ULUSLARARASI ADALET DİVANI’NA GENEL BAKIŞ
§1. ULUSLARARASI ADALET DİVANI’NIN KURULUŞUNA GİDEN YOL – TARİHSEL SÜREÇ
25
I. ULUSLARARASI SÜREKLİ ADALET DİVANI’NIN KURULUŞU
25
II. ULUSLARARASI SÜREKLİ ADALET DİVANI’NIN ÇÖZÜLMESİ
28
III. ULUSLARARASI ADALET DİVANI’NIN KURULUŞU
30
I. ULUSLARARASI ADALET DİVANI STATÜSÜ
37
II. ULUSLARARASI ADALET DİVANI İÇTÜZÜĞÜ
40
III. UYGULAMA YÖNERGELERİ
42
§3. ULUSLARARASI ADALET DİVANI’NIN OLUŞUMU
44
I. İHTİYARİ VE ZORUNLU YARGI YETKİSİ
46
II. KİŞİ BAKIMINDAN YARGI YETKİSİ
49
A. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ÜYESİ DEVLETLER
52
B. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ÜYESİ OLMAYAN TARAF DEVLETLERİN DURUMU
53
C. STATÜ’YE TARAF OLMAYAN DEVLETLER
55
D. TANINMAYAN DEVLETLERİN DURUMU
56
E. ULUSLARARASI ÖRGÜTLERİN VE GERÇEK KİŞİLERİN DURUMU
57
III. KONU BAKIMINDAN YARGI YETKİSİ
60
IV. YER VE ZAMAN BAKIMINDAN YARGI YETKİSİ
62
A. YER BAKIMINDAN YARGI YETKİSİ
62
B. ZAMAN BAKIMINDAN YARGI YETKİSİ
63
II. YARGI YETKİSİNE İLİŞKİN İTİRAZLAR (ÖN İTİRAZLAR)
72
III. YARGILAMANIN AŞAMALARI
74
B. DİVAN STATÜSÜ’NDE VE İÇTÜZÜK’TE GEÇİCİ TEDBİRLER
85
C. YARGI YETKİSİ ve USUL
88
3. Usule İlişkin Hususlar
92
a. Geçici Tedbir Ne Zaman Talep Edilebilir?
92
b. Geçici Tedbir Kararı
93
c. Geçici Tedbirlerin Yürürlüğe Girmesi
94
d. Geçici Tedbirlerin Sona Ermesi
95
D. DANIŞMA GÖRÜŞLERİNDE GEÇİCİ TEDBİRLER
96
V. ÜÇÜNCÜ DEVLETLERİN DAVAYA MÜDAHİL OLMASI
99
VI. YARGILAMANIN SONA ERMESİ
103
A. DAVANIN GERİ ÇEKİLMESİ
104
1. Uyuşmazlığın Nihai Karar ile Çözülmesi
106
2. Nihai Kararın Etkileri
108
a. Nihai Karar Değerlendirmelerinin Gizli Olması
108
b. Nihai Kararın Halka Açık Olarak Okunması
111
c. Nihai Kararın Taraflar İçin Bağlayıcı Olması
114
d. Nihai Kararın Yalnızca Taraflar Bakımından Bağlayıcı Olması
115
3. Nihai Kararın Yorumlanması
116
VII. HÜKMÜN YENİLENMESİ
120
A. HÜKMÜN YENİLENMESİ İÇİN GEREKEN KOŞULLAR
122
2. Yeni Olay/Olgu Keşfi
123
3. Olayın Maddi Varlığı
123
4. Karara Etkisi Olan Faktör
123
§6. KARARLARIN UYGULANMASI
125
I. TARAFLARIN DİVAN KARARINI UYGULAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ
127
II. DİVAN KARARLARININ UYGULANMASININ SAĞLANMASI
129
A. ULUSLARARASI ADALET DİVANI’NIN BİZZAT KENDİSİ TARAFINDAN
B. YEREL MAHKEMELER ARACILIĞIYLA UYGULANMASI
131
C. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ARACILIĞIYLA UYGULANMASI
132
D. BÖLGESEL ULUSLARARASI ÖRGÜTLER VE ULUSLARARASI UZMAN
KURULUŞLAR ARACILIĞIYLA UYGULANMASI
133
§7. DANIŞMA GÖRÜŞÜ VERME GÖREVİ
136
III. DANIŞMA GÖRÜŞLERİNE YÖNELİK ELEŞTİRİLER
139
ULUSLARARASI ADALET DİVANI VE “ULUSLARARASI BARIŞ VE GÜVENLİK”
§1. KAVRAMSAL VE TEORİK ÇERÇEVE
143
I. ULUSLARARASI BARIŞ
143
4. Liberal Uluslararasıcılık
153
5. Neo–Liberal Kurumsalcılık
154
6. Demokratik Barış Teorisi
155
II. ULUSLARARASI GÜVENLİK
160
1. Realist Güvenlik Teorisi
164
2. Neo–Realist Güvenlik Teorisi
165
3. Liberal Güvenlik Teorisi
166
4. İdealist Güvenlik Teorisi
167
5. Kolektif Güvenlik Teorisi
169
6. Güvenlik İkilemi Teorisi
170
7. Marksist Güvenlik Teorisi
172
§2. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER’İN AMAÇ VE İLKELERİ KAPSAMINDA BARIŞ VE GÜVENLİK
