1. Genel Olarak Yapay Zekâ Hukuku 
 
31
2. Avrupa Yapay Zekâ Hukuku 
 
36
3. Yumuşak ve Sert Yapay Zekâ Hukuku Ayrımı 
 
37
4. Yapay Zekâ Okur Yazarlığı ve Dijital Okur Yazarlık 
 
38
A. AB Yapay Zekâ Yasası: Yapay Zekâ Okur Yazarlığı 
 
38
B. AK Yapay Zekâ Çerçeve Sözleşmesi: Dijital Okuryazarlık ve Dijital
 
AVRUPA BİRLİĞİ YAPAY ZEKÂ HUKUKUNUN GELİŞİMİ VE TEMELLERİ
 
1.1. AB HUKUKU DÜZENLEMELERİNE GENEL BAKIŞ 
 
43
1.2. YAPAY ZEKÂ YASASINA GİDEN YOLDA HUKUKİ GİRİŞİM VE
 
1.2.1. AB Komisyonunun Girişimleri 
 
46
1.2.1.1. 2019 Tarihli AB Komisyonu Uzman Grubu Önerileri 
 
46
1.2.1.2. Güvenilir Bir Yapay Zekâ İçin Etik İlkeler Rehberi
 
1.2.1.3. AB Komisyonu Beyaz Kitap Raporu (2020) 
 
49
1.2.1.4. Komisyonun Diğer Girişimleri 
 
50
1.2.2. AB Parlamentosu’nun Hukuki Yükümlülüklere İlişkin Karar
 
1.2.3. AB Yapay Zekâ Sorumluluk Direktifi 
 
54
1.2.4. Ürün Sorumluluk Direktifi 
 
55
1.3. İLGİLİ DÜZENLEMELER 
 
58
1.3.1. AB Temel Haklar Şartı 
 
58
1.3.2. Genel Veri Koruma Yasası 
 
59
1.3.2.1. GDRP’nin Ulusal Uygulanmasına Örnekler 
 
65
1.3.2.1.1. SyRI davası kararı 
 
65
1.3.2.1.2. Uber Veri İhlali Davası 
 
66
1.3.2. 1.3. Uber ve Ola Cabs Sürücüleri Davası 
 
67
1.3.3. Avrupa Veri Yönetimi Yasası 
 
68
1.3.3. 2016 Tarihli Kolluk Direktifi 
 
70
1.3.4. Dijital Hizmetler ve Dijital Pazar Yasaları 
 
71
1.3.4.2. Kurumsal Yapı: Avrupa Algoritmik Şeffaflık Merkezi
 
1.3.5. AB Ürün Güvenliği Mevzuatı 
 
74
1.3.6. Siber Güvenlik Mevzuatı 
 
75
1.4. AB YAPAY ZEKÂ YASASINA GENEL BAKIŞ 
 
77
1.4.3. Yapay Zekâ Yasasının Temel Öğeleri 
 
80
1.4.4. Önemi ve Etkisi 
 
81
1.4.5. Değişiklik Yaptığı Mevzuat 
 
83
1.4.6. Yasanın Kapsamı 
 
83
1.4.7. Yapay Zekâ Yasasına Yönelik Eleştiriler 
 
85
1.4.8. Yapay Zekâ Yasasının Diğer AB Mevzuatı ile İlişkisi 
 
89
1.5.1. Ligue des droits humains Davası 
 
90
1.5.2. Google Spain SL, Google Inc. v Agencia Española de Protección
 
de Datos, Mario Costeja González Davası 
 
92
1.5.3. Schrems II Davası 
 
93
1.5.4. Özel Gerçek ve Tüzel Kişilerin Açacağı Davalar 
 
94
YAPAY ZEKÂ YASASININ ANALİZİ
 
2.1. YASANIN KONU VE AMACI 
 
95
2.2. YASANIN KAPSAM VE UYGULAMA ALANI 
 
98
2.3.1. Askeri, Savunma veya Ulusal Güvenlik Amaçları İçin Piyasaya
 
Sürülen, Hizmete Sunulan veya Kullanılan Yapay Zekâ sistemleri 
 
102
2.3.2. AB’de Piyasaya Sürülmeyen veya Hizmete Sunulmayan ve
 
Çıktısı Yalnızca Askeri, Savunma veya Ulusal Güvenlik Amaçları
 
İçin Kullanılan Yapay Zekâ Sistemleri 
 
105
2.3.3. Uluslararası İş Birliği Muafiyeti 
 
