Simgeler ve Kısaltmalar
19
KAVRAM VE SINIFLANDIRMA BAKIMINDAN VERGİ SUÇ VE CEZALARI, TARİHSEL GELİŞİMİ ÇERÇEVESİNDE TÜRKİYE’DE VERGİ SUÇLARINA İLİŞKİN DÜZENLEMELER VE YAPTIRIMLARI
A. Suç Kavramı ve Suç–Kabahat Ayrımı
23
B. Vergi Suçu Kavramı ve Vergi Suçu–Vergi Kabahati Ayrımı
25
C. Vergi Suçlarını Benzer Nitelikteki Suçlardan Ayıran Özellikler
30
D. Vergi Suçlarının Sınıflandırılması
32
II. TÜRKİYE’DE VERGİ SUÇ VE CEZALARINA İLİŞKİN DÜZENLEMELERİN TARİHSEL GELİŞİMİ
34
A. Vergi Kaçakçılığı Suçlarına İlişkin Düzenlemelerin Tarihsel Gelişimi
34
1. İlk Dönem: 5432 Sayılı Vergi Usul Kanunu Dönemi (15.06.1949–09.01.1961 Tarihleri Arasındaki Durum)
34
2. İkinci Dönem: 213 Sayılı VUK’un Yürürlüğe Girmesi ve VUK’taki İlk Aşama (10.01.1961–28.07.1998 Tarihleri Arasındaki Durum)
35
3. Üçüncü Dönem: 4369 Sayılı Kanun ile VUK’ta Yapılan Önemli Değişiklikler ve Getirdikleri (10.12.1998–07.02.2008 Tarihleri Arası)
37
4. Dördüncü Dönem: 5728 Sayılı Kanun ile 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’na Uyum Amacıyla Getirilen Yenilikler (08.02.2008–01.07.2009 Tarihleri Arası)
39
5. Beşinci Dönem: 5904 Sayılı Kanun ile Yapılan Değişiklikle Ceza Alt Sınırının Artırılması (02.07.2009–30.04.2021 Tarihleri Arası)
40
6. Altıncı Dönem: 7318 Sayılı Kanun ile Yapılan Değişiklikle VUK’un 359. Maddesine Akaryakıt Sektörüne İlişkin “ç” Fıkrasının Eklenmesi (30.04.2021–14.04.2022 Tarihleri Arası)
40
7. Yedinci Dönem: 7394 sayılı Kanun ile Ceza Üst Sınırlarının Artırılması, Zincirleme Suç ve Etkin Pişmanlık Düzenlemelerinin Getirilmesi (15.04.2022–31.12.2023 Tarihleri Arası)
42
8. Sekizinci Dönem: 7423 sayılı Kanun ile Yapılan Değişiklikle VUK’un 359. Maddesine Tütün ve Alkol Piyasasına İlişkin “d” Fıkrasının Eklenmesi (01.01.2024–…)
43
B. Diğer Vergi Suçlarına İlişkin Düzenlemelerin Tarihsel Gelişimi
46
1. İlk Dönem: 5432 Sayılı Vergi Usul Kanunu Dönemi (15.06.1949–09.01.1961 Tarihleri Arası)
46
2. İkinci dönem: 213 sayılı VUK’un Yürürlüğe Girmesi ve 5728 Sayılı Kanun ile Yapılan Değişikliklere Kadar Geçirdiği Aşamalar (10.01.1961–07.02.2008 Tarihleri Arasındaki Durum)
47
3. Üçüncü Dönem: 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’na Uyum Amacıyla Getirilen Yenilikler Sonrası Mevcut Durum (08.02.2008–…)
50
TÜRK CEZA KANUNU’NUN CEZA SORUMLUĞUNUN ESASLARINA İLİŞKİN GENEL HÜKÜMLERİ
I. TÜRK CEZA KANUNU’NUN GENEL HÜKÜMLERİNİN ÖZEL CEZA KANUNLARI VE CEZA İÇEREN KANUNLARDAKİ SUÇLAR HAKKINDA UYGULANMASI
53
II. TCK’NIN CEZA SORUMLULUĞUNUN ESASLARINA İLİŞKİN GENEL HÜKÜMLERİ
58
A Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği, Kast, Taksir ve Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suç
59
1. Ceza sorumluluğunun şahsiliği
59
4. Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Suç
62
B. Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenler
63
1. Kanunun Hükmü ve Amirin Emri
63
2. Meşru Savunma ve Zorunluluk Hali
64
3. Hakkın Kullanılması ve İlgilinin Rızası
65
5. Cebir, Şiddet, Korkutma ve Tehdit
66
10. Sağır ve Dilsizlik
69
11. Geçici Nedenler, Alkol ve Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma
70
1. TCK’da Yer Alan Teşebbüs Hükümleri
70
2. Suç Yolu ve Suça Teşebbüs
71
3. Teşebbüsün Şartları
73
a. Suç İşleme Kastının Olması
73
b. Elverişli Hareketlerin İcrasına Başlanması
74
c. Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Suçun Tamamlanamaması
76
4. Teşebbüs Halinde Ceza Miktarının Belirlenmesi
77
f. İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme
82
