B. İlke–Normun Reddi ve Anayasal Hakların Yeniden Yapılandırılması: Anayasa Hukukunda Dolaşan Bir Hayalet
38
A. Anayasanın Yorumlanması
45
2. Teleolojik Yorumun Öncülüğünde Yorumlama
50
3. Anayasal Hakların Yorumunda Topluma Açıklık İlkesi
55
B. Anayasa Yargısında İçtihatların Normatif Niteliği
57
ANAYASAL HAKLARIN YAPISI VE SINIRLAMA DOGMATİĞİ
§ 1. ANAYASAL HAK TÜRLERİ
64
I. Somut Sınırlama Normuna Tabi Olan Anayasal Haklar
66
II. Soyut Sınırlama Normuna Tabi Olan Anayasal Haklar
68
III. Genel Sınırlama Normuna Tabi Olan Anayasal Haklar
69
IV. Basit Yasa Kaydına Tabi Olan Anayasal Haklar
69
V. İçkin Sınırlama Normuna Tabi Olan Anayasal Haklar
70
§ 2. HAK TEORİLERİ BAĞLAMINDA ANAYASAL HAKLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ
74
I. Şekli ve Maddi Anayasal Hak Teorisi
74
II. Liberal Anayasal Hak Teorisi
76
III. Refah Devletinin Anayasal Hak Teorisi
79
IV. Kurumsal Anayasal Hak Teorisi
84
§ 3. ANAYASAL HAK DOGMATİĞİ
89
I. Alman Anayasal Hak Dogmatiği ve Anayasal Haklara İlişkin Temel Hususlar
90
II. AİHS Hak Dogmatiği ve Haklara İlişkin Temel Hususlar
96
III. Türk Anayasal Hak Dogmatiği ve Anayasal Haklara İlişkin Temel Hususlar
100
I. Kapsamın Belirlenmesi
121
A. Dar ve Geniş Yorum Yaklaşımı
122
1. Müller versus Alexy
123
2. Anayasal Hakların Geniş Kapsamından Dar Güvence İçeriğine: Anayasal Hak Dogmatiğinde Bir Değişim Mi?
124
a. Dar Yorumu Benimseyen Kararlar
124
b. Dar–Geniş Yorum Tartışmasında İkinci Perde
128
B. Sonuç: Anayasal Hakların Normatif Kapsamı
130
1. Geniş ve Dar Yorum Yaklaşımlarının Zararları: Üçüncü Yolun Mümkünlüğü
130
2. In Dubio Pro Libertate
135
3. Yaşam Alanı ve Hakkın Kapsamı Ayrımı
142
4. Hakkın Kapsamının Belirlenmesine İlişkin Bazı Örnek Kararlar
148
II. Anayasal Sınırlar
154
III. Negatif Özgürlük ve Pozitif Özgürlük
159
IV. Devletin Negatif ve Pozitif Edim Yükümlülüğü
161
A. Negatif Edim Yükümlülüğü
161
B. Pozitif Edim Yükümlülüğü
163
1. Pozitif Yükümlülüklerin Objektif Hukuka Dahil Olması
164
2. AİHS Sisteminde Pozitif Yükümlülükler
169
3. Alman Anayasal Sisteminde Pozitif Yükümlülükler
174
V. Düzenleme–Sınırlama Ayrımı
180
§ 5. DEVLETİN MÜDAHALESİNİN VEYA HAREKETSİZ KALMASININ MEŞRULAŞTIRILMASI
185
A. Negatif Edim Yükümlülüğünde Ölçülülük İlkesi
190
1. Amaç ve Araçların Meşruiyeti
193
a. Orantılılık Testine Yapılan İtirazlar
202
b. Schlink’in Alternatif Modeli
209
c. Orantılılık Testinin Uygulaması
211
B. Pozitif Edim Yükümlülüğünde Ölçülülük İlkesi
221
1. Salt Pozitif Edim Yükümlülüğünün Varlığında Ölçülülük İlkesinin Analizi
222
2. Anayasal Hakların Çatışması
228
II. Hakkın Özüne Dokunma Yasağı
242
İÇKİN SINIRLAMANIN NİTELİĞİ
§ 7. SINIRLAMA DOKTRİNİNİN TARİHSEL GELİŞİMİNE KISA BİR GİRİŞ
255
I. Dahili ve Harici Sınırlama Teorileri
256
II. Sınırlama Doktrinin Tarihsel Gelişimi
257
A. 19. Yüzyıl Öncesi Sınırlama Doktrinlerinin Gelişimi: Temel/Anayasal Hakların Sınırlanmasına Bir Giriş
257
B. 19. Yüzyıl ve Sonrasında Anayasal Hakların Sınırlanması
264
1. 19. Yüzyıl ve Sonrası Alman Belgelerinde Anayasal Haklara ve Anayasal Hakların Sınırlandırılmasına İlişkin Görüşler
264
2. 19. Yüzyıl ve Sonrası Osmanlı–Türk Anayasal Belgelerinde Anayasal Hakların Gelişimi ve Sınırlanması
