Bugünlere gelmemde büyük emeği olan değerli annem, babam ve ablam başta olmak üzere;
Eğitim hayatımda katkısı bulunan tüm öğretmenlerime,
Tez çalışmam boyunca engin bilgi ve desteğini esirgemeyen Prof. Dr. Rıza Ayhan’a,
Çalışmaya yaptıkları değerli katkılardan dolayı Prof. Dr. İhsan Erdoğan ve Prof. Dr. Mehmet Özdamar’a,
Sigorta Hukuku ile tanışmama vesile olan Av. Mehmet Demirayak’a,
Değerli müdürüm Can Tolga Akıncıoğlu’na ve meslek hayatımda iyi bir yol gösterici olan Hakan Sargun’a,
Değerli hocam Av. Alpaslan Özarslan’a,
Meslek hayatımın başından itibaren bilgi ve deneyimlerini benimle paylaşan Av. Erhan Özdemir, Av. Engin Sölömbaz ve Av. Akay Dorukhan Şimşek’e,
Lisansüstü eğitimime başlamama vesile olan fakülte sıra arkadaşım Av. Mehmet Tuğberk Dekak’a,
Çalışmam boyunca desteklerini hissettiğim arkadaşlarım Nagehan Kavafoğlu, Hasan Altıkulaç, Esra Yılmaz ve Gizem Ezgi Tomak’a,
Gece gündüz benimle çalışıp yorulmayan, eserin ikinci mimarı olan sevgili eşim Sümeyra’ya teşekkürü borç bilirim.
Hayatımıza neşe katan Ahmet Berkay’a …
ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI
II. MOTORLU ARAÇ İŞLETENİN SORUMLULUĞU
25
III. ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASININ TARAFLARI
26
1. Başkası Hesabına (Üçüncü Kişi Lehine) Sigorta
31
aa. Yetkili Temsilci Tarafından Yapılan Sigorta Sözleşmeleri
32
bb. Yetkisiz Temsilci Tarafından Yapılan Sigorta Sözleşmeleri
33
3. Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasında Sigorta Ettiren
34
IV. ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASINDA TARAFLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
40
A. Sigorta Ettirenin Borç ve Yükümlülükleri
41
a. Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğü
47
aa. Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğünün Kapsamı
49
bb. Sözleşme Öncesi Beyan Yükümlülüğüne Aykırılık
49
b. Sözleşmenin Devamı Esnasındaki Beyan Yükümlülüğü
51
c. Rizikonun Gerçekleşmesinden Sonraki Beyan Yükümlülüğü
54
3. Sözleşmede Öngörülen Yükümlülükler
56
B. Sigortacının Borç ve Yükümlülükleri
56
1. Rizikoyu Taşıma Yükümlülüğü
57
2. Aydınlatma ve Bilgilendirme Yükümlülüğü
60
3. Poliçe Verme Yükümlülüğü
67
4. Tazminat, Sigorta Bedeli ve Giderleri Ödeme Borcu
69
V. ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASININ UYGULAMA ALANI
72
A. Taşıt Bakımından Uygulama Alanı
73
B. Yer Bakımından Uygulama Alanı
76
C. Kişi Bakımından Uygulama Alanı
78
VI. ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASINA HÂKİM OLAN İLKELER
79
A. Sınırlı Sorumluluk İlkesi
79
B. Garameten Giderim İlkesi
82
C. Gerçek Zararın Giderilmesi İlkesi
83
VII. ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASININ SAĞLADIĞI TEMİNAT TÜRLERİ
84
A. Maddî Zararlar Teminatı
84
B. Sağlık Giderleri Teminatı
91
C. Sürekli Sakatlık Teminatı
92
D. Destekten Yoksun Kalma (Ölüm) Teminatı
95
VIII. ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI KAPSAMI DIŞINDA KALAN TALEPLER
98
A. İşletilme Hâlinde Olmayan Araçların Sebep Olacağı Zararlar
98
B. Hak Sahibinin Kendi Kusuruna Denk Gelen Tazminat Talepleri
99
C. İlgililerin, Sigortalının Sorumluluk Riski Kapsamında Olmayan Tazminat Talepleri
100
Ç. Sigortalının, Eşinin, Sigortalının Usul ve Fürunun, Sigortalıya Evlat Edinme İlişkisiyle Bağlı Olanların, Sigortalının Birlikte Yaşadığı Kardeşlerinin, Mallarına Gelen Zararlar Sebebiyle İleri Sürebilecekleri Talepler
100
