İDARÎ YARGININ GELİŞİMİ VE TÜRK YARGI
TEŞKİLATININ GENEL GÖRÜNÜMÜ
I. YARGI DENETİMİNDE SİSTEMLER VE İDARİ YARGININ GELİŞİMİ
25
A. Yargı Denetiminde Sistemler
25
1. Yargı Birliği Sistemi
25
2. Yargı Ayrılığı Sistemi
26
B. İdarî Yargı Sisteminde Farklı Uygulamalar
27
1. Kuruluş Yönünden Farklı Uygulamalar
27
2. Görev Yönünden Farklı Uygulamalar
28
3. Dava Konuları Bakımından Farklı Uygulamalar
29
C. İdarî Yargının Doğuşu ve Gelişimi
29
1. Fransa’da İdarî Yargının Doğuşu
29
2. Hukukumuzda İdarî Yargının Gelişimi
31
II. TÜRK YARGI TEŞKİLATININ GENEL GÖRÜNÜMÜ
33
A. Genel Olarak Yargı Teşkilâtı
33
1. Yargı Düzenleri ve Kuruluşları
33
2. Yargı Düzenleri ve Kuruluşlarının Oluşumu
34
a. Anayasa Yargısı: Anayasa Mahkemesi
34
b. Adlî Yargı: Yargıtay ve Adlî Mahkemeler
36
c. İdarî Yargı: Danıştay ve İdarî Mahkemeler
37
d. Görev Uyuşmazlıkları: Uyuşmazlık Mahkemesi
37
e. Hâkimler ve Savcılar Kurulu
38
g. Yüksek Seçim Kurulu
40
B. Türk İdarî Yargı Teşkilâtı
41
a. Danıştay’da Görev Yapan Kişiler
42
b. Danıştay’ın Karar Organları
45
c. Danıştay’ın Görevleri
53
2. Bölge İdare Mahkemeleri
57
3. İlk Derece Mahkemeleri
59
İDARÎ YARGININ GÖREV ALANI VE
I. İDARÎ YARGININ GÖREV ALANI
63
A. Görev Yetki ve İdarî Dava Kavramları
63
1. Görev ve Yetki Kavramları
63
B. İdarî Yargının Görev Alanının Tespitinde Kıstaslar
64
2. Kamu Hizmeti Kıstası
66
3. İdarî İşlev Kıstası
66
C. İdarî Yargının Görevine Giren ve Girmeyen Konular
67
1. İdarî Yargının Görevine Giren Konular
67
2. İdarî Yargının Görevine Girmeyen Konular
69
II. YARGILAMA YETKİSİNİN KAPSAMI VE SINIRI
73
A. Yargılama Yetkisinin Kapsamı
73
1. Yüksek Askerî Şûrâ Kararları
74
2. Hâkimler ve Savcılar Kurulu Kararları
74
3. Uyarma ve Kınama Cezaları
75
4. Olağanüstü Hallerdeki İdarî İşlemler
75
5. Tahkim Öngörülen Sözleşmelerden Doğan Davalar
77
B. İdarî Yargı Yetkisinin Sınırı
78
1. Hukuka Uygunluk Denetimi
79
2. Bağlı Yetki ve Takdir Yetkisi
80
3. Yerindelik Denetimi Yasağı
82
4. İdarî İşlem Niteliğinde Yargı Kararı Verilememesi
84
III. YARGI DÜZENLERİ ARASINDAKİ UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ
85
A. Uyuşmazlık Mahkemesinin Yapısı ve İşleyişi
85
1. Uyuşmazlık Mahkemesinin Yapısı
85
2. Uyuşmazlık Mahkemesinin İşleyişi
86
B. Uyuşmazlık Türleri ve Giderilmesi
87
1. Olumsuz Görev Uyuşmazlığı Çıkarma
88
a. Olumlu Görev Uyuşmazlığı Çıkarmanın Şartları
88
b. Olumlu Görev Uyuşmazlığı Çıkarma ve Çözüm
89
2. Olumsuz Görev Uyuşmazlığı
92
a. Olumsuz Görev Uyuşmazlığının Şartları
93
b. Olumsuz Görev Uyuşmazlığının Giderilmesi
98
3. Olumlu Görev Uyuşmazlığı
99
a. Olumlu Görev Uyuşmazlığının Şartları
99
b. Olumlu Görev Uyuşmazlığının Giderilmesi
100
a. Hüküm Uyuşmazlığının Şartları
102
b. Hüküm Uyuşmazlığının Giderilmesi
104
C. Uyuşmazlık Mahkemesi Kararları
105
I. İDARÎ YARGIDA KAYNAKLAR, ÖZELLİKLER VE TARAFSIZLIK
107
A. İdarî Yargılama Usûlünün Kaynakları
107
1. İdarî Yargılama Hukukunun Temel Kaynakları
107
2. Tartışmalı Hususlar
110
a. Hukuk Muhakemeleri Kanununa Açıkça Yollamada Bulunulmayan Haller
