Türk İdare Hukuku Dersleri – Cilt 2 Prof. Dr. Ramazan Yıldırım, Prof. Dr. Serkan Çınarlı, Arş. Gör. Kerim Azak  - Kitap
7. Baskı, 
Eylül 2025
Kitabın Detayları
Dili:
Türkçe
Ebat:
16x24
Sayfa:
528
Barkod:
9786253774493
Kapak Türü:
Karton Kapaklı
Kitabın Fiyatı:
700,00
İndirimli (%7):
651,00
24 saat içerisinde temin edilir.
Kitabın Açıklaması
"Türk İdare Hukuku Dersleri Cilt 2" adlı bu eser, esasen Prof. Dr. Ramazan YILDIRIM'ın "Türk İdarî Rejimi Cilt 2" adlı eserinin Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine ve diğer mevzuat değişikliklerine göre güncellenmiş hâlinden ibarettir. Diğer kitaplarımızda olduğu gibi bu kitabımızda da idarî rejimin unsurları temel alınmıştır. İdarî rejim, Tanzimat'tan bu yana hukuk devleti ilkesini gerçekleştirmede bir araçtır. Umulur ki hukuk devleti ilkesi, tam olarak gerçekleşir.
Türk İdare Hukuku Dersleri Cilt 1 adlı eserimizde, idare kavramı ve idarenin üç temel unsurunu oluşturan idarî teşkilat, kamu personeli ve kamu mallarını inceledikten sonra bu eserde; idarenin yetkileri, idarenin görevleri, idarenin denetlenmesi ve idarenin sorumluluğu konularını ele aldık. Bu kapsamda idarî işlem, idarî sözleşmeler, kamu hizmeti, kolluk, idarenin denetlenmesi ve idarenin sorumluluğu gibi temel konuları, güncel mevzuat ve yargı kararları ışığında baştan sona gözden geçirmiş, konuya ilişkin yeni yargı kararlarına yer vermiş bulunmaktayız.
Bu baskı hazırlanırken 6. baskı tamamen gözden geçirilmiş, mevzuat değişiklikleri ve Anayasa Mahkemesinin iptal kararları işlenmiş ve konuya ilişkin yargı kararları eklenmiştir.
Kitapla İlgili Kategoriler
Kitabın İçindekileri
İÇİNDEKİLER
7. BASIYA ÖNSÖZ 
5
6. BASIYA ÖNSÖZ 
6
5. BASIYA ÖNSÖZ 
7
İÇİNDEKİLER 
9
TABLO VE ŞEKİLLER LİSTESİ 
27
KISALTMALAR CETVELİ 
29
GİRİŞ
İDARE HUKUKUNUN TANIMI
I. İDARE HUKUKU – İDARENİN HUKUKU 
31
II. HUKUK SİSTEMLERİ VE İDARE HUKUKU 
32
A. ADLÎ İDARE SİSTEMİ 
32
B. İDARÎ REJİM SİSTEMİ 
33
III. İDARE HUKUKUNUN DOĞUŞU VE GELİŞMESİ 
34
A. FRANSA’DA İDARE HUKUKUNUN DOĞUŞU VE GELİŞMESİ 
34
B. TÜRKİYE’DE İDARE HUKUKUNUN DOĞUŞU VE GELİŞMESİ 
35
1) Osmanlı İmparatorluğu Dönemi 
36
a) Klasik Osmanlı Döneminde İdarî Yargı Teşkilatı ve İdare Hukuku 
36
b) Tanzimat ve Meşrutiyet Dönemlerinde İdarî Yargı Teşkilatı ve
İdare Hukuku 
36
2) Cumhuriyet Dönemi 
37
3) Türk İdare Hukuku’nun Bugünkü Durumu 
38
4) Türk İdare Hukuku’ndaki Eksiklikler 
39
IV. İDARE HUKUKUNUN ÖZELLİKLERİ 
40
A. İDARE HUKUKU, GENÇ BİR HUKUK DALIDIR 
40
B. İDARE HUKUKUNA İLİŞKİN KURALLAR, TEK BİR KANUN İÇERİSİNDE
DERLENİP TOPARLANMAMIŞTIR 
41
C. İDARE HUKUKU, BİR İÇTİHAT HUKUKUDUR 
41
D. İDARE HUKUKU, BİR STATÜ HUKUKUDUR 
42
E. İDARE HUKUKU, KOZALİST BİR HUKUK DALIDIR 
43
F. İDARE HUKUKU, FİNALİST BİR HUKUK DALIDIR 
43
G. İDARE HUKUKU, BAĞIMSIZ BİR HUKUK DALIDIR 
43
V. İDARE HUKUKUNUN KAYNAKLARI 
44
A. İDARE HUKUKUNUN TEMEL KAYNAKLARI 
44
1) İdare Hukukunun Yazılı Temel Kaynakları 
44
a) İdare Hukukunun Normatif Temel Yazılı Kaynakları 
44
1. Anayasa 
45
2. Kanun 
46
3. Kanun Hükmünde Kararnameler 
47
4. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 
48
5. OHAL Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 
65
6. Uluslararası Antlaşmalar 
69
7. Tüzükler 
71
8. Yönetmelikler 
72
9. Adsız Düzenleyici İşlemler 
74
b) İdare Hukukunun İçtihadî Temel Yazılı Kaynakları 
76
1. Anayasa Mahkemesi Kararları 
76
2. İçtihadı Birleştirme Kararları 
76
2) İdare Hukukunun Yazısız Temel Kaynağı: Örf ve Âdet Hukuku 
77
