Karşılaştırmalı Hukukta Birden Fazla Anonim Şirkette Yönetim Kurulu Üyeliği Dr. Sevgican Aydın  - Kitap
Karşılaştırmalı Hukukta

Birden Fazla Anonim Şirkette Yönetim Kurulu Üyeliği

1. Baskı, 
Mayıs 2025
Kitabın Detayları
Dili:
Türkçe
Ebat:
17x25
Sayfa:
428
Barkod:
9786253772826
Kapak Türü:
Ciltli
Fiyatı:
1.000,00
Temin süresi 2-3 gündür.
Kitabın Açıklaması
Dört bölümden oluşan çalışmamızın ilk bölümünde; birden fazla anonim şirkette yönetim kurulu üyeliği kavramından ne anlaşılması gerektiği, bu kavramın karşımıza hangi şekillerde çıktığı ele alınmıştır. Bu kapsamda öncelikle yönetim kurulu ile şirket arasındaki ve yönetim kurulu üyesi ile şirket arasındaki ilişki incelenmiş olup, çalışmamızın süjesini oluşturan yönetim kurulu üyesinin kimleri kapsadığı ve kapsaması gerektiği açıklanmıştır.
İkinci bölümde; çalışma konumuzun karşılaştırmalı hukukta nasıl ele alındığı ve doğrudan bu konuya ilişkin yazılı bir hukuki düzenleme olup olmadığı irdelenmiştir. Bu bölümde karşılaştırmalı hukukta anonim şirketlerin yönetim kurulu yapılarına ve yönetim kurulu üyelerinin şirkete karşı yükümlülüklerine yer verilmiş olup, yönetim kurulu üyesinden şirketin beklentilerinin neler olduğu incelenmiştir. Yönetim kurulu üyesinin birden çok anonim şirketin yönetiminde bulunmasının sebep olduğu temel sorun; şirket menfaatinin zarar görmesi ya da en iyi ihtimalle zarar görme tehlikesinin bulunmasıdır. Çalışmamızın üçüncü bölümünde; şirket menfaati ve menfaat çatışması hali hem Türk hukuku hem de karşılaştırmalı hukuk açısından detaylı olarak ele alınmıştır ve hukukumuzda konuya ilişkin düzenlemelerin yeterli olup olmadığı somut örneklerle ortaya konulmuştur.
Çalışmamızın son bölümünde ise birden çok şirkette yönetim kurulu üyeliğinin meydana getirdiği, Kanun'da düzenlenen ve düzenlenmeyen, sorunlara ve çözüm yollarına yer verilmiştir. Bu kapsamda birden fazla şirketin yönetiminde bulunan üyenin; yönetiminde bulunduğu diğer şirket ile ilgili konularda müzakerelere katılması ve oylamada bulunması, rakip bir anonim şirketin yönetiminde bulunması ve şirkete ait bir fırsatı yönetiminde bulunduğu başka bir şirket için kullanmasına ilişkin menfaat çatışmasının özel görünümlerini oluşturan haller ve bu durumlarda yönetim kurulu üyesinin sorumluluğu incelenmiştir. Bu bölümün odak noktasını ise şimdiye kadar Türk literatüründe ve uygulamasında hiç bahsedilmeyen ve bu çalışma ile literatüre "şirket fırsatı doktrini" olarak önerdiğimiz kurum oluşturmaktadır. Amacımız; bu konunun kapsamlı bir şekilde ele alınarak konuya ilişkin ihtilafların çözümünde hem teoriye hem de uygulamaya katkıda bulunacak şekilde somut kriterlerin sunulmasıdır.
Kitabın Konu Başlıkları
.
Birden Fazla Şirkette Yönetim Kurulu Üyeliğinin Kapsamı ve Görünüm Biçimleri
.
Karşılaştırmalı Hukukta Birden Fazla Şirkette Yönetim Kurulu Üyeliğinin Düzenlenişi
.
Birden Fazla Şirkette Yönetim Kurulu Üyeliğinden Kaynaklanan Menfaat Çatışmaları
.
