Türk Anayasa Hukukunda Silahlı Kuvvet Kullanma ve Savaş İlan Etme Yetkisi – Anayasa Hukuku Monografileri – Dr. Cem Ümit Beyoğlu  - Kitap
Türk Anayasa Hukukunda

Silahlı Kuvvet Kullanma ve Savaş İlan Etme Yetkisi

– Anayasa Hukuku Monografileri –

1. Baskı, 
Mayıs 2022
Kitabın Detayları
Dili:
Türkçe
Ebat:
16x24
Sayfa:
556
Barkod:
9789750277597
Kapak Türü:
Karton Kapaklı
Fiyatı:
665,00
Stoktan hemen gönderilir.
Kitabın Açıklaması
Türk Anayasa hukuku açısından devletin savaş ilanı ve silahlı kuvvet kullanma yetkisi, egemenliğin bir sembolü olması dolayısıyla oldukça önemli bir husustur. Zira tarihten günümüze kadar oluşan ülke sınırlarının büyük bir kısmı, savaşlar neticesinde şekillenmiştir. Buna karşın günümüzde silahlı kuvvet kullanarak toprak elde etmek, uluslararası hukukun temel kuralı olan kuvvet kullanma yasağı kapsamında meşru kabul edilmemektedir. Dolayısıyla gerek savaş gerekse savaşa varmayan kuvvet kullanma yolları olarak da adlandırılan çeşitli şekilde silahlı kuvvet kullanma fiilleri yasaklanmıştır. Buna karşın silahlı kuvvet kullanmanın son çare olarak kabul edilebildiği bazı sorunlar açısından istisnai durumların olması doğaldır.
Çalışma kapsamında ayrıntılı şekilde açıklandığı üzere, savaş ilanı ile silahlı kuvvet kullanma hususları ayrı durumlardır. Nitekim tarihte meydana gelen silahlı çatışmalardan da anlaşılabileceği üzere, savaş haline varmayan silahlı kuvvet kullanma yollarının söz konusu olduğu aşikârdır. 1982 Anayasası'nın konuya ilişkin hükümleri ışığında, silahlı kuvvet kullanma kavramının hem Türk Silahlı Kuvvetleri'nin yabancı ülkelere gönderilmesi hem de yabancı devlet silahlı kuvvetlerinin Türkiye'de bulunması durumlarını kapsadığını belirtmek gerekir. Savaşın egemenin bir hakkı olduğu dönemler geride kalmış ve günümüzde artık kuvvet kullanma yasağı, temel bir kural olarak kabul edilmiştir. Bu temel kural karşısında, özellikle devletlerin haksız bir saldırıya maruz kalmaları veya uluslararası barış ve güvenlik açısından önemli bir sorunun ortaya çıkması halinde silahlı kuvvet kullanma, son çare olarak gündeme gelebilmektedir.
Kitabın Konu Başlıkları
.
Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Yabancı Ülkelere Gönderilmesi
.
Yabancı Silahlı Kuvvetlerin Türkiye'de Bulunması
.
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin İzin Verme Yetkisi
.
Cumhurbaşkanı'nın Silahlı Kuvvet Kullanmaya Karar Verme Yetkisi
.
