Onarıcı Adalet Uygulaması Olarak Ceza Muhakemesinde Uzlaştırma Prof. Dr. Olgun Değirmenci  - Kitap
Onarıcı Adalet Uygulaması Olarak

Ceza Muhakemesinde Uzlaştırma

2. Baskı, 
Mayıs 2021
Kitabın Detayları
Dili:
Türkçe
Ebat:
16x24
Sayfa:
438
Barkod:
9789750269271
Kapak Türü:
Karton Kapaklı
Kitabın Fiyatı:
770,00
İndirimli (%55):
350,00
24 saat içerisinde temin edilir.
Diğer Baskılar
1. baskı
Eylül 2020
640,00
195,00 (%70)
Kitabın Açıklaması
Kişiye karşı bir suçun işlenmesi ile birlikte fail ile mağdur arasındaki sosyal ilişki de bozulmaktadır. Bozulan bu ilişkinin fail ve mağduru da aşarak, toplumsal düzeni etkileme tehlikesi mevcuttur. Failin cezalandırılması ve hatta cezanın infaz edilmesi ile fail ve mağdur arasındaki söz konusu ilişkinin onarıldığı kabul edilmektedir. Ancak söz konusu kabul, hatalı bir kabul olarak karşımıza çıkmakta ve ceza, fail ile devlet arasındaki ilişkinin tamiri fonksiyonundan öte bir fonksiyon üstlenmemektedir. İşte onarıcı adalet ve bir onarıcı adalet yöntemi olan uzlaştırma da, tam bu kabulün, hatalı olduğunun tespiti üzerinde yükselmektedir.
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ile ceza muhakemesi hukukuna kazandırılan uzlaştırma kurumu, yapılan değişikliklerle işlevsellik kazanmaya başlamaktadır. Söz konusu kurumun, sadece dosya sayısını artıran, dosyayı bitiren ve ihtilaf sayısını azaltan bir kurum olarak görülmemesi gereklidir. Bu çalışma, uzlaştırma kurumunu yeniden keşfedilen bir kurum olarak kabul ederek, kurumun üzerinde yükseldiği zeminin felsefi temellerini ele almaya çalışmaktadır. Bu bakımdan çalışma öncelikle işlenen suça yaklaşım türleri olan ceza adaleti modellerini ele almakta, birbiri ile karşılaştırmakta ve uzlaştırmanın bir üst başlığı olan onarıcı adalet kavramı içinde kurumu incelemektedir.
Çalışma uzlaştırma ile ilgili yazarın deneyimlerinden hareketle tartışmalı hususları ele almakta ve çözüm önerilerine yer vermektedir.
Kitabın Konu Başlıkları
.
Ceza Adaleti Kavramı ve Türleri
.
Onarıcı Adalet ve Diğer Ceza Adaleti Türleri ile Karşılaştırılması
.
Mukayeseli Hukukta Uzlaştırma ve Diğer Onarıcı Adalet Yöntemleri
.
