GENEL ÇİZGİLERİYLE TAHKİM
I. TAHKİMİN GENEL ESASLARI, TARİHSEL GELİŞİMİ, NİTELİĞİ, ÖZELLİKLERİ VE TÜRLERİ
23
A. TAHKİMİN GENEL ESASLARI
23
1. Devletin Yargı Yetkisi
23
3. Tahkim Sözleşmesi Kavramı
33
B. TAHKİMİN TARİHSEL GELİŞİMİ
34
C. TAHKİMİN ÖZELLİKLERİ
42
1. Zorunlu – Gönüllü Tahkim
47
2. Ulusal (İç) – Uluslararası (Dış) Tahkim
49
3. Ad Hoc (Arızi)– Kurumsal Tahkim
49
4. İki Taraflı – Çok Taraflı Tahkim
50
5. Tek Kademeli – İki Kademeli Tahkim
51
A. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ, UNSURLARI, TÜRLERİ VE ETKİSİ
52
1. Tahkim Sözleşmesinin Hukuki Niteliği
52
a. Sözleşme Serbestisi İlkesi
54
b. Maddi Hukuk Sözleşmesi Görüşü
54
c. Usul Hukuku Sözleşmesi Görüşü
55
d. Karma Nitelikli Sözleşme Görüşü
57
e. Sui Generis Sözleşme Görüşü
57
2. Tahkim Sözleşmesinin Unsurları
58
a. Taraflar Arasında Mevcut Bir Hukuki İlişki Olması
58
b. Taraflar Arasında Tahkime Konu Olan ya da Olabilecek Uyuşmazlığın Belirli Olması
59
c. Tahkime Başvurmak Bakımından Karşılıklı İradelerin Varlığı
59
d. Tahkim Sözleşmesinin Yazılı Şekilde Yapılması
60
3. Tahkim Sözleşmesinin Kurulma Şekli
60
4. Tahkim Sözleşmesinin Hukuki Etkileri
61
c. Dava Açılmasını Engellemesi – Tahkim İlk İtirazı
66
B. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN YAPILMASI VE GEÇERLİLİK ŞARTLARI
68
1. Tahkim Sözleşmesi Yapma Ehliyeti
68
2. Tahkime Başvurma İradesi ve Tahkim İradesini Geçersiz Kılan Haller
71
3. Tahkime Elverişlilik
74
a. Sübjektif Tahkime Elverişlilik
76
b. Objektif Tahkime Elverişlilik
76
c. Yargıtay Kararlarında Tahkime Elverişli Olmayan Uyuşmazlıklar
78
4. Tahkime Konu İhtilafın Belirli Olması Şartı
85
5. Tahkim Sözleşmesinin Şekli
86
C. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN SONUÇLARI
89
BİREYSEL İŞ UYUŞMAZLIKLARI VE TAHKİM
I. İŞ SÖZLEŞMELERİ VE İŞ UYUŞMAZLIKLARI
93
A. İŞ SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI VE TARAFLARI
93
B. İŞ UYUŞMAZLIĞI KAVRAMI VE TÜRLERİ
95
1. İş Uyuşmazlığı Kavramı
95
2. İş Uyuşmazlığı Türleri
96
a. Hak Uyuşmazlığı – Çıkar Uyuşmazlığı
96
b. Bireysel İş Uyuşmazlığı – Toplu İş Uyuşmazlığı
97
i. Bireysel İş Uyuşmazlığı
97
ii. Toplu İş Uyuşmazlığı
97
II. BİREYSEL İŞ UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜM YOLLARI
98
1. İhtiyari (Gönüllü) Arabuluculuk
99
2. Zorunlu Arabuluculuk
101
C. UZLAŞTIRMA YOLUYLA
105
2. İhtiyari (Gönüllü) Tahkim
107
III. TAHKİME BAŞVURMA NEDENLERİ
109
A. MAHKEMELERİN YÜKÜNÜ HAFİFLETME
109
B. ADALETE HIZLI ULAŞMA
110
C. UYUŞMAZLIĞIN ÇÖZÜMÜNÜ UZMANLARA BIRAKMA
112
IV. TAHKİM YARGILAMASININ ESASLARI
112
A. TAHKİMİN ALTERNATİF BAŞVURU YOLU NİTELİĞİ
112
B. BİREYSEL İŞ HUKUKUNDA TAHKİM YOLUNA BAŞVURMA ZAMANI
113
C. BİREYSEL İŞ UYUŞMAZLIĞININ KONUSU BAKIMINDAN TAHKİM
117
1. İş Güvencesi Kapsamındaki Bireysel İş Uyuşmazlıklarında Tahkim
118
a. İş Güvencesi Kavramı ve Feshin Geçersizliği
123
i. İş Sözleşmesinin Sebep Bildirilmeden Feshedilmesi
123
ii. İş Sözleşmesinin Geçerli Olmayan Nedenle Feshedilmesi
124
aa. Geçerli Neden Kavramı
124
ac. Fesih Bildirimi Beyanı
129
i. Yararlanma Koşulları
130
ii. Arabulucuya Başvurma
136
iii. İşe İade Talepli Dava Açma veya Tahkime Başvurma
140
