Anayasa Mahkemesi'ne Bireysel Başvuru  Dr. Berkan Hamdemir  - Kitap

Anayasa Mahkemesi'ne Bireysel Başvuru

2. Baskı, 
Nisan 2018
Kitabın Detayları
Dili:
Türkçe
Ebat:
16x24
Sayfa:
431
Barkod:
9789750247750
Kapak Türü:
Karton Kapaklı
Baskısı tükenmiştir.
Kitabın Açıklaması
Bu kitapta, Türkiye'de Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru kurumu, kapsamlı bir şekilde ele alınıp incelenmektedir. Bu yapılırken, bireysel başvuru kurumunun kavramsal çerçevesi, tarihsel süreci ve karşılaştırmalı hukuktan örnekler göz ardı edilmediği gibi; AİHS ve bunu tamamlayan mevzuat ile AİHM kararlarına da yer verilmiştir.
Kitap, basım tarihi itibariyle yazara, konu ile ilgili çıkan önceki çalışmaları inceleme fırsatı sunmuştur. Bu da kitabın hem bugüne kadarki birikimlerden faydalanılarak hazırlanmasına hem de yapılan çalışmalardaki eksikliklerin göz önünde bulundurularak, bu eksiklikleri giderici bir şekilde kaleme alınmasına sebep olmuştur. Bu nedenle kitap, bütünleyici nitelikte, güncel bir eserdir. Ayrıca 2014 yılında yapılan Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü değişikliklerine, konuyla ilgisi nispetinde 2017 yılındaki anayasa değişikliklerine ve Anayasa Mahkemesi'nin, bazı güncel ve popüler bireysel başvuru kararlarına yer vermesinden dolayı da önemlidir.
Bu kitap sadece Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru usulünü ele alan klasik bir usul kitabı değildir. Yapılan literatür taramasında sadece bir eserdeki kısa bir bölüm hariç olmak üzere, konu ile ilgili yapılan bütün çalışmalarda (tez çalışması, kitap, makale vs.), bireysel başvuru kapsamında korunan temel hak ve özgürlüklerin sadece ismen bir liste olarak verildiği; bu hak ve özgürlüklerin esasına girilmediği görülmüştür. Bu kitap sadece usul kurallarına değil, bireysel başvuru kapsamında korunan temel hak ve özgürlükler ile ilgili AİHS ve AİHM içtihatları doğrultusunda esasa ilişkin ayrıntılı bilgilere de yer vermek suretiyle benzerlerinden ayrılmakta ve bu yönüyle bir ilk olma özelliğini taşımaktadır.
Kitap, dört ana bölümden oluşmaktadır. Kitabın birinci bölümünde, Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvurunun kavramsal çerçevesi, tarihsel süreci, temel özellikleri, niteliği, işlevi, anayasa yargısı içindeki konumu ve karşılaştırmalı hukuktan örnekler; ikinci bölümünde, AİHS ve AİHM kararları ışığında Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru kapsamında korunan temel hak ve özgürlüklerin kapsamı, içeriği ve sınırları; üçüncü bölümünde, Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvurunun esasa ve usule ilişkin şartları (usul kuralları) ve dördüncü bölümünde, bireysel başvuru kararlarının etkisi ve uygulanması üzerinde durulmuştur.
Kitap, özünde bir doktora tezi olarak hazırlandığından, akademik derinliği olan bir çalışma olmasının yanı sıra uygulayıcıların ihtiyacına da cevap verecek şekilde hazırlanmıştır.
Kitabın Konu Başlıkları
.
Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Kurumunun Kavramsal ve Tarihsel Çerçevesi, Özellikleri, İşlevi ve Karşılaştırmalı Hukuktan Örnekler
.
Türk Hukukunda Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Kapsamından Korunan Temel Hak ve Özgürlükler
.
Anayasa Mahkemesi'ne Bireysel Başvurunun Şartları
.