Türk Ceza Muhakemesi Hukukunda Uzlaştırma
Kitabın İçindekileri
İkinci Basıya Ön Söz 
5
Ön Söz 
7
Tablolar Listesi 
17
Kısaltmalar 
19
Giriş 
21
Birinci Bölüm
CEZA ADALETİ KAVRAMI, CEZA ADALETİ TÜRLERİ VE
CEZA ADALETİ OLARAK ONARICI ADALET
1.1. GENEL OLARAK 
25
1.2. SUÇA KARŞI BİR TEPKİ OLARAK CEZA ADALETİ SİSTEMİ 
31
1.2.1. Cezalandırıcı Adalet (Retributive Justice) 
42
1.2.2. Tazmin Edici Adalet (Restitutive Justice) 
49
1.3. ONARICI ADALET (Restorative Justice) 
53
1.3.1. Genel Olarak 
53
1.3.2. Onarıcı Adalet Kavramının Kapsamı 
55
1.3.3. Onarıcı Adaletin Tarihsel Gelişimi 
57
1.3.3.1. Genel Olarak 
57
1.3.3.2. Erken Dönem Topluluklarından M. S. V’nci Yüzyıla Kadar Olan Dönem 
58
1.3.3.3. Orta Çağda Onarıcı Adalet 
61
1.3.3.4. XVI’ncı Yüzyıldan 1970’lere Kadar Olan Dönem 
62
1.3.3.5. 1970’lerden Günümüze Onarıcı Adaletin Tekrar Yükselme Dönemi 
63
1.3.4. Onarıcı Adaletin Tanımı 
66
1.3.5. Onarıcı Adaletin Amacı ve Temel İlkeleri 
71
1.3.6. Onarıcı Adalet Uygulamaları 
73
1.3.6.1. Fail – Mağdur Uzlaştırması (Victim – Offender Mediation) 
74
1.3.6.2. Grup Toplantıları (Konferans) Yöntemi 
77
1.3.6.3. Cezalandırma Halkaları 
82
1.3.7. Onarıcı Adalet – Cezalandırıcı Adalet Karşılaştırılması 
83
İkinci Bölüm
UZLAŞTIRMA KAVRAMI, HUKUKİ NİTELİĞİ, BENZER KURUMLARDAN FARKLARI, TÜRK HUKUKUNDA KURUMUN GELİŞİMİ VE UZLAŞTIRMANIN ANA İLKELERİ
2.1. UZLAŞTIRMA KAVRAMI 
87
2.1.1. Terim Sorunu 
87
2.1.2. Tanımı 
89
2.2. HUKUKİ NİTELİĞİ 
91
2.2.1. Genel Olarak 
91
2.2.2. Ceza Muhakemesi Hukuku Kurumu Olarak Uzlaştırma 
92
2.2.3. Ceza Hukuku Kurumu Olarak Uzlaştırma 
94
2.2.4. Karma Kurum Olarak Uzlaştırma 
95
2.3. ULUSLARARASI BELGELERDE UZLAŞTIRMA 
96
2.3.1. Genel Olarak 
96
2.3.2. Avrupa Birliğinin Düzenleyici Araçlarında Uzlaştırma 
97
2.3.3. Avrupa Konseyinin Düzenleyici Araçlarında Uzlaştırma 
99
2.3.3.1. Mağdurun Korunması veya Yargılamanın Hızlandırılması Tavsiye Kararları Kapsamında Uzlaştırma 
99
2.3.3.2. Uzlaştırma ve Onarıcı Adaleti Düzenleyen Tavsiye Kararları 
101
2.3.3.2.1. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin R (99) 19 Sayılı Tavsiye Kararı 
101
2.3.3.2.2. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin CM/Rec (2018) 8 Sayılı Tavsiye Kararı 
103
2.3.4. Birleşmiş Milletlerin Düzenleyici Araçlarında Uzlaştırma 
104
2.4. KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA UZLAŞTIRMA 
105
2.4.1. Genel Olarak 
105
2.4.2. İsveç 
108
2.4.3. Almanya 
109
2.4.4. Fransa 
110
2.4.5. Finlandiya 
111
2.4.6. Polonya 
113
2.5. BENZER KURUMLARDAN FARKLARI 