D. Destekten Yoksun Kalan Hak Sahibinin, Sigortalının Sorumluluk Riski Kapsamında Olmayan Destek Tazminatı Talepleri ile Destekten Yoksun Kalan Hak Sahibinin, Sigortalının Sorumluluk Riski Kapsamında Olmakla Beraber Destek Şahsının Kusuruna Denk Gelen Destek Tazminatı Talepleri
101
E. Zarar Görenlerin Beraberinde Bulunan Bagaj ve Benzeri Eşya Dışında Sigortalı Araçta veya Bu Araç Vasıtasıyla Çekilen Römorkta/Yarı Römorkta Taşınan Eşyanın Uğrayacağı Zararlardan Dolayı Sigortalıya Karşı İleri Sürülecek Talepler
103
F. Manevi Tazminat Talepleri
104
G. Sigortalının, Karayolları Trafik Kanunu Uyarınca Eylemlerinden Sorumlu Tutulduğu Kişilere Karşı Yöneltebileceği Talepler
104
H. Sigortalının Aracına veya Bu Araç Vasıtasıyla Çekilen Römorklara ve Yarı Römorklara veya Çekilen Araçlara Gelecek Zararlar Nedeniyle İleri Sürülecek Talepler
105
İ. Çalınan veya Gasp Edilen Araçların Sebep Oldukları ve Karayolları Trafik Kanununa Göre Sigortalının Sorumlu Olmadığı Zararlar, Aracın Çalındığını veya Gasp Edildiğini Bilerek Binen Kişilerin Zarara Uğramaları Nedeniyle İleri Sürülecek Talepler ile Çalan ve Gasp Eden Kişilerin Talepleri
105
J. Motorlu Bisikletlerin Kullanılmasından İleri Gelen Zararlar
106
K. 12/4/1991 Tarihli ve 3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nda Belirtilen Terör Eylemlerinde ve Bu Eylemlerden Doğan Sabotajda Kullanılan Araçların Neden Olduğu ve 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanununa Göre Sigortalının Sorumlu Olmadığı Zararlar ile Aracın Terör Eylemlerinde Kullanıldığını veya Kullanılacağını Bilerek Binen Kişilerin Zarara Uğramaları Nedeniyle İleri Sürecekleri Talepler, Aracı Terör ve Buna Bağlı Sabotaj Eylemlerinde Kullanan Kişilerin Talepleri
106
L. Motorlu Araç Kazalarından Dolayı Toprak, Yeraltı Suları, İç Sular, Deniz ve Havanın Kirlenmesi Ya Da Kirlenme Tehlikesi Nedeniyle Temizleme, Toplanan Atıkların Taşınması ve Bertarafı Masrafları ile Biyolojik Çeşitlilik, Canlı Kaynaklar ve Doğal Yaşama Verilen Zararlar Nedeniyle Bozulan Çevrenin Yeniden Oluşturulması ile İlgili Çevresel Zararlardan İleri Gelen Talepler
107
M. Gelir ve Kâr Kaybı, İş Durması ve Kira Mahrumiyeti Gibi Yansıma Ya Da Dolaylı Zararlar Nedeniyle Yöneltilecek Tazminat Talepleri
107
N. İlgili Mevzuatla Genel Hükümlere Tâbi Kılınan Talepler
108
O. Karayolları Trafik Kanunu’nun 104. ve 105. Maddelerinde Düzenlenen Sorumluluklara İlişkin Talepler
108
P. Cezai Kovuşturmadan Doğan Tüm Giderler ile İdari ve Adli Para Cezaları
112
R. Trafik Sigortası Genel Şartları ve Ekleri ile Tanımlanan Teminat İçeriği Dışında Kalan Talepler
112
IX. ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASINDA İŞLETENİN DEĞİŞMESİ
113
X. ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN KURULMASI VE SONA ERMESİ
115
A. Sigorta Sözleşmesinin Kurulması
115
B. Sigorta Sözleşmesinin Sona Ermesi
116
XI. ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASINDA SİGORTACININ SORUMLULUĞUNU KALDIRAN NEDENLER
118
B. Zarar Görenin Ağır Kusuru
120
C. Üçüncü Kişinin Ağır Kusuru
122
I. KİŞİLİK HAKLARI VE VÜCUT BÜTÜNLÜĞÜNÜN KORUNMASI
123
II. BEDENSEL ZARAR KAVRAMI
126
III. BEDENSEL ZARARLARA İLİŞKİN YASAL DÜZENLEMELER
127
IV. BEDENSEL ZARAR TÜRLERİ
129
2. Geçici Bakıcı Gideri
131
3. Sürekli Bakıcı Gideri
134
B. Kazanç Kaybı (Çalışma Gücünün Geçici Olarak Kaybı)
138
1. Geçici İş Göremezlik Kavramı ve Tanımı
139
2. Geçici İş Göremezlik Zararının Hukukî Mahiyetine İlişkin Görüşler
140
3. Geçici İş Göremezlik Süresinin Belirlenmesi