Silahlı Kuvvet Kullanma ve Savaş İlanı Yetkisinin Denetimi
Kitabın İçindekileri
Önsöz 
7
Kısaltmalar Listesi 
15
Giriş 
21
Birinci Bölüm
SİLAHLI KUVVET KULLANMA VE SAVAŞ İLANI İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR, SİLAHLI KUVVET KULLANMA VE SAVAŞ İLANI YETKİSİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ, KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTAKİ YERİ VE MİLLETLERARASI HUKUKUN MEŞRU SAYDIĞI HALLER
I. SİLAHLI KUVVET KULLANMA VE SAVAŞ İLANI İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR 
29
A. Savaş 
30
1. Savaş Kavramının Hukuki Niteliği 
31
2. Kavramsal Açıdan Savaş 
31
3. Savaş İlanı 
34
4. Tarafsızlık Hukuku 
37
B. Savaşa Varmayan Silahlı Kuvvet Kullanma Yolları 
38
1. Silahlı Saldırı 
39
2. Müdahale 
40
a. Askeri Müdahale 
43
aa. Askeri Müdahalenin Meşruiyeti Sorunu 
43
aaa. Yurtdışındaki Vatandaşları Kurtarmak İçin Yapılan Askeri Müdahale 
44
bbb. İç Çatışmalara Askeri Müdahale 
44
ccc. Müdahale Edilen Devletin Rızasıyla Askeri Müdahale 
47
ddd. Müşterek Meşru Müdafaa Hakkı Doğrultusunda Askeri Müdahale 
47
bb. Doğrudan Askeri Müdahale 
48
cc. Dolaylı Askeri Müdahale 
50
b. Askeri Nitelikte Olmayan Müdahale 
52
3. Zararla Karşılık 
53
4. Abluka 
58
5. Ambargo 
60
6. Self–Help ve Self–Preservation 
61
7. İnsancıl Müdahale 
62
C. Kuvvet Kullanma Tehdidi 
67
D. Angajman Kuralları 
70
E. Milli Güvenlik ve Milli Savunma 
73
II. TÜRK HUKUK TARİHİNDE SİLAHLI KUVVET KULLANMA VE SAVAŞ İLANI YETKİSİNİN ANAYASAL GELİŞİMİ 
77
A. Eski Türk Devletleri 
78
B. İslam Hukuku 
79
C. Osmanlı Devleti 
81
D. Türkiye Cumhuriyeti 
85
1. 1921 Anayasası 
86
2. 1924 Anayasası 
89
3. 1961 Anayasası 
90
4. 1982 Anayasası 
93
a. 2017 Yılında Gerçekleştirilen Anayasa Değişikliği Öncesi Dönem 
93
b. Yürürlükteki Anayasal Düzen 
94
III. KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA SİLAHLI KUVVET KULLANMA VE SAVAŞ İLANI YETKİSİ 
96
A. Amerika Birleşik Devletleri 
102
B. Fransa 
107
C. Almanya 
109
IV. MİLLETLERARASI HUKUKUN MEŞRU SAYDIĞI HALLER 
112
A. Uluslararası Meşruiyet ve Yasallık 
116
B. Uluslararası Meşruiyet ile Birleşmiş Milletler Antlaşması İlişkisi 
120
C. Devletin Meşru Müdafaa Hakkı (Birleşmiş Milletler Antlaşması 51. Madde) 
124
D. Birleşmiş Milletler Kararı 
128
1. Silahlı Kuvvet Kullanma İçeren Tedbirler 
128
2. Barış Harekatları 
131
İkinci Bölüm
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİNİN SİLAHLI KUVVET KULLANMAYA İZİN VERME VE SAVAŞ İLAN ETME YETKİSİ
I. TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ’NİN SİLAHLI KUVVET KULLANMAYA İZİN VERME VE SAVAŞ İLAN ETME YETKİSİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ 
135
II. TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ’NİN SAVAŞ HALİ İLAN ETME YETKİSİ 
140
A. Savaş Hali İlanının Düzenlenmesi Sorunu 
140
B. Savaş İlanı ile Savaş Hali İlanı Kavramlarının Karşılaştırılması 
141
C. Savaş Hali İlanı Yetkisinin Münhasıran Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne Ait Olması 
144
D. Savaş Hali ile Olağanüstü Hal İlişkisi 
147
E. Savaş Sebebiyle Seçimlerin Geriye Bırakılması 
148
III. TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ’NİN SİLAHLI KUVVET KULLANMAYA İZİN VERME YETKİSİ 
149
