Yirmiüçüncü Baskıya Önsöz
7
C. Ceza Hukukunun Görevi
29
D. Suç Politikası, Kriminoloji, Kriminalistik, Ceza Hukuku Dogmatigi
33
E. Hukuk Düzenin Bir Parçası Olarak Ceza Hukuku
34
F. Ceza Hukukunun Alt Bölümleri
35
2. Şekli Ceza Hukuku (Ceza Muhakemesi Hukuku)
36
II. CEZA HUKUKUNA EGEMEN OLAN İLKELER
37
A. Hukuk Devleti İlkesi
37
1. İnsan Haklarının Gerçekleştirilmesi
38
2. Adaletin Sağlanması
38
3. Güvenliğin Temin Edilmesi
38
B. İnsan Onurunun Korunması (Dokunulmazlığı) İlkesi (Ümanizm)
39
5. İçerdiği Güvenceler
45
a. Belirlilik (lex certa)
45
b. Aleyhe Kanunun Geçmişe Yürümesi Yasağı (lex praevia)
47
c. Kıyas (Benzetme) Yasağı (lex stricta)
48
d. Örf ve Adete Dayanarak Suç ve Ceza Yaratılması Yasağı (lex a)
49
6. İdarenin Düzenleyici İşlemleriyle Suç Yaratılması
49
2. İki Şeritli Yaptırım Sistemi
55
I. İLKEL (DEVLET ÖNCESİ) CEZA HUKUKU DÖNEMİ
57
II. CERMEN VE FRANKLAR DÖNEMİ
58
VI. MÜŞTEREK CEZA HUKUKU
60
VII. AYDINLANMA DÖNEMİ
61
§ 3. CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI VE YORUM
67
I. CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI
67
2. TCK ile Yan Ceza Kanunları Arasındaki İlişki
67
3. Sürekli ve Süreli Ceza Kanunları
69
4. Ceza Kanunlarının Yürürlüğe Girmeleri
69
5. Ceza Kanunlarının Yürürlükten Kaldırılması (İlgası)
69
6. Metrûkiyet (Kullanılmazlık)
69
A. Ceza Hukukunda Yorum
70
D. Yorumda Kullanılan Araçlar
73
§ 4. CEZA HUKUKUNUN UYGULAMA ALANI
75
I. YER BAKIMINDAN UYGULAMA –ULUSLARARASI CEZA HUKUKU
75
1. Mülkilik (Ülkesellik) Sistemi
76
c. Suçun İşlendiği Yer
81
2. Şahsilik (Kişisellik) İlkesi
94
a. Faile Göre Kişisellik İlkesi
94
b. Mağdura Göre Kişisellik
98
3. Koruma (Gerçeklik) İlkesi
100
4. Evrensellik (Adalet) Sistemi
102
5. Temsile Dayalı Evrensel Yetki (İkame Yetki)
107
C. Yabancı Ülke Ceza Kanununun Değeri
109
D. İnfazın Aktarılması
111
E. Soruşturma ve Kovuşturmanın Aktarılması
112
G. Devletler Ceza Hukuku
139
II. ZAMAN BAKIMINDAN UYGULAMA
140
B. Özellik Gösteren Durumlar
141
1. Ceza Muhakemesi Kurallarının Zaman Bakımından Uygulanması
141
2. Güvenlik Tedbirlerine İlişkin Kuralların Zaman Bakımından Uygulanması
142
3. İnfaza İlişkin Kuralların Zaman Bakımından Uygulanması
142
4. Zamanaşımına İlişkin Kuralların Zaman Bakımından Uygulanması
143
C. Lehe Kanunun Geçmişe Yürümesi Kuralı
143
2. Lehe Kanunun Geçmişe Yürümeyeceği Durumlar
146
a. Geçici ve Süreli Ceza Kanunları
146
b. Anayasa Mahkemesinin İptal Kararlarının Geriye Yürümesi Yasağı
147
c. İçtihat Değişikliği
148
3. Lehe Kanunun Belirlenmesi
149
III. KİŞİ BAKIMINDAN UYGULAMA
150
1. Cumhurbaşkanının Ceza Sorumluluğu
150
2. Mutlak Yasama Dokunulmazlığından Yararlananlar
152
c. Mutlak Yasama Dokunulmazlığının İstisnası
154
