Hukukçular İçin  İslam Kamu Hukuku Ders Kitabı Doç. Dr. Melikşah Aydın  - Kitap
Hukukçular İçin

İslam Kamu Hukuku Ders Kitabı

1. Baskı, 
Ekim 2025
Kitabın Detayları
Dili:
Türkçe
Ebat:
16x24
Sayfa:
160
Barkod:
9786253813956
Kapak Türü:
Karton Kapaklı
Kitabın Fiyatı:
260,00
İndirimli (%10):
234,00
24 saat içerisinde temin edilir.
Kitabın Açıklaması
Müslümanların hukuk sistemi olan İslam hukuku Türkler tarafından yaklaşık 1000 yıl boyunca benimsenmiş, Selçuklular ve Osmanlılar bu hukuk sistemini kullanarak geliştirmişlerdir. İslam hukukunu tarihin derinliklerinde kalmış, Roma hukuku gibi bir vasfa büründürmek oldukça yanlıştır. Bizzat Batılı hukukçuların da bildirdiği üzere İslam hukuku evrensel ve canlı bir hukuk sistemidir.
Ülkemizdeki Hukuk fakültelerinde yaklaşık 10 yıldır İslam Hukuku Anabilim dalları kurulmaya başlanmış, İslam Hukuku dersi de gerek seçimlik gerekse zorunlu ders olarak okutulmaya başlanmıştır. İslam Hukuku dersi fakültelerde okutulmaya başlandıktan sonra "hukukçular için" bir kaynak bulunması ihtiyacı vardı. Hukuk tarihçisi hocalarımız tarafından yazılan "Türk Hukuk Tarihi" ders kitaplarının geniş kapsamı ve Osmanlı hukukuna daha çok yer vermeleri, ilahiyatçı hocalarımız tarafından yazılan "İslam Hukuku" kitaplarının ise hukuk fakültesi öğrencileri için bazen anlaşılması güç durumda olması, bizi bu kitabı yazmaya iten en büyük motivasyon olmuştur. Bir hukukçu olarak hukuk fakültesi öğrencinin neyi anlayabileceğini, bir hukuk tarihçisi olarak ise İslam Hukuku dersi ile Türk Hukuk Tarihi dersinde anlatılacak konuların nerelerde farklılaşabileceğini tecrübe etme imkanına sahip olduğum için şanslıyım. Fakültede iki yıldır vermekte olduğum İslam Hukuku dersinde çektiğim kaynak sıkıntısını bu eser umarım giderecektir. "İslam Özel Hukuku" isimli bir devam eserinin düşünüldüğü bu başlangıç, okuyuculara faydalı olur temennisindeyim.
Kitabın Konu Başlıkları
.
Avrupa Kıtasında Avrupa Birliği Dışındaki Uluslararası Örgütler
.
Avrupa Birliği Vasıtasıyla Bütünleşme
.
Avrupa Birliği Kurumları
.
Avrupa Birliği Hukuk Düzeni
.