280
§ 8. İÇKİN SINIRLAMAYA İLİŞKİN TEORİLER
289
I. Alman Anayasa Hukukunda İçkin Sınırlama Teorileri
289
A. Şekli İçkin Sınırlama Teorileri
290
1. Diğer Anayasal Hak Normları için Öngörülen Sınırlama Normlarının Devşirilmesi
290
a. Üçlü Sınırlamanın Uygulanmasına İlişkin Görüşler
290
aa. Üçlü Sınırlamanın Doğrudan Uygulanması
291
bb. Üçlü Sınırlamanın Objektif Bir Yorum Kuralı Olarak Uygulanması
292
cc. Üçlü Sınırlamanın Kıyas ile Uygulanması
293
b. Alman Anayasası Madde 5/2’nin Uygulanmasına İlişkin Görüşler
293
aa. Madde 5/2’nin Diğer Anayasal Haklar Bakımından Sınır Oluşturması
294
bb. Madde 5/2’nin Sanat Özgürlüğü Bakımından Sınır Oluşturması
294
cc. Anayasal Hakların Sınırı Olarak Genel Yasa
295
dd. Anayasal Hakların Kapsamını Sınırlayan Genel Yasa
296
ee. Ayrıcalıkların Sınırı Olarak Genel Yasa
297
ff. Anayasal Hakların Etki Alanının Sınırı Olarak Genel Yasa
297
gg. Kamu Düzeninin Bir Parçası Olarak Genel Yasa
298
2. Alman Federal Anayasa Mahkemesinin Benimsediği Görüş: Diğer Anayasal Haklar ve Değerler ile Sınırlama
301
B. Maddi İçkin Sınırlama Teorileri
304
1. Toplumsallık Kaydı
305
3. Mücadeleci Demokrasi Kaydı
309
4. Kötüye Kullanma Kaydı
312
5. Sosyal Olarak Zararlı Davranışlar
314
6. Barışçıl Kullanım Kaydı
315
7. Anayasal Hakların Kurumsal Niteliği: Häberle’nin Teorisi
317
8. Somutlaştırma Temelli Tek Kademeli Anayasal Hak Teorisi: Bolz’un Teorisi
322
9. Anayasal Hakların Hak Konusuna Özgü Kullanımı: Müller’in Teorisi
323
10. Ladeur’un “Neminem–laedere” Gerekliliği Tahdidi: Liberal Zarar İlkesi
327
11. Stemmler’in “Neminem–laedere” Gerekliliği Tahdidi
328
12. Lindner’in “Neminem–laedere” Gerekliliği Tahdidi
332
13. Lenz’in Düzenleme Temelli Eklektik İçkin Sınırlama Teorisi
335
15. Merten’in Eklektik İçkin Sınırlama Teorisi
340
16. Isensee’nin Eklektik İçkin Sınırlama Teorisi
348
II. Türk Anayasa Hukukunda İçkin Sınırlama Teorileri
350
İÇKİN SINIRLAMANIN MEŞRUİYETİ
§ 9. NORMUN NORM METNİNDEN AYRILMASI
360
§ 10. İNSAN İMGESİ ÖĞRETİSİ
361
I. Alman Federal Anayasa Mahkemesi’nin İnsan İmgesi Formülü
362
II. İnsan İmgesinin Kaynağı: Josef M. Wintrich
362
III. İnsan İmgesinin Anlamı ve Kullanımı
367
§ 11. ANAYASANIN VE ANAYASAL HAKLARIN ÖN KOŞULLARI
379
I. Ön Koşul Dogmatiği
379
II. Ön Koşul Tipolojileri
384
III. Anayasal Hakların Ön Koşulları
387
§ 12. ANAYASANIN BÜTÜNLÜĞÜ
393
§ 13. DEĞERLER DÜZENİ
397
İÇKİN SINIRLAMA KATEGORİLERİ
§ 15. ANAYASAL HAKLARI KULLANMA EHLİYETİ
418
A. FAYM’ın İçtihatları
422
B. Sözleşme Organlarının İçtihatları
425
C. AYM’nin İçtihatları
429
§ 16. NEMİNEM–LAEDERE/ZARAR VERMEME GEREKLİLİĞİ: MUTLAK HAKLAR VE FİZİKSEL ŞİDDET İÇEREN DAVRANIŞLARI YASAKLAYAN CEZA NORMLARI
432
B. Fiziksel Şiddet İçeren Davranışları Yasaklayan Ceza Normları
433
A. FAYM’ın İçtihatları
435
2. Şiddet İçeren Davranışları Yasaklayan Ceza Normları
436
B. Sözleşme Organlarının İçtihatları
439
2. Şiddet İçeren Davranışları Yasaklayan Ceza Normları
439
C. AYM’nin İçtihatları
442
2. Şiddet İçeren Davranışları Yasaklayan Ceza Normları
443
§ 17. İKTİDAR/İDARE İLE YAKIN İLİŞKİDE OLAN KİŞİLER
443
C. Günümüzde Anayasal Hakların Sınırlanmasına ve Tahdit Edilmesine Etkisi
451
A. FAYM’ın İçtihatları
460
B. Sözleşme Organlarının İçtihatları