Birden Fazla Şirkette Yönetim Kurulu Üyeliğinden Kaynaklanan Özel İhlal Halleri
Yorumlar
Kitabın İçindekileri
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 
vii
VORWORT 
ix
İÇİNDEKİLER 
xi
KISALTMALAR 
xxv
GİRİŞ 
1
I. KAVRAM 
1
II. HUKUKİ SORUNUN ORTAYA KONULMASI ve AMAÇ 
2
III. KONUNUN SINIRLANDIRILMASI 
4
IV. YÖNTEM VE PLAN 
5
BİRİNCİ BÖLÜM
BİRDEN FAZLA ŞİRKETTE YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİNİN
KAPSAMI VE GÖRÜNÜM BİÇİMLERİ
§1. YÖNETİM KURULU VE YÖNETİM KURULU ÜYESİNİN
ÖZELLİKLERİ 
9
I. GENEL BAKIŞ 
9
II. YÖNETİM KURULU 
9
A. Yönetim Kurulunun Yapısı 
9
B. Yönetim Kurulu ile Genel Kurul Arasındaki İlişkinin
Hukuki Niteliği 
11
C. Yönetim Kurulunun Oluşumu 
13
1. Üyelerin Seçimi 
13
2. Üye Sayısı 
14
D. Kurul Olarak Görevleri 
15
E. Yönetim ve Temsil Yetkilerinin Devri (Delegasyon) 
16
III. YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ 
19
A. Üye ile Şirket Arasındaki İlişkinin Hukuki Niteliği 
19
B. Aranan Şartlar 
22
C. Görev Süresi 
24
D. Yönetim Kurulu Üyeliği Sıfatının Kazanılması ve
Kaybedilmesi 
25
§ 2. BİRDEN FAZLA ŞİRKETTE YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİNİN
KAPSAMI 
27
I. GENEL BAKIŞ 
27
II. YÖNETİM KURULU ÜYESİ 
29
A. Gerçek Kişi Yönetim Kurulu Üyesi 
29
B. Kamu Tüzel Kişilerinin Atadığı Gerçek Kişi Yönetim
Kurulu Üyesi 
30
C. Tüzel Kişi Yönetim Kurulu Üyesi 
31
III. TÜZEL KİŞİ YÖNETİM KURULU ÜYESİNİN GERÇEK KİŞİ
TEMSİLCİSİ 
32
A. Gerçek Kişi Temsilcide Aranacak Şartlar 
32
B. Gerçek Kişi Temsilcinin Hukuki Durumu 
34
C. Gerçek Kişi Temsilcinin Başka Bir Şirketin Yönetiminde
Bulunması 
35
IV. İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYESİ 
37
A. Tanım 
37
B. Hukuki Niteliği 
38
C. İnananın Farklı Şirketlerin Yönetiminde Bulunması 
39
D. İnanılanın Farklı Şirketlerin Yönetiminde Bulunması 
40
E. Yakınlarının Farklı Şirketlerin Yönetiminde Bulunması 
41
V. YÖNETİCİ 
42
§ 3. BİRDEN FAZLA ŞİRKETTE YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİNİN
GÖRÜNÜM BİÇİMLERİ 
48
I. GENEL BAKIŞ 
48
II. ŞİRKET YAPILANMALARI BAKIMINDAN 
48
A. Şirketler Topluluğu Şeklinde Teşekkül Eden Şirketlerde
Yönetim Kurulu Üyeliği 
48
1. Şirketler Topluluğunun Yapısı 
48
2. Şirketler Topluluğunda Yönetim Kurulu Üyeliği 
50
B. Şirketler Topluluğu Şeklinde Teşekkül Etmeyen
Şirketlerde Yönetim Kurulu Üyeliği 
53
III. REKABET İLİŞKİSİ BAKIMINDAN 
54
A. Rekabet İlişkisi İçinde Olan Şirketlerde Yönetim Kurulu
Üyeliği 
54
B. Rekabet İlişkisi İçinde Olmayan Şirketlerde Yönetim
Kurulu Üyeliği 
56
IV. HALKA AÇIK VE HALKA KAPALI ANONİM ŞİRKETLER
BAKIMINDAN 
57
A. Halka Açık Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Üyeliği 
58
1. Payları Borsada İşlem Gören Halka Açık Anonim
Şirketlerde Yönetim Kurulu Üyeliği 
59
a. Bildirim Yükümlülüğü 
59
b. Bağımsız Yönetim Kurulu Üyeleri 
61
2. Payları Borsada İşlem Görmeyen Halka Açık Anonim
Şirketlerde Yönetim Kurulu Üyeliği 
63
B. Halka Kapalı Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Üyeliği 
63
§ 4. ARA SONUÇ 
65
İKİNCİ BÖLÜM
KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA BİRDEN FAZLA ŞİRKETTE
YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİNİN DÜZENLENİŞİ
§ 1. GENEL BAKIŞ 
71
§ 2. KITA AVRUPASI HUKUK SİSTEMİ 
73
I. İSVİÇRE HUKUKU 
73
A. 2020 Tarihli Revizyon Öncesi Yasal Durum 
73
B. 2020 Tarihli Revizyon Sonrası Yasal Durum 
75
C. Şirketler Topluluğunda Yasal Durum 
77
II. ALMAN HUKUKU 
79
A. Yönetim Kurulunun Yapısı 
79
B. Birden Fazla Şirkette Yönetim Kurulu Üyeliğine İlişkin
Yasal Düzenleme 
79