A. İzin Verme Yetkisinin Kapsamı 
150
1. Silahlı Kuvvetlerin Yabancı Ülkelere Gönderilmesi 
160
2. Yabancı Silahlı Kuvvetlerin Türkiye’de Bulunması 
164
B. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin İzin Verme Yetkisinin Denetimi Sorunu 
165
1. Yargısal Denetim 
166
2. Siyasi Denetim 
170
IV. SİLAHLI KUVVET KULLANMA VE SAVAŞ YETKİSİNİN TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ TARAFINDAN DENETLENMESİ 
175
A. Birleşmiş Milletler Antlaşmasına Uygunluk Denetimi 
178
1. Devletin Meşru Müdafaa Hakkına Uygunluk 
178
a. Uluslararası Teamül Hukukunda Meşru Müdafaa Hakkı 
179
aa. Gereklilik 
181
bb. Aciliyet 
183
cc. Orantılılık 
185
aaa. İlk Saldırı ile Karşı–Saldırı Arasındaki Orantı 
186
bbb. Terörle Mücadelede Orantılılık 
189
ccc. İnsancıl Hukuk Kapsamında Orantılılık 
191
b. Birleşmiş Milletler Antlaşmasında Meşru Müdafaa Hakkı 
193
aa. Bireysel Meşru Müdafaa Hakkının Şartları 
194
aaa. Silahlı Saldırı 
195
bbb. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne Bilgi Vermek 
202
ccc. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin Kararı Doğrultusunda Davranmak 
204
bb. Müşterek Meşru Müdafaa Hakkının Şartları 
209
c. Türkiye Büyük Millet Meclisi Kararlarında Meşru Müdafaa Hakkı 
212
2. Birleşmiş Milletler Kararlarına Uygunluk 
213
B. Uluslararası İnsancıl Hukuka Uygunluk Denetimi 
222
1. Uluslararası İnsancıl Hukuk Düzenlemeleri 
227
a. Lahey Sözleşmeleri 
228
b. Cenevre Sözleşmeleri 
233
2. Uluslararası İnsancıl Teamül Hukuku 
243
a. Gereksiz Acı ve Izdıraba Sebep Olmama İlkesi 
251
b. Askeri Gereklilik İlkesi 
256
c. Sivil–Askeri Hedefler Arasında Ayrım Gözetme İlkesi 
259
Üçüncü Bölüm
YÜRÜTME ORGANININ SİLAHLI KUVVET KULLANMA VE
SAVAŞ İLANI YETKİSİ
I. TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ’NİN VERDİĞİ İZİN DOĞRULTUSUNDA SİLAHLI KUVVET KULLANMA VE SAVAŞ İLANI YETKİSİ 
271
A. Yürütme Organının Silahlı Kuvvet Kullanma Yetkisi 
272
B. Savaş Hali İlanı Durumunda Yürütme Organının Yetkileri 
274
1. Savaş İlanı ile Savaşın Yürütülmesine Yönelik Silahlı Faaliyetler 
274
2. Olağanüstü Hal İlan Etme Yetkisi 
278
a. Savaş Hali veya Savaşı Gerektirecek Bir Durumun Başgöstermesi 
281
b. Seferberlik Hali 
287
II. SİLAHLI KUVVET KULLANMA VE SAVAŞ İLANI YETKİSİNİN KULLANILMASI SÜRECİNDE YER ALAN YETKİLİ ORGANLAR 
288
A. Cumhurbaşkanı 
290
B. Milli Güvenlik Kurulu 
294
1. Organik ve İşlevsel Açıdan Milli Güvenlik Kurulu 
295
2. Milli Güvenlik Kurulu Nezdinde Somutlaşan Sivil–Asker Etkileşiminin Askeri Makamların Sivil Demokratik Denetimi İlkesi Açısından Değerlendirilmesi 
297
C. Yüksek Askeri Şura 
304
D. Bakanlıklar 
306
E. Başkomutanlık 
310
F. Türk Silahlı Kuvvetleri 
312
1. Genelkurmay Başkanı 
314
2. Kuvvet Komutanlıkları 
319
G. Milli İstihbarat Teşkilatı 
321
III. MİLLETLERARASI HUKUKUN GEREKTİRDİĞİ HALLERDE SİLAHLI KUVVET KULLANMA VE SAVAŞ İLANI YETKİSİ 
322
A. Milletlerarası Andlaşmaların Gerektirdiği Haller 
323
1. Türkiye’nin Taraf Olduğu Milletlerarası Andlaşmalar Kavramı 
323
2. Milletlerarası Andlaşmaların Gerektirdiği Haller Kavramı 
325
3. Milletlerarası Andlaşmaların Gerektirdiği Haller ile Kuzey Atlantik Antlaşması İlişkisi 
326
a. Kuzey Atlantik Antlaşması ile İlgili Genel Hususlar 
327