106
2.3.4. Yapay Zekâ Sistemleri veya Modellerinin Araştırma, Test veya
 
Geliştirme Faaliyetleri 
 
107
2.3.5. Yalnızca Bilimsel Araştırma ve Geliştirme Amacıyla Özel Olarak
 
Geliştirilen ve Hizmete Sunulan Yapay Zekâ Sistemleri veya
 
Modelleri ve Bunların Çıktısı 
 
108
2.3.6. Gerçek Kişiler Tarafından Sadece Kişisel ve Mesleki Olmayan Bir
 
Faaliyet Kapsamında Kullanılan Yapay Zekâ Sistemleri 
 
111
2.3.7. Serbest ve Açık Kaynaklı Lisanslar Altında Yayımlanan Yapay
 
2.4. YASANIN ETKİLEMEDİĞİ AVRUPA BİRLİĞİ MEVZUATI 
 
114
2.5. YAPAY ZEKÂ SİSTEMİNİN HUKUKİ TANIMI 
 
115
2.5.1. Yapay Zekâ Sistemi 
 
115
2.5.2. Genel Amaçlı Yapay Zekâ Modeli ve Genel Amaçlı Yapay Zekâ
 
2.6. YAPAY ZEKÂ YASASININ UYGULAMA TAKVİMİ 
 
126
2.7. RİSK TEMELLİ DÜZENLEYİCİ YAKLAŞIM 
 
128
2.9. KABUL EDİLEMEZ RİSK 
 
134
2.9.1. Davranışları Çarpıtmak ve Bilinçli Karar Verme Yetisini
 
Zayıflatmak Amacıyla Bilinçaltı, Manipülatif veya Aldatıcı
 
Teknikler Kullanarak Önemli Zararlara Yol Açan Yapay Zekâ
 
2.9.2. Yaş, Engellilik veya Sosyo–Ekonomik Durumla İlgili Zayıflıkları
 
İstismar Ederek, Davranışları Çarpıtarak Önemli Zararlara Yol
 
2.9.3. Sosyal Puanlama Yapay Zekâ Sistemleri 
 
137
2.9.4. Profilleme Amaçlı Yapay Zekâ Sistemleri (Öngörücü Adalet
 
2.9.5. Yüz Tanıma Yapay Zekâ Sistemleri 
 
141
2.9.6. Duygu Tanıma Sistemleri 
 
143
2.9.7. Biyometrik Sınıflandırma Sistemleri 
 
145
2.9.8. Kamuya Açık Alanlarda Kanun Uygulama Amacıyla 'Gerçek
 
Zamanlı' Kullanılan Uzaktan Biyometrik Tanımlama Sistemleri 
 
146
2.10. YÜKSEK RİSKLİ YAPAY ZEKÂ SİSTEMLERİ 
 
151
2.10.2. Yasanın III Nolu Ekinde Sayılan Yapay Zekâ Sistemleri 
 
154
2.10.2.1. Uzaktan Biyometrik Tanıma, Biyometrik
 
Sınıflandırma ve Duygu tanıma sistemleri 
 
154
2.10.2.2. Kritik Altyapı 
 
156
2.10.2.3. Genel ve Mesleki Eğitim 
 
157
2.10.2.4. İstihdam, personel yönetimi ve serbest meslek
 
2.10.2.5. Temel Özel ve Kamu Hizmetleri ve Yardımlarına
 
Erişim ve Bunlardan Yararlanma 
 
160
2.10.2.6. Kanun Uygulama (Kolluk Faaliyeti) 
 
163
2.10.2.7. Göç, iltica ve Sınır Kontrol Yönetimi 
 
165
2.10.2.8. Adalet ve Demokratik Süreçler 
 
167
2.10.3. Muafiyet ve Eklemeler 
 
169
2.11. YÜKSEK RİSKLİ YAPAY ZEKÂ SİSTEMLERİNİN SAĞLAYICILARININ
 
2.11.1.1. Gereksinimlere Uyum (m.8). 
 
172
2.11.1.2. Risk Yönetim Sistemi (m.9) 
 
172
2.11.1.3. Veri Ve Veri Yönetimi (m.10) 
 
174
2.11.1.4. Teknik Belgeleme (m.11) 
 
176
2.11.1.5. Kayıt Tutulması ve Saklanması (m.12 ve 19). 
 