B. İDARE HUKUKUNUN YARDIMCI KAYNAKLARI 
78
1) Diğer Yargısal İçtihatlar 
78
2) Öğreti (Doktrin) 
78
VI. İDARE HUKUKUNUN UYGULAMA ALANINI BELİRLEYEN ÖLÇÜTLER 
79
A. KAMU GÜCÜ ÖLÇÜTÜ 
79
B. KAMU HİZMETİ ÖLÇÜTÜ 
80
C. KARMA ÖLÇÜT 
81
D. KAMU YARARI ÖLÇÜTÜ 
81
E. YENİ KAMU GÜCÜ ÖLÇÜTÜ 
81
F. DAHA ÇOK VE DAHA AZ YETKİ ÖLÇÜTÜ 
82
G. GÜNÜMÜZDEKİ DURUM 
82
VII. İDARE HUKUKUNUN KONUSU (İDARENİN İŞLEYİŞİ) 
83
A. GENEL OLARAK İDARENİN İŞLEYİŞİ 
83
B. İDARENİN İŞLEYİŞİNE HÂKİM OLAN İLKELER 
83
BİRİNCİ BÖLÜM
İDARENİN YETKİLERİ
I. GENEL OLARAK İDARENİN YETKİLERİ 
85
A. İDARENİN YETKİLERİ KAVRAMI 
85
B. İDARÎ YETKİLERİN AYRICALIKLARI VE ÜSTÜNLÜĞÜ 
85
1) İdarenin Kanunilik Karinesinden Faydalanması 
86
2) İdarî Yetkilerin Çoğu Zaman Tek Taraflı Kullanımı 
87
3) İdarenin Yapmış Olduğu Bazı İşlemlerin Re’sen İcra Edilmesi 
87
4) Bazı Durumlarda İdareye Takdir Yetkisinin ve Yerindelik Tespitinin
Tanınması 
88
C. İDARÎ YETKİLERİN ÜSTÜN VE AYRICALIKLI OLMASININ SEBEPLERİ 
91
1) Siyasi ve Tarihi Gelişimin Etkisi 
91
2) Hukukî Sebebi: Kamu Yararının Üstünlüğü 
92
D. İDARÎ YETKİLERİN SINIRLILIĞI VE SEBEPLERİ 
94
1) Temel Hak ve Özgürlüklerin Korunması 
94
2) İdarî Yetkilerin Gerçek Kişilerce Kullanılması 
96
E. İDARÎ YETKİLERİN ÜSTÜNLÜĞÜNÜN VE SINIRLILIĞININ BAĞDAŞTIRILMASI 
96
1) Takdir Yetkisi – Bağlı Yetki Dengesi 
97
2) Olağan Yetkiler – Olağandışı Yetkiler Dengesi 
98
3) Uzmanlaşmış Yargı Denetimi 
100
II. İDARENİN İŞLEM YAPMA YETKİSİ 
101
A. ÖZEL HUKUK ALANINDAKİ HUKUKSAL İŞLEMLER 
102
1) Özel Hukukta Hukuksal İşlem Kavramı 
102
2) Özel Hukukta Hukuksal İşlemin Öğeleri 
102
a) İrade Açıklaması 
103
b) Hukukî Sonuç 
103
c) Ayrık Öğe Olarak Biçim 
103
B. KAMU HUKUKU ALANINDAKİ HUKUKSAL İŞLEMLER 
103
1) Kamu Hukuku İşlemleri Kavramı 
103
2) Kamu Hukuku İşlemlerinin Tasnifi 
104
a) Organik Açıdan Kamu Hukuku İşlemleri 
104
1. Yasama İşlemleri 
105
2. Yürütme İşlemleri 
105
3. Yargı İşlemleri 
105
b) Maddî Açıdan Kamu Hukuku İşlemleri 
105
1. Genel İşlemler 
106
2. Birel İşlemler 
106
3. Karma İşlemler 
106
c) İradelerin Açıklanması Açısından Kamu Hukuku İşlemleri 
106
1. Tek Yanlı Kamu Hukuku İşlemleri 
106
1.1. Basit İşlemler 
107
1.2. Birleşme İşlemler 
107
1.3. Kolektif İşlemler 
107
2. Çok Yanlı Kamu Hukuku İşlemleri 
108
C. İDARÎ İŞLEMLER 
108
1) İdarî İşlem Kavramı 
108
2) İdarî İşlemlerin Tasnifi 
112
a) Organik Açıdan İdarî İşlemler 
114
1. Yasama Organının İdarî İşlemleri 
114
2. Yargı Organının İdarî İşlemleri 
115
3. Yürütmenin (İdarenin) İdarî İşlemleri 
116
b) Maddî Açıdan İdarî İşlemler 
116
1. Genel İşlemler (Düzenleyici İşlemler) 
116
2. Birel İşlemler 
119
2.1. Koşul İşlemler 
120
2.2. Öznel İşlemler 
120
3. Karma İşlemler 
121
4. Birden Çok İlgiliye Yönelik Bireysel İşlemler 
121
4.1. Genel İdarî Kararlar 
121
4.2. Otomatik İşlemler 
123
c) İradelerin Açıklanması Açısından İdarî İşlemler 
123
1. İradelerin Açıklanma Biçimi Açısından İdarî İşlemler 
123
1.1. Basit İşlemler 
124
1.2. Birleşme İşlemler 
124
1.2.1. Dar Anlamda Birleşme İşlem 
124
1.2.2. Geniş Anlamda Birleşme İşlem 
126
1.3. Kolektif İşlemler 
127
2. İradelerin Açıklanma Nedeni Açısından İdarî İşlemler 
127
2.1. Res’en Yapılan İdarî İşlemler 
127
2.2. Katılma İşlemler 
127
2.2.1. Açık Kabul İşlemleri 
128
2.2.2. Açık Ret İşlemleri 
128
2.2.3. Zımnî Kabul İşlemleri 
128
2.2.4. Zımnî Ret İşlemleri 
128
d) Hukuksal Etkisinin Niteliği Açısından İdarî İşlemler 
129
1. Hukuksal Etkisinin İçeriği Açısından İdarî İşlemler 
129