3. Diplomatlık Dokunulmazlığından (Yargı Bağışıklığından) Yararlananlar
155
4. Dokunulmazlığı (Yargı Bağışıklığı) Bulunan Bazı Yabancı Asker Kişiler
157
§ 5. SUÇ GENEL TEORİSİ
161
A. Suç Genel Teorisinin Konusu ve İşlevi
161
B. Suç Oluşturan Hukuka Aykırılıklar– Suç Oluşturmayan Hukuka Aykırılıklar
161
C. Hukuka Aykırı Oldukları Halde Suç Oluşturmayan Fiiller
162
2. Güvenlik Tedbirini Gerektiren Fiiller
163
3. İdari Yaptırımı Gerektiren Fiiller
164
a. Disiplin Cezası Gerektiren Fiiller
164
C. Tipiklik Dışında Kalan Cezalandırmaya Etkili Koşullar
171
1. Objektif Cezalandırılabilme Koşulları
172
2.Cezayı Ortadan Kaldıran Kişisel Nedenler ve Kişisel Cezasızlık Nedenleri
174
3. Ceza Muhakemesi Koşulları
175
ae. Yabancı Hükümetin İstemi (Şikayeti)
187
af. Önödemenin Yerine Getirilmemesi
187
ad. Uzlaştırmanın Gerçekleşmemesi
189
b. Yargılama Koşulları
191
ba. Sanığın Hazır Bulunması
192
bb. Sanığın Akıl Hastası Olmaması
192
bc. Öteki Yargılama koşulları
192
2. Tipiklik–Hareket İlişkisi
196
3. Tipiklik–Hukuka Aykırılık İlişkisi
196
4. Tipikliğin Unsurları
197
a. Tipikliğin Objektif Nitelikteki (Maddi) Unsurları
198
adc. Hareketin İşlevi
204
add. Hareket Teorileri
205
adda. Nedensel (Doğal) Hareket Teorisi
205
addb. Amaçcı (Final) Hareket Teorisi
206
addc. Sosyal ve Kişisel Hareket Teorisi
207
addb. Normatif hareket teorileri
207
add. Hareketin Sayısı
208
adf. Hareket Yeteneği
208
ade. Hareketin Şekli Bakımından Suçlar
210
adea. Serbest Hareketli Suç – Bağlı Hareketli Suç
210
adeb. İcra Suçu–İhmal Suçu
211
adg. Hareketin Sayısı Bakımından Suçlar
211
adga. Seçimlik Hareketli Suçlar
211
adgb. Tek Hareketli Suç– Birden Fazla Hareketli (=Çok Hareketli) Suç
212
aeb. Netice Bakımından Suçlar
212
aeba. Neticeli Suçlar – Salt Hareket Suçları
212
aebb. Ani Suçlar–Kesintisiz Suçlar
214
aebc. Zarar Suçu–Tehlike Suçu
216
aebd. Kalkışma Suçları (= Unternehmensdelikte)
218
aec. Netice Yüzünden Ağırlaşan Suçlar
219
aecb. Ağır Netice Bakımından En Azından Taksir Düzeyinde Kusur Bulunması
221
aecbb. “En Azından” Taksirle Hareket Etme
222
aecc. Nedensellik ve Objektif İsnadiyet
222
aecd. İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Suç Ortaklarının Ağır Neticeden Sorumluluğu
223
aece. Netice Yüzünden Ağırlaşan Suçlara Teşebbüs
224
aecf. Gönüllü Vazgeçme
225
af. Nedensellik ve Objektif İsnadiyet
226
afb. Nedensellik Bağlantısı
227
afba. Nedensellik Bağlantısının Saptanması
227
afbba. Alternatif (Çifte) Nedensellik
230
afbbb. Kümülatif Nedensellik
231
afbbc. Nedenselliğin Atipik Gelişimi
231
afbbd. Varsayılan Nedensellik
232
afbbe. Öne Geçen Nedensellik
232
afbf. Şart Teorisine Göre Nedensellik Bağlantısı Kesilmez
232
afc. Objektif İsnadiyet
233
afcb. Objektif İsnadiyet Kriterleri