110
b. Hukuk Muhakemeleri Müesseselerinin İdarî Yargıda Uygulanabilirliği
112
B. İdarî Yargılama Usûlünün Özellikleri
112
1. Yazılı Yargılama Usûlü
112
2. Basit ve Az Masraflı Oluşu
113
4. Re’sen Araştırma İlkesi
114
C. Hâkimin Tarafsızlığı
116
1. Hâkimin Davaya Bakmaktan Yasaklılığı
116
3. Çekinme ve Reddin Karara Bağlanması
118
a. Danıştay’da Çekinme ve Reddin Karara Bağlanması
118
b. Mahkemelerde Çekinme ve Reddin Karara Bağlanması
119
II. DAVANIN AÇILMASI VE DAVA DİLEKÇESİ
120
A. Dava Dilekçesinde Bulunması Gereken Hususlar
120
5. Davanın Sebepleri ve Deliller
123
8. Dilekçe Nüshaları ve Ekleri
125
B. Dava Dilekçesinin Verileceği Yerler
125
1. Dava Açılan Mahkeme
125
2. İdare veya Vergi Mahkemesi
126
3. Asliye Hukuk Hâkimliği
126
C. Dava Açmada Farklı Durumlar
128
1. Bir Dilekçe İle Birden Fazla İşleme Karşı Dava Açılması
128
2. Bir İşleme Karşı Birlikte Dava Açılması
130
3. İptal ve Tam Yargı Davasının Birlikte Açılması
131
D. Dilekçenin Verilmesi Üzerine Yapılacak İşlemler
131
2. Harç veya Posta Ücretlerinde Eksiklik
133
E. Davanın Açılmasının Sonuçları
134
1. Zamanaşımının Kesilmesi
134
3. Hüküm Verme Zorunluluğu
135
4. İddia ve Savunmaların Sınırlandırılması
135
III. DAVA DİLEKÇESİ ÜZERİNDE İLK İNCELEME
136
1. Görevsiz Yargı Yerinde Dava Açılması
137
2. İdarî Yargı Yerlerinde Yetki Kuralları
138
a. İptal Davalarında Yetki
139
b. Tam Yargı Davalarında Yetki
140
c. Vergi Uyuşmazlıklarında Yetki
141
3. İdarî Yargıda Yetki ve Görev Uyuşmazlığının Çözümü
142
B. İdarî Merci Tecâvüzü
143
1. İdarî Merci Tecâvüzü Tanımı ve Niteliği
143
2. İdarî Merci Tecâvüzü Hâlinde Yapılacak İşlem
144
3. İdarî Davalara Özgü Şartlar
147
5. Davanın Taraflarında Değişme
149
D. Kesin ve Yürütülmesi Gerekli Bir İşlemin Varlığı
150
1. Dava Açma Süresinin Niteliği
151
2. Genel ve Özel Dava Süreleri
152
3. Sürelerin Başlangıcı
152
a. İptal Davalarında Dava Süresi
152
b. Tam Yargı Davalarında
156
4. Dava Süresinin Hesaplanması
158
5. Sürenin Durması ve Ek Süreler
158
1. Davalı Gösterilmemesi veya Yanlış Gösterilmesi
160
2. Husûmet Açısından Kamu Kuruluşlarının Durumu
161
G. Dava Dilekçesinin Usûl ve Şekle Uygunluğu
164
IV. DAVANIN İLERLETİLMESİ
164
A. Dosyanın Tekemmülü
164
1. Dava Dilekçesinin Tebliği ve Cevap
165
2. Bilgi ve Belgelerin İstenmesi
166
B. Üçüncü Kişilerin Taraflar Yanında Yer Alması
167
C. Davaya Son Veren Taraf İşlemleri
171
D. Bağlantılı Davalar
175
1. Bağlantılı Dava Kavramı
175
2. Davalar Arasında Bağlantı Halleri
177
3. Bağlantı Nedeniyle Gönderme Kararı ve Sonuçları
178
4. Bağlantı Hakkında Karar Verecek Merciler
179
E. İdarî Yargılama Usûlünde İspat ve Deliller
180
3. İdarî Yargılama Usûlünde Deliller
186
a. Bilirkişi İncelemesi
186
f. Yemin ve İkrar Delilleri
193
F. İdarî Yargıda Duruşma
193
1. İlk Derece Yargılamasında Duruşma
194
2. Kanun Yolları Aşamasında Duruşma
195
V. DAVANIN SONUÇLANDIRILMASI
196
A. Davanın Hüküm Dışında Sonuçlandırılması
197
1. Davanın Konusuz Kalması
197
2. Davanın Açılmamış Sayılması
