POZİTİF HUKUK KAYNAKLARI 
 
ix
GİRİŞ……………………………………………………………………… 
 
1
§ 1. BORÇLAR HUKUKUNUN ÖNEMİ, KONUSU, GELİŞİMİ VE KAYNAKLARI 
 
1
I. Borçlar hukukun önemi 
 
2
II. Borçlar hukukunun konusu 
 
3
III. Borçlar hukukunun gelişimi 
 
3
IV. Borçlar Hukuku alanındaki yeni düzenlemeler ve “İkinci Kuşak Borçlar Kanunları” 
 
5
2. Yeni “soft law” kuralları 
 
6
3. “Birinci ve ikinci kuşak Medeni Kanunlar” 
 
7
V. Borçlar hukukunun kaynakları 
 
10
1. Türk Borçlar Kanunu 
 
10
2. Türk Borçlar Kanunu ile Türk Medeni Kanunu arasındaki ilişki 
 
11
BORÇLAR HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI 
 
13
§ 2. BORÇ VE BORÇ İLİŞKİSİ KAVRAMLARI İLE BORCUN ÇEŞİTLİ GÖRÜNÜMLERİ 
 
13
I. Borç ve borç ilişkisi 
 
14
2. Borç ilişkisinden doğan kişisel haklar ve nesnel haklar 
 
14
1. Borç ilişkisinin «organizma» niteliği 
 
17
2. Borç ilişkisinin doğuşuna ilişkin bazı özellikler 
 
19
3. Borç ilişkisinin “göreceli (nisbi) karakteri” 
 
22
III. Borcun çeşitli görünümleri 
 
25
1. Doğal (eksik) borçlar 
 
25
2. Parça borçları ve çeşit borçları 
 
27
4. Para borcu ve faiz borcu 
 
30
1. İçeriğine göre: olumlu olumsuz edimler 
 
36
2. Sürelerine göre edimler 
 
38
BORÇ İLİŞKİLERİNİN DOĞUŞU 
 
39
§ 4. GENEL OLARAK BORÇLARIN DOĞUŞ KAYNAKLARI 
 
39
§ 5. HUKUKİ MUAMELELER 
 
42
I. Hukuki fiiller içinde hukuki muamelelerin yeri 
 
43
1. Genel olarak “hukuki fiiller” 
 
43
2. Hukuka uygun filler 
 
43
II. Hukuki muamele kavramı 
 
45
2. Tanımı, öğeleri ve önemi 
 
45
III. Hukuki muamelelerin çeşitleri 
 
47
IV. Bir taraflı ve çok taraflı hukuki muameleler 
 
47
1. Bir taraflı hukuki muameleler 
 
48
2. Çok taraflı hukuki muameleler 
 
48
V. Sağlararası hukuki muameleler ve ölüme bağlı hukuki muameleler 
 
50
1. Sağlararası hukuki muameleler 
 
50
2. Ölüme bağlı hukuki muameleler 
 
50
VI. Borçlandırıcı muameleler ve tasarruf muameleleri 
 
50
2. Borçlandırıcı muamelenin ve tasarruf muamelesinin hukuki bağımsızlığı 
 
51
VII. Kazandırma ve kazandırıcı muameleler 
 
53
1. Kazandırma ve kazandırıcı muamele kavramları 
 
53
2– Kazandırmanın hukuki nedeni (causa) 
 
54
3. Kazandırmanın nedene bağlılığı ve soyutluğu 
 
55
SÖZLEŞME KAVRAMI VE ÇEŞiTLİ GÖRÜNÜMLERİ 
 
57
§ 6. SÖZLEŞME KAVRAMI, SÖZLEŞMELERİN ÇEŞİTLERİ, 
 
57
SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ VE SINIRLARI 
 
57
III. Sözleşme özgürlüğü ve görünümleri 
 
60
2. Borçlar hukukunda sözleşme özgürlüğünün çeşitli görünümleri 
 
61
3. Ekonomik ve teknolojik gelişmelerin sözleşme özgürlüğü üzerine etkileri: “iltihaki sözleşmeler ve standart sözleşmeler” 
 