v. İş Güvencesi Tazminatı
144
vi. Boşta Geçen Süre Alacağı
145
2. İş Güvencesi Kapsamı Dışındaki Bireysel İş Uyuşmazlıklarında Tahkim
146
HAKEM KARARLARI VE KANUN YOLLARI
I. TAHKİM YARGILAMASINDA HAKEM
153
B. HAKEMLERİN SAYISI VE SEÇİMİ
159
a. Hakemlerin Taraflarca Seçilmesi
160
b. Hakemlerin Mahkeme Tarafından Seçilmesi
161
c. Hakemlerin Üçüncü Kişi Tarafından Seçilmesi
162
C. HAKEMLERİN GÖREVİNİN SONA ERMESİ
163
2. Hakemin İstifası ve Azli
167
3. Hakemlerin Yasaklılığı
168
D. HAKEMLERİN HUKUKİ SORUMLULUĞU
169
1. Hakemlerin Tahkim Yargılamasına İlişkin Hak ve Borçları
170
a. Hakemlerin Tahkim Yargılamasına İlişkin Hakları
170
b. Hakemlerin Tahkim Yargılamasına İlişkin Borçları
170
i. Hakemin Tahkim Anlaşmasını Uygulama ve Uyuşmazlık Konusuna İlişkin Olarak Belirlenen Sürede Karar Verme Borcu
170
ii. Hakemlik Görevini Şahsen İfa Yükümlülüğü
171
iii. Hakemin Taraflara Eşit Davranma Borcu
171
iv. Hakemin Tarafsızlık ve Bağımsızlık Borcu
172
v. Hakemin Sadakat Yükümlülüğü ve Sır Saklama Borcu
172
vi. Hakemin Özen Gösterme Borcu
172
vii. Hakemin Geri Verme ve Hesap Verme Borcu
173
viii. Hakemin Talimatlara Uyma Borcu
173
2. Hakemin Yükümlülüklerine Aykırı Davranışlarının Sonuçları
174
b. Hakem Kararının İptali
174
c. Hakemlerin Hukuki (Tazminat) Sorumluluğu
174
II. TAHKİM YARGILAMASINA İLİŞKİN İLKE VE PRENSİPLER, DAVANIN AÇILMASI VE YÜRÜTÜLMESİ, TAHKİM SÜRESİ VE GİDERLERİ
179
A. TAHKİM YARGILAMASINA İLİŞKİN İLKE VE PRENSİPLER
179
1. Tahkim Yargılamasında İrade Serbestisi İlkesi
180
2. 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 423’üncü Maddesinde Belirtilen İlkeler
181
a. Hukuki Dinlenilme Hakkı
181
b. Tarafların Eşitliği İlkesi
181
3. Tahkim Yargılamasına Egemen Olan Diğer İlkeler
182
b. Dava Malzemesinin Taraflarca Getirilme İlkesi
183
c. Taleple Bağlılık İlkesi
183
d. Hakemin Davayı Aydınlatma Ödevi
184
e. Usul Ekonomisi İlkesi
185
f. Dürüst Davranma ve Doğruyu Söyleme İlkesi
186
g. Yargılamanın Hakem Tarafından Yürütülmesı̇
186
4. Hakemlerin Kendi Yetkileri Hakkında Karar Vermesi
188
B. TAHKİMDE GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
192
1. Davanın Açılış Anı ve Yargılama Yerinin Tayini
194
2. Yargılama Usulünün Belirlenmesi
196
3. Tahkim Yargılamasına Uygulanacak Hukukun Belirlenmesi
199
4. Dilekçeler Aşamasının Tamamlanması
200
a. Dava Dilekçesinin Verilmesi
200
b. Cevap Dilekçesinin Verilmesi
201
1. Duruşma ve Dosya Üzerinden İnceleme
202
2. Taraflardan Birinin Yargılamaya Katılmaması
203
3. Tahkim Yargılamasında Tebligat
204
4. Bilirkişi ve Keşif İncelemesi
206
5. Delillerin Toplanması ve İspat
207
6. Tahkim Yargılamasında Özellik Arz Eden Diğer Hususlar
209
a. Davaya Müdahale ve Davanın İhbarı
209
c. İhtiyati Tedbir, Delil Tespiti ve İhtiyati Haciz
213
i. İhtiyati Tedbir ve Delil Tespiti
213
d. İddia ve Savunmanın Genişletilmesi ve Islah
221
1. Tahkim Süresinin Başlangıcı
224
2. Tahkim Süresinin Uzatılması
225
a. Tarafların Anlaşmasıyla Uzatılması
226
b. Mahkeme Kararı ile Uzatılması
227
3. Tahkim Süresinin Durması
230
4. Adli Tatilde Tahkim
232
5. Tahkim Süresi İçerisinde Karar Verilmemesi ve Yasal Sonuçları
232
F. TAHKİM YARGILAMASI GİDERLERİ