199
1. Mahkeme Kararlarının Türleri
200
a. Karar Verilme Usûlü
201
b. Kararlarda Bulunacak Hususlar
202
3. Kararların Saklanması ve Tebliği
203
C. Açıklama ve Yanlışlıkların Düzeltilmesi
203
2. Yanlışlıkların Düzeltilmesi
204
VI. İVEDİ YARGILAMA USÛLÜ
205
A. Genel İvedi Yargılama Usûlü
205
1. İvedi Yargılama Usûlüne Tâbi Konular
205
2. İvedi Yargılamada Usûl Kuralları
206
B. Merkezî Sınavlara İlişkin İvedi Yargılama
208
A. İptal Davasının Özellikleri ve Konusu
211
1. İptal Davasının Tanımı
211
2. İptal Davasının Özellikleri
211
3. İptal Davasının Konusu
212
4. İptal Davasında Menfaat İhlâli Şartı
217
a. İptal Davasında Menfaat Kavramı
217
b. Menfaat İhlâlinin Özellikleri
218
B. İptal Davasında İptal Sebepleri
222
1. Yetki Yönünden Hukuka Aykırılık
222
b. Yetki Çeşitleri Bakımından Hukuka Aykırılıklar
228
2. Biçim Yönünden Hukuka Aykırılık
232
a. Şekil Bakımından Hukuka Aykırılık
232
b. Usûl Bakımından Hukuka Aykırılık
234
3. Sebep Yönünden Hukuka Aykırılık
238
a. Sebep Unsurunda Sakatlık Halleri
239
b. Sebeplerin Çokluğu ve Sebep İkâmesi
240
4. Konu Yönünden Hukuka Aykırılık
241
a. İmkânsız Bir Konuda İşlem Yapılması
242
b. Hukuka Aykırı İşlem Tesis Edilmesi
242
5. Maksat Yönünden Hukuka Aykırılık
246
a. Kamu Yararına Yabancı Amaçla Hareket Edilmesi
246
b. Kanunun Özel Maksadının Dışına Çıkılarak İşlem Yapılması
248
c. Usûl Saptırması ve Maksatların Çokluğu
248
C. İptal Davasının Sonuçları
249
2. Davanın Reddedilmesinin Sonuçları
250
3. İptal Kararı Verilmesinin Sonuçları
252
4. İptal Kararının Etkileri
254
a. Kendiliğinden Sonuç Doğuran İptal Kararları
254
b. Aynı Nitelikte Yeni Bir Karar Alınmasını Engellemeyen İptal Kararları
256
c. Tersine İşlem Yapılmasını Gerektiren İptal Kararları
256
d. Hukuksal Durumlarda Değişiklik Yapılmasını Gerektiren İptal Kararları
257
5. İptal Kararının Yerine Getirilmesinde İmkânsızlık
258
D. Yürütmenin Durdurulması
259
1. Yürütmenin Durdurulması Kararının Şartları
259
a. Usûle İlişkin Şartlar
260
b. Esasa İlişkin Şartlar
261
2. Yürütmenin Durdurulması Talebi Hakkında Verilen Kararlar
263
3. Vergi Davalarında Yürütmenin Durdurulması
263
4. Kanun Yolu Aşamasında Yürütmenin Durdurulması
264
5. Yürütmenin Durdurulması Kararı Verilemeyecek Haller
266
6. Yürütmenin Durdurulması Kararına İtiraz
266
7. Yürütmenin Durdurulması Kararının Sonuçları
269
II. TAM YARGI DAVALARI
271
A. Tam Yargı Davasının Hukukî Mahiyeti ve Konusu
271
1. Tam Yargı Davasının Hukukî Mahiyeti
271
2. Tam Yargı Davası ile İptal Davası Arasındaki Farklar
272
3. Tam Yargı Davasının Çeşitleri
273
4. Tam Yargı Davasında Hak İhlâli Şartı
275
5. Tam Yargı Davasında Hâkimin Yetkileri
275
6. Tam Yargı Davasının Konuları
276
a. İdarî İşlemlerden Doğan Tam Yargı Davaları
276
b. İdarî Eylemlerden Doğan Tam Yargı Davaları
279
c. İdarî Sözleşmelerden Doğan Tam Yargı Davaları
280
B. Tam Yargı Davasında Sorumluluk Esasları
281
1. Sorumluluk ve İdarenin Sorumluluğu Kavramları
281
2. İdarî Sorumluluğun Doğuşu, Hukukî Temeli ve Bağımsızlığı
283
