Üçüncü Baskı İçin Önsöz
7
İkinci Baskı İçin Önsöz
9
Birinci Baskı İçin Önsöz
11
AVRUPA BÜTÜNLEŞMESİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ
1. AVRUPA KÖMÜR VE ÇELİK TOPLULUĞU ANTLAŞMASI VE ÖNCESİNDEKİ DÖNEM
40
1.1. Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu Antlaşması’na Giden Yol (…1940’lar–1951)
40
1.2. Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu Antlaşması (1951/1952–2002)
46
2. AVRUPA EKONOMİK TOPLULUĞU ANTLAŞMASI VE AVRUPA ATOM ENERJİSİ TOPLULUĞU ANTLAŞMASI VE ÖNCESİNDEKİ DÖNEM
48
2.1. Avrupa Ekonomik Topluluğu Antlaşması ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu Antlaşması’nın Arka Planındaki Gelişmeler (1952–1957)
48
2.2. Avrupa Ekonomik Topluluğu Antlaşması ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu Antlaşması (1957/1958)
50
3. AVRUPA TEK SENEDİ VE ÖNCESİNDEKİ DÖNEM
53
3.1. Avrupa Tek Senedi’nin Arka Planındaki Gelişmeler (1958–1986)
53
3.2. Avrupa Tek Senedi (1986–1987)
59
4. MAASTRİCHT ANTLAŞMASI (AVRUPA BİRLİĞİ ANTLAŞMASI) VE ÖNCESİNDEKİ DÖNEM
63
4.1. Maastricht Antlaşması’nın (Avrupa Birliği Antlaşması’nın) Arka Planındaki Gelişmeler (1987–1992)
63
4.2. Maastricht Antlaşması (Avrupa Birliği Antlaşması) (1992–1993)
64
5. AMSTERDAM ANTLAŞMASI VE ÖNCESİNDEKİ DÖNEM
71
5.1. Amsterdam Antlaşması’nın Arka Planındaki Gelişmeler (1993–1997)
71
5.2. Amsterdam Antlaşması (1997–1999)
73
6. NİCE ANTLAŞMASI VE ÖNCESİNDEKİ DÖNEM
78
6.1. Nice Antlaşması’nın Arka Planındaki Gelişmeler (1999–2001)
78
6.2. Nice Antlaşması (2001–2003)
79
7. LİZBON ANTLAŞMASI VE ÖNCESİNDEKİ DÖNEM
81
7.1. Lizbon Antlaşması’nın Arka Planındaki Gelişmeler (2003–2007)
81
7.2. Lizbon Antlaşması (2007–2009)
86
8. LİZBON ANTLAŞMASI SONRASINDAKİ DÖNEM (2009–…)
92
AVRUPA BİRLİĞİ’NİN AKTÖRLERİ
1.1.2. Üye Olmanın Kriterleri ve Usulü
109
1.1.2.1. Üyelik Kriterleri
109
1.1.2.2. Üyelik Usulü
112
1.2. Üyelikten Ayrılma / Avrupa Birliği’nden Çekilme
115
1.2.1. Çekilme Kararı
116
1.2.2. Çekilme Anlaşması
119
1.2.3. Çekilmenin Tamamlanması
124
1.2.4. Çekilmenin Tamamlayıcıları
125
1.3. Üyelik ve Avrupa Birliği’nin Değerleri
128
1.3.1. Madde 7 Prosedürü
129
1.3.2. Madde 7 Prosedürünün Tamamlayıcıları
131
1.3.2.1. Hukukun Üstünlüğü Çerçevesi
132
1.3.2.2. Avrupa Hukukun Üstünlüğü Mekanizması
133
1.3.2.3. Birlik Bütçesinin Korunması İçin Koşululluk Genel Rejimi
134
1.3.2.4. İhlal Davası
135
2. KURUMLAR (BAŞLICALARI)
140
2.1. Avrupa Birliği’nin Kurumsal Yapısının Temel Özellikleri
141
2.2. Avrupa Parlamentosu
150
2.2.2. İç Örgütlenişi
154
2.3.2. İç Örgütlenişi
165
2.4.2. İç Örgütlenişi
173
2.5. Avrupa Birliği Zirvesi
179
2.5.2. İç Örgütlenişi
180
2.6. Avrupa Birliği Adalet Divanı
183
2.6.1.1. Adalet Divanı
184
2.6.1.2. Genel Mahkeme
185
2.6.2. İç Örgütlenişi
186
2.6.2.1. Adalet Divanı
186
2.6.2.2. Genel Mahkeme
186
2.6.3.1. Adalet Divanı
187
2.6.3.2. Genel Mahkeme
188
AVRUPA BİRLİĞİ’NİN ANAYASAL İLKELERİ
1. YETKİ İLE İLGİLİ İLKELER
203
1.1. Yetkinin Varlığı: Yetkilendirilme İlkesi
203
1.1.1. Yetkilendirilme İlkesi
203
1.1.2. Yetkinin Varlığının Görünümleri
206
1.1.2.1. Açık Yetki veya Zımni Yetki
206