66
IV. Sözleşme özgürlüğünün sınırları 
 
68
1. Hukuka aykırılık ve “kanuna karşı dolan” 
 
69
2. Kamu düzenine aykırılık 
 
70
3. Kişilik hakkına aykırılık: “boğazlama sözleşmeleri” 
 
71
6. Sözleşme konusunun olanaksızlığı 
 
75
7. Sözleşme özgürlüğünün yargısal revizyon yoluyla sınırlanması 
 
76
§ 7. SÖZLEŞMENİN KURULMASI 
 
78
2. Öneri ve Öneriye Çağırma 
 
80
5. Öneride bulunanın ölümü ve muamele ehliyetsizliğinin öneri üzerine etkisi 
 
84
6. Önerinin geri alınması 
 
85
1. Kabul beyanın özellikleri 
 
86
2. Kabul beyanının yapılış tarzı 
 
86
IV. Sözleşmenin kurulduğu ve hüküm doğurduğu anlar 
 
88
V. İradelerin uygunluğu 
 
90
1. İradelerin uyuşması 
 
90
2. İradeler arasında uyuşmazlık 
 
90
VI. Sözleşmenin elektronik yoldan kurulması 
 
92
2. Çeşitli hukuk düzenlerinde elektronik sözleşmeler: Sözleşmenin e–posta yoluyla kurulması 
 
92
VII. Yeni sözleşme türleri 
 
96
1. Akıllı sözleşmeler (Smart Contracts) 
 
96
2. “Paketi ya da ambalajı açmak veya yırtmak suretiyle kurulan sözleşmeler” (shrinkwrap contracts) ve “tıklama yapmak suretiyle kurulan sözleşmeler” (clickwrap contracts) 
 
97
§ 8. SÖZLEŞMENİN YORUMU, SÖZLEŞME BOŞLUKLARININ DOLDURULMASI VE SÖZLEŞMENİN YENİ KOŞULLARA UYARLANMASI 
 
99
II. Sözleşmedeki boşlukların doldurulması 
 
103
III. Sözleşmenin değişen koşullara uyarlanması (clausula rebus sic stantibus) 
 
103
§ 9. SÖZLEŞMENİN ŞEKLİ 
 
105
II. Şeklin yararları ve sakıncaları 
 
106
2. Şeklin sakıncaları 
 
106
III. Şeklin çeşitleri 
 
107
1. Amaçları bakımından 
 
107
2. Kaynakları bakımından 
 
108
3. Yapılış tarzına göre 
 
108
IV. Belirli şekillerde yapılmaları öngörülen muamelelerin değiştirilmesi ve ortadan kaldırılması 
 
113
1. Belirli bir şekilde yapılması gereken muamelelerin değiştirilmesi 
 
113
2. Belirli bir şekilde yapılması gereken muamelelerin ortadan kaldırılması 
 
114
V. Şekil kurallarına aykırılığın sonuçları 
 
114
1. Borçlar hukuku alanında 
 
114
2. Aile ve miras hukuklarında 
 
115
§ 10. SOYUT BORÇ SÖZLEŞMELERİ 
 
116
II. Soyut borç sözleşmesinin görünümleri 
 
117
III. Soyut borç sözleşmesinin koşulları 
 
117
1. Bir sözleşmenin varlığı 
 
118
2. Sözleşmenin yazılı şekilde yapılması 
 
118
3. Sözleşmenin borç nedenini göstermemesi 
 
118
4. Borç nedeninin ahlaka ve hukuka aykırı olmaması 
 
118
IV. Soyut borç sözleşmesinin hükümleri 
 
119
2. Alacaklı bakımından hükümleri 
 
119
3. Borçlunun korunması 
 
119
§ 11. SÖZLEŞME GÖRÜŞMELERİ VE “CULPA IN 
 
121
I. Sözleşme görüşmeleri ve “culpa in contrahendo” 
 
122
2. c.i.c.’nin hukuki niteliği 
 
123
3. Ulusal hukukların c.i.c.’e yönelik yaklaşımları 
 
123
4. c.i.c. sorumluluğunun kurulmasına ilişkin koşullar 
 
126
II.Sözleşmeler hukukuna ilişkin uluslararası çalışmalar: “Softlaw”dac.i.c. 
 
127
1. “Unidroit İlkeleri 2016”da c.i.c. 
 