1.1. Emredici İdarî İşlemler 
129
1.2. Yapıcı İdarî İşlemler 
129
1.3. Belirleyici İdarî İşlemler 
129
2. Kişilerin Sahip Olduğu Haklara Etkisi Açısından İdarî İşlemler 
130
2.1. Yararlandırıcı İdarî İşlemler 
130
2.2. Yükümlendirici İdarî İşlemler 
130
2.3. Güvence Sağlayan İdarî İşlemler 
131
3. Etkileme Süresi Açısından İdarî İşlemler 
131
3.1. Geçici Etkili İdarî İşlemler 
131
3.2. Etkisi Sürekli İdarî İşlemler 
131
e) İptal Davalarına konu olup olmayacağına göre idarî İşlemler 
131
1. İptal Davasına Konu Olan İdarî İşlemler 
132
2. İptal Davasına Konu Olmayan İdarî İşlemler 
134
3) İdarî İşlemin Unsurları (Öğeleri) 
136
a) Yetki 
137
1. Takdir Yetkisi – Bağlı Yetki Ayrımı 
139
2. Yetki Devri ve İmza Devri 
142
3. Yetki Unsurunun Görünümleri 
145
3.1. Kişi Yönünden Yetki 
145
3.2. Konu Yönünden Yetki 
146
3.3. Yer Yönünden Yetki 
147
3.4. Zaman Yönünden Yetki 
148
b) Şekil 
150
1. Yazılı Olup Olmamasına Göre Şekil Öğesi 
151
1.1. Yazılı Şekil 
152
1.2. Yazılı Olmayan Şekil 
153
2. Aslî Olup Olmamasına Göre Şekil Öğesi 
154
2.1. Aslî Şekil 
154
2.2. Tali Şekil 
155
c) Sebep 
157
1. Sebebi Belli İdarî İşlemler 
160
2. Sebebi İdareye Bırakılan İdarî İşlemler 
160
3. Sebep Gösterilmesi Öngörülmemiş İdarî İşlemler 
162
d) Konu 
162
e) Maksat (Amaç) 
163
1. Genel Maksat 
164
2. Özel Maksat 
165
4) İdarî İşlemlerin Yürürlüğe Girmesi 
165
a) Düzenleyici İdarî İşlemlerin Yürürlüğe Girmesi 
165
b) Birel İşlemlerin Yürürlüğe Girmesi 
167
c) Karma İşlemlerin Yürürlüğe Girmesi 
168
d) Birden Çok İlgiliye Yönelik Bireysel İşlemlerin Yürürlüğe Girmesi 
168
5) İdarî İşlemlerdeki Sakatlıklar 
168
a) Yokluk Sonucunu Meydana Getiren Sakatlıklar 
169
1. Fiilî Memurluk 
171
2. Fonksiyon Gaspı 
172
3. Yetki Gaspı 
173
4. Ağır ve Bariz Yetki Tecavüzü 
173
5. Hukukun Öngördüğü Sebebe Dayanmadan İşlem Yapılması 
173
6. Hukukun Açıkça Öngördüğü Şekil ve Usul Kurallarına Aykırı
Davranış 
174
7. Hukukun Öngörmediği Konunun Gerçekleşmesi 
174
b) İdarî İşlemin İptalini Gerektiren Sakatlıklar 
175
1. Yetki Yönünden Hukuka Aykırılık (Yetki Yönünden Sakatlık) 
176
1.1. Konu Yönünden Yetkisizlik 
176
1.2. Yer Yönünden Yetkisizlik 
178
1.3. Zaman Yönünden Yetkisizlik 
178
2. Şekil Yönünden İptali Gerektiren Sakatlık 
179
3. Sebep Yönünden İptali Gerektiren Sakatlık 
181
4. Konu Yönünden İptali Gerektiren Sakatlık 
186
5. Amaç Yönünden İptali Gerektiren Sakatlık 
187
c) Eksik Düzenleme Sebebiyle İşlemin İptali 
190
d) İdarî İşlemin İptalini Gerektirmeyen Sakatlıklar 
192
6) İdarî İşlemlerin Sona Ermesi 
192
a) İdarî İşlemi Yapan İdarenin İradesi Dışında Gerçekleşen Sona
Erdirici Nedenler 
193
1. Hukukî Nedenler 
193
2. Fiilî Nedenler 
193
3. İdarî İşlemin Kendiliğinden Sona Ermesi 
194
b) İdarî İşlemi Yapan İdarenin İradesine Bağlı Olarak Gerçekleşen
Sona Erdirici Nedenler 
194
1. Geri Alma 
194
2. Kaldırma 
198
3. Değiştirme 
199
4. Düzeltme 
199
D. İDARENİN SÖZLEŞMELERİ 
199
1) Kavram 
199
2) İdarenin Sözleşmelerinin Türleri 
200
a) İdarenin Özel Hukuk Sözleşmeleri 
201
1. İdarenin Özel Hukuk Sözleşmelerinin Özellikleri 
202
2. İdarenin Özel Hukuka Göre Yaptığı Sözleşme Türleri 
202
2.1. Kamu İhale Sözleşmeleri 
203
2.2. Abonman Sözleşmeleri 
204
2.3. 1999’dan İtibaren İmzalanan Yap–İşlet–Devret
Sözleşmeleri 
205
2.4. 2006’dan İtibaren Yapılan Yap–İşlet Sözleşmeleri 
205
2.5. Ortak Girişim (Joint–Venture) Sözleşmeeleri 
206
2.6. Finansal Kiralama (Leasing) Sözleşmeleri 
206
2.7. Diğer Özel Hukuk Sözleşmeleri 