Avrupa Birliği Hukukunda Yargısal Denetim
Kitabın İçindekileri
Ön Söz 
7
Birinci Bölüm
İSLAM HUKUKUNA GİRİŞ
I. KAVRAMLAR 
19
A. İslam Hukuku ve Fıkıh 
19
B. İçtihad ve Taklid 
21
C. Mezhep 
23
1. Mezheplerin Ortaya Çıkış Sebepleri 
23
2. Mezhepleşme Süreci ve Fonksiyonları 
24
II. İSLAM HUKUKUNUN KAYNAKLARI 
24
A. Aslî Kaynaklar 
25
1. Kitap (Kur'an–ı Kerîm) 
25
2. Sünnet 
26
3. İcma 
28
4. Kıyas 
28
a. Kıyasın Temel Unsurları 
29
b. Kıyasın Geçerlilik Şartları 
29
B. Tali Kaynaklar 
30
1. İstihsan 
30
2. İstıslah 
31
3. İstıshab 
32
4. Örf 
33
5. Sedd–i Zeria 
33
6. Önceki Hukuk Sistemleri 
34
7. Sahabe Fetvası 
35
III. İSLAM HUKUKUNUN ÖZELLİKLERİ 
36
A. Dini Kaynaklı Olması 
36
B. Müstakil Bir Hukuk Sistemi Olması 
37
C. Evrensel ve Devamlı Olması 
37
D. Hukukçular Hukuku Olması 
38
E. Kazuistik (Meseleci) Metotla Kurulmuş ve Gelişmiş Olması 
38
İkinci Bölüm
ANAYASA VE İDARE HUKUKU
I. DEVLETİN UNSURLARI 
41
A. Hakimiyet 
41
B. Ülke 
42
C. Halk 
42
II. DEVLETİN TEMEL ÖZELLİKLERİ 
42
A. Sınırlı İktidar 
42
B. Adalet ve Eşitlik 
43
C. Şûra İlkesi 
43
III. İSLAM DEVLET TEŞKİLATI VE HALİFE 
43
A. Halifenin Seçilmesi 
44
1. Seçim (Biat) Usulü 
44
2. Ahd– İstihlaf (Aday Gösterme) Usulü 
44
3. Şûra Usulü 
44
4. İstila Usulü 
45
B. Halifede Bulunması Gereken Özellikler 
45
1. Müslüman Olmak 
45
2. Erkek Olmak 
45
3. Adaletli Olmak 
45
4. Duyu Organlarının Sağlam Olması 
46
5. Akil–Baliğ Olmak 
46
6. Müçtehit Olmak 
46
7. Kureyş Kabilesinden Olmak 
46
C. Halifenin Görevleri 
46
D. Halifenin Görevinin Sona Ermesi 
47
1. Ölüm veya Feragat 
47
2. Azil ve Azledilmeyi Gerektiren Durumlar 
48
a. Akıl Hastalığı 
48
b. Bedeni Noksanlıklar 
48
c. İrtidat 
48
d. Esaret 
49
e. Adaletten Ayrılma (Fısk) 
49
E. Halifenin Yardımcıları 
49
Üçüncü Bölüm
CEZA HUKUKU
I. GİRİŞ 
51
II. SUÇ 
51
A. Suçun Tanımı 
51
B. Suç Türleri 
51
1. Had 
52
2. Tazir 
52
C. Had ve Kısas Suçlarının Farkları 
52
D. Had ve Tazir Suçlarının Farkları 
53
E. Ceza Hukukuna Hakim Olan İlkeler 
54
1. Cezalandırma Yetkisi 
54
2. Kanunilik 
54
3. Suç ve Ceza Denkliği 
54
4. Şahsilik 
55
5. Cezaların Eşitliği 
55
F. Ceza Normlarının Uygulanması 
55
1. Zaman Bakımından Uygulanma 
55
2. Kişi Bakımından Uygulanma 
56
a. Devlet Başkanı 
56
b. Zimmiler 
57
c. Köleler 
57
3. Yer Bakımından Uygulanma 
57
G. Suçun Unsurları 
58
1. Kanuni Unsur 
58
2. Maddi Unsur 
59
a. Genel Olarak 
59
b. Teşebbüs 
59
c. Gönüllü Vazgeçme ve Tövbe 
60
3. Manevi Unsur 
60
a. Ceza Ehliyeti 
60
aa. Genel Olarak 
60
bb. Ceza Ehliyetini Ortadan Kaldıran veya Azaltan Sebepler 
