KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU’NA GÖRE MOTORLU ARAÇ İŞLETENİNİN MALİ SORUMLULUK SİGORTASI YAPTIRMA ZORUNLULUĞU
I. KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU’NA GÖRE MOTORLU ARAÇ İŞLETENİNİN SORUMLULUĞU
21
A. İşletenin Sorumluluğu ve Sorumluluğunun Hukuki Niteliği
21
2. Sorumluluğun Hukuki Niteliği
21
a. Aracın İşletilmesinden Doğan Zararlardan Sorumluluk
22
b. İşletilme Halinde Olmayan Aracın Sebep Olduğu Zarardan Sorumluluk
24
c. Yardım Edenin Uğradığı Zarardan Sorumluluk
24
3. Genel Hükümlere Tabi Tutulan Sorumlular
25
B. İşletenin Sorumluluğunun Şartları
27
1. Bir Kimsenin Ölmesi, Yaralanması veya Bir Malın Zarara Uğramış Olması
27
2. Zararın bir Trafik Kazasından Doğmuş Olması
27
3. Kaza ve Zarara Motorlu bir Aracın Sebep Olması
28
a. Motorlu Araç Kavramı
28
b. Motorlu Aracın Unsurları
29
aa. Makine Gücüyle Hareket Unsuru
29
bb. Karada Hareket Unsuru
29
4. Trafik Kazası ile Zarar Arasında Uygun İlliyet Bağı Bulunması
31
5. Zarara Motorlu Aracın İşletilmesinin Sebep Olması
32
a. Makine Tekniği (Mekanoteknik) Görüşü
32
b. Aracı Trafiğe Çıkarma (Trafik Tekniği) Görüşü
33
6. Motorlu Aracın İşleteninin Bulunması
34
aa. Tasarruf Edebilme Unsuru
35
b. İşletenin Belirlenmesine İlişkin Kriterler
35
bbb. Aracı Mülkiyeti Muhafaza Kaydıyla Alan Kişi
38
ccc. Aracın Uzun Süreli Kiracısı, Ariyet veya Rehin Alanı
39
aaa. Motorlu Araçla İlgili Mesleki Faaliyette Bulunanlar
40
bbb. Yarış Düzenleyicileri
41
ccc. Bir Motorlu Aracı Çalan veya Gasbeden Kimse
42
ddd. Devlet ve Diğer Kamu Tüzel Kişileri
43
d. Araç İşleteninin Bağlı Olduğu Teşebbüs Sahibi
43
7. İşletenin Kurtuluş Kanıtı Getirememiş Olması
44
a. Kazanın Mücbir Sebepten veya Zarar Görenin ya da Üçüncü Kişinin Ağır Kusurundan Meydana Gelmesi
46
bb. Zarar Görenin Ağır Kusuru
49
cc. Üçüncü Kişinin Ağır Kusuru
51
b. Kazanın Doğmasında İşletenin Kendisinin ya da Eylemlerinden Sorumlu Tutulduğu Kişilerin Kusurunun Bulunmaması ve Araçtaki Bir Bozukluğun Kazayı Etkilemiş Olması
52
C. Zarar Verenlerin Birden Fazla Olması
54
II. MOTORLU ARAÇ İŞLETENİNİN MALİ SORUMLULUK SİGORTASI YAPTIRMA ZORUNLULUĞU
54
A. Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası
54
B. ZMSS Yaptırma Yükümlülüğünün İhlali ve Güvence Hesabı
57
C. Zarar Görenin Sigortacıya Doğrudan Doğruya Talep ve Dava Hakkı
58
2. Yazılı Başvuru Zorunluluğu
60
3. Yazılı Başvuruya Eklenmesi Gereken Belgeler
61
4. Zorunlu Arabulucuğa İlişkin Değerlendirme
64
D. Sigortacının Savunmalarını Zarar Görene Karşı İleri Sürememesi ve Başvuru (Rücu) Hakkı
67
E. Sorumluluğu Kaldıran veya Azaltan Anlaşmaların İptal Edilebilirliği
69
KARAYOLLARI ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI
I. KARAYOLLARI ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI HAKKINDA GENEL BİLGİLER
71
A. Zorunlu Sigorta Kavramı
71
B. Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasının Hukuki Niteliği ve Tabi Olduğu Hukuk Kuralları
74
1. Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasının Hukuki Niteliği
74
2. Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasının Tabi Olduğu Hukuk Kuralları
