Üçüncü Baskı İçin Önsöz
7
İkinci Baskı İçin Önsöz
9
Tablolar ve Şekiller Listesi
25
TEMELLERİ YÖNÜYLE İÇ PAZAR
1. FARKLI BÜTÜNLEŞME AŞAMALARI VE İÇ PAZARIN KONUMU
31
1.1. Tercihli Ticaret Anlaşması
33
1.2. Serbest Ticaret Alanı
33
1.5. Parasal Birlik, Ekonomik Birlik ve Ekonomik ve Parasal Birlik
36
2. İÇ PAZARA ERİŞMEYE YÖNELİK TEKNİKLER: POZİTİF BÜTÜNLEŞME & NEGATİF BÜTÜNLEŞME
38
2.1. Ademimerkezi Model / Negatif Bütünleşme
38
2.1.1. Vatandaşlık / Köken Temelinde Ayrımcılık Yapmama İlkesi
38
2.1.2. Pazara Erişimi Güçleştirmeme İlkesi
39
2.1.3. Karşılıklı Tanıma İlkesi
40
2.2. Merkezi Model / Pozitif Bütünleşme
40
2.3. Ademimerkezi Model / Negatif Bütünleşme ile Merkezi Model / Pozitif Bütünleşme
41
3. İÇ PAZARIN AVRUPA BİRLİĞİ’NDEKİ TARİHSEL GELİŞİMİ
42
3.2. Tarihsel Gelişim Dönemleri
44
3.2.1. 1958–1986 Yılları Arası Dönem: Tamamlanamayan Ortak Pazar
44
3.2.2. 1986–1993 Yılları Arası Dönem: Tamamlanamayan Ortak Pazardan İç Pazarı Tamamlamaya (Malların Serbest Dolaşımı Ağırlıklı İlerleme)
46
3.2.3. 1993–2007 Yılları Arası Dönem: İç Pazarı Tamamlama (Üretim Faktörlerinin Serbest Dolaşımı Ağırlıklı İlerleme) ve Dengeleme
49
3.2.4. 2007 Yılının Sonrasındaki Dönem: İç Pazarı Tamamlamadan İç Pazarı Yönetmeye ve Yeni Dengeye Oturtmaya