127
2. “Avrupa Sözleşme Hukuku İlkeleri”nde (PECL) c.i.c. 
 
129
3. “Ortak Referans Çerçevesi Tasarısı”nda (DCFR) c.i.c. 
 
130
§12. ÖNSÖZLEŞMELER, OPSİYON SÖZLEŞMELERİ VE DİĞERANLAŞMALAR 132
 
II. Opsiyon sözleşmeleri 
 
134
III. Çerçeve Sözleşmeler 
 
135
IV.Anlayış Belgesi veya Niyet Mektubu (MoU), Anlaşma Belgesi (MoA),Centilmen Anlaşmaları (Gentleman’s Agreement) ve El Sıkışma suretiylevarılan anlaşmalar 
 
135
§13. GENEL İŞLEM KOŞULLARI (GİK/GİŞ) VE GİK ALTINDAKURULAN SÖZLEŞMELER 
 
138
2. Alman hukukundaki yeni gelişmeler 
 
140
3. Diğer hukuk düzenlerinde GİK’lere ilişkin düzenlemeler 
 
141
II. Türk hukukunda GİK 
 
142
2. Kavram ve özellikleri 
 
143
3. Kapsamı: Yürürlük denetimi 
 
144
4. Yorumlanması: Yorum denetimi 
 
144
İRADEYİ SAKATLAYAN NEDENLER 
 
147
§ 14. HUKUKİ MUAMELERDE İRADE VE İRADENİN AÇIKLANMASI 
 
147
I. İç irade ve iradenin açıklanması 
 
147
2. İç irade ile açıklanmış iradenin (beyan) uygunluğu 
 
147
II. Açıklanmış iradenin değerlendirilmesi: Güven Teorisi 
 
148
III. İç İrade ile açıklanmış irade arasındaki uygunsuzluk 
 
149
§ 15. İÇ İRADE İLE AÇIKLANAN İRADE ARASINDA İSTENEREK YARATILAN UYGUNSUZLUK 
 
151
II. Taraflardan birinin isteği ile yaratılan uygunsuzluk 
 
152
1. Ciddi olmayan açıklamalar 
 
152
III. İki tarafın isteği ile yaratılan uygunsuzluk: Muvazaalı muameleler 
 
153
4.Мuvazaalı muameleler ve inançlı muameleler 
 
161
§ 16. İÇ İRADE İLE AÇIKLANAN İRADE ARASINDA İSTENMEYEREK MEYDANA GELEN UYGUNSUZLUK: YANILMA 
 
166
II. Yanılmaya ilişkin ayrımlar 
 
168
III. Esaslı yanılma durumları 
 
170
1. Sözleşmenin niteliğinde yanılma 
 
170
2. Sözleşmenin konusunda yanılma 
 
170
4. Belirli nitelikleri olan kişide yanılma 
 
171
V. Esaslı yanılmanın hüküm ve sonuçları 
 
174
1. Sözleşmenin askıda olması 
 
174
2. Sözleşmenin geçerli kılınması 
 
175
VI. Yanılmayı öne sürme hakkının sınırlanması 
 
176
VII. Karşı tarafın korunması 
 
177
1. Zararı giderimin koşulları 
 
177
2. Zararı giderimin kapsamı 
 
177
17. İÇ İRADE İLE AÇIKLANAN İRADE ARASINDA HUKUKA AYKIRI DIŞ ETKİLERLE YARATILAN UYGUNSUZLUKLAR: ALDATMA VE KORKUTMA 
 
178
HUKUKİ MUAMELELERİN GEÇERSİZLİĞİ 
 
185
§ 18. HUKUKİ MUAMELELERİN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ 
 