76
a. 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu
76
b. 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu
77
c. 5684 Sayılı Sigortacılık Kanunu
77
C. Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigorta Sözleşmesi, Tarafları ve Zarar Gören
77
1. Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigorta Sözleşmesinin Tanımı
77
2. Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigorta Sözleşmesinin Kurulması
78
3. Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigorta Sözleşmesinin Tarafları
80
bb. İşletenin Değişmesi ve Bu Değişikliğin Motorlu Araçlar Sorumluluk Sigortasına Etkisi
82
4. Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasında Zarar Gören
85
II. KARAYOLLARI ZORUNLU MALİ SORUMLULUK KAPSAMINDA SİGORTA ŞİRKETİNİN SORUMLULUĞU
86
A. Sigorta Şirketinin Sorumluluğunun Şartları
86
1. Sigorta Sözleşmesinin Varlığı
86
2. Bir Zararın Meydana Gelmiş Olması
87
3. Motorlu Aracın Karayolunda İşletilmesi Sebebiyle Zararın Meydana Gelmesi
87
4. Zarar ile Motorlu Araç Arasında Uygun İlliyet Bağının Bulunması
87
B. Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasının Kapsamı
88
2. Sorumluluğun Kazanın Meydana Geldiği Tarihteki Poliçe Limiti ile Sınırlı Olması
89
3. Sorumluluk Kapsamına Giren Teminat Türleri
91
a. Maddi Zararlar Teminatı
93
b. Sağlık Gideri Teminatı
93
c. Sakatlanma Teminatı
95
d. Destekten Yoksun Kalma (Ölüm) Teminatı
96
C. Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Kapsamı Dışında Kalan Haller
96
1. İşletilme Halinde Olmayan Motorlu Aracın Neden Olduğu Zararlar
96
2. Hak Sahibinin Kendi Kusuruna Denk Gelen Tazminat Talepleri
97
3. İlgililerin, Sigortalının Sorumluluk Riski Kapsamında Olmayan Tazminat Talepleri
97
4. İşletenin Yakınlarının Mallarına Gelen Zararlar
98
5. Destekten Yoksun Kalan Hak Sahibinin, Destek Şahsının Kusuruna Denk Gelen Tazminat Talepleri
98
6. Motorlu Araçta Taşınan Eşyanın Uğrayacağı Zararlar
101
7. Manevi Tazminat Talepleri
101
8. Sigortalının Karayolları Trafik Kanunu Uyarınca Eylemlerinden Sorumlu Tutulduğu Kişilere Karşı Yöneltebileceği Talepler
102
9. Çekilen Aracın Sebep Olduğu Zararlar
102
10. Çalınan veya Gasbedilen Motorlu Aracın Neden Olduğu Zararlar
102
11. Motorlu Bisikletlerin Sebep Olduğu Zararlar
103
12. 12/4/1991 Tarihli ve 3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanununda Belirtilen Terör Eylemlerinde ve Bu Eylemlerden Doğan Sabotajda Kullanılan Araçların Neden Olduğu ve 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanununa Göre Sigortalının Sorumlu Olmadığı Zararlar İle Aracın Terör Eylemlerinde Kullanıldığını ya da Kullanılacağını Bilerek Binen Kişilerin Zarara Uğramaları Nedeniyle İleri Sürecekleri Talepler, Terör ve Buna Bağlı Sabotaj Eylemlerinde Kullanan Kişilerin Talepleri
103
13. Çevresel Zararlardan İleri Gelen Talepler
104
14. Dolaylı Zararlar Nedeniyle Yöneltilebilecek Tazminat Talepleri
104
15. İlgili Mevzuatla Genel Hükümlere Tabi Kılınan Talepler
104
b. Hatır İlişkisinin Sigorta Kapsamında Değerlendirilmesi
105
16. 2918 sayılı KTK madde 104 ve 105’te Düzenlenen Sorumluluklar
107