115
2.5.1. Arabuluculuk ve Uzlaştırma 
115
2.5.2. Önödeme ve Uzlaştırma 
115
2.5.3. Şikâyetin Geri Alınması (Vazgeçme) ve Uzlaştırma 
118
2.5.4. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi ve Uzlaştırma 
121
2.5.5. Avukatın Uzlaşma Yetkisi (Avukatlık K. m. 35/A) 
122
2.6. TÜRK HUKUKUNDA UZLAŞTIRMA KURUMUNUN GELİŞİMİ VE ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI 
123
2.6.1. Genel Olarak 
123
2.6.2. Osmanlı Hukukunda Uzlaştırma 
123
2.6.3. Ceza ve Ceza Muhakemesi Kanun Tasarılarında Uzlaştırma 
125
2.6.3.1. 2001 TCK ve CMK Tasarısında Uzlaştırma 
125
2.6.3.2. 2003 TCK ve CMK Tasarısında Uzlaştırma 
127
2.6.4. Türk Hukukunda Uzlaştırma ve Zaman Bakımından Uygulanması 
129
2.6.4.1. Genel Olarak 
129
2.6.4.2. 5560 Sayılı Kanundan Önceki Durum 
130
2.6.4.2.1. Yetişkinler Bakımından 
130
2.6.4.2.2. Çocuklar Bakımından 
130
2.6.4.3. 5560 Sayılı Kanun İle 5918 Sayılı Kanun Arasındaki Dönem 
131
2.6.4.4. 5918 Sayılı Kanun İle 6763 Sayılı Kanun Arasındaki Dönem 
135
2.6.4.5. 6763 Sayılı Kanun İle 7188 Sayılı Kanun Arasındaki Dönem 
135
2.6.4.6. 7188 Sayılı Kanun İle Yapılan Değişiklik 
137
2.6.4.7. Kanunların Zaman Bakımından Uygulanmasına İlişkin Değerlendirme 
137
2.7. UZLAŞTIRMA KURUMUNUN ANA İLKELERİ 
141
2.7.1. Tarafların Özgür İradesine Dayanması 
141
2.7.2. Tarafların Temel Hakları ve Menfaatlerinin Korunması 
145
2.7.3. Taraflara Tercüman Hizmetinin Sunulması 
145
2.7.4. Tarafların Aydınlatılması 
145
2.7.5. Tarafların Farklılıklarının Gözönüne Alınması 
146
2.7.6. Müzakerelerin Gizliliği 
146
2.7.6.1. Genel Olarak 
146
2.7.6.2. Gizlilik Yükümlülüğü Altındaki Kişiler 
149
2.7.6.3. Gizlilik Yükümlülüğünün Kapsamı 
151
2.7.6.4. Gizlilik Yükümlülüğü İhlalinin Sonuçları 
154
2.7.6.4.1. Disiplin Yaptırımı Sorumluluğu 
154
2.7.6.4.2. Ceza Sorumluluğu 
155
2.7.6.4.3. Delil Yasağı Olarak Dikkate Alınması 
156
2.7.6.4.4. Tarafların Gizlilik Yükümlülüğünün Kaldırılması Noktasında Anlaşması 
157
2.7.7. Tarafların Uzlaşmasını Sağlayacak Tedbirlerin Alınması 
157
Üçüncü Bölüm
UZLAŞTIRMANIN ŞARTLARI, UZLAŞTIRMA SÜRECİ VE
UZLAŞTIRMANIN SONUÇLARI
3.1. UZLAŞTIRMANIN ŞARTLARI 
159
3.1.1. Genel Olarak 
159
3.1.2. Uzlaştırma Kapsamında Bir Suçun Bulunması 
162
3.1.2.1. Genel Olarak 
162
3.1.2.2. Yetişkinler Bakımından Uzlaştırmaya Tabi Suçlar 
162
3.1.2.2.1. Soruşturulması ve Kovuşturulması Şikâyete Bağlı Suçlar 
162
3.1.2.2.2. Kanunda İsmen Uzlaştırmaya Tabi Olarak Belirlenen Suçlar 
166
3.1.2.3. Çocuklar Bakımından Uzlaştırmaya Tabi Suçlar 
173