207
b) İdarenin İdarî Sözleşmeleri 
209
1. İdarî Sözleşmelerin Özellikleri 
209
2. İdarî Sözleşme Türleri 
209
2.1. İdarî Sözleşmelerin Klasik Türleri 
210
2.1.1. İmtiyaz Sözleşmesi 
211
2.1.2. Müşterek Emanet Sözleşmesi 
212
2.1.3. İltizam Sözleşmesi 
213
2.1.4. İstikraz Sözleşmeleri 
213
2.1.5. Yeraltı ve Yerüstü Servetlerinin İşletilmesine
İlişkin Sözleşmeler 
213
2.1.6. İdarî Hizmet Sözleşmeleri 
214
2.1.7. Orman İşletme Sözleşmeleri 
214
2.2. İdarî Sözleşmelerin Yeni Türleri 
215
2.2.1. Ekonomik Teşvik Sözleşmesi 
215
2.2.2. Elektrik Hizmetinde Görevlendirme Sözleşmesi 
216
2.2.3. Otoyollarla İlgili Görevlendirme Sözleşmesi 
217
2.2.4. 1995–1999 Yılları Arasında Yapılan Yap–İşlet–
Devret Sözleşmesi 
217
2.2.5. 1997–2006 Yılları Arasında Yapılan Yap–İşlet
Sözleşmesi 
217
2.2.6. Telekomünikasyon Alanındaki Görev ve
Görevlendirme Sözleşmesi 
218
2.3. Atipik İdarî Sözleşmeler 
218
3) İdarenin Sözleşmelerinin Bölümleri 
218
a) Şartname 
218
b) Anlaşma 
219
4) İdarenin Sözleşmelerinin Uygulanması 
219
a) Sözleşmelerde Sözleşmecinin Borçları 
220
1. Şahsen İfa 
220
2. Sözleşme ve Şartname Hükümlerine Uygun, Tam ve
Zamanında İfa 
220
3. Dürüst İfa 
220
b) Sözleşmelerde Sözleşmecinin Hakları 
221
1. Sözleşmecinin Ücret Hakkı 
221
2. Sözleşmecinin Tazminat Hakkı 
221
3. Sözleşmelerde İdarenin Borçları 
222
c) Sözleşmelerde İdareye Tanınan Hak ve Yetkiler 
223
1. Denetleme ve Yönlendirme Yetkisi 
223
2. Yaptırım Uygulama Yetkisi 
223
3. Tek Yanlı Değişiklik Yapma Yetkisi 
224
4. Hizmet Yararına Fesih Yetkisi 
225
d) Sonradan Gelişen Durumların İdarenin İmzaladığı Sözleşmelerin
Uygulanmasına Etkileri 
227
1. Mücbir Sebepler 
227
2. Fait du Prince 
228
3. Öngörülemezlik 
228
5) İdarenin Sözleşmelerinin Sona Ermesi 
229
a) Normal Sona Erme 
230
1. Sürenin Dolması 
230
2. Edimin Yerine Getirilmesi 
230
b) Fesih 
231
1. Tarafların Anlaşmasıyla Fesih 
231
2. İdare Tarafından Tek Yanlı Fesih 
231
2.1. Sözleşmecinin Kusuru Nedeniyle Fesih 
231
2.2. Hizmet Yararına Fesih 
232
3. Mahkeme Kararıyla Fesih 
232
6) İdarenin Sözleşmelerinden Kaynaklanan Uyuşmazlıklar 
232
a) İdarenin Özel Hukuk Sözleşmelerinden Kaynaklanan
Uyuşmazlıkların Çözümü 
233
b) İdarî Sözleşmelerden Kaynaklanan Uyuşmazlıkların Çözümü 
236
1. İdarî Sözleşmelerden Kaynaklanan Tam Yargı Davaları 
236
2. İdarî Sözleşmelerden Kaynaklanan İptal Davaları 
237
3. İdarî Sözleşmelerden Kaynaklanan Uyuşmazlıklar İçin
Tahkim Yolu 
238
III. İDARENİN EYLEM YAPMA YETKİSİ 
239
A. İDARÎ EYLEMLER 
240
1) İdarî Eylem Kavramı 
240
2) İdarî Eylemlerin Yargısal Denetimi 
242
B. FİİLÎ YOL 
244
1) Fiilî Yol Kavramı 
244
2) Fiilî Yolun Yargısal Denetimi 
246
İKİNCİ BÖLÜM
İDARENİN GÖREVLERİ
I. İDARENİN GÖREVLERİ KAVRAMI 
251
II. İDARE VE TOPLUMSAL ORTAK ZORUNLU İHTİYAÇLAR 
252
III. TOPLUMSAL ORTAK İHTİYAÇLARIN BELİRLENMESİ VE GELECEĞİN
ÖNGÖRÜLMESİ 
253
A. GÜNLÜK TOPLUMSAL ORTAK İHTİYAÇLARI BELİRLEME ARAÇLARI 
253
1) Siyasal Araçlar 
254
2) İdarî, Bilimsel ve Teknik Araçlar 
254
B. GELECEĞİN ÖNGÖRÜLMESİ VE PLANLAMA FAALİYETİ 
254
IV. TOPLUMSAL ORTAK İHTİYAÇLARIN KARŞILANMASI 
255
A. KORUYUCU FAALİYETLER 
255
1) Bağımsızlık ve Egemenliğin Korunması 
255
a) Savunma Faaliyetleri 
257
1. Savunma Kavramı 
257
2. Savunma Konusunda Cumhurbaşkanının Görev, Yetki ve
Sorumluluğu 
258
3. Askerlik Ödevinin Düzenlenmesi 
259
4. Silahsız Sivil Savunma Ödevleri 
260
5. Yurda Giren Düşmana Karşı Sivil Savunma Faaliyetleri 
261
6. Askerî Mal ve Hizmetlerin Karşılanması 