185
1. Sağlararası (inter vivos) hukuki muamelelerde, 
 
186
2. Ölüme bağlı (mortis causa) hukukî muamelelerde 
 
187
2. Hükümsüzlük nedenleri 
 
188
3.Нükümsüzlüğün sonuçları 
 
189
4. Hükümsüzlüğün bazı özel görünümleri 
 
189
5. Hükümsüz muamelelerin onaylanması 
 
191
6. Hükümsüz muamelenin başka bir muameleye dönüştürülmesi: Çevirme 
 
192
III. İptal kabiliyeti 
 
193
2. Çeşitli görünümleri 
 
193
TEK TARAFLI HUKUKİ MUAMELELERDEN DOĞAN BORÇLAR 
 
195
§ 19. İLAN YOLUYLA ÖDÜL SÖZÜ VERME 
 
195
II. İlan yoluyla ödül sözü verme: tanımı, görünümleri ve hukuki niteliği 
 
197
III. İlan yoluyla ödül sözü vermenin (vaad) koşulları 
 
198
1. Söz vermeye (vaad) ilişkin koşullar 
 
198
2. Ödüle ilişkin koşullar 
 
198
3. Edime ilişkin koşullar 
 
198
IV. İlan yoluyla ödül sözü vermenin hükümleri 
 
199
1. İlan yoluyla ödül sözü verme bakımından 
 
199
2. Ödüllü yarışmalar bakımından 
 
200
V. İlan yoluyla yapılan ödül sözünün geri alınması 
 
200
2. İyi inançlı kişilerin korunması: masrafların ödenmesi 
 
201
HUKUKİ MUAMELELERDE TEMSİL İLİŞKİLERİ 
 
203
II. Temsilin çeşitleri 
 
205
III – Doğrudan doğruya temsil 
 
207
1. Temsil yetkisinin verilmesi 
 
209
2. Temsil yetkisinin şekli 
 
210
3. Temsil yetkisi verme ehliyeti 
 
210
4. Temsil yetkisinin kapsamı 
 
211
5. Temsil yetkisinin soyutluğu ve bağımsızlığı 
 
212
6. Temsil yetkisinin geri alınması 
 
214
7. Temsil yetkisinin sona ermesi 
 
215
V. Temsil ilişkilerinde özel durumlar 
 
217
1. Temsilcinin kendi yerine bir başkasını geçirme yetkisi 
 
217
2. Temsilcinin kendi kendisiyle sözleşme yapması 
 
218
3.–Bir sözleşmenin taraflarının aynı temsilci tarafından temsil edilmesi 
 
219
VI. Yetkisiz temsil ve temsil yetkisinin aşılması 
 
219
2. Temsil yetkisinin aşılması 
 
222
BORÇLARIN ÜÇÜNCÜ KİŞİLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ 
 
225
§ 21. ÜÇÜNCÜ KİŞİ YARARINA SÖZLEŞMELER 
 
225
II. Üçüncü kişi yararına sözleşmenin görünümleri 
 
227
1. Üçüncü kişi yararına eksik sözleşmeler 
 
227
2. Üçüncü kişi yararına tam sözleşmeler 
 
228
§ 22. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN FİİLİNİ ÜSTLENME 
 
233
II. Başkasının fiiilini üstlenmenin koşulları 
 
234
1. Bir üstlenmenin varlığı 
 
234
2.Üstlenmenin konusunun başkasının fiili ya da edimi olması 
 
234
III. Başkasının fiilini üstlenmenin hükümleri 
 
235
IV.Üçüncü kişinin fiilini üstlenmenin komşu kavramlardan ayırtedilmesi 
 
235
1. Kefalet sözleşmesinden ayırt edilmesi 
 
235
2. Borcun üstlenilmesinden ayırt edilmesi 
 
236
BORÇ İLİŞKİLERİNDE ÖZEL DURUMLAR 
 
237
§ 23. KOŞULA BAĞLI BORÇLAR 
 
237
1. Geciktirici koşul ve bozucu koşul 
 
238
2. Olumlu koşullar ve olumsuz koşullar 
 
240
3. Rastlantısal koşullar, iradî koşullar ve karma koşullar 
 
240
III. Koşulun geçerliliği 
 
241
1. Koşula bağlılığı kabul etmeyen hukuki muameleler 
 
241
2. Olanaksız koşullar 
 
242
IV. Koşulun hükümleri 
 
243
1. Geciktirici koşula bağlı muamelelerde 
 
243
2. Воzucu koşula bağlı muаmelelerde 
 
244
V. Koşulun gerçekleşmesi 
 
245
1.Koşulun gerçekleşmesi 
 
245
2. Koşulun gerçekleşmemesi 
 
246
3. Koşulun gerçekleşmiş sayılması 
 
246
§ 24. BAĞLANMA PARASI VE CAYMA PARASI 
 
247
§ 25. SÖZLEŞME CEZASI (CEZA KOŞULU) 
 