a. İdarî Sorumluluğun Doğuşu
283
b. İdarî Sorumluluğun Hukukî Temeli
284
c. İdarî Sorumluluğun Bağımsızlığı
285
3. İdare Hukukunda Sorumluluk Türleri
285
a. Kusur Sorumluluğu: Hizmet Kusuru
286
b. Kusursuz Sorumluluk
293
4. İdarenin Sorumluluğunun Şartları
301
5. İdarenin Sorumluluğunu Etkileyen Haller
304
c. Zarar Görenin Davranışı
307
d. Üçüncü Kişinin Davranışı
309
C. Tam Yargı Davasının Sonuçları ve Uygulanması
312
1. Tam Yargı Davasının Sonuçları
312
2. Tam Yargı Kararının Uygulanması
313
III. İDARÎ YARGI KARARLARININ UYGULANMASI
315
1. Kararın Uygulamasında Süre
316
2. Kararın Uygulamaması Halleri
316
B. Kararının Uygulanmamasından Doğan Sorumluluklar
317
2. Kamu Görevlisinin Sorumluluğu
319
İDARÎ YARGILAMA USÛLÜNDE KANUN YOLLARI
A. Genel Olarak İstînaf
324
1. Tanımı ve Hukukî Mahiyeti
324
2. İstînaf ve Diğer Kanun Yolları
324
B. İstînafa Tâbi Kararlar
325
2. İstînaf Yolu Kapalı Kararlar
326
C. İstînafa Başvuru Usûlü
327
1. İstînaf Başvurusunun Süresi ve Şekli
327
D. İstînaf İncelemesi
329
1. İstînafta Görevli Merci
329
2. İstînaf İncelemesi
330
E. İstînaf İncelemesi Sonunda Verilen Kararın Kesinliği
332
1. İstînaf İncelemesi Sonunda Verilen Kesin Kararlar
332
3. İstînaf Aşamasında Yürütmenin Durdurulması
333
A. Temyiz Edilebilecek Kararlar ve Temyiz Usûlü
334
1. Temyiz Edilebilecek Kararlar
334
b. Temyiz Talebinde Taraflar
338
1. Görev ve Yetki Dışında Bir İşe Bakılmış Olması
343
2. Hukuka Aykırı Karar Verilmiş Olması
344
3. Usûl Hükümlerine Uyulmaması
344
2. Temyiz İncelemesi Sonunda Karar
348
3. Derece Mahkemesinin Tutumu
348
D. Temyiz Aşamasında Yürütmenin Durdurulması
350
2. Yürütmeyi Durdurma Kararı
350
E. Kanun Yararına Temyiz
351
1. Kanun Yararına Temyize Konu Olabilecek Kararlar
351
2. Kanun Yararına Temyiz Talebinde Yetki
352
3. Kanun Yararına Temyizde Süre ve Başvuru Biçimi
352
4. Kanun Yararına Temyiz Sebepleri
352
5. Kanun Yararına Temyiz Başvurusunun Sonuçları
353
III. YARGILAMANIN YENİLENMESİ
353
A. Yargılamanın Yenilenmesine Tâbi Kararlar ve Usûl
354
1. Yargılamanın Yenilenmesine Tâbi Kararlar
354
2. Yargılamanın Yenilenmesi Usûlü
355
B. Yargılamanın Yenilenmesi Sebepleri
356
1. Karardan Sonra Yeni Bir Belgenin Ortaya Çıkması
357
2. Hükme Esas Alınan Belgenin Sahteliğinin Anlaşılması
357
3. Hükme Esas Alınan İlamın Kesin Bir Hükümle Kalkması
358
4. Bilirkişinin Gerçeğe Aykırı Rapor Vermesi
358
5. Hile Kullanılmış Olması
359
6. Yetkisiz Kimselerin Huzurunda Davanın Görülmesi
359
7. Davaya Bakması Yasak Olan Hâkimin Hüküm Vermesi
359
8. Çelişik Hükümlerin Varlığı
360
9. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Kararı
360
C. İstemin Karara Bağlanması
361
1. İlk İnceleme ve Esastan İnceleme
361
İPTAL DAVASI DİLEKÇE ÖRNEĞİ (EK I)
363
YÜRÜTMENİN DURDURULMASI TALEBİNİ İÇEREN İPTAL DAVASI DİLEKÇE ÖRNEĞİ (EK II)
364
TAM YARGI DAVASI DİLEKÇE ÖRNEĞİ (EK III)
365
İPTAL DAVASI İLE TAM YARGI DAVASI BİRLİKTE DİLEKÇE ÖRNEĞİ (EK IV)
366
İDARİ YARGI YERLERİ VE YARGI ÇEVRELERİ (EK V)
367
Yararlanılan Kaynaklar
369