51
4. TEMEL SERBESTÎ HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASINA İLİŞKİN ORTAK ÇERÇEVE
55
4.1. …AB Tasarrufunun Yokluğunda…
57
4.2. Serbest Dolaşım Hükmünün “Uygulama Alanı”
58
4.2.1. Kişi Bakımından Kapsam (Kim Yararlanabilir?)
58
4.2.2. Konu Bakımından Kapsam (Hangi Durumlar Altında Yararlanabilir?)
58
4.2.3. Muhataplık (Kime Karşı Kullanabilir?)
59
4.3. Serbest Dolaşım Yönünden “Tahdit”
59
4.3.1. Vatandaşlık (/Köken) Temelinde Doğrudan Ayrımcılık Yasağı
60
4.3.2. Vatandaşlık (/Köken) Temelinde Dolaylı Ayrımcılık Yasağı
60
4.3.3. Serbestînin Kısıtlanması Yasağı
61
4.4. Serbest Dolaşım Yönünden “Haklı Gösterme”
61
4.4.2. Orantılılık İlkesi
63
MALLARIN SERBEST DOLAŞIMI
1. ORTAK PAYDA: MALLARIN SERBEST DOLAŞIMI HÜKÜMLERİNİN UYGULAMA ALANI
65
1.1. Kişi Bakımından Kapsam (Kim Yararlanabilir?)
65
1.2. Konu Bakımından Kapsam (Hangi Durumlar Altında Yararlanabilir?)
66
1.2.1. Ekonomik Etkinlik: Mal Ticareti
66
1.2.2. Sınır Aşırı Unsur
67
1.3. Muhataplık (Kime Karşı Kullanabilir?)
68
2. GÜMRÜK BİRLİĞİ YÖNÜ BASKIN UNSURLAR: MALİ YÜKLER İLE İLGİLİ YASAKLAR
68
2.1. Gümrük Vergisi ve Eş Etkili Vergi Yasağı
69
2.1.2. Gümrük Vergisine Eş Etkili Vergi
69
2.1.3. Tanım Dışı Haller
72
2.1.3.1. Hizmet Bedeli Olma
73
2.1.3.2. Birlik Hukukunun Yükümlülüklerinin Karşılığı Olma
74
2.2. Ayrımcı veya Koruyucu İç Vergi Yasağı
76
2.2.1. Benzer Ürün / Ayrımcılık Yasağı
77
2.2.1.1. “Benzer Ürün” Kavramı
78
2.2.1.2. Benzer Ürün Halinde “Doğrudan Ayrımcılık Yasağı”
79
2.2.1.3. Benzer Ürün Halinde “Dolaylı Ayrımcılık Yasağı”
80
2.2.2. Diğer Ürün / Koruyuculuk Yasağı
83
2.2.2.1. “Diğer Ürün” Kavramı
83
2.2.2.2. Diğer Ürün Halinde “Koruyuculuk Yasağı”
84
3. İÇ PAZAR YÖNÜ BASKIN UNSURLAR: MALİ OLMAYAN YÜKLER İLE İLGİLİ YASAK
87
3.1. İthalat Yönünden Miktar Kısıtlaması ve Eş Etkili Tedbir Yasağı
87
3.1.1. İthalat Yönünden Miktar Kısıtlaması ve Eş Etkili Tedbir Yasağı Hükmünün Uygulama Alanı
90
3.1.2. İthalat Yönünden Miktar Kısıtlaması ve Eş Etkili Tedbir Yasağı Yönünden “Tahdit”
95
3.1.2.1. “Miktar Kısıtlaması”
95
3.1.2.2. “Miktar Kısıtlamasına Eş Etkili Tedbir”
96
3.1.2.2.1. Dassonville Kararından, Cassis de Dijon Kararı Aracılığıyla, Keck Kararına Kadarki Dönem (1974–1993)
96
3.1.2.2.2. Keck Kararından Komisyon v İtalya Kararına Kadarki Dönem (1993–2009)
101
3.1.2.2.3. Komisyon v İtalya Kararından Sonraki Dönem (2009–)
104
3.1.3. İthalat Yönünden Miktar Kısıtlaması ve Eş Etkili Tedbir Yasağı Yönünden “Haklı Gösterme”
106
3.1.3.1. “Haklı Gösterme” ile İlgili Ortak Tespitler
106
3.1.3.2. Kurucu Antlaşmadaki İstisnalar
107
3.1.3.2.1. Genel Ahlak
108
3.1.3.2.2. Kamu Düzeni
109
3.1.3.2.3. Kamu Güvenliği
110
3.1.3.2.4. İnsanların, Hayvanların veya Bitkilerin Sağlığının ve Yaşamının Korunması
110
3.1.3.2.5. Sınai ve Ticari Mülkiyetin Korunması
112
3.1.3.3. Avrupa Birliği Adalet Divanının Kabul Ettiği “Zorunlu Gereksinimler”
113
3.1.3.3.1. Örnek Olarak Tüketicinin Korunması
114
3.1.3.3.2. Örnek Olarak Çevrenin Korunması
115
3.1.3.4. Orantılılık İlkesi
118
3.1.4. İthalat Yönünden Miktar Kısıtlaması ve Eş Etkili Tedbir Yasağı Yönünden Örnek Uyuşmazlıklar
120
3.2. İhracat Yönünden Miktar Kısıtlaması ve Eş Etkili Tedbir Yasağı
123
KİŞİLERİN VE HİZMETLERİN SERBEST DOLAŞIMI
1. ORTAK PAYDA (1): BİRLİK VATANDAŞLIĞI VE BU TEMELDEKİ BİRTAKIM HAKLAR
129
1.1. Birlik Vatandaşlığı
129
2. İŞÇİLERİN SERBEST DOLAŞIMI
134
2.1. İşçilerin Serbest Dolaşımı Hükmünün Uygulama Alanı
135
2.1.2. Kişi Bakımından Kapsam (Kim Yararlanabilir?)
136
2.1.3. Konu Bakımından Kapsam (Hangi Durumlar Altında Yararlanabilir?)
141
2.1.3.1. Ekonomik Etkinlik: İstihdam
141
2.1.3.2. Sınır Aşırı Unsur
142
2.1.4. Muhataplık (Kime Karşı Kullanabilir?)
143
2.2. İşçilerin Serbest Dolaşımı Yönünden “Tahdit”
145
2.2.1. Vatandaşlık Temelinde Doğrudan Ayrımcılık Yasağı
145
2.2.2. Vatandaşlık Temelinde Dolaylı Ayrımcılık Yasağı
146
2.2.3. Serbestînin Kısıtlanması Yasağı
149
2.3. İşçilerin Serbest Dolaşımı Yönünden “Haklı Gösterme”