TÜRK CEZA KANUNU’NUN CEZA SORUMLULUĞUNUN ESASLARINA İLİŞKİN GENEL HÜKÜMLERİ ÇERÇEVESİNDE VERGİ KAÇAKÇILIĞI SUÇLARI
I. VERGİ KAÇAKÇILIĞI SUÇLARININ CEZA SORUMLULUĞUNUN ESASLARI KAPSAMINDA İNCELENMESİ
85
A. Hukuki Konu ve Korunan Hukuki Değer
85
2. Vergi Kanunlarına Göre Tutulan veya Düzenlenen ve Saklanma ve İbraz Mecburiyeti Bulunan Defter, Belge ve Kayıtlar
87
a. Vergi Kanunlarına Göre Tutulan veya Düzenlenen ve Saklanma ve İbraz Mecburiyeti Bulunan Defterler
87
b. Vergi Kanunlarına Göre Tutulan veya Düzenlenen ve Saklanma ve İbraz Mecburiyeti Bulunan Belgeler
89
c. Vergi Kanunlarına Göre Tutulan veya Düzenlenen ve Saklanma ve İbraz Mecburiyeti Bulunan Kayıtlar
90
d. Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Anlaşması Bulunan Kişilerin Basabileceği Belgeler
91
e. Ödeme Kaydedici Cihazlar, Bu Cihazlarla İlgili Belge, Bilgi, Veri ve Kayıtlar
92
f. Tütün ve Alkol Piyasalarındaki Özel Etiket ve İşaretlerle Bunlara İlişkin Sistem
94
g. Elektronik Defter, Kayıt ve Belgeler
96
1. Gerçek Kişilerde Fail
101
b. Küçük ve Kısıtlıların Failliği
101
c. Mirasçıların Failliği
103
d. Vekil, Çalışan, Mali Müşavir ve Muhasebecilerin Failliği
103
e. Adi Ortaklıkta Fail
104
2. Tüzel Kişilerde Fail
104
b. Kanuni Temsilci ve Vekillerin Failliği
105
c. Çalışanların Failliği
106
D. Mağdur ve Suçtan Zarar Gören
106
E. Suçun Maddi Unsuru
107
a. Hesap ve Muhasebe Hilesi Yapmak
110
b. Gerçek Olmayan veya Kayda Konu İşlemlerle İlgisi Bulunmayan Kişiler Adına Hesap Açmak
112
c. Çift Defter Tutmak
113
d. Defter, Kayıt ve Belgeleri Tahrif Etmek
115
e. Defter ve Belgeleri Gizlemek (İbraz Etmemek)
118
f. Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Düzenlemek
122
g. Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Kullanmak
125
a. Defter, Kayıt ve Belgeleri Yok Etmek, Defter Sayfalarını Yok Ederek Yerine Başka Yapraklar Koymak veya Hiç Yaprak Koymamak
127
b. Sahte Belge Düzenlemek
130
c. Sahte Belge Kullanmak
132
a. Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Anlaşması Bulunan Kişilerin Basabileceği Belgeleri, Bakanlık ile Anlaşması Olmadığı Halde Basmak
133
b. Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Anlaşması Bulunmayan Kişilerin Basmış Olduğu Belgeleri Kullanmak
136
a. Hazine ve Maliye Bakanlığınca Yetkilendirilmediği Halde, Ödeme Kaydedici Cihaz Mührünü Kaldırmak, Donanım veya Yazılımını Değiştirmek
138
b. Ödeme Kaydedici Cihazlara ve Sistemlerine ya da Kayıt Dışı Satışın Önlenmesi İçin Kurulan Elektronik Kontrol ve Denetim Sistemlerine Fiziksel veya Bilişim Yoluyla Müdahale Ederek Kayıtları Engellemek, Değiştirmek veya Silmek
138
c. Ödeme Kaydedici Cihazlar ve Sistemleri ya da Kayıt Dışı Satışın Önlenmesi İçin Kurulan Elektronik Kontrol ve Denetim Sistemleri Tarafından Yetkili Kurumlara İletilmesi Gereken Belge, Bilgi veya Verilerin İletilmesini Önlemek veya Gerçeğe Aykırı İletilmesine Sebep Olmak
139
a. Tütün ve Alkol Piyasalarındaki Özel Etiket ve İşaretlerle Bunlara İlişkin Sisteme Müdahale
140
F. Suçun Manevi Unsuru
141
G. Ceza Sorumluluğunu Kaldıran ve Azaltan Nedenler
145
1. Zorunluluk (Iztırar) Hali
146
2. Hakkın Kullanılması
146
3. Cebir ve Şiddet, Korkutma ve Tehdit
148
6. Akıl Hastalığı, Sağır ve Dilsizlik, Geçici Nedenler, Alkol ve Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma
150
H. Suçun Ortaya Çıkış Biçimleri
150
a. Hesap ve Muhasebe Hilesi Yapmak Suçuna Teşebbüs
151
b. Gerçek Olmayan veya Kayda Konu İşlemlerle İlgisi Bulunmayan Kişiler Adına Hesap Açmak Suçuna Teşebbüs
152
c. Çift Defter Tutmak Suçuna Teşebbüs
153