Anayasa Mahkemesi'ne Bireysel Başvuruların İncelenmesi ve Kararlar
Kitabın İçindekileri
Önsöz 
5
İkinci Baskıya Önsöz 
7
Kısaltmalar ve Simgeler Tablosu 
15
Giriş 
19
Birinci Bölüm
ANAYASA MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU KURUMUNUN KAVRAMSAL VE TARİHSEL ÇERÇEVESİ, ÖZELLİKLERİ,
İŞLEVİ VE KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTAN ÖRNEKLER
I. KAVRAMSAL ÇERÇEVE VE TARİHSEL SÜREÇ 
23
A. Tanım ve Terim 
23
B. Tarihsel Süreç 
28
II. ANAYASA MAHKEMESİ’NE BİREYSEL BAŞVURUNUN TEMEL ÖZELLİKLERİ 
34
A. Temel Hak ve Özgürlükleri Koruması 
35
B. Korumanın Kamu Gücü Tarafından Yapılan İhlallere Karşı Olması 
37
C. Korumanın Ulusal Düzeyde Olması 
38
D. Korumanın İkincil Nitelikte Olması 
38
E. Korumadan Herkesin Faydalanabilmesi 
41
III. ANAYASA MAHKEMESİ’NE BİREYSEL BAŞVURUNUN NİTELİĞİ VE İŞLEVİ 
42
A. Niteliği 
42
B. İşlevi 
44
IV. ANAYASA YARGISI VE ANAYASA MAHKEMESİ’NE BİREYSEL BAŞVURU 
45
A. Anayasa Yargısı 
45
B. Soyut Norm Denetimi ve Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru 
48
C. Somut Norm Denetimi ve Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru 
49
D. Actio Popularis ve Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru 
50
V. KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA ANAYASA MAHKEMESİ’NE BİREYSEL BAŞVURU 
51
A. Almanya 
52
B. İspanya 
60
C. Avusturya 
65
D. Güney Kore 
68
E. Meksika 
71
F. Macaristan 
74
G. Rusya 
77
VI. TÜRKİYE’DE ANAYASA MAHKEMESİ’NE BİREYSEL BAŞVURUNUN TEORİK VE POZİTİF TEMELLERİ 
81
A. Türkiye’de Anaysa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuruya İlişkin Tartışmalar ve Kurumun Kabul Edilişi 
81
B. Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvurunun Türk Pozitif Hukukundaki Temelleri 
87
İkinci Bölüm
TÜRK HUKUKUNDA ANAYASA MAHKEMESİNE
BİREYSEL BAŞVURU KAPSAMINDAN KORUNAN TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLER
I. GENEL OLARAK 
89
II. 1982 ANAYASASI’NDA GÜVENCE ALTINA ALINMIŞ TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERDEN AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ KAPSAMINDA YER ALAN TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLER 
92
A. İnsan Haklarına Saygı Yükümlülüğü 
92
B. Yaşama Hakkı 
94
C. İşkence Yasağı 
98
D. Kölelik ve Zorla Çalıştırma Yasağı 
102
E. Özgürlük ve Güvenlik Hakkı 
106
F. Adil Yargılanma Hakkı 
114
G. Kanunsuz Ceza Olmaz 
126
H. Özel ve Aile Hayatına Saygı Hakkı 
130
I. Düşünce, Vicdan ve Din Özgürlüğü 
140
İ. İfade Özgürlüğü 
143
J. Toplantı ve Dernek Kurma Özgürlüğü 
147
K. Evlenme Hakkı 
152
L. Etkili Başvuru Hakkı 
153
M. Ayrımcılık Yasağı 
156
N. Olağanüstü Hâllerde Yükümlülüklerin Askıya Alınması 
158
O. Yabancıların Siyasal Etkinlikleri’nin Kısıtlanması 
162
Ö. Hakların Kötüye Kullanılmasının Yasaklanması 
163
P. Hakların Kısıtlanmasının Sınırları 
165
III. 1982 ANAYASASI’NDA GÜVENCE ALTINA ALINMIŞ TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERDEN TÜRKİYE’NİN TARAF OLDUĞU EK PROTOKOLLER’DE YER ALAN HAK VE ÖZGÜRLÜKLER 
165
A. İnsan Hakları ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmeye Ek 1 No’lu Protokol’de Yer Alan Hak ve Özgürlükler 
166
1. Mülkiyet Hakkı 
167
2. Eğitim Hakkı 
171
3. Serbest Seçim Hakkı 
174