176
2.11.1.6. Şeffaflık ve Kullanıcılara Bilgi Sağlama (m.13) 
 
177
2.11.1.7. İnsan Kontrolü (m.14) 
 
180
2.11.1.8. Doğruluk, Sağlamlık ve Siber Güvenlik (m.15) 
 
184
2.11.2. Bilgilendirme Yükümlülüğü (m.16) 
 
187
2.11.3. Kalite Yönetim Sistemi Kurma 
 
188
2.11.4. Belgeleme (Dokümantasyon) 
 
193
2.11.6. Uygunluk Değerlendirmesi 
 
194
2.11.7. AB Uygunluk Beyanı 
 
195
2.11.9. Kayıt Yükümlülükleri 
 
196
2.11.10. Düzeltici Eylemler 
 
197
2.11.11. Uygunluğun Gösterilmesi 
 
197
2.11.12. Erişilebilirlik Gereklilikleri 
 
198
2.11.13. Yetkili Otoritelerle İşbirliği 
 
204
2.11.14. AB Dışındaki Sağlayıcıların Yetkili Temsilci Atama Yükümlülüğü 
 
205
2.12. YÜKSEK RİSKLİ YAPAY ZEKÂ SİSTEMLERİNİN İTHALATÇILARI İÇİN
 
2.12.1. Piyasaya Sürmeden Önce Uyumluluğun Sağlanması 
 
206
2.12.2. Uyumsuz veya Sahte Sistemlerin Bildirilmesi 
 
207
2.12.3. İthalatçı Bilgilerinin Gösterilmesi 
 
208
2.12.4. Depolama ve Taşıma Koşulları 
 
208
2.12.5. Belgelerin Saklanması 
 
208
2.12.6. Yetkili Makamlara Bilgi Sağlama 
 
208
2.12.7. Yetkili Makamlarla İşbirliği 
 
209
2.13. DAĞITICILARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ 
 
209
2.13.1. Piyasaya Sunmadan Önce Doğrulama 
 
209
2.13.2. Uyumsuzluk Durumunda Yapay Zekâ Sistemlerini Piyasaya
 
2.13.3. Depolama ve Taşıma Koşulları 
 
210
2.13.4. Uyumsuzluk Durumunda Düzeltici Eylemler 
 
210
2.13.5. Yetkili Makamlara Bilgi Sağlama 
 
211
2.13.6. Yetkili Makamlarla İşbirliği 
 
212
2.14. YAPAY ZEKÂ DEĞER ZİNCİRİ BOYUNCA SORUMLULUKLAR 
 
212
2.15. YÜKSEK RİSKLİ YAPAY ZEKÂ SİSTEMLERİNİN KULLANICILARININ
 
2.15.1. Teknik ve Organizasyonel Önlemler 
 
215
2.15.2. İnsan Denetimi 
 
215
2.15.3. Diğer Yükümlülükler 
 
215
2.15.4. Girdi Verilerinin Kontrolü 
 
216
2.15.5. İzleme ve Ciddi Olayları Bildirim 
 
216
2.15.6. Otomatik Kayıtların Saklanması 
 
217
2.15.7. Çalışan Bilgilendirme 
 
218
2.15.8. Kamu Otoriteleri ve AB Kurumları 
 
218
2.15.9. Veri Koruma Etki Değerlendirmesi 
 
218
2.15.11. Gerçek Kişilerin Bilgilendirilmesi 
 
221
2.15.12. Yetkili Makamlarla İşbirliği 
 
222
2.16. YÜKSEK RİSKLİ YAPAY ZEKÂ SİSTEMLERİNİN DAĞITICILARI İÇİN TEMEL
 
HAKLAR ETKİ DEĞERLENDİRMESİ 
 
222
2.17. YÜKSEK RİSKLİ YAPAY ZEKÂ SİSTEMLERİ İÇİN BİLDİRİMDE BULUNAN
 
YETKİLİLER VE BİLDİRİLEN KURULUŞLAR 
 
226
2.18. STANDARTLAR, UYGUNLUK DENETİMİ SERTİFİKALAR VE KAYIT 
 
229
2.18.1. Uyumlaştırılmış Standartlar ve Standardizasyon Ürünleri 
 
229
2.18.2. Ortak Şartnameler 
 
229
2.18.3. Belirli Gerekliliklerle Uyumun Varsayılması 
 
230
2.18.4. Uygunluk Değerlendirmesi 
 
230
2.18.6. Bildirilen Kuruluşların Bilgilendirme Yükümlülükleri 
 
231
