluk şirketlerinin ortaklık yapısı 
 
515
ii.1.1.2. Topluluğun belirli bir işletme faaliyeti etrafında yapılandırılmış olması 
 
518
ii.1.1.3. Merkezileşme 
 
522
ii.1.1.4. Risk ve zararın dışlanması amacıyla faaliyetin bölümlendirilmesi 
 
524
ii.1.1.5. Topluluk hâkiminin sorunlu hâkimiyet uygulamalarının varlığı 
 
528
ii.1.1.6. Bağlı şirketin varlık sebebiyle ilgili hususlar 
 
534
ii.1.1.7. Bağlı şirketlerin malvarlığının ayrılığı kuralının göz ardı edilmesi 
 
536
ii.1.1.8. Malvarlığının yetersizliği 
 
537
ii.1.1.9. Topluluk hâkiminin dışa karşı uyandırdığı yanlış intiba 
 
541
ii.1.1.10. Değerlendirme 
 
543
ii.1.2. İkinci Aşama: Kınanabilirlik 
 
546
ii.1.3. Tek ekonomik birim temelinde tüzel kişilik perdesinin kaldırılmasıyla ilgili diğer önemli meseleler 
 
564
ii.1.3.1. Hukuka aykırılık 
 
564
ii.1.3.2. Hukuki Dayanak: Hakkın kötüye kullanılması yasağı 
 
569
ii.1.3.3. Sorumluluğun kapsamı 
 
575