B. İnsan Hakları ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmeye Ek Türkiye’nin Taraf Olduğu 6 ve 13 No’lu Protokol’lerde Yer Alan Hak ve Özgürlükler 
177
Üçüncü Bölüm
ANAYASA MAHKEMESİ’NE BİREYSEL BAŞVURUNUN ŞARTLARI
I. GENEL OLARAK 
179
II. ANAYASA MAHKEMESİ’NE BİREYSEL BAŞVURUDA ESASA İLİŞKİN ŞARTLAR 
179
A. Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvurunun, Anayasa’da Güvence Altına Alınmış Temel Hak ve Özgürlüklerden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Buna Ek Türkiye’nin Taraf Olduğu Protokollerde Yer Alan Hak ve Özgürlükler için Yapılması 
180
B. Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvurunun Kamu Gücü İşlemlerine Karşı Yapılması 
184
1. Kamu Gücü İşlemleri Kavramı 
185
2. İhlal Kavramı 
187
3. Aleyhine Bireysel Başvurunu Yapılamayan Kamu Gücü İşlemleri 
187
a. Yasama İşlemleri 
188
aa. Kanun 
189
ab. Parlamento Kararı 
193
ac. Diğer Yasama İşlemleri 
195
ad. Yasama Organının İdari Nitelikteki İşlemleri 
197
b. Düzenleyici İdari İşlemler 
200
c. Anayasa Mahkemesi Kararları 
202
d. Anayasanın Yargı Denetimi Dışında Bıraktığı İşlemler 
207
C. Başvurucunun, İhlale Yol Açtığı İleri Sürülen İşlem, Eylem ya da İhmal Nedeniyle Güncel ve Kişisel Bir Hakkının Doğrudan Etkilenmesi 
221
1. Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Hakkına Sahip Olanlar 
221
a. Gerçek Kişiler 
223
b. Tüzel Kişiler 
225
ba. Özel Hukuk Tüzel Kişileri 
226
bb. Kamu Hukuku Tüzel Kişileri 
228
c. Tüzel Kişiliği Olmayan Kişi Grupları 
232
2. Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Hakkına Sahip Olanların Taraf ve Dava Ehliyeti 
232
a. Taraf Ehliyeti 
233
b. Dava Ehliyeti 
235
3. Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru’da Başvurucunun Hukuki Yararının Bulunması 
239
a. Güncellik 
241
b. Kişisellik 
243
c. Doğrudanlık 
245
D. Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvurudan Önce Olağan Kanun Yollarının Tüketilmesi 
245
1. Tüketilmesi Gereken Olağan Kanun Yolları 
246
2. Olağan Kanun Yollarının Tüketilmesine Gerek Olmayan Haller 
254
III. ANAYASA MAHKEMESİ’NE BİREYSEL BAŞVURUDA GENEL USUL KURALLARI 
260
A. Bireysel Başvuruları İncelenmekle Görevli ve Yetkili Mahkeme: Anayasa Mahkemesi 
260
1. Anayasa Mahkemesi’nin Oluşumu ve Yapısı 
261
2. Anayasa Mahkemesi’nin Görevleri 
263
3. Anayasa Mahkemesi’nin Çalışma Usul ve Esasları 
264
4. Anayasa Mahkemesi’nin Bireysel Başvuruları İnceleme Yetkisi 
265
a. Konu Yönünden Yetki 
265
b. Zaman Yönünden Yetki 
266
c. Yer Yönünden Yetki 
269
d. Kişi Yönünden Yetki 
270
B. Başvurunun Yapılabileceği Yerler 
272
C. Başvuru Harcı ve Adli Yardım 
273
D. Başvuru Dilekçesi: Şekli ve İçeriği 
278
E. Temsil 
283
F. Başvuru Süresi ve Eski Hale Getirme 
284
G. Başvuru Evrakında Eksikliğin Bulunması Durumunda Eksikliğin Giderilmesi Usulü 
289
Dördüncü Bölüm
ANAYASA MAHKEMESİ’NE
BİREYSEL BAŞVURULARIN İNCELENMESİ VE KARARLAR
I. BİREYSEL BAŞVURULARIN İNCELENMESİ 
291
A. Bireysel Başvuru İncelemesi’nin Niteliği 
291
B. Ön İnceleme 
294
1. Ön İncelemeyi Yapacak Olan Merci 
294
2. Ön İncelemenin Konusu 
295
3. Ön İnceleme Sonucunda Verilebilecek Kararlar 
296
4. Bireysel Başvuruların Bölümlere ve Komisyonlara Tevzii, Başvuruların İnceleme Sırası, Yazışmalar ile Bilgi, Belge İsteme ve Tebliğ 
297
C. Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuruların Kabul Edilebilirlik Açısından İncelenmesi 
298
1. Kabul Edilebilirlik İncelemesini Yapacak Olan Merci 
299
a. Komisyonların Oluşumu 
299
b. Komisyonların Görevi ve Çalışma Usulü 
300
c. Komisyonlar Raportörlüğü 
301
2. Kabul Edilebilirlik Koşulları 
303
a. Başvurunun 6216 Sayılı Kanun’un 45 ila 47. Maddelerinde Öngörülen Şartları Taşıması 
305
b. Başvurunun Anayasa’nın Uygulanması ve Yorumlanması Açısından Önem Taşıması 
306
c. Başvurunun Temel Hakların Kapsamının ve Sınırlarının Belirlenmesi Açısından Önem Taşıması 
308
d. Başvurucunun Önemli Bir Zarara Uğraması 
309
e. Başvurunun Açıkça Dayanaktan Yoksun Olmaması 
311
ea. Açık ve Bariz Bir Şekilde Bir Temel Hak ve Özgürlük İhlalinin Yokluğu 
312
eb. Mahkeme’den Kanun Yolu İncelemesi Yapılmasının İstenmesi 
314
ec. Şikâyeti Kanıtlayacak Delillerin Yokluğu 
317
ed. Başvurunun Karmaşık Olması ve Zorlama İddialara Dayanması 
317
3. Kabul Edilebilirlik İncelemesi ve Karar 
318
a. Kabul Edilebilirlik İncelemesi Aşamasında Dosyanın Tekemmül Ettirilmesi 
319
b. Kabul Edilebilirlik İncelemesi Hakkında Karar Taslağının Hazırlanması 
320
c. Komisyon İncelemesi ve Kararı 
321
D. Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuruların Esas Açısından İncelenmesi 
324
1. Esas Bakımından İncelemeyi Yapacak Merci 
324
a. Bölümlerin Oluşumu 
325
b. Bölümlerin Görevleri 
326
c. Bölümlerin Çalışma Usulü 
327
d. Bölümler Raportörlüğü 
328
2. Esas Açısından Yapılacak İncelemede İzlenecek Usul 
329
a. Esas İncelemesi Aşamasında Dosyanın Tekemmül Ettirilmesi 
330
b. Dosya Üzerinden İnceleme veya Duruşma Yapılması 
332
c. Adalet Bakanlığı’na Bildirim 
334
d. Geçici Tedbir Kararı 
337
e. Esas Hakkında Yapılacak İncelemenin Kapsamı 
340
f. Esas Hakkındaki Karar Taslağının Hazırlanması 
345
g. Esas Hakkındaki Kararın Verilmesi 
346
II. BİREYSEL BAŞVURUNUN ESASTAN İNCELENMESİ SONUNDA VERİLEBİLECEK KARARLAR VE KARARLARIN ETKİLERİ 
348
A. Genel Olarak Bireysel Başvuruların İncelenmesi Sürecinde Verilebilecek Kararlar 
348
B. Bireysel Başvuruların Esas İncelemesi Sonunda Verilebilecek Kararlar 
348
1. Bir Temel Hak ve Özgürlüğün İhlal Edilmediği Kararı 
349
2. Bir Temel Hak ve Özgürlüğün İhlal Edildiği Kararı 
349
a. Yeniden Yargılama Yapılmasına Karar Verilmesi 
351
b. Tazminat Ödenmesine Hükmedilmesi 
356
c. Genel Mahkemelerde Dava Açılması Yolunun Gösterilmesi 
362
3. Yerindelik Denetimi Yapılamaması ve İdari İşlem ve Eylem Niteliğinde Karar Verilememesi 
362
4. Düşme Kararı 
365
5. Pilot Karar 
370
6. İçtihat Farklılıklarının Giderilmesi 
373
7. Başvuru Hakkının Kötüye Kullanılması 
375
8. Kararların İmzalanması, Tebliği, Yayınlanması, Tavzihi ve Maddi Hataların Düzeltilmesi 
378
9. Bireysel Başvuru Sonunda Verilen Kararların Niteliği ve Uygulanması 
380
III. ANAYASA MAHKEMESİ’NE BİREYSEL BAŞVURUNUN ÇEŞİTLİ AÇILARDAN ETKİLERİ 
384
A. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne Bireysel Başvurulara Etkisi 
385
B. Anayasa Mahkemesi’nin İş Yüküne Etkisi 
392
C. İnsan Haklarının Korunmasına ve Ortak Bir İnsan Hakları Anlayışının Yerleşmesine Etkisi 
395
D. Anayasa’nın Üstünlüğü, Hukuk Devleti ve Yargının Güvenirliğine Etkisi 
395
Sonuç 
397
Kaynakça 
405
Kavramlar Dizini 
427