154
2.4. İşçilerin Serbest Dolaşımı Yönünden Örnek Uyuşmazlıklar
155
3.1. İş Kurma Hakkı Hükmünün Uygulama Alanı
161
3.1.2. Kişi Bakımından Kapsam (Kim Yararlanabilir?)
161
3.1.3. Konu Bakımından Kapsam (Hangi Durumlar Altında Yararlanabilir?)
164
3.1.3.1. Ekonomik Etkinlik: İş Kurma
164
3.1.3.2. Sınır Aşırı Unsur
165
3.1.4. Muhataplık (Kime Karşı Kullanabilir?)
166
3.2. İş Kurma Hakkı Yönünden “Tahdit”
170
3.2.1. Vatandaşlık (/Merkez) Temelinde Doğrudan Ayrımcılık Yasağı
170
3.2.2. Vatandaşlık (/Merkez) Temelinde Dolaylı Ayrımcılık Yasağı
172
3.2.3. Serbestînin Kısıtlanması Yasağı
175
3.3. İş Kurma Hakkı Yönünden “Haklı Gösterme”
182
3.4. İş Kurma Hakkı Yönünden Örnek Uyuşmazlıklar
182
4. HİZMETLERİN SERBEST DOLAŞIMI
192
4.1. Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Hükmünün Uygulama Alanı
193
4.1.2. Kişi Bakımından Kapsam (Kim Yararlanabilir?)
194
4.1.3. Konu Bakımından Kapsam (Hangi Durumlar Altında Yararlanabilir?)
197
4.1.3.1. Ekonomik Etkinlik: Hizmet Ticareti
197
4.1.3.2. Sınır Aşırı Unsur
199
4.1.4. Muhataplık (Kime Karşı Kullanabilir?)
200
4.2. Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Yönünden “Tahdit”
202
4.2.1. Vatandaşlık (/Merkez) Temelinde Doğrudan Ayrımcılık Yasağı
203
4.2.2. Vatandaşlık (/Merkez) Temelinde Dolaylı Ayrımcılık Yasağı
205
4.2.3. Serbestînin Kısıtlanması Yasağı
207
4.3. Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Yönünden “Haklı Gösterme”
213
4.4. Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Yönünden Örnek Uyuşmazlıklar
214
5. ORTAK PAYDA (2): KİŞİLERİN VE HİZMETLERİN SERBEST DOLAŞIMINDA UYGULAMA ALANI DIŞI HALLER VE HAKLI GÖSTERME AŞAMASI
222
5.1. Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Yönünden Uygulama Alanı Dışı Haller: “Kamu Hizmeti” ve “Kamusal Yetki”
222
5.2. Kişilerin ve Hizmetlerin Serbest Dolaşımı Yönünden “Haklı Gösterme”
228
5.2.1. “Haklı Gösterme” ile İlgili Ortak Tespitler
228
5.2.2. Kurucu Antlaşmadaki İstisnalar
230
5.2.2.1. Maddi Yönüyle İstisnalar
230
5.2.2.1.1. Kamu Sağlığı
230
5.2.2.1.2. Kamu Güvenliği
231
5.2.2.1.3. Kamu Düzeni
232
5.2.2.1.4. Ortak Tespit: Sınır Dışı Etme ile ilgili Özel Düzenlemeler
238
5.2.2.2. Usuli Yönüyle İstisnalar
241
5.2.3. Avrupa Birliği Adalet Divanının Kabul Ettiği “Kamu Yararına İlişkin Ağır Basan Sebepler”
242
5.2.3.1. Örnek Olarak Vergi Sisteminin Bütünlüğünün Korunması
244
5.2.3.2. Örnek Olarak Sınai ve Ticari veya Fikri Mülkiyetin Korunması
245
5.2.3.3. Örnek Olarak Bir Üye Devletin Resmi Dillerinden Birinin Kullanımının Teşvik Edilmesi ve Desteklenmesi
246
5.2.4. Orantılılık İlkesi
250
SERMAYENİN SERBEST DOLAŞIMI
1. SERMAYENİN SERBEST DOLAŞIMI HÜKMÜNÜN UYGULAMA ALANI
258
1.1. Kişi Bakımından Kapsam (Kim Yararlanabilir?)
258
1.2. Konu Bakımından Kapsam (Hangi Durumlar Altında Yararlanabilir?)
258
1.2.1. Ekonomik Etkinlik: Sermaye Hareketi
259
1.2.2. Sınır Aşırı Unsur
263
1.3. Muhataplık (Kime Karşı Kullanabilir?)
264
2. SERMAYENİN SERBEST DOLAŞIMI YÖNÜNDEN “TAHDİT”
266
2.1. Vatandaşlık (/Köken) Temelinde Doğrudan Ayrımcılık Yasağı
266
2.2. Vatandaşlık (/Köken) Temelinde Dolaylı Ayrımcılık Yasağı
268
2.3. Serbestînin Kısıtlanması Yasağı
271
3. SERMAYENİN SERBEST DOLAŞIMI YÖNÜNDEN “HAKLI GÖSTERME”
273
3.1. “Haklı Gösterme” ile İlgili Ortak Tespitler
273
3.2. Kurucu Antlaşmadaki İstisnalar
274
3.2.1. Vergi Mükellefleri Arasında Ayrım Yapma İmkânı
275
3.2.2. Ulusal Hukukun İhlalini Önleme İmkânı
276
3.2.3. Sermaye Dolaşımlarının Bildirimi Hakkında Prosedür Oluşturma İmkânı
276
3.2.4. Kamu Düzeni veya Kamu Güvenliği
276
3.3. Avrupa Birliği Adalet Divanının Kabul Ettiği “Kamu Yararına İlişkin Ağır Basan Sebepler”
277
3.4. Orantılılık İlkesi
281
4. SERMAYENİN SERBEST DOLAŞIMI YÖNÜNDEN ÖRNEK UYUŞMAZLIKLAR
283