250
II. Sözleşme cezasının öğeleri 
 
253
1. Bir «asıl borcun varlığı» 
 
253
2.Sözleşme cezasının bağımsız ve ekonomik değertaşıyan bir edim olması 
 
253
3.“Asıl borç” ile “sözleşme cezası” arasında bir “asıl borç–bağlı borçilişkisi”nin bulunması 
 
253
4.Sözleşme cezasının, sağlararası bir hukukî muamele ile belirlenmesi 
 
254
III. Sözleşme cezasının türleri ve sonuçları 
 
254
1. Seçimlik sözleşme cezaları 
 
254
2. Sözleşmenin yerine getirilmesine eklenen sözleşme cezası 
 
255
3. İfayı engelleyen sözleşmе сеzаlаrı 
 
255
IV. Sözleşme cezasının miktarı 
 
255
2. Sözleşme cezasının indirilmesi 
 
256
V. Sözleşme cezasına illşkin diğer sorunlar 
 
257
1. Ek bir tazminat istenebilmesi 
 
257
2.Sözleşme cezasına ilişkin hükümlerin örneksemeyoluyla uygulanması 
 
257
ALACAKLI VE BORÇLULARIN ÇOKLUĞU 
 
259
§ 26. BORÇ İLİŞKİSİNDE ALACAKLI ve BORÇLUNUN 
 
259
I. Borç ilişkisinde alacaklıların birden fazla olması 
 
260
1. Вölümsel alaсak hakları 
 
260
2. Elbirliği ile istenebilecek alacak hakları 
 
261
3. Bölünemeyen bir borca ilişkin alacaklar 
 
261
4. Dayanışmalı (müteselsil) alacaklar: (bkz. aşağıda § 27 I) 
 
262
II. Borç lişkisinde borçluların birden çok olması 
 
262
3. Birden çok borçlunun, bölünemeyen bir borçla yükümlü olması 
 
264
4.Çeşitli hukukî nedenlerden dolayı birden çok kişinin sözleşme dışısorumluluğu 
 
265
5. Dayanışmalı borçlar (bkz. aşağıda § 27 I) 
 
265
27. DAYANIŞMALI ALACAKLAR ve BORÇLAR 
 
266
I. Dayanışmalı (müteselsil) alacaklılık 
 
267
2. Dayanışmalı alacakların doğumu 
 
267
3. Dayanışmalı alacakların hükümleri 
 
268
II. Dayanışmalı (müteselsil) borçluluk 
 
269
2. Dayanışmalı borçların doğuşu 
 
269
III. “Soft law” olarak “Ortak Referans Çerçevesi Tasarısı” (DCFR) 276
 
1. Borçluların çokluğu 
 
276
2. Alacaklıların çokluğu ve alacaklılar arasında dayanışma 
 
280
BORÇ İLİŞKİSİNDE ALACAKLI ve BORÇLUNUN DEĞİŞMESİ 283
 
I. Alacağın devri kavramı, özellikleri ve çeşitleri 
 
284
II. Alacağın devrinin konusu 
 
287
1. Devredilebilen alacaklar 
 
287
2. Devredilemeyen alacaklar 
 
289
III. Alacağın devrinin kapsamı 
 
290
2.Alacağa bağlı (yan, fer’i) haklar 
 
290
IV. Alacağın devrinin sonuçları 
 
291
1. Alacağı devreden ile borçlu arasındaki ilişki 
 
291
2. Alacağı devralan ile borçlu arasındaki ilişki 
 
293
3. Devreden ile devralan arasındaki ilişki 
 
296
V. “Soft law” olarak “Ortak Referans İlkeleri Tasarısı” (DCFR) 
 
298
§ 29. BORCUN ÜSTLENİLMESİ 
 
305
1. Borcun üstlenilmesi 
 
306
2.–Alacağın devri ve borcun üstlenilmesi 
 
308
II. Borcun üstlenilmesinde çeşitli görünümler 
 
309
1. Borçtan kurtarma vaadi ya da ifayı üstlenme sözleşmesi: İç üstlenme sözleşmesi 
 