3.1.2.4. Uzlaştırmaya Tabi Suçların İstisnaları 
176
3.1.2.4.1. Genel Olarak 
176
3.1.2.4.2. Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar 
177
3.1.2.4.3. Uzlaştırmaya Tabi Bir Suçun, Uzlaştırmaya Tabi Olmayan Bir Suçla Birlikte İşlenmesi 
177
3.1.2.5. Birden Fazla Kişi Tarafından İşlenen Suçlarda Uzlaştırma 
187
3.1.2.6. Birden Fazla Mağdur veya Suçtan Zarar Görenin Bulunduğu Suçlarda Uzlaştırma 
190
3.1.3. Ceza Muhakemesi Şartının Gerçekleşmesi 
197
3.1.3.1. Genel Olarak 
197
3.1.3.2. Şikâyet 
198
3.1.3.3. İzin 
202
3.1.3.4. Karar, Yabancı Hükümetin Talebi, Mütalaa 
204
3.1.3.5. Kusur Yeteneğinin Bulunmaması 
206
3.1.3.6. Duruşma Ehliyetinin Bulunmaması 
207
3.1.3.7. Suçun Zamanaşımına Uğramamış Olması 
208
3.1.3.8. Failin Dokunulmazlığının Bulunması 
210
3.1.4. Mağdurun veya Suçtan Zarar Görenin Gerçek Kişi veya Özel Hukuk Tüzel Kişisi Olması 
214
3.1.5. Uzlaştırmanın Yetkili Kimse Tarafından Yapılması 
219
3.1.6. Zararın Giderilmesi Bakımından Tarafların Anlaşmaya Varmış Olması 
220
3.1.7. Anlaşma Kapsamında Zararın Giderilmesi 
220
3.2. UZLAŞTIRMA SÜRECİ 
220
3.2.1. Genel Olarak 
220
3.2.2. Soruşturma Evresinde Uzlaştırma Süreci 
228
3.2.2.1. Uzlaştırma Sürecinin Başlatılması ve Soruşturma Savcısının Rolü 
228
3.2.2.2. Uzlaştırma Bürosu ve Uzlaştırma Savcılığının Görevleri 
233
3.2.2.3. Uzlaştırmacı Görevlendirilmesi 
235
3.2.2.3.1. Genel Olarak 
235
3.2.2.3.2. Uzlaştırmacının Reddi veya Çekinmesi 
239
3.2.2.3.3. Uzlaştırmacıya Belgelerin Verilmesi 
240
3.2.2.4. Uzlaştırma İşlemlerinin Yapılması 
242
3.2.2.4.1. Taraflara Uzlaştırma Teklifinin Yapılması 
242
3.2.2.4.1.1. Genel Olarak 
242
3.2.2.4.1.2. Uzlaştırma Teklifinin Tarafları 
242
3.2.2.4.1.3. Uzlaştırma Teklifinin Yapılması 
255
3.2.2.4.1.3.1. Genel Olarak 
255
3.2.2.4.1.3.2. Uzlaştırma Teklifi 
256
3.2.2.4.1.3.3. Uzlaştırma Teklifine Davet 
267
3.2.2.4.1.3.4. Uzlaşma Teklifinin Sonuçlanması 
268
3.2.2.4.1.3.4.1. Genel Olarak 
268
3.2.2.4.1.3.4.2. Taraflara Ulaşılamaması 
269
3.2.2.4.1.3.4.3. Tarafların Uzlaştırma Teklif Formunu İmzalayarak Uzlaşma Teklifini Kabul Etmesi 
270
3.2.2.4.1.3.4.4. Tarafların Sürenin Geçmesi Dolayısıyla Uzlaştırma Teklifini Reddetmiş Sayılmaları 
271
3.2.2.4.2. Uzlaştırma Müzakerelerinin Yürütülmesi 
272
3.2.2.4.2.1. Genel Olarak 
272
3.2.2.4.2.2. Uzlaştırmacının Yükümlülükleri 
273
3.2.2.4.2.3. Müzakere Aşaması 
273
3.2.2.4.2.3.1. Genel Olarak 
273
3.2.2.4.2.3.2. Müzakere Aşamasının Evreleri 
275
3.2.2.4.3. Uzlaştırma Müzakerelerinin Sonlandırılması ve Uzlaştırma Raporunun Hazırlanması 