262
b) Millî Güvenliğin Korunması 
263
1. Millî Güvenlik kavramı 
263
2. Millî Güvenlik Açısından Tehlike Türleri 
264
2.1. Dış Tehlikeler 
264
2.2. İç Tehlikeler 
265
3. Millî Güvenlikle İlgili Düzenlemelerin Kanunla Yapılma İlkesi 
266
4. Millî Güvenliğin Korunmasında Cumhurbaşkanının
Sorumluluğu 
266
5. Millî Güvenliğin Korunmasına Yönelik Görevler 
267
5.1 Millî Güvenlikle İlgili Haber Alma ve Haber İletme 
267
5.2. Olağanüstü Yönetim Usulüne Başvurma 
269
2) Kamu Düzeninin Korunması ve İdarenin Kolluk Faaliyetleri 
272
a) Kolluğun Tanımı 
272
b) Kolluğun Amacı ve Konusu 
273
1. Kamu Düzeni Kavramı 
274
2. Kamu Düzeninin Öğeleri 
275
2.1. Genel Güvenlik 
276
2.2. Genel Sağlık 
276
2.3. Dirlik ve Esenlik 
277
2.4. Genel Ahlak 
277
2.5. Kamusal Estetik 
277
2.6. İnsan Onuru 
278
2.7. Bireylerin Kendilerine Karşı Korunması 
278
c) Kolluk Türleri ve Ayırımları 
278
1. İdare Tarafından Yürütülen Kolluk 
279
1.1. İdarî Kolluk – Adlî Kolluk ayrımı 
280
1.1.1. Adlî Kolluk 
280
1.1.1.1. Adlî Kolluğun Görev, Yetki ve
Sorumlulukları 
280
1.1.1.2. Adlî Kolluk Görevlilerinin Nitelikleri 
281
1.1.1.3. Adlî Kolluk Görevlilerinin Çalışma
Esasları 
281
1.1.1.4. Adlî Kolluk Hizmetinin Denetimi 
282
1.1.2. İdarî Kolluk 
282
1.1.3. Türk Mevzuatındaki İdarî Kolluk – Adlî Kolluk
Ayırımı 
282
1.1.4. İdarî kolluk – Adlî Kolluk Ayırımının Temelleri 
283
1.1.4.1. Görevin Niteliği ve Amacı Bakımından 
283
1.1.4.2. Tabi Oldukları Hukuksal Rejim
Açısından 
284
1.1.4.3. Teknik Nedenler Açısından 
285
1.1.5. Adlî Kolluk – İdarî Kolluk Ayrımının Ülkemizdeki
Durumu 
285
1.2. İdarî Polis (Kolluk) – Siyasi Polis 
287
1.3. Çarşı ve Mahalle Bekçileri 
288
2. Özel Sektör Tarafından Yürütülen Kolluk (Özel Güvenlik) 
289
d) İdarî Kolluk ve Türleri 
292
1. Genel İdarî Kolluk 
293
1.1. Polis 
294
1.2. Jandarma 
294
1.3. Çarşı ve Mahalle Bekçileri 
294
2. Özel İdarî Kolluk 
295
e) Kolluk Yetkisinin Kullanış İlkeleri 
296
1. Hukukilik İlkesi 
296
1.1. Hukukilik İlkesinin “Yasallık Yönü” 
296
1.2. Hukukilik İlkesinin “Demokratik Toplum Düzenin
Gerekleri Yönü” 
298
2. Ölçülülük İlkesi 
299
2.1. Elverişlilik İlkesi 
300
2.2. Gereklilik İlkesi 
301
2.3. Orantılılık (Adil Denge) İlkesi 
302
3. Gecikmede Tehlike Bulunması İlkesi 
302
4. Müdahalede Haklılık İlkesi 
303
f) Kolluk Yetkisinin Sınırları 
303
1. Amaç Bakımından Sınırları 
304
2. Sebep Bakımından Sınırları 
304
3. Konu Bakımından Sınırları 
304
4. Yer Bakımından Sınırları 
305
4.1. Konutlar 
305
4.2. Özel İş Yerleri ve Umuma Açık Yerler 
306
4.3. Umumi Yerler 
307
4.4. Başkent ve Taşra 
308
4.5. Büyük Şehirler ile Kasabalar 
308
4.6. Yoğun Trafiği Olan Yollar ile Az Gelip Geçilen Yollar 
308
5. Zaman Bakımından Sınırları 
309
5.1. Her Zaman Yetkili Olduğu Zamanlar 
309
5.2. Olağan Yaşantı Zamanı 
310
5.3. Anayasa’da Düzenlenmeyen Olağan Dışı Zamanlar 
310
5.4. Olağanüstü Hâlin Uygulandığı Zamanlar 
310
g) Kolluk İşlemleri ve Yöntemleri 
311
1. Kolluk Alanındaki Kural İşlemler 
311
2. Kolluk Alanındaki Birel İşlemler 
312
2.1. Bildirim Alınması 
313
2.2. İzin (Ruhsat) Verme 
313
2.3. Denetim 
314
2.4. Önleme Araması 
314
2.5. Kişileri ve Araçları Durdurma ve Kimlik Sorma 
314
2.6. Emir ve Uyarı 
315
2.7. Faaliyetin Ertelenmesi 
315
2.8. Faaliyetin Yasaklanması (Menedilmesi) 
316
2.9. Kapatma 
316
2.10. Res’en İcra, Zor Kullanma ve Silah Kullanma 
317
2.11. İdarî Yaptırımlar 
318
h) Kolluk Eylemleri 
319
i) Kolluk Makamları Üstleri ve Personeli 