61
b. Kusur 
62
c. İkrahın Manevi Unsura Etkisi 
62
III. CEZA 
63
A. Tanımı ve Mahiyeti 
63
B. Cezanın Özellikleri 
63
1. Kanunilik 
63
2. Şahsilik 
64
3. Eşitlik ve Genellik 
64
C. Ceza Çeşitleri 
65
1. Asli, Fer’i ve Tamamlayıcı Cezalar 
65
a. Asli Cezalar 
65
b. Fer’i Cezalar 
65
c. Tamamlayıcı Cezalar 
65
2. Bedeni, Ruhi, Hürriyeti Bağlayıcı Cezalar 
65
a. Bedeni Cezalar 
65
b. Ruhi Cezalar 
66
c. Hürriyeti Bağlayıcı Cezalar 
66
3. Mali Cezalar 
66
a. Para Cezaları 
66
b. Müsadere 
66
4. Diyet ve Akile 
67
D. Cezayı Düşüren veya Hafifleten Sebepler 
68
1. Mağdurun Rızası 
68
2. Af 
68
3. Tövbe 
69
4. Zamanaşımı 
69
IV. SUÇLAR 
69
A. Had Suçları 
69
1. Hırsızlık (Sirkat) 
70
a. Tanımı 
70
b. Unsurları 
70
aa. Çalınan Mal Belirli Bir Değerde Olmalı 
70
bb. Çalınan Mal Başkasına Ait Olmalı 
70
cc. Çalınan Mal Gizlice Alınmış Olmalı 
70
dd. Çalınan Mal Koruma Altında Olmalı (Hırz) 
71
c. Kovuşturulması 
71
d. Cezası 
71
2. Hırabe (Yol Kesme – Silahlı Gasp) 
71
a. Tanımı 
71
b. Unsurları 
72
aa. Silah veya Kuvvet Kullanma 
72
bb. Fiil Şehirlerarası Yolda Olmalı 
72
cc. Fail Erkek Olmalı 
72
c. Cezası 
72
d. Tövbenin Cezaya Etkisi 
73
3. Zina 
73
a. Tanımı 
73
b. Unsurları 
73
aa. İlişki Bir Kadınla Erkek Arasında Olmalı 
73
bb. Fail Muhsan Olmalı 
73
c. Özel İspat Şartı 
74
d. Cezası 
74
4. Kazif (Zina İftirası) 
74
a. Tanımı ve Unsurları 
74
b. Kovuşturulması 
75
c. Cezası 
75
5. Şürb (İçki İçme) 
76
a. Tanımı ve Unsurları 
76
b. Cezası 
76
B. Had Suçu Olup Olmadığı Tartışmalı Olan Suçlar 
77
1. İsyan (Bağy) 
77
a. Tanımı 
77
b. Unsurları 
77
aa. Meşru Devlet Başkanına Karşı Olması 
77
bb. Kuvvet Kullanımı 
77
cc. İsyanın Haklı Bir Sebebe Dayanması 
77
d. İsyanın Toplu Olarak İşlenmesi 
78
c. Cezası 
78
2. İrtidat 
78
a. Tanımı ve Unsurları 
78
b. Cezası 
79
c. İrtidat Suçu ve Din ve Vicdan Hürriyeti 
79
C. Kısas Suçları 
80
1. İnsan Öldürme 
80
a. Kasten İnsan Öldürme 
80
b. Kasıt Benzeri (Şibh–i Amd) ile İnsan Öldürme 
81
c. Taksirle (Hataen) İnsan Öldürme 
81
d. Hata Benzeri ile İnsan Öldürme 
82
e. Sebep Olma Yoluyla İnsan Öldürme (Tesebbüben Katl) 
82
2. İnsan Yaralama 
82
a. Kasten Yaralama 
82
b. Taksirle Yaralama 
83
Dördüncü Bölüm
MALİ HUKUK
I. VERGİ HUKUKUNUN GENEL İLKELERİ 
85
II. VERGİ ÇEŞİTLERİ 
86
A. Müslümanlardan Alınan Vergiler 
86
1. Zekât 
86
2. Maden ve Define Vergisi 
87
3. Uşur (Gümrük Vergisi) 
88
4. Olağanüstü Vergiler (Nevaib) 
88
B. Gayrimüslimlerden Alınan Vergiler 
88
1. Cizye 
88
2. Haraç 
89
3. Uşur 
89
4. Nevaib (Olağanüstü Vergiler) 
90
Beşinci Bölüm