278
3.2.2.4.3.1. Edimin Kararlaştırılması 
278
3.2.2.4.3.1.1. Genel Olarak 
278
3.2.2.4.3.1.2. Uzlaştırma Kapsamında Giderilebilecek Zarar 
279
3.2.2.4.3.1.3. Zararın Giderilmesinin Yolu Olarak Üstlenilecek Edim 
280
3.2.2.4.3.1.4. Uzlaştırma Kapsamında Üstlenilebilecek Edim Türleri 
282
3.2.2.4.3.1.4.1. Genel Olarak 
282
3.2.2.4.3.1.4.2. Uzlaştırma Yönetmeliğinde Belirlenen Edim Türleri 
284
3.2.2.4.3.2. Uzlaştırma Raporunun Hazırlanması ve İmzalanması 
296
3.2.2.4.3.3. Uzlaştırma Raporunun Cumhuriyet Savcısına Sunulması 
298
3.2.2.5. Uzlaştırma Süresinin Zamanaşımını ve Dava Süresini Durdurma Etkisi 
301
3.2.3. Kovuşturma Evresinde Uzlaştırma 
305
3.2.3.1. Genel Olarak 
305
3.2.3.2. Kovuşturma Evresinde Uzlaştırmaya Gidilebilecek Durumlar 
308
3.2.3.3. Kovuşturma Evresinde Uzlaştırma Sürecinin Özellik Arz Eden Durumları 
314
3.3. UZLAŞTIRMANIN SONUÇLARI 
316
3.3.1. Soruşturma Evresinde Uzlaştırmanın Sonuçları 
316
3.3.2. Kovuşturma Evresinde Uzlaştırmanın Sonuçları 
317
3.3.3. Uzlaştırmanın Genel Sonuçları 
321
Dördüncü Bölüm
UZLAŞTIRMACININ GÖREVLENDİRİLMESİ,
NİTELİKLERİ, EĞİTİMİ VE ETİK KURALLARI,
UZLAŞTIRMACI ÜCRETİ VE GİDERLERİ
4.1. UZLAŞTIRMANIN GÖREVLENDİRİLMESİ 
329
4.1.1. Uzlaştırmacı Olarak Görevlendirilebilmek İçin Gereken Şartlar 
329
4.1.2. Uzlaştırmacı Siciline Kayıt ve Sicilin Tutulması 
338
4.1.3. Uzlaştırmacı Sicilinden ve Listeden Çıkarılma 
339
4.1.2. Uzlaştırmacının Görevlendirilmesi 
348
4.2. UZLAŞTIRMACININ NİTELİKLERİ 
350
4.3. UZLAŞTIRMACI EĞİTİMİ 
352
4.3.1. Genel Olarak 
352
4.3.2. Başlangıç Eğitimi 
354
4.3.3. Yenileme Eğitimi 
354
4.3.4. Uzlaştırma Eğitimi Vermeye Yetkili Kurumlar 
355
4.3.5. Uzlaştırmacı Sınavı 
356
4.4. UZLAŞTIRMACIYA İLİŞKİN ETİK KURALLAR 
357
4.4.1. Genel Olarak 
357
4.4.2. Dürüstlük Kurallarına Uygun Davranma 
358
4.4.3. Bağımsız Olması 
359
4.4.4. Tarafsız Olması 
362
4.4.5. Görevini Özen Kurallarına Uygun Olarak Yapma Yükümlülüğü 
367
4.4.6. Taraflara Nazik ve Saygılı Davranma Yükümlülüğü 
368
4.4.7. Taraflara Önyargılı Davranmama Yükümlülüğü 
369
4.4.8. Ayrımcılık Yapmama Yükümlülüğü 
369
4.4.9. Aynı Olayda Daha Sonra Vekil veya Müdafi Olarak Görev Almama Yükümlülüğü 
372
4.4.10. Menfaat Temin Etmeme Yükümlülüğü 
373
4.4.11. Görevinin Saygınlığını ve Kişilerin Adalete Olan Güveninin Zedeleyici Davranışta Bulunmama Yükümlülüğü 
375
4.5. UZLAŞTIRMACI ÜCRETİ VE GİDERLERİ 
375
4.5.1. Uzlaştırmacı Ücreti 
375
4.5.1. Uzlaştırmacı Giderleri 
379
Sonuç 
383
Kaynakça 
389
EK A: UZLAŞMAYA TABİ SUÇLAR 
431
Kavramlar Dizini 
437