481
C. AYM’nin İçtihatları
488
§ 18. KURUMSAL ANAYASAL HAKLAR
498
A. Kurumsal Anayasal Hakların İçeriği
498
B. Kurumsal Anayasal Hakların Sınırlanması, İçkin Sınırları ve Tahditleri
503
A. FAYM’ın İçtihatları
506
1. Madde 6: Evlilik ve Aile Hakkı
508
2. Madde 9/1: Örgütlenme Hakkı
512
3. Madde 9/3: Sendika Hakkı
516
B. Sözleşme Organlarının İçtihatları
519
1. Madde 12: Evlenme ve Aile Kurma Hakkı
520
2. Protokol No. 1 Madde 1: Mülkiyet Hakkı
523
C. AYM’nin İçtihatları
527
1. Madde 33: Örgütlenme Hakkı
528
2. Madde 35: Mülkiyet Hakkı
531
§ 19. MÜCADELECİ DEMOKRASİNİN SINIRLAYICI ETKİSİ
533
B. Mücadeleci Demokrasinin Temel Kriterleri
538
C. Mücadeleci Demokrasinin Anayasal Hakların Sınırlanmasına ve Tahdit Edilmesine Etkisi
540
A. FAYM’ın İçtihatları
544
B. Sözleşme Organlarının İçtihatları
551
C. AYM’nin İçtihatları
561
§ 20. SINIRLAMA KAYDI OLMAYAN ANAYASAL HAKLAR
568
A. Sınırlama Kaydının Bulunmaması Sorunun Aşılması
568
B. Sınırlama Kaydı Olmayan Anayasal Hakların Sınırlanması
572
1. Sınırlama Kaydı Olmayan Anayasal Hakların Kapsamı
572
2. Çatışan Anayasal Değerler
573
a. Çatışan Anayasal Değerlerin Belirlenmesi
573
b. Çatışan Anayasal Haklar
574
c. Çatışan Diğer Anayasal Değerler
575
cc. Devletin Amaç ve Görevleri
578
ee. Anayasal Yükümlülükler
580
C. Sınırlama Kaydı Olmayan Anayasal Hakların Niteliksel/Argümantatif Farklılığı
582
D. Sınırlama Kaydı Olmayan Anayasal Hakların Yasa ile Sınırlanması
585
A. FAYM’ın İçtihatları
586
1. Madde 4: Din, Vicdan ve Kanaat Özgürlüğü Hakkı
587
a. Çatışan Diğer Anayasal Değerler
590
aa. Vicdani Ret Kararı
590
bb. Dini Sebeplerle Yemin Reddi Kararı
591
b. Çatışan Anayasal Haklar
593
aa. Okul Duacısı Kararı
593
bb. İsa’lı Haç Kararı
595
2. Madde 5/3: Sanat Özgürlüğü Hakkı
599
a. Çatışan Diğer Anayasal Değerler
602
aa. Herrnburg Raporu Kararı
602
bb. Federal Bayrak Kararı
604
b. Çatışan Anayasal Haklar
608
bb. Anakronik Tren Kararı
610
cc. Strauß Karikatürü Kararı
613
B. Sözleşme Organlarının İçtihatları
621
1. Madde 6: Adil Yargılanma Hakkı
623
a. Mahkemeye Erişim Hakkı
623
b. Susma ve Kendini Suçlamaya Zorlanmama Hakkı
628
2. Madde 13: Etkili Başvuru Hakkı
632
3. Protokol No. 1 Madde 2: Eğitim Hakkı
635
4. Protokol No. 1 Madde 3: Serbest Seçim Hakkı
642
C. AYM’nin İçtihatları
649
1. Madde 17/1: Maddi ve Manevi Varlığını Koruma ve Geliştirme Hakkı
654
a. Çatışan Diğer Anayasal Değerler
654
aa. Sevim Akat Eşki Başvurusu
655
bb. Hacer Kahraman Başvurusu
655
cc. Aslan Faruk Toprak Başvurusu
657
dd. Şehmus Özsubaşı Başvurusu
658
b. Çatışan Anayasal Haklar
659
aa. D. Ö. (2) Başvurusu
659
2. Madde 20/1: Özel ve Aile Yaşamına Saygı Hakkı
663
a. Çatışan Diğer Anayasal Değerler
664
bb. Ata Türkeri Başvurusu
665
cc. Ö. N. M. Başvurusu
666
dd. Feride Gökvardar Başvurusu
668
b. Çatışan Anayasal Haklar
669
aa. Murat Atılgan Başvurusu
670
bb. Marcus Frank Cerny Başvurusu
670
cc. Beşir Doğan Başvurusu
671
3. Madde 36 ve Madde 38: Adil Yargılanma Hakkı
672
a. Mahkemeye Erişim Hakkı
674
b. Masumiyet Karinesi ve Diğer Adil Yargılanma Güvenceleri
679
§ 21. İÇKİN SINIRLAMA KATEGORİLERİNİN UYGULANMASI VE SINIRLAMA REJİMLERİ
681
II. Genel Değerlendirme
694
Uluslararası Andlaşmalar Dizini
781