1.1.2.2. Geniş Kapsamlı Madde Örneği: ABİHA md. 352
209
1.2. Yetkinin Niteliği: Yetki Kataloğu
212
1.2.1. Münhasır Yetki (Avrupa Birliği)
212
1.2.2. Paylaşılan Yetki
214
1.2.3. Destekleyici, Koordine Edici ve Tamamlayıcı Yetki
215
1.2.4. Ekonomi ve İstihdam Politikalarının Koordinasyonu
216
1.2.5. Ortak Dış ve Güvenlik Politikası
217
1.3. Yetkinin Kullanımı: Katmanlı Yetki İlkesi ve Orantılılık İlkesi
219
1.3.1. Katmanlı Yetki İlkesi
219
1.3.1.1. Katmanlı Yetki İlkesinin Temelleri
219
1.3.1.2. Katmanlı Yetki İlkesinin Siyasi Denetimi
221
1.3.1.3. Katmanlı Yetki İlkesinin Hukuki Denetimi
225
1.3.2. Orantılılık İlkesi
228
1.3.2.1. Orantılılık İlkesinin Temelleri
228
1.3.2.2. Orantılılık İlkesinin Siyasi Denetimi
230
1.3.2.3. Orantılılık İlkesinin Hukuki Denetimi
230
2.2.1. Avrupa Birliği Hukukunun Genel İlkesi Olarak Temel Haklar
236
2.2.2. Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı
242
2.2.3. Avrupa İnsan Haklar Sözleşmesi
250
2.2.1. Avrupa Birliği’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne Katılımı Öncesi Durum
254
2.2.2. Avrupa Birliği’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne Katılımı Sonrası Durum
256
AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNUN KAYNAKLARI
1. NE KAYNAK OLUŞTURUR?
266
1.1. Yazılı Kaynaklar
267
1.1.1.1. Üye Devlet Tasarrufları
267
1.1.1.2. Avrupa Birliği Kurumu Tasarrufları
272
1.2. Yazılı Olmayan Kaynaklar
282
1.2.1. Avrupa Birliği Hukukunun Genel İlkeleri
282
1.2.2. Uluslararası Hukukun Genel İlkeleri ve Uluslararası Teamül Hukuku
284
2. KAYNAKLAR NASIL OLUŞTURULUR?
288
2.1. Yazılı Kaynaklar
288
2.1.1.1. Üye Devlet Tasarrufları
288
2.1.1.2. Avrupa Birliği Kurumu Tasarrufları
292
2.1.1.2.1. Yasama Tasarrufları
293
2.1.1.2.1.1. Olağan Yasama Usulü
293
2.1.1.2.1.2. Özel Yasama Usulleri
300
2.1.1.2.2. Yasama Dışı Tasarruflar
306
2.1.1.2.2.1. Yetki Devrine Dayanan Tasarruflar
306
2.1.1.2.2.2. Uygulama Tasarrufları
312
2.2. Yazılı Olmayan Kaynaklar
322
AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNDA DAVALAR
1.1. Kabul Edilebilirlik
332
1.1.1. Konu Bakımından Yetki
332
1.1.2. Kişi Bakımından Yetki
334
1.1.3. Zaman Bakımından Yetki
344
1.2.1. Esastan Denetim Gerekçeleri
345
1.2.2. Esastan Denetimin Yoğunluğu
348
1.3. Karar ve Sonuçları
351
2.1. Kabul Edilebilirlik
356
2.1.1. Konu Bakımından Yetki
356
2.1.2. Kişi Bakımından Yetki
358
2.1.3. Zaman Bakımından Yetki
359
2.3. Karar ve Sonuçları
359
3.1. Kabul Edilebilirlik
363
3.1.1. Konu Bakımından Yetki
363
3.1.2. Kişi Bakımından Yetki
365
3.1.3. Zaman Bakımından Yetki
365
3.3. Karar ve Sonuçları
369
4.1. İhlal Davası ve/veya Prosedürü Yönünden Ön Tespit: “İhlal”in Anlamı
373
4.2. İhlal Davası Prosedürü
375
4.2.1. Komisyonun İhlal Davası Prosedürünü Başlatması: “İdari Aşama”
375
4.2.2. Üye Devletin İhlal Davası Prosedürünü Başlatması
380
4.3.1. Kabul Edilebilirlik
382
4.3.2. Esastan Denetim
382
4.3.3. Karar ve Sonuçları
385
5. ÖN KARAR PROSEDÜRÜ
390
5.1. Başvuruya Konu Olabilecekler
390
5.1.1. Yorum Yönünden
390
5.1.2. Geçerlilik Yönünden
391
5.2. Başvuru Yapabilecekler
392
5.3. Başvuru Hakkı ve/veya Yükümlülüğü