b. Birleşmiş Milletler Antlaşması ile Kuzey Atlantik Antlaşması İlişkisi 
329
c. Türk Hukukunda Kuzey Atlantik Antlaşması ile İlgili Hususlar ve Yetki Meselesi 
331
d. Kuvvetler Statüsü Antlaşmaları 
333
e. Türkiye Büyük Millet Meclisi Kararlarında Kuzey Atlantik Antlaşması 
335
f. Yürütme Organı Uygulamasında Kuzey Atlantik Antlaşması 
336
B. Milletlerarası Nezaket Kurallarının Gerektirdiği Haller 
337
IV. TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ TATİLDE VEYA ARA VERMEDE İKEN CUMHURBAŞKANININ KUVVET KULLANMAYA KARAR VERME YETKİSİ 
339
V. YÜRÜTME ORGANININ SİLAHLI KUVVET KULLANMA YETKİSİNİN YARGISAL DENETİMİ SORUNU 
347
A. Hükümet Tasarrufları 
348
1. Kavramsal Açıdan Hükümet Tasarrufları 
348
2. Karşılaştırmalı Hukukta Hükümet Tasarrufları 
353
3. Türk Hukukunda Hükümet Tasarrufları 
357
B. Yürütme Organının Takdir Yetkisi 
363
Dördüncü Bölüm
TÜRKİYE CUMHURİYETİ TARİHİNDE SİLAHLI KUVVET KULLANMA VE SAVAŞ İLANI YETKİSİNE İLİŞKİN SOMUT ÖRNEKLER
I. SAVAŞ İLANI ÖRNEĞİ: ALMANYA VE JAPONYA’YA KARŞI SAVAŞ İLANI 
366
II. YABANCI SİLAHLI KUVVETLERİN TÜRKİYE’DE BULUNMASI ÖRNEĞİ: AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ SİLAHLI KUVVETLERİNİN TÜRKİYE’DE BULUNMASI 
369
III. TÜRK SİLAHLI KUVVETLERİNİN YABANCI ÜLKELERE GÖNDERİLMESİ 
371
A. Uluslararası Barış ve Güvenliğin Korunması Amacıyla Gerçekleştirilen Askeri Harekatlar 
371
1. Kore Savaşı’na Askeri Birlik Gönderme Kararı 
371
2. Körfez Krizleri Sebebiyle Gerçekleştirilen Irak Müdahaleleri 
376
a. I. Körfez Krizi 
377
b. II. Körfez Krizi 
385
3. Bosna–Hersek Müdahalesi 
397
4. Kosova Müdahalesi 
401
5. Arnavutluk’a Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Gönderilmesi 
406
6. Kuzey Makedonya Cumhuriyeti ile Askeri İlişkiler 
407
7. Afganistan Müdahalesi 
408
8. Katar ile Askeri İlişkiler 
411
9. Filistin’e Türk Silahlı Kuvvetlerinin Gönderilmesi 
412
10. Somali Müdahalesi 
412
11. Lübnan Müdahalesi 
415
12. Kongo Demokratik Cumhuriyeti Müdahalesi 
417
13. Mali ve Orta Afrika Cumhuriyeti Müdahaleleri 
417
14. Libya Müdahalesi 
419
B. Müşterek Meşru Müdafaa Hakkı Çerçevesinde Gerçekleştirilen Harekatlar 
422
1. Kıbrıs Barış Harekatları 
422
2. Azerbaycan ile Askeri İlişkiler 
432
C. Terörle Mücadele Amaçlı Sınır Ötesi Harekatlar 
434
1. Terörle Mücadele Kapsamında Uluslararası Terörizm 
434
a. Kavramsal Olarak Uluslararası Terörizm 
435
b. Uluslararası Terörizmle Mücadele Örneği: Amerika Birleşik Devletleri’nin 2001 Afganistan Müdahalesi 
438
c. Uluslararası Terörizmle Mücadele Kapsamında Devletlerin Sorumluluğu 
448
d. “İsteksizlik veya Acziyet” Doktrini 
452
e. Uluslararası Terörizme Karşı Kuvvet Kullanma 
456
f. Sınır Ötesi Harekatların Meşruiyeti 
463
2. Irak’a Düzenlenen Harekatlar 
472
a. 1983–2001 Yılları Arası Dönemde Gerçekleştirilen Sınır Ötesi Harekatlar 
475
b. 2001–2010 Yılları Arası Dönemde Gerçekleştirilen Sınır Ötesi Harekatlar 
482
c. Pençe Harekatları 
488
3. Suriye’ye Düzenlenen Harekatlar 
489
a. 1998 Yılında Kuvvet Kullanma Tehdidi Sorunu 
489
b. Türkiye–Suriye İlişkileri Kapsamında Terörle Mücadele 
492
c. Fırat Kalkanı Harekatı 
495
d. Zeytin Dalı Harekatı 
505
e. Barış Pınarı Harekatı 
508
f. Bahar Kalkanı Harekatı 
510
Sonuç 
511
Kaynakça 
527
Kavram Dizini 
553