234
afcd. Tipiklik Açısından Önemli Riziko
235
afcd. Riziko Bağlantısı
236
afce. Sorumluluk Prensibi
237
afcf. Yükümlülüğe Aykırılık Bağının Bulunmaması (Yükümlülüğe Uygun Alternatif Davranışın da Neticeyi Gerçekleştirecek Olması)
238
b. Tipikliğin Sübjektif Nitelikteki (Manevi) Unsurları
238
bac. Kastın Bulunması Gereken Zaman
242
baca. Birinci Derecede Doğrudan Kast (=Maksat)
245
bacb. İkinci Derece Doğrudan Kast
246
bacc. Olası (Dolaylı) Kast (=dolus eventualis)
248
bacd. Alternatif Kast–Kümülatif Kast (dolus alternativus–dolus cumulativus)
253
bacf. Yoğun Kast (Düşünce Kastı, Tasarlama, Taammüd) – Ani Kast
255
bc. Tipikliğin Diğer Sübjektif Unsurları
256
2. Hukuka Uygunluk Nedenleri
260
a. TCK’da Düzenlenen Hukuka Uygunluk Nedenleri
263
aa. Kanun Hükmünün Yerine Getirilmesi (TCK m. 24/1)
263
ab. Yetkili Merciin Emrini Yerine Getirme (TCK m. 24/2–4)
265
ac. Meşru Savunma (TCK m. 25/1)
269
aca. Saldırıya İlişkin Koşullar
270
acab. Saldırının Hakka Yönelik Olması
273
acac. Saldırının Halen Var Olması
274
acb. Savunmaya İlişkin Koşullar
275
acba. Savunmada Zorunluluk Bulunması
276
acbb. Savunma ile Saldırı Arasında Oran Bulunması
278
acbc. Savunma İradesi
279
ad. Zorunluluk (Iztırar, Çaresizlik) Hali (TCK m.25/2)
280
ada. Tehlikeye İlişkin Koşullar
283
adaa. Ağır ve Muhakkak Bir Tehlikenin Bulunması
283
adab. Tehlikenin Hakka Yönelik Olması
284
adac. Tehlikeye Bilerek (Kasten) Sebebiyet Verilmemesi
284
adad. Tehlikeye Karşı Koyma Yükümlülüğünün Bulunmaması
284
adb. Korunmaya İlişkin Koşullar
285
adba. Tehlikeden Başka Türlü Korunma Olanağının Bulunmaması
285
adbb. Tehlike ile Korunma Arasında Oran Bulunması
285
adbc. Korunma İradesi
286
ae. Hakkın Kullanılması (TCK m. 26/1)
286
aeb. Hakkın Kullanılması Durumları
287
aeba. Mal İçin Meşru Savunma, Zilyetliğin Korunması
287
aebaa. Mal İçin Meşru Savunma
287
aebab. Zilyetliğin Korunması
288
aebb. Bir İş, Meslek, Sanat, Bilim veya Spor Faaliyetinin İcrası
289
aebbb. Ticarî ve/veya Sınaî Faaliyette Bulunma Hakkının İcrası
291
aebbc. Gazetecilik Mesleğinin İcrası
291
aebbd. Hekimlik Mesleğinin İcrası
292
aebbe. Öteki İş ve Mesleklerin İcrası
292
aebbf. Sanatın İcrası
293
aebbg. Bilimin İcrası
293
aebbh. Spor Faaliyetlerinin İcrası
294
af. İlgilinin (Mağdurun) Rızası (TCK m. 26/2)
294
afba. Mağdurun Üzerinde Mutlak Surette Tasarrufta Bulunabileceği Bir Hakkın Varlığı
296
afbb. Rızayı Açıklayan Kişinin Buna Yetkili Olması
298
afbc. Rızanın Açıklanması
299
afbd. Fiilin Rızaya Dayalı Olması
302
b. TCK’da Düzenlenmeyen Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak İzin Verilen Risk
302
bb. Riziko İçeren Kurtarma Faaliyetleri
302
bc. Fiilin Sosyal Uygunluğu
303
c. Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak Yükümlülükler Çatışması
304
3. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması
305
2. Kusur Yeteneği (İsnad Kabiliyeti)
310
b. Kusur Yeteneğinin Bulunması Gereken Zaman
311
c. Kusur Yeteneğini Etkileyen Durumlar
317
cb. Sağır ve Dilsizlik
319
3. Kusuru Ortadan Kaldıran Nedenler
321
a. Kusuru Ortadan Kaldıran Nedenler ve Mazeret Nedenleri
321
b.Cebir, Şiddet, Korkutma Tehdit
322
c. Meşru Savunma Sınırının Aşılması
323
d. Haksızlık Yanılması
327
4. Kusuru Azaltan Neden Olarak Haksız Tahrik
329
cb. Hiddet (Öfke) veya Şiddetli Elem (Üzüntü)
341
cd. Suçun Hiddet veya Şiddetli Elemin Etkisi Altında İşlenmesi
342
d. Haksız Tahrikin Bazı Kurumlarla Birlikte Uygulanabilmesi Olanağı
345
da. Haksız Tahrik ve Tasarlama
345
db. Haksız Tahrik ve Suçun Konusunda Yanılma ve Sapma
345
dc. Haksız Tahrik ve Takdiri İndirim Nedenleri
346
dd. Haksız Tahrik ve Kan Gütme Saiki
346
de. Haksız Tahrik ve Töre Saiki
346
§ 6. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ
349
B. Teşebbüsün Cezalandırılma Nedeni
353
2. Hareketin Tipikliği Gerçekleştirmeye Elverişli Olması
360
3. Doğrudan Doğruya İcraya Başlama
360
4. Fiilin Failin Elinde Olmayan Nedenler Yüzünden Suçun Tamamlanmaması
368
2. Cezalandırılmama Nedeni ve Hukuksal Niteliği
370
a. Tek Başına Faillik Durumunda
371
4. Gönüllü Vazgeçmenin Sonucu
385
G. Elverişsiz Teşebbüs (İşlenemez Suç)
385
1. Tanımı ve Cezalandırılmama Nedeni
385
2. Aracın Elverişsizliği
387
3. Suçun Konusunun Bulunmaması
389
4. Sözde Suç (Kuruntu Suç) ve İşlenemez Suçtan Farkı
389
5. Elverişsiz Teşebbüsün (İşlenemez Suçun) Cezası
391
A. Suç Çokluğu–Suç Tekliği Kavramı
391
B. Fiil Tekliği–Fiil Çokluğu
393
C. Hukuksal Anlamda Fiil Tekliği
393
a. Aynı Suçun Birden Fazla İşlenmesi
395
b. Suçların Değişik Zamanlarda İşlenmesi
396
c. Suçların “Aynı Kişiye” Karşı İşlenmesi
398
d. İşlenen Birden Fazla Suçun TCK m. 43/3’te Sayılan Suçlardan Birisi Olmaması
399
e. Birden Fazla Suçun Tek Suç İşleme Kararına Dayanması
399
D. Bileşik (Mürekkep) Suçlar
400
F. Kanunların Tekliği (Görünüşte İçtima)
404
1. Özel–Genel Norm İlişkisi
404
2. Asıl–Yardımcı Norm İlişkisi
405
3. Tüketen–Tüketilen Norm İlişkisi
407
B. Fail – Yardım Eden Ayırımı
409
1. Biçimsel Objektif Teori
410
2. Maddi Objektif Teori
410
3. Sübjektif Teoriler
411
4. Fiile Egemenlik Teorisi
411
1. Doğrudan (Tek Başına) Faillik
414
2. Müşterek (Birlikte) Faillik
416
ba. Aynı Fiile İşlemeye Yönelik Ortak Karar
417
bb. Fiilin Birlikte İşlenmesi
420
b. Dolaylı Faillik Durumları
425
aa. Bilmenin Baskın Olması Nedeniyle Dolaylı Faillik
425
aaa. Araç Kişinin Davranışının Tipik Olmaması
425
bbb. Araç Kişinin Davranışının Hukuka Uygun Olması
426