d. Defter, Kayıt ve Belgeleri Tahrif Etmek Suçuna Teşebbüs
154
e. Defter ve Belgeleri Gizlemek (İbraz Etmemek) Suçuna Teşebbüs
154
f. Defter ve Belgeleri Yok Etmek Suçuna Teşebbüs
154
g. Sahte veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Düzenlemek Suçuna Teşebbüs
155
h. Sahte veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Kullanmak Suçuna Teşebbüs
155
ı. Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Anlaşması Bulunan Kişilerin Basabileceği Belgeleri, Bakanlık ile Anlaşması Olmadığı Halde Basmak Suçuna Teşebbüs
156
i. Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Anlaşması Bulunmayan Kişilerin Basmış Olduğu Belgeleri Kullanmak Suçuna Teşebbüs
157
aaa. Suçun İşlenmesinde Kullanılan Araçları Sağlama
164
bbb. Suçun İşlenmesinden Önce veya İşlenmesi Sırasında Yardımda Bulunarak İcrasını Kolaylaştırma
164
aaa. Suç işlemeye Teşvik Etme
164
bbb. Suç İşleme Kararını Kuvvetlendirme
165
ccc. Fiilin İşlenmesinden Sonra Yardımda Bulunmayı Vaat Etme
165
ddd. Suçun Nasıl İşleneceği Konusunda Yol Gösterme
165
II. TCK’NIN CEZA SORUMLULUĞUNUN ESASLARINA İLİŞKİN GENEL HÜKÜMLERİNİN VERGİ KAÇAKÇILIĞI SUÇLARINA UYGULANMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ, KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
174
A. Sahte veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Düzenleme ya da Kullanma Suçları Bakımından 7394 Sayılı Kanun ile VUK’un 359. Maddesinde Yapılan Değişiklik Öncesinde Yargıtay’ın Benimsediği Takvim Yılı Ölçütünün Eleştirel Analizi
174
B. 7394 Sayılı Kanun ile Yapılan Değişiklik Sonrasında Vergi Kaçakçılığı Suçlarında Zincirleme Suç Hükümlerinin Birden Fazla Takvim Yılındaki Fiiller İçin Uygulanması ve Tereddüt Oluşturabilecek Konularda Çözüm Önerileri
182
2. Farklı Vergi Mükellefleri Adına İşlenen Vergi Kaçakçılığı Suçlarında Failin Aynı Kişi Olması Halinde Zincirleme Suç Hükümlerinin Uygulanması
186
3. Hem Asli Fail Hem de İştirak Halinde (Azmettiren) Fail Olan Kişi İçin Zincirleme Suç Hükümlerinin Uygulanması
186
C. Sahte veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Kullanma Suçlarında Suç Tarihinin Doğru Belirlenmesi
187
1. Sahte veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Kullanma Suçlarında Suç Tarihinin Belirlenmesine İlişkin Örnek
189
D. Vergi Kaçakçılığı Suçuna İştirak Suçu Bakımından Vergi İnceleme Elemanı, Cumhuriyet Savcısı ve Ceza Hakiminin Değerlendirmesinin Önemi ve Vergi Usul Kanunu’nun 360. Maddesinde Yer Alan “Menfaat” Kavramından Analizi
192
E. VUK’ta Düzenlenen ve Cezalandırmayı Etkileyen Özellikli Durumların Değerlendirilmesi
197
2. Pişmanlık ve Islah
202
3. Yanılma ve Görüş Değişikliği
203
F. Vergi Kaçakçılığı Suçlarında Dava Şartı Olarak “Mütalaa”
210
1. Genel Olarak Mütalaa Şartı
210
2. Mütalaa Şartı Bakımından Önem Arz Eden Hususlar
213
3. Akaryakıt Sektörü ile Tütün ve Alkol Piyasası Dair 359/ç–d Maddelerine İlişkin Olarak VUK’un 367. Maddesine Eklenen Hükümlerin Değerlendirilmesi
214
4. Soruşturma ve Kovuşturma Aşamalarında Ortaya Çıkan Fail Hakkında Mütalaa Aranmayacağına İlişkin 7394 Sayılı Kanun ile Eklenen Fıkranın Değerlendirilmesi
215
G. Aynı Suçtan İki Kez Yargılanmama ve Cezalandırılmama Hakkına İlişkin "Ne (Non) Bis İn İdem İlkesi" ile "Masumiyet Karinesi" Kapsamında Ceza ve Vergi Mahkemelerinin Etkileşiminin AİHM ve AYM Kararları Çerçevesinde Değerlendirilmesi
217
H. Ekonomik Suç, Ekonomik Ceza ve Cezaların Etkinliği Çerçevesinde Vergi Kaçakçılığı Suçlarının Orantılı Şekilde Cezalandırılmasına Yönelik Öneri
225