17. Cezai Kovuşturmadan Doğan Tüm Giderler ile İdari ve Adli Para Cezaları
107
18. KZMSS Genel Şartları ve Ekleri ile Tanımlanan Teminat İçeriği Dışında Kalan Talepler
107
19. Hasar Sebebiyle Trafikten Çekme veya Hurdaya Çıkarılma İşlemi Görmüş Araçların Değer Kaybı Tazminatı Talepleri
107
D. Sigorta Şirketinin Sorumluluğunun Belirlenmesinde Genel Şartlar
107
1. Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarının Tanımı
107
a. Genel Olarak Sigorta Genel Şartları
107
b. Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları
109
2. Sigorta Genel Şartlarının Kimin Tarafından Düzenleneceği Sorunu
110
3. Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarının Zaman Bakımından Uygulanması
111
4. Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarının Hukuki Niteliği
112
5. Karayolları Trafik Kanunu’n 90. Maddesine İlişkin İnceleme
117
a. KTK m. 90 Hükmünde Yapılan Değişikliklere İlişkin İnceleme
117
b. KTK ile Genel Şartlara Atıf Yapılmasının Anayasaya Uygunluk Bakımından İncelenmesi
119
aa. Anayasa Mahkemesi’nin 2019/40 E., 2020/40 K. sayılı Kararı ve 17/7/2020 tarihli kararı
122
bb. Anayasa Mahkemesi’nin 2021/82 E., 2022/167 K. sayılı ve 29/12/2022 tarihli kararı
124
ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI KAPSAMINDA DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI
I. GENEL OLARAK DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI
127
A. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Düzenleniş Şekli
127
B. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Konusu ve Amacı
129
C. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Özellikleri
131
1. Bağımsız Bir Tazminat Talebi Olması
131
2. İstisnai Bir Tazminat Olması
133
3. Yansıma Zararın Tazmin Olması
134
4. Maddi Bir Tazminat Olması
137
5. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Nafaka Borcu Olmaması
137
6. Tazminatın Haczedilemez Olması
138
7. Tazminatın Devri ve Mirasçılara İntikali
138
a. Destekten Yoksun Kalma Tazminatın Devri
138
b. Tazminatın Mirasçılara İntikali
139
8. Tazminat Alacağının Takası
140
D. Destek Kavramı ve Destek Olarak Kabul Edilen Değerler
141
c. Destek Olarak Kabul Edilen Kişiler
146
bb. Destek Olarak Anne ve Baba
148
cc. Destek Olarak Çocuklar
149
çç. Destek Olarak Kardeşler
151
dd. Destek Olarak Nişanlılar
153
ee. Destek Olarak Birlikte Yaşayanlar
155
ff. Diğer Destek Durumları
157
2. Destek Olarak Kabul Edilen Değerler
157
a. Desteğin Çalışarak Kazandığı Gelirden Yoksun Kalınması
157
b. Desteğin Yardım ve Hizmetinden Yoksun Kalınması
158
E. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Şartları
159
1. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Genel Şartları
159
a. Hukuka Aykırı Bir Fiil ile Desteğin Ölümü
159
b. Hukuka Aykırı Fiilden Bir Zarar Doğması
160
c. Hukuka Aykırı Fiil ile Zarar Arasında Uygun İlliyet Bağının Bulunması
160
d. Hukuka Aykırı Fiilin Kusurla İşlenmiş Olması
161
2. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Özel Şartları
161
a. Desteklik İlişkisinin Bulunması
161
b. Bakmanın Karşılıksız ve İktisadi Olması
163
c. Bakmanın Ahlaka Aykırı Amaç Taşımaması