ccc. Araç Kişinin Kusurlu Olmaması
427
bb. Araç Kişinin Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Gerçekleşme Koşullarında Yanılması
429
D. Suç Ortaklığı (Şeriklik)
431
2. Cezalandırılma Nedeni
431
3. İştirakte Bağlılık Kuralı
432
4. Suç Ortaklığı (Şeriklik) Türleri
434
ac. Failin Azmettirenin İradesi Dışına Çıkması
439
ae. Sonuçsuz Kalan Azmettirme
441
af. Azmettiren İçin Cezanın Ağırlaştırılmasını Gerektiren Hal
441
af. Azmettirenin Belli Olmaması
442
ag. Azmettirmeye Azmettirme, Müşterek Azmettirme, Dolaylı Azmettirme
442
bb. Yardımın Nedenselliği
445
bd. Yardım Etme Türleri
446
E. Nitelikli Hallerin Suç Ortaklarına Geçişi
449
A. İcra–İhmal Ayırımı
451
B. İhmal–Taksir Ayırımı
453
C. Gerçek İhmali Suçları
454
D. Görünüşte İhmal Suçları (İhmal Suretiyle İcra Suçları)
454
2. İhmali Davranışın İcrai Davranışa Eşdeğer Sayılması
455
1. Kanunda Fiilin Taksirle İşlenebileceğinin Gösterilmiş Olması
467
2. Kastın Bulunmaması
467
3. Objektif Dikkat ve Özen Yükümlülüğüne Aykırılık
468
4. Neticenin Öngörülebilir Olması
470
5. Taksirli Suçlarda Nedensellik ve Objektif İsnadiyet
471
6. Taksirli Suçlarda Kusur
472
C. Taksirli Suçlarda Özellik Gösteren Durumlar
474
B. Tipiklikte Yanılma
475
1. Tipiklikte Yanılmanın Konusu
475
2. Suçun Konusunda Yanılma (=error in persona vel objecto)
478
3. Sapma (aberratio ictus)
480
4. Nedensellik Bağlantısında Yanılma
488
5. Suçun Nitelikli Hallerinde Yanılma
489
C. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Yanılma
490
D. Kusurluluğu Ortadan Kaldıran veya Azaltan Nedenlerde Yanılma
494
E. Tipiklik Dışında Kalan Cezalandırmaya Etkili Koşullarda Yanılma
494
§ 7. CEZA VE GÜVENLİK TEDBİRLERİ
495
B. Cezanın Özellikleri, Amacı, İyi Bir Cezada Bulunması Gereken Nitelikler
497
1. Cezanın Özellikleri
497
a. Mutlak Ceza Teorileri
497
b. Nisbi Ceza Teorileri
499
c. Birleştirici Teoriler
501
3. İyi Bir Cezada Bulunması Gereken Nitelikler
502
aa. Ağırlaştırılmış Ömür Boyu Hapis Cezası
507
bb. Ömür Boyu Hapis Cezası
508
cc. Süreli Hapis Cezası
508
cca. Uzun Süreli Hapis Cezası
508
ccb. Kısa Süreli Hapis Cezası
511
ccbb. Kısa Süreli Hapis Cezalarının Sakıncaları
512
ccbc. Kısa Süreli Hapis Cezalarının İnfazı
513
ccbca. Karşılaştırmalı Hukuk
513
ccbd. Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar
516
ccbda. Karşılaştırmalı Hukukta
516
ccbdb. Türk Hukukunda
520
aa. Hapis Cezasının Ertelenmesi
528
aac. Hukuksal Niteliği
530
aaea. Ertelemeye Konu Hapis Cezasının Belirli Bir Tür ve Ağırlıkta Olması
532
aaeb. Hükümlünün Geçmişine İlişkin Koşul: Daha Önce Kasıtlı Bir Suçtan Dolayı Üç Aydan Fazla Hapis Cezasına Mahkûm Edilmemiş Olmak
535
aaec. Sübjektif Koşul: Yeniden Suç İşlenmeyeceği Konusunda Mahkemeye Kanaat Gelmiş Olması