176
II. AMAÇ VE İLKELER DOĞRULTUSUNDA ULUSLARARASI ADALET DİVANI
184
§3. ULUSLARARASI ADALET DİVANI’NIN ULUSLARARASI BARIŞ VE GÜVENLİĞE KATKI
I. NİHAİ KARARLAR İLE ULUSLARARASI BARIŞ VE GÜVENLİĞE KATKI
187
A. YARGI YETKİSİNİN İHTİYARİ OLMASI
188
B. ÇATIŞMALARIN TIRMANMASINI ÖNLEMESİ
190
C. KARARLARIN BAĞLAYICI OLMASI
192
F. ÖRNEK NİHAİ KARARLAR
200
1. Korfu Kanalı Davası (İngiltere / Arnavutluk – 1949)
200
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar
200
c. Kararın Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi
202
2. Anglo–Iranian Oil Company Davası (Birleşik Krallık / İran – 1952)
204
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar
204
c. Kararın Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi
206
3. Kuzey Denizi Kıta Sahanlığı Davası (Almanya / Hollanda, Danimarka – 1969)
208
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar
208
c. Kararın Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi
211
4. Yargılama veya İade Etme Yükümlülüğüne ilişkin Sorular Davası
(Belçika / Senegal – 2012)
212
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar
212
c. Kararın Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi
214
5. Kosta Rika’da San Juan Nehri Boyunca Bir Yol İnşaatı Davası
(Nikaragua v. Kosta Rika – 2015)
217
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar
217
c. Kararın Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi
218
II. GEÇİCİ TEDBİR KARARLARI İLE ULUSLARARASI BARIŞ VE GÜVENLİĞE KATKI
219
B. ÖRNEK GEÇİCİ TEDBİR KARARLARI
221
1. LaGrand Davası (Almanya/ABD – 2001)
221
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar
221
b. Divan’ın Aldığı Geçici Tedbir Kararları
221
c. Geçici Tedbir Kararının Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi
222
2. 11 Nisan 2000 tarihli Tutuklama Emri Davası (Kongo/Belçika – 2002)
224
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar
224
b. Divan’ın Aldığı Geçici Tedbir Kararları
225
c. Geçici Tedbir Kararının Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi
225
3. Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi’nin
Uygulanmasına İlişkin Dava (Bosna Hersek/Sırbistan – 2007)
227
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar
227
b. Divan’ın Aldığı Geçici Tedbir Kararları
228
c. Geçici Tedbir Kararının Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi
229
4. Ukrayna/Rusya Davası Örneği (Soykırım Suçunun Önlenmesi ve
Cezalandırılması Sözleşmesi Kapsamında Soykırım İddiaları Davası –
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar
231
b. Divan’ın Aldığı Geçici Tedbir Kararları
233
c. Geçici Tedbir Kararının Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi
233
5. İsrail’in Doğu Kudüs de Dahil Olmak Üzere İşgal Altındaki Filistin
Topraklarındaki Politika ve Uygulamalarından Kaynaklanan Hukuki
Sonuçlar Davası (Güney Afrika / İsrail – 2023)
236
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar
236
b. Divan’ın Aldığı Geçici Tedbir Kararları
238
c. Geçici Tedbir Kararının Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi
241