2.18.7. Uygunluk Değerlendirme Prosedüründen Sapma 
 
231
2.18.8. AB Uygunluk Beyanı 
 
231
2.18.10. Pazarlama Sonrası İzleme Sistemleri 
 
232
2.18.11. Kayıt ve İzlenebilirlik 
 
233
2.19. SINIRLI RİSKLİ YAPAY ZEKÂ SİSTEMLERİNİN SAĞLAYICILARI VE
 
DAĞITICILARI İÇİN ŞEFFAFLIK YÜKÜMLÜLÜKLERİ 
 
236
2.20. SİSTEMİK RİSK TAŞIYAN YAPAY ZEKÂ MODELLERİ 
 
238
2.20.1. Genel Amaçlı Yapay Zekâ Modeli 
 
238
2.20.2. Sistemik Risk Taşıyan Genel Amaçlı Yapay Zekâ Modeli 
 
239
2.21. DÜŞÜK RİSKLİ SİSTEMLER 
 
244
2.22. YAPTIRIMLAR VE CEZALAR 
 
245
2.22.1. İhlaller ve Uygulanacak Cezalar 
 
245
2.22.2. AB Kurumlarına Yönelik Para Cezaları ve Düzenleyici Yaptırımlar 
 
247
2.22.3. Uyum Sağlamayan Sistemler İçin Düzeltici Tedbirler 
 
247
2.23. YÖNETİŞİM MEKANİZMALARI 
 
248
2.23.1. Ulusal Düzeyde 
 
248
2.23.2. Avrupa Yapay Zekâ Ofisi 
 
250
2.22.3. Avrupa Yapay Zekâ Kurulu 
 
252
2.23.4. Danışma Forumu 
 
253
2.23.5. Bağımsız Uzmanlar Bilimsel Paneli 
 
254
2.23.6. Üye Devletlerin Görev ve Sorumlulukları 
 
255
2.24. İNOVASYONU DESTEKLEYİCİ ÖNLEMLER: KUM HAVUZLARI VE KÜÇÜK
 
İŞLETMELERİN (KOBİLERİN) DESTEKLENMESİ 
 
255
2.24.2. Düzenleyici Kum Havuzları 
 
257
2.24.3. Küçük İşletmelere Destek 
 
257
2.24.4. Küçük İşletmeler için Basitleştirilmiş Yönetim Sistemleri 
 
258
2.24.5. Yüksek Riskli Yapay Zekâ Sistemlerinin Gerçek Dünya
 
Koşullarında Test Edilmesi 
 
258
2.24.6. Kişisel Verilerin Kullanımı 
 
258
AVRUPA KONSEYİ YAPAY ZEKÂ HUKUKUNUN TEMELLERİ VE GELİŞİMİ
 
3.1. AVRUPA KONSEYİ VE YAPAY ZEK 
 
261
3.1.2. Bakanlar Komitesinin Belgeleri 
 
262
3.1.3. Parlamenterler Meclisinin Belgeleri 
 
264
3.1.4. İnsan Hakları Komiserinin Belgeleri 
 
265
3.1.5. Yapay Zekâ Üzerine Komiteler 
 
266
3.1.5.1. Yapay Zekâ Ad Hoc Komite (CAHAI) 
 
266
3.1.5.2. Yapay Zekâ Komitesi (CAI) 
 
267
3.1.6. CEPEJ ve Yargı Sistemleri ve Çevrelerinde Yapay Zekânın
 
Kullanımı İçin Bir Avrupa Etik Şartı 
 
267
3.1.6.1. Avrupa Yargının Etkinliği Komisyonu (CEPEJ) 
 
267
3.1.6.2. Yargı Sistemleri ve Çevrelerinde Yapay Zekânın
 
Kullanımı İçin Bir Avrupa Etik Şartı 
 
269
3.2. AVRUPA KONSEYİ YAPAY ZEKÂ, İNSAN HAKLARI, DEMOKRASİ VE
 
HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ 
 
272
3.2.2. Sözleşmenin Hazırlık Süreci ve Kabulü 
 
275
3.2.3. Sözleşmenin Uygulama Alanı ve İlkeleri 
 
277
3.2.4. Sözleşmenin Uygulanması ve İzlenmesi 
 
278
3.2.5. Dikkate Alınan Belgeler 
 
278
3.2.6. Sözleşmeye Yönelik Eleştiriler 
 
279
İNSAN HAKLARI, DEMOKRASİ VE HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ BAĞLAMINDA YAPAY ZEKÂ HAKKINDA AVRUPA KONSEYİ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİNİN ANALİZİ
 