141
4. Geçici İş Göremezlik Zararının Hesaplanması
142
5. Geçici İş Göremezlik Zararının Sorumlusunun Belirlenmesi
146
C. Çalışma Gücünün Azalması veya Yitirilmesi
148
1. Sürekli İş Göremezlik Zararı
148
2. Sürekli İş Göremezlik Zararına İlişkin Görüşler
149
a. Malvarlığı ve Kazanç Kaybı Görüşü
149
b. Güç (Efor) Kaybı Görüşü
149
3. Sürekli İş Göremezlik Oranının Belirlenmesi
150
4. Sürekli İş Göremezlik Oranının Tespitine İlişkin Düzenlemeler
150
a. Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğü
151
b. Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği
152
c. Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkındaki Yönetmelik
154
d. Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik ve Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirmesi
154
5. Sürekli İş Göremezlik Oranını Belirlemeye Yetkili Kurumlar
155
6. Sürekli İş Göremezlik Zararının Hesaplanması
157
d. Kazanç ve Gelir Durumu
169
e. Tazminattan İndirilecek Ödemeler
172
f. İşlemiş (Bilinen) ve İşleyecek (Bilinmeyen) Dönem Zarar Hesabı
176
7. Maluliyet Artışı ve Gelişen Durum
182
D. Ekonomik Geleceğin Sarsılması
188
BEDENSEL ZARARLARA İLİŞKİN TAZMİNAT DAVALARI
I. TAZMİNAT DAVASININ TARAFLARI
191
1. Sigorta Şirketleri
195
3. Türkiye Motorlu Taşıtlar Bürosu (TMTB)
200
II. TAZMİNAT DAVASINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
202
III. TAZMİNAT DAVALARINDA ARABULUCULUK PROSEDÜRÜ
207
IV. TAHKİM YARGILAMASI
210
A. Sigorta Tahkim Komisyonu
211
B. Sigorta Tahkim Komisyonunun Kurumsal Yapısı
213
1. Komisyon Başkanlığı
213
2. Komisyon Sekretaryası (Müdürler ve Raportörler)
215
C. Sigorta Hakeminin Reddi ve Çekinmesi
217
D. Sigorta Tahkim Yargılama Usul ve Esasları
220
E. Sigorta Tahkim Kararlarına Karşı Başvurulabilecek Kanun Yolları
225
F. Tahkim Hükmünün Tashih, Tavzih ve Tamamlanması
232
3. Hükmün Tamamlanması
234
G. Tahkim Yargılamasını Sona Erdiren Taraf İşlemleri
235
H. Sigorta Tahkim Kararlarının İcrası
237
İ. Tahkim Yargılamasında Vekâlet Ücreti
238
J. Tahkim Yargılamasının Fayda ve Sakıncaları
242
V. BEDENSEL ZARARLARA İLİŞKİN DAVA TÜRLERİ
246
A. Belirsiz Alacak Davası
246
VI. BEDENSEL ZARARLARIN TÂBİ OLDUĞU ZAMANAŞIMI
250
VII. BEDENSEL ZARARLARA İLİŞKİN İSPAT YÜKÜ
253
VIII. BEDENSEL ZARARLAR İÇİN ÖNGÖRÜLEN DAVA ŞARTI
278
A. Genel Dava Şartları
278
IX. BEDENSEL ZARARLARDA FAİZ
286
A. Sigortacının Temerrüdü
287
B. Tazminata Uygulanacak Faiz Türünün Tespiti
290
C. Faiz Alacağının Tâbi Olduğu Zamanaşımı
293
X. BEDENSEL ZARARLARDA TAKDİRİ İNDİRİM SEBEPLERİ
294
A. Müterafik Kusur (Ortak Kusur)
296
XI. BEDENSEL ZARARLARA İLİŞKİN İBRANAMELERİN GEÇERLİLİĞİ VEYA YETERSİZLİĞİNİN TESPİTİ VE UZLAŞMA
310
A. Tazminat Miktarına İlişkin İbranamelerin İptali
310
B. Uzlaşmanın Tazminat Davasına Etkisi
312
XII. BEDENSEL ZARARLARA İLİŞKİN VERİLEN HÜKMÜN DEĞİŞTİRİLMESİ VE MUNZAM ZARAR
315
A. Hükmün Değiştirilmesi
315
XIII. SİGORTACININ HALEFİYETİ VE RÜCU HAKKI
320
A. Sigortacının Halefiyeti
321
B. Sigortacının Rücu Hakkı
325
1. Kast ve Ağır Kusurun Varlığı
327
2. Ehliyetsiz Araç Kullanma
329
3. Alkol, Uyuşturucu veya Keyif Verici Maddeler Alarak Araç Kullanma
331
4. Ruhsat Olmadan Yolcu veya Patlayıcı Madde Taşımak, İstiap Haddinin Aşılması
333
5. Sigorta Ettirenin Rizikonun Gerçekleşmesinden Sonra Gerekli Yükümlülükleri Yerine Getirmemesi
335
6. Aracın Çalınması veya Gasp Edilmesinde İşletenin Kusuru
335
7. Olay Yerinin Terk Edilmesi ve Gerçeğe Aykırı Belge Düzenlenmesi
336