537
bb. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
542
bba. Kavram ve Hukuksal Nitelik
542
bbc. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı
549
bbd. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Sonuçları
549
d. Hapis Cezalarının İnfazının Geri Bırakılması
551
aa. Hastalık Nedeniyle İnfazın Geri Bırakılması
551
bb. Hükümlünün İstemiyle İnfazın Geri Bırakılması
552
bba. Cezanın Belirli Bir Kısmının İnfaz Kurumunda Çekilmiş Olması
553
cc. Koşullu Salıvermeden Yararlanmayacak Olanlar
556
dd. Koşullu Salıverme Kararı
559
ff. Koşullu Salıverme Kararının Geri Alınması
563
f. Denetimli Serbestlik Yoluyla Cezanın İnfazı
564
3. Cezanın Saptanması
573
a. Somut Cezanın Belirlenmesi
573
b. Cezaların Hesaplanması
576
c. Takdiri İndirim Nedeni
577
d. Cezaların Toplanması
581
e. Özgürlüğün Sınırlandırıldığı Sürenin Ceza Mahkûmiyetinden İndirilmesi
582
bba. Kişi Özgürlüğünü Sınırlama Sonucunu Doğuran Bir Tedbire Başvurulması
583
bbb. Ceza Mahkumiyeti
583
cc. İndirimin Gerçekleştirilmesi ve İndirim Oranı
585
III. GÜVENLİK TEDBİRLERİ
587
a. Eşya Müsaderesinin Koşulları (TCK m. 54/1)
595
aa. Bir Eşya Mevcut Olmalıdır
595
ac. Eşya İyi Niyetli Üçüncü Kişilere Ait Olmamalıdır
596
ad. Kasten İşlenmiş Bir Suç Olmalıdır
597
af. Mahkumiyet Gerekli Değildir
598
b. Üretimi, Bulundurulması, Kullanılması, Taşınması, Alım ve Satımı Suç Oluşturan Eşyanın Müsaderesinin Koşulları (TCK m. 54/4)
598
ba. Bir Eşya Söz Konusu Olmalıdır
598
bb. Eşyanın Üretimi, Bulundurulması, Kullanılması, Taşınması, Alım ve Satımı Suç Oluşturmalıdır
598
c. Kazanç Müsaderesinin Koşulları (TCK m. 55)
599
3. Müsadere ve Elkoyma Arasındaki Farklar
599
D. Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri
600
E. Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri
600
a. Gerçek Tekerrür–Varsayılan Tekerrür
604
b. Genel Tekerrür–Özel Tekerrür
604
c. Süreli Tekerrür–Süresiz Tekerrür
605
d. Ulusal Tekerrür – Uluslararası Tekerrür
605
a. Önceden İşlenen Bir Suç Nedeniyle Kesin Olarak Mahkûm Edilmiş Olmak
605
b. Yeni Bir Suç İşlenmesi
608
c. Yeni Suçun Belirli Bir Süre İçerisinde İşlenmesi
609
5. Mükerrirlere Özgü İnfaz Rejiminin İtiyadi Suçlu ve Suçu Meslek Edinen Kişi veya Örgüt
Mensubu Hakkında da Uygulanması
613
6. Zaman Bakımından Uygulama
615
G. Tüzel Kişilere Yönelik Güvenlik Tedbirleri
615
§ 8. HÜKÜMLÜLÜK KAYDININ ADLİ SİCİLDEN ÇIKARILMASI
619
§ 9. CEZA İLİŞKİSİNİ ORTADAN KALDIRAN NEDENLER
621
I. SANIĞIN VEYA HÜKÜMLÜNÜN ÖLÜMÜ
621
A. Genel Af (AY m.87, TCK m. 65/1)
623
1. İşlemeye Başlaması
629
5. Dava Zamanaşımı ile Şikayetin Karşılaştırılması
634
1. İşlemeye Başlaması
635
C. Zamanaşımına Uğramayan Suçlar
636
Kavramlara Göre Arama Cetveli
637