İslam – Osmanlı Hukukunda Anlaşmalı Boşanma (Muhalea)

Allah Teala katında geçerli hak din yalnızca İslam'dır. İslam dini insanın hayatının tüm alanlarını düzenleyen ve hayatında bir anlık dahi boşluk bırakmayan bir özelliğe sahiptir. Bu alanlardan bir tanesi de meşru bir şekilde aile kurmanın ilk aşaması olan evlilik ve evliliğin bir şekilde sona ermesini ifade eden boşanmayı kapsayan aile hukukudur. Her ne kadar Allah Teala'nın en sevmediği helal olarak ifade edilse de mecbur kalındığında boşanma ve boşanmanın bir çeşidi olarak başvurulan muhaleanın da İslam'ın Müslümanlara sunduğu hükümler ve sınırlar çerçevesinde gerçekleşmesi gerekmektedir.

İslam hukukunda asıl olarak boşanma yetkisi kocaya aittir. Muhâlea bu durumun istisnalarındandır. Zira muhâleada hem kocanın hem de kadının iradesi gereklidir. Bu bakımdan anlaşmalı bir boşanma söz konusudur. Her iki tarafın aynı yönlü iradesi ile kadının belirli bir meblağ vermesi veya bir haktan vazgeçmesi karşılığında koca, karısını boşamaktadır. Bu yönüyle muhalea diğer boşanma türlerinden ayrılmaktadır. İslam hukukunda detaylı olarak düzenlenen muhalea Osmanlı uygulamasında da mahkeme kayıtlarında en fazla karşılaşılan boşanma türü olarak dikkat çekmekte ve önemini ortaya koymaktadır. İslam hukukunda detaylı olarak düzenlenen konu, Osmanlı fetva kitaplarında, sakk kayıtlarında ve mahkeme kayıtlarında da yer almaktadır. Bu çalışma hem İslam hukukunda hem de Osmanlı hukukunda muhaleaya ilişkin meseleleri ele almak amacı dahilinde kaleme alınmıştır.