320
j) İdarî Kolluk Yetkilerinin Birbiriyle Çatışması ve Yarışması 
321
1. Merkezî İdare Kolluk Makamlarının Çatışması ve Yarışması 
321
2. Merkezî İdare Kolluğu ile Yerel Yönetim Kolluklarının
Çatışması ve Yarışması 
322
3. Yerel Yönetim Kolluklarının Kendi İçinde Çatışması ve
Yarışması 
322
4. Genel Kolluk ile Özel Kolluklar Arasındaki Çatışma ve
Yarışma 
323
B. KAMU HİZMETLERİ 
325
1) Kamu Hizmeti Kavramı ve Tanımı 
325
2) Kamu Hizmetinin Öğeleri 
328
a) Kamu Hizmetini Sunan (Organik Öğe) 
328
b) Kamu Hizmetinin Sunulduğu Kişiler 
330
1. Kamusal Yönetim Usullerine Tabi Hizmetler Karşısında
Kişilerin Durumları 
331
2. Özel Yönetim Usullerine Tabi Hizmetler Karşısında
Bireylerin Durumları 
332
c) Kamu Yararı Kamu Hizmetinin Manevi Öğesi 
333
d) Kamu Yararını Hedefleyen Faaliyet (Kamu Hizmetinin Maddî
Öğesi) 
334
3) Kamu Hizmetlerinin Özellikleri 
334
a) Süreklilik, Kesintisizlik ve Düzenlilik 
335
b) Genellik ve Tarafsızlık İlkesi (Eşitlik–Nesnellik) 
337
c) Değişkenlik – Uyarlama İlkesi 
337
d) Kamu Hizmetlerinin Bedelsizliği (Meccaniliği) İlkesi 
338
4) Kamu Hizmetlerinin Kurulması, Düzenlenmesi, Kaldırılması 
340
a) Kamu Hizmetlerinin Kurulması 
340
b) Kamu Hizmetlerinin Düzenlenmesi 
341
c) Kamu Hizmetlerinin Kaldırılması ve Özelleştirme 
342
5) Kamu Hizmetlerinin Türleri ve Hukukî Rejimleri 
344
a) Hizmeti Sunan Özneye Göre Kamu Hizmeti Türleri 
344
1. Kamu Tüzelkişileri Tarafından Sunulan Kamu Hizmetleri 
345
2. Özel Teşebbüs Tarafından Yürütülen Kamu Hizmetleri
(Virtüel Kamu Hizmetleri) 
345
3. Kamu – Özel Karma Oluşumlar Tarafından Sunulan Kamu
Hizmetleri 
347
b) Tekelli – Tekelsiz Olmalarına Göre Kamu Hizmeti Türleri 
347
1. Tekelli Kamu Hizmetleri 
348
2. Tekelsiz Kamu Hizmetleri 
348
c) Hizmetin Sunulduğu Coğrafi Yere Göre Kamu Hizmeti Türleri 
348
1. Evrensel Kamu Hizmetleri 
348
2. Ulusal Kamu Hizmetleri 
349
3. Bölgesel Kamu Hizmetleri 
349
4. Yerel Kamu Hizmetleri 
349
d) Kişilerin Yararlanma Biçimine Göre Kamu Hizmeti Türleri 
350
1. Doğrudan Doğruya Bireysel Yararlanma Sağlayan Kamu
Hizmetleri 
350
2. Dolaylı ve Birlikte Yararlanma Sağlayan Kamu Hizmetleri 
350
e) Konularına Göre Kamu Hizmeti Türleri 
350
1. İdarî Kamu Hizmetleri 
351
2. İktisadî Kamu Hizmetleri 
351
3. Sosyal Kamu Hizmetleri 
352
4. Bilimsel, Teknik ve Kültürel Kamu Hizmetleri 
353
6) Kamu Hizmetlerinin Görülüş Usulleri 
354
a) Emanet Usulü 
354
b) Ruhsat (izin) Usulü 
355
c) Müşterek Emanet Usulü 
356
d) İmtiyaz Usulü 
357
1. Tanımı ve Özellikleri 
357
2. İmtiyaz Usulünde İdarenin Yetkileri 
358
3. İmtiyazcının Hakları ve Yükümlülükleri 
359
3.1. İmtiyazcının Hakları 
359
3.2. İmtiyazcının Yükümlülükleri 
360
4. İmtiyazcının Seçimi 
360
5. İmtiyazın Sona Ermesi 
361
e) İltizam Usulü 
362
f) Yap–İşlet–Devret Usulü 
362
g) Yap–İşlet Usulü 
364
h) Görevlendirme Usulü 
365
i) Özel Yasalarla Kurulan Derneklerle Kamu Hizmeti Yürütülme
Usulü 
366
C. KAMUYA YARARLI FAALİYETLERİ ÖZENDİRME VE DESTEKLEME İŞLEMLERİ 
366
1) Kamu Yararına Çalışan Dernekler 
367
a) Statüye Alınma ve Statüden Çıkarma 
367
b) Kamu Yararına Çalışan Derneklere Sağlanan İmkânlar 
368
1. İzin Almadan Yardım Toplayabilme Kolaylığı 
369
2. Kamuya Ait Taşınmaz Tahsisinde ve Satın Alımında Kolaylık 
369
3. Kamu Tüzelkişileriyle Ortak Girişimlerde Bulunmak 
369
4. Kamu Yararına Çalışan Derneklere Tanınan İstisna ve
Muafiyetler 
369
c) Kamu Yararına Çalışan Derneklerin Denetlenmesi 
370
2) Kamu Yararına Çalışan Vakıf Olabilir mi? 