VATANDAŞLIK HUKUKU
I. GİRİŞ 
91
II. MÜSLÜMANLAR 
92
III. ZİMMİLER 
92
A. Can ve Mal Güvenliği 
93
B. Din ve Vicdan Özgürlüğü 
94
1. Kiliselerin İnşası ve Tamiri 
95
2. Zimmilere Getirilen Kısıtlamalar 
96
C. Hukuki Durumları 
96
1. Ceza Hukuku 
97
2. Vergi Hukuku 
97
3. Yargılama Hukuku 
98
4. Medeni Hukuk 
98
5. Miras Hukuku 
99
6. Borçlar ve Ticaret Hukuku 
99
7. Sosyal Güvenlik Hukuku 
99
8. Kamu Hizmetlerinde Görev Alma 
99
IV. MÜSTEMENLER 
100
Altıncı Bölüm
VAKIF HUKUKU
I. VAKFIN TARİHİ 
103
II. İSLAM TARİHİNDE VAKIF KURUMUNUN GELİŞİMİ VE ROLÜ 
104
III. VAKFIN UNSURLARI 
105
A. Vâkıf (Vakfeden Kimse) 
105
B. İrade Beyanı 
106
C. Vakfedilen Mal (Mevkuf) 
107
D. Vakıftan Yararlananlar (Mevkufun Aleyh) 
109
IV. VAKFIN YÖNETİMİ 
110
A. Mütevelli Atama Şartları ve Yetkileri 
110
B. Mütevellinin Yetkileri ve Sorumlulukları 
110
1. İzne Gerek Olmadan Tek Başına Yapabileceği Tasarruflar: 
110
2. Kadının İzni ile Gerçekleştirebileceği Tasarruflar: 
111
3. Padişah Emri be Kadı İzni İle Yapılabilecek Tasarruflar: 
111
C. Mütevellinin Görevden Alınması 
111
V. VAKFIN DENETİMİ 
111
VI. VAKIF MALLARININ DEĞİŞTİRİLMESİ (İSTİBDAL) 
111
VII. VAKIF MALLARININ KİRAYA VERİLMESİ 
112
A. Vakıf Mallarının Kiraya Verilmesi Usulü 
113
B. Kira Bedeli ve Fesih Durumu 
113
C. Mersad ve Vakıf Tamiratı 
113
VIII. VAKIF ÇEŞİTLERİ 
114
A. Sahih ve Gayrisahih Vakıflar 
114
B. Hayri–Zürri Vakıf 
114
C. Mazbut, Mülhak, Müstesna Vakıflar 
115
D. İcare–i vahideli, İcareteynli ve Mukataalı Vakıflar 
116
1. İcare–i Vâhideli (Tek Kiralı) Vakıflar 
116
2. İcareteynli (Çift Kiralı) Vakıflar 
116
3. Mukataalı Vakıflar 
117
IX. GEDİK VE GİRDAR 
117
Yedinci Bölüm
ARAZİ HUKUKU
I. GİRİŞ 
119
II. ARAZİ ÇEŞİTLERİ 
120
A. Mülk Arazi 
120
1. Şehir ve Köy İçi Arsalar İle Eve Bitişik Alanlar 
120
2. Miri araziden Ayrılarak Özel Mülkiyete Geçen Topraklar 
120
3. Öşri (Sadaka) Arazi 
120
4. Haraci Arazi 
121
5. İhya Edilen Mevat Arazi 
121
B. Miri Arazi 
121
1. Miri Arazinin Tarihi ve İkta 
121
2. Tanzimat’a Kadar Miri Arazinin Tasarruf Şekli ve Tımar Sistemi 
122
3. Miri Arazinin Tefvizi 
123
4. Miri Arazide Tasarruf 
123
a. Fiili Tasarruf 
123
b. Hukukî (Kavli) Tasarruflar 
124
aa. Devletin İznine Bağlı Olmayan Hukukî Tasarruflar 
124
bb. Devletin İznine Bağlı Hukukî Tasarruflar 
124
cc. Hiçbir Şekilde Yapılamayacak Olan (Yasak) Tasarruflar 
125
5. Miri Arazinin Kullanım Hakkının Devri (Ferağ) 
125
a. Ferağ İşleminin Unsurları ve Şartları 
125
aa. İzin ve Kayıt 
125
bb. Ferâğ Harcı 
125
cc. Ferağın Hukukî Niteliği 
125
dd. Ehliyet ve Rıza 
126