309
2.Gerçek anlamda borcun üstlenilmesi: Dış üstlenme sözleşmesi 
 
309
3.Borca katılma: Birlikte borç üstlenme 
 
309
4.Bir malvarlığının veya bir işletmenin üstlenilmesi (devralınması) 
 
310
III. İç üstlenme sözleşmesi: Borçtan kurtarma vaadi ya da ifanın yüklenilmesi 
 
310
IV. Dış üstlenme sözleşmesi: Gerçek anlamda borcun üstlenilmesi 
 
312
2. Borcun üstlenilmesi sözleşmesinin kuruluşu 
 
313
3.– Borcun üstlenilmesi sözleşmesinin sonuçları 
 
316
V. Borca katılma ve birlikte borç yüklenme 
 
319
VI. “Soft law” olarak “Ortak Referans Çerçevesi Tasarısı”nın (DCFR) çözümleri 
 
320
§ 30. SÖZLEŞMENİN DEVRİ, BİR MALVARLIĞI VEYA İŞLETMENİN DEVREDiLMESİ VE İKİ İŞLETMENİN BİRLEŞMESİ 
 
323
II. Bir malvarlığının ya da bir işletmenin üstlenilmesi ve iki işletmenin birleşmesi 
 
325
2. Bir malvarlığı veya işletmenin devri 
 
326
3. İki işletmenin birleşmesi 
 
328
HAKLI BİR NEDENE DAYANMAYAN ZENGİNLEŞMELERDEN DOĞAN BORÇLAR 
 
329
§ 31. NEDENSİZ ZENGİNLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLAR 
 
329
II. Nedensiz zenginleşmenin koşulları 
 
333
2. Yoksullaşma (zarar) 
 
333
4. Zenginleşmenin haklı bir nedene dayanmaması 
 
333
III. Haklı nedene dayanmayan zenginleşmeleri doğuran olgular 
 
334
1. Bir edim sonucunda ortaya çıkan zenginleşmeler 
 
334
2.Zenginleşenin, yapmaya hukuken mezun olmadığı bir eylemin yapılmasısonucunda zenginleşme 
 
336
3. Üçüncü kişinin eyleminden doğan zenginleşmeler 
 
336
4. Doğal olaylar sonucu ortaya çıkan zenginleşmeler 
 
336
IV.Nedensiz zenginleşme davasının konusu, kapsamı, tarafları vehukuki niteliği 
 
337
1. Nedensiz zenginleşme davasının konusu 
 
337
2. Geri vermenin kapsamı 
 
337
3. Nedensiz zenginleşme davasında davalı 
 
341
4.Nedensiz zenginleşme davasının hukukî niteliği ve başka davalarlayarışması 
 
342
5.Nedensiz zenginleşme davasında zamanaşımı süresi ve sürekli savunuolanağı 
 
343
V. Nedensiz zenginleşme davasının açılamayacağı durumlar 
 
344
1. Eksik borçların ödenmesi 
 
344
2. Каzаndırıcı zаmanaşımı veya iyi inançla mülkiyetin kazanılması 
 
344
3. Belli bir sürenin geçirilmesi 
 
345
4. Hukuka veya ahlaka aykırı bir sonucun gerçekleşmesi amacıyla bir şey verilmesi 
 
345
VI. “Soft law” olarak “Ortak Referans Çerçevesi Tasarısı”nın (DCFR) çözümleri 
 
345
1.Temel kural: Haksız zenginleşme 
 
345
2. Bir zenginleşme ne zaman haksızdır 
 
346
3. Zenginleşme ve zarara uğrama (Enrichment and disadvantage) 
 
347
4. Atfetme (atıf: Attribution) 
 
347
5. Zenginleşmenin geri verilmesi (Reversal of enrichment) 
 
349
6. Savunular (Defences) 
 
351
7. Diğer hukuk kurallarıyla ilişki (Relation to other legal rules) 
 
351