371
3) Ekonomik ve Bazı Coğrafi Alanların Gözetilmesi ve Teşvik Edilmesi 
371
a) Teşvik Nedenleri 
373
b) Teşvik Tedbirleri ve Çeşitleri 
374
1. Dolaylı Teşvikler 
374
2. Doğrudan Teşvikler 
375
c) Teşvik Tedbirlerinin Hukukî Niteliği 
376
D. ÖNGÖRME VE ALTERNATİF BELİRTME İŞLEVİ 
377
1) Kavram 
377
2) Öngörme ve Alternatif Belirlemenin İçeriği 
377
a) Bilgilendirme ve Danışmanlık 
378
b) Planlama 
379
1. Planlama Kavramı 
379
2. Planlama Belgelerinin Türleri 
381
2.1. Hukukî Niteliğine Göre Planlama Belgelerinin Türleri 
381
2.1.1. Emredici Planlar Biçimi 
381
2.1.2. Yol Gösterici Planlar 
381
2.2. Amaçlarına Göre Planlama Belgelerinin Türleri 
383
2.2.1. Bütçeleme Amacına Yönelik Planlama Belgeleri 
383
2.2.1.1. Stratejik Planlar 
383
2.2.1.2. Orta Vadeli Program 
385
2.2.2. Kalkınma Amacına Yönelik Planlama Belgeleri 
386
2.2.2.1. Kalkınma Planları 
386
2.2.2.2. Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı 
387
2.2.2.3. Bölge Kalkınma Projeleri (Planları) 
388
2.2.2.4. Bölge Kalkınma Programları 
390
2.3. Kapsadıkları Coğrafi Alana Göre Planlama Belgelerinin
Türleri 
391
3. Planlamanın İlkeleri 
391
3) Öngörme ve Alternatif Belirleyen İşlemlerinin Yargısal Denetimi 
392
E. ÖZYÖNETİM İŞLERİ 
393
1) Kavram 
393
2) Türkiye’deki Bugünkü Durum 
393
a) Personelin Özlük İşleri 
393
b) Araç–Gereç Sağlama ve İnşaat–Tesisat Yaptırma 
394
c) İdare Mallarının Yönetimi ve Denetimi 
395
d) Dava ve Genel İcra Takipleri 
396
e) Para Harcamaları 
397
f) İdarenin İç Çalışma Düzeni 
398
g) Tanıtma ve Yayın İşleri 
398
3) Özyönetim İşlerinin Hukukî Rejimi 
399
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İDARENİN DENETLENMESİ
I. DENETİM KAVRAMI 
401
II. İDARENİN DENETLENMESİNİN YOL VE YÖNTEMLERİNİN TÜRLERİ 
402
A. İDARENİN İÇ (ULUSAL) HUKUKA GÖRE DENETLENMESİ 
402
1) İdarenin Yargısal Denetimi 
403
2) İdarenin Yargısal Olmayan Yollardan Denetimi 
404
a) İdarenin İdare Tarafından Denetlenmesi 
405
1. İç İdarî Denetim 
405
1.1. İdarenin Kendini Denetlemesi 
405
1.2. Hiyerarşik Denetim 
407
1.3. Organik İdarî Denetim 
408
1.4. 5018 Sayılı Kanun’a Göre Kurulan İç Denetim
Birimlerince Yapılan Denetim 
408
2. Dış İdarî Denetim 
409
2.1. Vesayet Denetimi 
409
2.2. Özel Denetim Kuruluşlarınca Yapılan Dış İdarî Denetim 
410
2.2.1. Devlet Denetleme Kurulu Tarafından Yapılan
Denetim 
411
2.2.2. Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu Tarafından
Yapılan Denetim 
412
2.2.3. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu
Tarafından Yapılan Denetim 
413
b) Siyasi Denetim: İdarenin TBMM Tarafından Denetlenmesi 
414
1. Doğrudan Siyasi Denetim 
415
1.1. Genel Görüşme 
416
1.2. Meclis Araştırması 
416
1.3. Meclis Soruşturması 
417
1.4. Yazılı Soru 
418
1.5. Dilekçe Komisyonu Aracılığıyla Yapılan Siyasi Denetim 
418
1.6. TBMM İnsan Hakları İnceleme Komisyonu Aracılığıyla
Yapılan Siyasi Denetim 
419
2. Dolaylı Siyasi Denetim 
420
2.1. Sayıştay Aracılığıyla Yapılan Denetim 
421
2.2. Kamu Denetçiliği Kurumu Aracılığıyla Yapılan Denetim 
423
c) Kamuoyu Denetimi 
428
B. ULUSLARARASI HUKUKA GÖRE İDARENİN DENETLENMESİ 
430
1) İdarenin Uluslararası Hukuka Göre Denetiminin Önemi ve Gerekliliği 
430
2) İdare Üzerinde Uygulanan Uluslararası Denetim Türleri 
431
a) Avrupa Konseyi Tarafından Yapılan Uluslararası Denetim 
431
b) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında Yapılan
Uluslararası Denetim 
433
1. Genel Olarak Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 