4.1. SÖZLEŞMENİN AMAÇ VE HEDEFLERİ 
 
284
4.2. YAPAY ZEKÂ SİSTEMİ TANIMI 
 
290
4.3. SÖZLEŞMENİN UYGULAMA ALANI 
 
291
4.3.1. Kamu Makamları veya Onların Adına Hareket Eden Özel
 
Aktörlerin Yapay Zekâ Sistemlerinin Yaşam Döngüsü
 
Çerçevesinde Faaliyeti 
 
292
Faaliyetlerinden Kaynaklanan Riskler ve Etkileri ile Özel
 
Aktörlerin Diğer Faaliyetleri 
 
292
4.4.1. Ulusal Güvenlik Çıkarlarının Korunmasıyla İlgili Yapay Zekâ
 
Sistemlerinin Yaşam döngüsü Çerçevesinde Yürütülen
 
4.4.2. Yapay Zekâ Sistemlerine İlişkin Araştırma ve Geliştirme
 
Faaliyetleri, Testler, Benzeri Faaliyetler 
 
294
4.4.3. Ulusal Savunma ile İlgili Konular 
 
294
4.5. TARAF DEVLETLERİN GENEL YÜKÜMLÜLÜKLERİ 
 
295
4.5.1. İnsan Haklarının Korunması 
 
295
4.5.2. Demokratik Süreçlerin Dürüstlüğü ve Hukukun Üstünlüğüne
 
4.5.3. Yapay Zekâ Sistemlerinin Yaşam Döngüsü Çerçevesinde
 
Yürütülen Faaliyetlere İlişkin İlkeler 
 
302
4.5.3.1. İnsan Onuru ve Bireysel Özerklik 
 
303
4.5.3.2. Şeffaflık ve Denetim 
 
304
4.5.3.2.1. Şeffaflık İlkesi 
 
305
4.5.3.2.2. Denetim İlkesi 
 
307
4.5.3.3. Hesap Verebilirlik ve Sorumluluk 
 
307
4.5.3.4. Eşitlik ve Ayrımcılık Yasağı 
 
309
4.5.3.5. Mahremiyet ve Kişisel Verilerin Korunması 
 
313
4.5.3.6. Güvenilirlik 
 
316
4.5.3.7. Güvenli İnovasyon (Yenilikçilik) 
 
318
4.5.5. Usuli Garantiler 
 
324
4.5.5.1. İnsan Kontrolü 
 
324
4.5.5.2. Bir İnsanla Etkileşimde Bulunmadığına İlişkin
 
4.5.6. Risk ve Etki Yönetim Çerçevesi 
 
326
4.5.6.1. Risk Temelli Yaklaşım 
 
326
4.5.6.2. İnsan Hakları Etki Analizi 
 
329
4.5.6.3. Kabul Edilemez Risk Taşıyan YZ sistemleri 
 
330
4.5.7. Sözleşmenin Uygulanmasında Ayrımcılık Yapılmaması 
 
331
4.5.8. Engelli Kişilerin ve Çocukların Hakları 
 
333
4.5.9. Kamu İstişaresi 
 
334
4.5.10. Tanınan İnsan Haklarının Korunması 
 
334
4.5.11. Daha Geniş Koruma 
 
335
4.5.12. İzleme Mekanizması: Taraflar Konferansı 
 
335
4.5.13. Uluslararası İşbirliği 
 
338
4.5.14. Etkili Denetim Mekanizmaları 
 
339
4.5.15. Sözleşme ve AB Hukuku 
 
340
EK 1 : AVRUPA BİRLİĞİ YAPAY ZEKÂ YASASI (İçeriği) 
 
347
EK 2: AVRUPA KONSEYİ YAPAY ZEKÂ VE İNSAN HAKLARI, DEMOKRASİ VE
 
HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ (Tam Metin) 
 
352
EK: 3 YAPAY ZEKÂ HAKKINDA OECD KONSEY TAVSİYESİ 
 
363
YAZARIN YAYINLANMIŞ KİTAPLARI 
 
373