234
III. TAHKİM YARGILAMASININ SONA ERMESİ VE HAKEM KARARI
239
A. TAHKİM YARGILAMASININ SONA ERMESİ
239
1. Tahkim Yargılamasının Kabul, Feragat veya Sulh Sebebiyle Sona Ermesi
240
2. Tahkim Yargılamasının Nihai Kararla Sona Ermesi
242
1. Hakem Kararının Verilmesi Usulü
243
2. Hakem Kararının Şekli
245
3. Hakem Kararının Hukuki Niteliği
246
a. Kesin Hüküm Niteliği
246
c. Hakem Kararlarının Tavzihi, Düzeltilmesi ve Tamamlanması
250
IV. HAKEM KARARINA KARŞI KANUN YOLLARI
253
1. İptal Davasının Hukuki Niteliği
254
2. İptal Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
255
3. İptal Davasının Açılması
255
a. Tahkim Sözleşmesinin Geçersizliği veya Taraflarından Birinin Ehliyetsizliği
259
b. Hakem veya Hakem Kurulunun Seçiminde Sözleşmede Kararlaştırılan Usule veya HMK’da düzenlenen Tahkime İlişkin Usullere Uyulmaması
260
c. Hakem Kararının Tahkim Süresi İçerisinde Verilmemesi
262
d. Hakem veya Hakem Kurulunun Yetkileri Hakkında Hukuka Aykırı Karar Vermeleri
262
e. Hakem veya Hakem Kurulunun Tahkim Sözleşmesinin Dışına Çıkarak Karar Vermesi veya Talebin Tamamı Hakkında Karar Vermemesi ya da Yetkisini Aşmaları
263
f. Tahkim Yargılamasının Usul Açısından Sözleşmedeki Şartlara veya Bu Yönde Sözleşme Olmaması Halinde TMK’nın Tahkime İlişkin Hükümlerine Aykırı Olarak Yürütülmesi ve Bu Durumun Kararın Esasına Etkili Olması
264
g. Hakem Kararının Tarafların Eşitliği İlkesi ve Hukuki Dinlenilme Hakkına Aykırı Olması
265
h. Hakem veya Hakem Kurulu Kararına Konu Uyuşmazlığın Türk Hukukuna Göre Tahkime Elverişli Olmaması
266
i. Hakem Kararının Kamu Düzenine Aykırı Olması
267
5. İptal Kararı veya Talebin Reddi
269
B. İPTAL DAVASI SONUCUNDA VERİLEN KARARLARA KARŞI TEMYİZ
270
C. YARGILAMANIN İADESİ
272
1. Genel Olarak Yargılamanın İadesi
272
2. Yargılamanın İadesinde Görevli ve Yetkili Mahkeme
273
3. Yargılamanın İadesi Usulü
273
4. Yargılamanın İadesi Sebepleri
274
a. Davaya Bakması Yasak Olan Yahut Hakkında Ret Talebi, Merciince Kesin Olarak Kabul Edilen Hakemin Karar Vermiş veya Karara Katılmış Bulunması (HMK m. 375/1–b)
274
b. Vekil veya Temsilci Olmayan Kimselerin Huzuruyla Davanı Görülmüş ve Karara Bağlanmış Olması (HMK m. 375/1–c)
275
c. İfadesi Karara Esas Alınan Tanığın, Karardan Sonra Yalan Tanıklık Yaptığının Sabit Olması (HMK m. 375/1–e)
275
d. Bilirkişi veya Tercümanın, Hükme Esas Alınan Husus Hakkında Kasten Gerçeğe Aykırı Beyanda Bulunduğunun Sabit Olması (HMK m. 375/1–f)
275
e. Lehine Karar Verilen Tarafın, Karara Esas Alınan Yemini Yalan Yere Ettiğinin, İkrar veya Yazılı Delille Sabit Olması (HMK m. 375/1–g)
276
f. Lehine Karar Verilen Tarafın, Karara Tesir Eden Hileli Bir Davranışta Bulunmuş Olması (HMK m. 375/1–h)
276
g. Bir Dava Sonunda Verilen Hükmün Kesinleşmesinden Sonra Tarafları, Konusu ve Sebebi Aynı Olan İkinci Davada, Öncekine Aykırı Bir Hüküm Verilmiş ve Bu Hükmün De Kesinleşmiş Olması (HMK m. 375/1–ı)
277
h. Kararın İnsan Hakları ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmenin veya Eki Protokollerin İhlali Suretiyle Verildiğinin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Kesinleşmiş Kararıyla Tespit Edilmiş Olması (HMK m. 375/1–i)
277