433
2. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Özellikleri 
433
3. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin İç Hukukumuzdaki Yeri 
434
4. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Öngördüğü Denetim
Organları 
436
4.1. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 
436
4.2. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi 
437
c) Avrupa Birliği Organlarının Yaptığı Uluslararası Denetim 
437
1. Avrupa Birliği’nin Kısa Tanıtımı 
437
2. Türkiye’nin Avrupa Birliği ile İlişkilerinin Anayasa Hukuku
Açısından Değerlendirilmesi 
439
3. Avrupa Birliği Düzeyinde Denetim 
440
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
İDARENİN MALÎ SORUMLULUĞU
I. MALÎ SORUMLULUK KAVRAMI 
443
II. İDARENİN MALÎ SORUMLULUĞUNUN TABİ OLDUĞU HUKUK DALLARINA
GÖRE TÜRLERİ 
445
A. İDARENİN ÖZEL HUKUKA İLİŞKİN MALÎ SORUMLULUĞU 
448
1) İdarenin Özel Hukuk Öznesi Olmasından Kaynaklanan Özel Hukuka
İlişkin Malî Sorumluluğu 
448
a) İdarenin Özel Hukuk Hükümlerine Göre Yaptığı Sözleşmelerden
Kaynaklanan Sorumluluğu 
448
b) İdarenin Özel Hukuk Hükümlerine Göre Yaptığı Eylemlerinden
Kaynaklanan Sorumluluğu 
449
1. İdarenin Kusura Dayanan Haksız Fiil Sorumluluğu 
449
2. İdarenin Kusura Dayanmayan Özel Hukuk Alanındaki
Objektif Sorumluluğu 
450
c) İdarenin Lehine Gerçekleşen Sebepsiz Zenginleşmelerden Dolayı
Sorumluluğu 
451
2) İdarenin, Adlî Yargı Denetimine Tabi Kamu Hizmetlerinden
Kaynaklanan Sorumluluğu 
452
a) Tapu Sicil Muhafızlığının İşlem ve Eylemlerinden İdarenin
Sorumluluğu 
452
b) İdarenin İcra –İflas Memurlarının Kusurlarından Kaynaklanan
Sorumluluğu 
452
B. İDARENİN İDARE HUKUKA İLİŞKİN MALÎ SORUMLULUĞU 
453
1) İdarenin İdare Hukukuna İlişkin Malî Sorumluluğunun Tanımı 
453
2) İdarî Sorumluluğun Kaynakları 
454
a) İdarî Sözleşme Nedeniyle İdarenin Sorumluluğu 
454
b) İdarenin Kusur Sorumluluğu 
455
1. Hizmet Kusuru 
455
1.1. Hizmet Kusuru Kavramı 
455
1.2. Hizmet Kusurunun Özellikleri 
457
1.3. Hizmet Kusurunun Ortaya Çıkma Biçimleri 
459
1.3.1. Hizmetin Kötü İşlemesi 
459
1.3.2. Hizmetin Geç İşlemesi 
460
1.3.3. Hizmetin Hiç İşlememesi 
461
2. Görev Kusuru ve Benzer Durumlar 
462
2.1. Görev Kusuru Kavramı 
463
2.2. Hizmetten Ayrılabilen Kişisel Kusur Kavramı 
465
2.3. Hizmetle İlgili Olmayan Kişisel Kusur Kavramı 
468
c) İdarenin Kusursuz Sorumluluğu 
469
1. Risk İlkesi 
470
2. Sosyal Risk İlkesi 
472
3. Kamu Külfetleri Karşısında Eşitlik İlkesi 
476
III. İDARENİN SORUMLULUĞUNUN ŞARTLARI 
480
A. İDAREYE AİT BİR DAVRANIŞ 
480
B. ZARAR 
481
C. İLLİYET BAĞI 
485
IV. SORUMLULUĞU ORTADAN KALDIRAN YA DA AZALTAN HÂLLER 
487
A. ZARAR GÖRENİN KUSURU 
487
B. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN KUSURU 
489
C. MÜCBİR SEBEP 
492
D. BEKLENMEYEN HÂL 
495
V. ZARARIN GİDERİLMESİ 
495
A. ZARARIN TAZMİN EDECEK KAMU TÜZELKİŞİSİNİN TESPİTİ 
496
B. ZARARIN TAZMİNİNİN İDAREDEN TALEP EDİLMESİ 
498
1) İdarî Yargıda Açılacak Tazminat Davaları (Tam Yargı Davaları) 
499
2) Adlî Yargıda Açılacak Tazminat Davaları 
500
C. ZARARIN TAZMİNİNE İLİŞKİN İLKELER 
500
1) Tazminatın Nakden Yapılması İlkesi 
500
2) İdarenin Sorumluluğunun Sınırlılığı İlkesi 
501
3) Mahkemenin Talep Edilenden Fazla Tazminata Hükmedememesi
İlkesi 
501
D. TAZMİNAT MİKTARININ BELİRLENMESİ 
501
1) Zararın Tamamen Giderilmesi 
501
2) Zarar Miktarının Tespitinde Esas Alınacak Tarih 
501
3) Tazminatın Ödenme Şekli 
502
4) Ek Tazminatlar 
502
KAYNAKLAR 
503
DİZİN 
517