ee. Ferağın Geçersiz Olma Halleri 
126
b. Ferağın Kapsamı ve Ağaçların Durumu 
126
c. Ferağ Türleri 
126
aa. Kat'i (Şartsız) Ferağ 
126
bb. Şartlı Ferağ 
126
C. Vakıf Arazi 
127
1. Sahih Vakıf Arazi 
127
2. Gayri Sahih Vakıf Arazi 
127
3. Diğer Vakıf Arazileri 
127
a. Rakabesi Beytülmale Ait Olan Arazi 
127
b. Öşür ve Vergileri Beytülmale Ait Olan Arazi 
127
c. Hem Tasarruf Hakları Hem de Öşür ve Rüsumu Vakıf Olan Arazi 
128
D. Metruk Arazi 
128
1. Metruk Arazinin Kısımları 
128
2. Metruk Arazinin Özellikleri ve Hükümleri 
128
3. Metruk Arazi Çeşitleri 
129
a. Meralar 
129
b. Yaylak ve Kışlaklar 
129
c. Diğer Metruk Arazi Çeşitleri 
129
E. Mevat Arazi 
130
1. İhya (İmar) 
130
2. Tahcir 
131
Sekizinci Bölüm
YARGILAMA HUKUKU
I. YARGILAMA KAVRAMI 
133
II. YARGILAMA GÖREVİ VE FONKSİYONU 
134
III. YARGI KURUMLARI 
135
A. Mahkemeler 
135
1. Tek ve Çok Hakimli Mahkemeler 
135
2. Mahkemelerin Dereceleri 
136
3. Mahkemelerin Görev ve Yetkileri 
137
4. Mahkeme Çalışanları 
138
B. Diğer Yargı Kurumları 
138
1. Kadılkudat 
139
2. Mezalim Mahkemeleri (Divan–ı Mezalim) 
139
3. Hisbe Teşkilatı 
139
4. Şurta Teşkilatı 
139
5. Askeri Mahkemeler (Kadau'l–Asker) 
140
IV. HÂKİMLİK (KADILIK) 
140
A. Hâkimlerin Nitelikleri 
140
1. Adalet 
140
2. Hukuk Bilgisi 
141
3. Yaş ve Yetkinlik 
141
4. Müslüman Olmak 
141
5. Erkek Olmak 
141
B. Hâkimin Atanması ve Görevden Alınması 
141
C. Hâkimin Görev ve Yetkileri 
142
D. Hâkimlerin Denetlenmesi 
143
V. DAVA 
144
A. Davanın Tanımı ve İlgili Terimler 
144
B. Davanın Unsurları ve Şartları 
145
1. Taraflar (Davacı ve Davalı) 
145
2. Dava Konusu (Müddea Bih) 
145
3. İrade Beyanı 
146
4. Yargı Mercii 
146
C. Dava Konusu Hakkın Mahiyetine Göre Dava Çeşitleri 
146
1. Şahıs Hukukunu İlgilendiren Davalar (Şahsi Davalar) 
146
2. Kamu Davaları 
147
VI. YARGILAMA SÜRECİNİN AŞAMALARI 
147
A. Dava Açılması 
147
B. Tarafların Mahkemede Bir Araya Getirilmesi 
147
C. Delillerin İbrazı, Savunma ve Hüküm Tesisi 
148
D. Yüze Karşı ve Gıyabi Hüküm 
149
E. Hükmün Temyizi ve Kesinleşmesi 
150
VII. İSPAT VASITALARI 
150
A İspat Vasıtalarının Türleri 
150
1. Şahitlik 
151
a. Genel Olarak 
151
b. Şahitlik Nisabı (Asgari Şahit Sayısı) 
151
c. Şahitlerin Tezkiyesi 
152
d. Gayrimüslimlerin Şahitliği 
152
e. Şahitlerde Aranan Şartlar 
152
f. Şahitliğin Zamanı 
153
g. Şahitlikten Dönme 
153
2. Yemin 
153
3. Yeminden Kaçınma (Nükûl) 
154
4. İkrar 
154
5. Yazılı Belge 
154
6. Karine ve Emareler 
155
7. Hâkimin Şahsi Bilgisi 
155
B. İspat Vasıtalarına İlişkin Kurallar 
156
Kaynakça 
157
Kavram Dizini 
159