III. DANIŞMA GÖRÜŞLERİ İLE ULUSLARARASI BARIŞ VE GÜVENLİĞE KATKI
244
B. ÖRNEK DANIŞMA GÖRÜŞLERİ
245
1. Güvenlik Konseyi’nin 276 (1970) Sayılı Kararına Rağmen Güney
Afrika’nın Namibya’da (Güney Batı Afrika) Varlığını Sürdürmesinin
Devletler Açısından Hukuki Sonuçları Hakkında Danışma Görüşü
a. Danışma Görüşü Talep Edilmesine Neden Olan Olaylar
245
b. Divan’ın Verdiği Danışma Görüşü
247
c. Danışma Görüşünün Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi
248
2. Batı Sahra Hakkında Danışma Görüşü (1975)
250
a. Danışma Görüşü Talep Edilmesine Neden Olan Olaylar
250
b. Divan’ın Verdiği Danışma Görüşü
251
c. Danışma Görüşünün Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi
253
3. Nükleer Silah Tehdidi veya Kullanımının Hukuka Uygunluğu Hakkında
Danışma Görüşü (1996)
256
a. Danışma Görüşü Talep Edilmesine Neden Olan Olaylar
256
b. Divan’ın Verdiği Danışma Görüşü
257
c. Danışma Görüşünün Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi
258
4. İşgal Altındaki Filistin Topraklarında Duvar İnşasının Hukuki Sonuçları
Hakkında Danışma Görüşü (2004)
262
a. Danışma Görüşü Talep Edilmesine Neden Olan Olaylar
262
b. Divan’ın Verdiği Danışma Görüşü
263
c. Danışma Görüşünün Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi
265
5. Chagos Takımadalarının 1965’te Mauritius’tan Ayrılmasının Hukuki
Sonuçları Hakkında Danışma Görüşü (2019)
267
a. Danışma Görüşü Talep Edilmesine Neden Olan Olaylar
267
b. Divan’ın Verdiği Danışma Görüşü
269
c. Danışma Görüşünün Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi
270
IV. ULUSLARARASI HUKUKUN GELİŞTİRİLMESİ YOLUYLA ULUSLARARASI BARIŞ VE
1. Gabčíkovo–Nagymaros Projesi Davası (Andlaşmalar Hukuku)
274
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar
274
c. Kararın Andlaşmalar Hukukuna ve Uluslararası Barış ve Güvenliğe
2. Kıta Sahanlığı Davası (Deniz Hukuku)
278
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar
278
c. Kararın Deniz Hukukuna ve Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi
279
Davası Davası (Kuvvet Kullanma Yasağı)
281
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar
281
c. Kararın Kuvvet Kullanma Yasağına ve Uluslararası Barış ve
4. Ahmadou Sadio Diallo Davası (İnsan Hakları Hukuku)
285
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar
285
c. Kararın İnsan Hakları Hukukuna ve Uluslararası Barış ve
5. Burkina Faso ve Mali arasındaki Sınır Uyuşmazlığı Davası Sınır
Uyuşmazlığı Davası (Sınır Uyuşmazlıkları)
289
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar
289
c. Kararın Sınır Uyuşmazlıklarına ve Uluslararası Barış ve Güvenliğe
§4. ULUSLARARASI ADALET DİVANI’NIN KARŞILAŞTIĞI SORUNLAR
293
I. KARARLARIN UYGULANMASI SORUNU
293
A. YAPTIRIM MEKANİZMALARININ ZAYIFLIĞI
294
B. GÜVENLİK KONSEYİ’NİN İŞLEVSEL OLAMAMASI
295
C. DEVLET EGEMENLİĞİ İLKESİNİN ROLÜ
298
D. SİYASİ DİNAMİKLERİN DEVREYE GİRMESİ
301
II. USULE İLİŞKİN SORUNLAR
303
A. YARGILAMA SÜRESİNİN UZUNLUĞU
303
B. YARGI YETKİSİNİN BELİRLENMESİ
306
C. KABUL EDİLEBİLİRLİK AŞAMASINDAKİ GÜÇLÜKLER
308
D. DELİLLERİN TOPLANMASI
311
III. ESASA İLİŞKİN SORUNLAR
313
DİVAN KARARLARI VE DANIŞMA GÖRÜŞLERİ LİSTESİ
346