394
5.3.1. Birlik Hukukuna İlişkin Soru
395
5.3.2. Başvuru Hakkı ve/veya Yükümlülüğü
396
5.3.2.1. Yorum Yönünden
396
5.3.2.2. Geçerlilik Yönünden
399
5.4. Uygun Bulunmayan Başvurular
399
5.5. Karar ve Sonuçları
402
5.5.1. Yorum Yönünden
402
5.5.2. Geçerlilik Yönünden
404
AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNUN TEMEL ÖZELLİKLERİ
1.1. Öncelik İlkesinin Temelleri
415
1.2. Öncelik İlkesinin Kapsamı
417
1.2.1. Öncelik İlkesi / Avrupa Birliği Hukukunun Kaynakları
417
1.2.2. Öncelik İlkesi / Ulusal Hukukun Kaynakları
418
1.2.3. Öncelik İlkesine Etki Verecek Organlar
420
1.2.4. Öncelik İlkesinin Etkisi
421
2. DOĞRUDAN ETKİ İLKESİ
427
2.1. Doğrudan Etki İlkesinin Temelleri
427
2.1.1. Dikey İlişkiler Yönünden (Devlete Karşı) Doğrudan Etki İlkesi
427
2.1.2. Yatay İlişkiler Yönünden (Bireye Karşı) Doğrudan Etki İlkesi
430
2.2. Doğrudan Etki İlkesinin Kapsamı
432
2.2.1. Doğrudan Etki İlkesi / Avrupa Birliği Hukukunun Kaynakları
432
2.2.1.1. Genel Olarak
433
2.2.1.2. Üye Devletlerin Kurucu Nitelikli Tasarrufları (ve Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı) Yönünden
434
2.2.1.3. Avrupa Birliği Hukukunun Genel İlkeleri Yönünden
435
2.2.1.4. Avrupa Birliği Kurumu Tasarrufları Yönünden
437
2.2.1.4.1. Tüzük Yönünden
437
2.2.1.4.2. Direktif Yönünden
439
2.2.1.4.3. Karar Yönünden
444
2.2.1.5. Avrupa Birliği’nin Uluslararası Anlaşmaları Yönünden
446
2.2.1.6. Uluslararası Hukukun Genel İlkeleri ve Uluslararası Teamül Hukuku Yönünden
448
2.2.2. Doğrudan Etki İlkesine Etki Verecek Organlar
449
2.2.3. Doğrudan Etki İlkesinin Etkisi
449
2.2.4. Doğrudan Etki İlkesinin Koşulları
449
3. UYGUN YORUM İLKESİ
452
3.1. Uygun Yorum İlkesinin Temelleri
452
3.1.1. Dikey İlişkiler Yönünden (Devlete Karşı) Uygun Yorum İlkesi
452
3.1.2. Yatay İlişkiler Yönünden (Bireye Karşı) Uygun Yorum İlkesi
454
3.2. Uygun Yorum İlkesinin Kapsamı
457
3.2.1. Uygun Yorum İlkesi / Avrupa Birliği Hukukunun Kaynakları
457
3.2.2. Uygun Yorum İlkesi / Ulusal Hukukun Kaynakları
458
3.2.3. Uygun Yorum İlkesine Etki Verecek Organlar
458
3.2.4. Uygun Yorum İlkesinin Etkisi
459
4. DEVLET SORUMLULUĞU İLKESİ
463
4.1. Devlet Sorumluluğu İlkesinin Temelleri
463
4.1.1. Dikey İlişkiler Yönünden (Devlete Karşı) Devlet Sorumluluğu İlkesi
463
4.1.2. Yatay İlişkiler Yönünden (Bireye Karşı) Devlet Sorumluluğu İlkesi
467
4.2. Devlet Sorumluluğu İlkesinin Kapsamı
469
4.2.1. Devlet Sorumluluğu İlkesi / Avrupa Birliği Hukukunun Kaynakları
469
4.2.2. Devlet Sorumluluğu İlkesine Etki Verecek Organlar
470
4.2.3. Devlet Sorumluluğu İlkesinin Etkisi
471
4.2.4. Devlet Sorumluluğu İlkesinin Koşulları
471
4.2.4.1. İhlal Koşulu
471
4.2.4.2. Zarar Koşulu
477
4.2.4.3. İlliyet Bağı Koşulu
477
5. ULUSAL HUKUKİ ÇARELER VE PROSEDÜRLER
479
5.1. Avrupa Birliği Hukuku Bir Konu ile ilgili Hukuki Çareler ve/veya Prosedürler Öngörüyorsa
479
5.2. Avrupa Birliği Hukuku Bir Konu ile ilgili Hukuki Çareler ve/veya Prosedürler Öngörmüyorsa
480
5.2.1. Ulusal Prosedürel Özerklik
480
5.2.2. Denklik Gerekliliği
481
5.2.3. Etkililik Gerekliliği
484
5.3. Etkili Başvuru Hakkı ve Adil Yargılanma Hakkı
487