164
d. Desteğin Bakım Gücüne Sahip Olması
164
e. Destekten Yoksun Kalan Kişinin Bakım İhtiyacının Bulunması
166
II. DESTEKTEN YOKSUN KALMA ZARARININ BELİRLENMESİ
167
B. Destekten Yoksun Kalma Zararının Belirlenmesinde Göz Önünde Tutulacak Esaslar
169
1. Zararın Miktarında Esas Alınacak Tarih
170
2. Desteğin Geliri ve Sağladığı Diğer Gelir Değerlerinin Belirlenmesi
171
2. Desteğin Gelirinin Netleştirilmesi
175
3. Desteğe Ait Gelirin Paylaştırılması
177
b. Birden Fazla Destekten Yoksun Kalan Kişinin Bulunması
178
aa. Sağ Kalan Eşe Ayrılacak Pay
179
bb. Çocuklara Ayrılacak Pay
181
cc. Anne ve Babaya Ayrılacak Pay
183
çç. Diğer Destek Görenlere Ayrılacak Pay
185
4. Destekten Yoksun Kalma Zararının Süresi
186
b. Desteğin Bakım Gücü Süresi
187
aa. Destek Çeşitlerine Göre
187
aaa. Gerçek Destek Bakımından
187
bbb. Farazi Destek Bakımından
188
bb. Desteğin Muhtemel Yaşam Süresinin Belirlenmesi
189
cc. Desteklikte Dönemler
192
aaa. Bilinen Dönem (İşlemiş Dönem)
192
bbb. Bilinmeyen Dönem (İşleyecek Dönem)
193
dd. Bilinmeyen Dönemin Hesaplanmasında Bugüne Kadar Kullanılan Yöntemler
195
aaa. Ortalama Kazanç ve Sabit Rant Yöntemi
195
bbb. Progresif Rant Hesabı Dönemi
197
ccc. Genel Şartlar ile Tayin Edilen Teknik Faiz Oranları
201
c. Destekten Yoksun Kalan Kişilerin Bakım İhtiyacı Süresi
205
ee. Birlikte Yaşayanlar
210
ff. Diğer Destek Görenler
211
C. Destekten Yoksun Kalma Zararını Azaltan Haller
211
1. Rücu Edilemeyen Sosyal Güvenlik Ödemeleri ile İfa Amacı Taşımayan Ödemelerin Zarardan ya da Tazminattan İndirilememesi
212
b. Hükmün Değerlendirilmesi
212
2. Destekten Yoksun Kalma Zararın Belirlenmesinde Denkleştirme
214
a. Denkleştirme Kavramı
214
b. Denkleştirmeye Tabi Olan Menfaatler
216
3. Ölüm Sebebiyle Elde Edilen Menfaatlerin Değerlendirilmesi
217
aa. Öğretide İleri Sürülen Görüşler
218
bb. Görüşlerin Değerlendirilmesi
220
b. Mal Rejimi Tasfiyesinden Doğan Alacaklar
222
aa. Sosyal Güvenlik Kurumu Ödemeleri
222
bb. Özel Sigorta Ödemeleri
223
bbb. Zarar Sigortaları
224
d. Ceza Dosyası Kapsamında Yapılan Ödemelerin Değerlendirilmesi
225
4. Destekten Yoksun Kalan Eşin Yeniden Evlenme İhtimali
225
III. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ BELİRLENMESİ, TAZMİN BİÇİMİ
229
B. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Tazmin Biçimleri
231
1. İrat Şeklinde Tazminat
231
2. Sermaye Şeklinde Tazminat
232
C. Tazminatın Miktarını Etkileyen Faktörler
235
2. Zarar Görenin Sorumlu Olduğu Durumlar
240
a. Zarar Görenin Kusuru
240
b. Zarar Görenin Zarar Doğuran Fiile Önceden Razı Olması
242
c. Zararın Doğmasına veya Artmasına Neden Olma (Müterafik Kusur)
243
a. Sorumlu Kişinin/İşletenin Yoksulluğa Düşecek Olması
246
b. Zarar Görenin Varlıklı Olması
247
a. Hatır için Taşıma veya Aracın Hatır için Kullandırılması
248
aa. Hatır Taşımasının Unsurları
248
aaa. Kişinin Araçla Taşınması veya Aracın Şahsa Verilmesi
248
bbb. Taşımanın ve Kullandırmanın Ücretsiz Olması
249
ccc. Hatır İçin Taşınan veya Kullanan Kişinin Ölmesi
251
bb. Hatır için Taşımanın Hukuki Niteliği
251
c. Zarar Görenin Bedensel Yatkınlığı
253