C. Birden Fazla Şirkette Yönetim Kurulu Üyeliğine İlişkin
Yasağın Kapsamı 
81
1. Kişi Bakımından 
81
2. Konu Bakımından 
82
3. Şirketler Topluluğu Bakımından 
83
D. Yasağın Bertaraf Edilmesi: Gözetim Kurulunun Onayı 
85
E. İhlal Halinde Yaptırım 
87
F. İspat Yükü 
88
G. Zamanaşımı 
89
III. AVUSTURYA HUKUKU 
90
A. Yönetim Kurulunun Yapısı 
90
B. Birden Fazla Şirkette Yönetim Kurulu Üyeliğine İlişkin
Yasal Düzenleme ve Kapsamı 
91
C. Yasağın Bertaraf Edilmesi: Gözetim Kurulunun Onayı 
93
D. İhlal Halinde Yaptırım 
93
E. İspat Yükü 
94
F. Zamanaşımı 
95
IV. FRANSIZ HUKUKU 
95
A. Yönetim Kurulunun Yapısı 
95
B. Birden Fazla Şirkette Yönetim Kurulu Üyeliğine İlişkin
Yasal Düzenleme ve Kapsamı 
96
1. Monist Model Yönetim Kuruluna Sahip Anonim
Şirketler 
97
2. Düalist Model Yönetim Kuruluna Sahip Anonim
Şirketler 
98
3. İhlal Halinde Yaptırım 
98
C. Birden Fazla Şirkette Yönetim Kurulu Üyeliği ile İlişkili
Yasal Düzenlemeler 
99
§ 3. ANGLO–SAKSON HUKUK SİSTEMİ 
102
I. İNGİLİZ HUKUKU 
102
A. İngiliz Hukuk Sistemine Genel Bakış 
102
B. Yönetim Kurulunun Yapısı 
103
C. Birden Fazla Şirkette Yönetim Kurulu Üyeliğine İlişkin
Yasal Düzenleme 
104
II. AMERİKAN HUKUKU 
108
A. Amerikan Hukuk Sistemine Genel Bakış 
108
B. Yönetim Kurulunun Yapısı 
110
C. Birden Fazla Şirkette Yöneticiliğe İlişkin Düzenleme 
111
D. İhtilafların Çözümü için Geliştirilen Testler 
112
E. Dava Süreci ve İspat Külfeti 
117
F. Yaptırım 
120
§ 4. ARA SONUÇ 
122
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
BİRDEN FAZLA ŞİRKETTE YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİNDEN
KAYNAKLANAN MENFAAT ÇATIŞMALARI
§ 1. GENEL BAKIŞ 
127
§ 2. ŞİRKET MENFAATİ 
130
I. KAVRAM 
130
II. ŞİRKET MENFAATİ KAVRAMINI AÇIKLAYAN GÖRÜŞLER 
132
A. Pay Sahibi Teorisi (Shareholder Theory) 
132
B. Çıkar Grubu Teorisi (Stakeholder Theory) 
133
C. Diğer Görüşler 
134
III. TÜRK HUKUKUNDA ŞİRKET MENFAATİ KAVRAMI 
135
§ 3. MENFAAT ÇATIŞMALARI 
139
I. GENEL BAKIŞ 
139
II. MENFAAT ÇATIŞMASININ SEBEPLERİ 
141
A. Maddi Kaynaklı Olmayan Menfaat Çatışmaları 
141
B. Maddi Kaynaklı Menfaat Çatışmaları 
141
III. MENFAAT ÇATIŞMASININ TÜRLERİ 
142
A. Görev Çatışması 
142
B. Kişisel Çıkar Çatışması 
143
C. Zaman Çatışması 
144
§ 4. MENFAAT ÇATIŞMALARININ ÖNLENMESİ 
146
I. AMAÇ 
146
A. Şirket Menfaatinin Korunması Gerekliliği 
146
B. Şirket Menfaatinin Yönetim Kurulu Üyelerine Karşı
Korunması Gerekliliği 
147
II. YASAL DÜZENLEMELER 
148
A. Genel Hüküm: Özen ve Bağlılık Yükümlülüğü (TTK m. 369) 
148
B. Özel Hükümler 
150
C. Menfaat Çatışmalarını Engelleyecek Kapsamlı Bir
Hükmün Bulunmaması 
152
III. KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA YASAL DÜZENLEMELER 
154
A. Genel Bakış 
154
B. İsviçre Hukuku 
155
C. Alman Hukuku 
157
D. Fransız Hukuku 
159
E. Amerikan Hukuku 
160
F. İngiliz Hukuku 
162
§ 5. MENFAAT ÇATIŞMALARININ YÖNETİM KURULU ÜYESİNİN
SORUMLULUĞU ÜZERINDEKİ ETKİLERİ 
165
I. GENEL BAKIŞ 
165
II. SADAKAT YÜKÜMLÜLÜĞÜ İHLALİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ 
166
III. ÖZEN YÜKÜMLÜLÜĞÜ İHLALİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ 
169
IV. İSPAT YÜKÜ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ 
171
§ 6. ARA SONUÇ 
174
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
BİRDEN FAZLA ŞİRKETTE YÖNETİM KURULU
ÜYELİĞİNDEN KAYNAKLANAN ÖZEL İHLAL HALLERİ
§ 1. MÜZAKERELERDE VE OYLAMADA BULUNULMASI 
181
I. GENEL BAKIŞ 
181
II. KARŞILAŞTIRMALI HUKUKA GENEL BAKIŞ 
183
A. Alman Hukuku 
184
B. İsviçre Hukuku 
185
C. Fransız Hukuku 
186
D. İngiliz Hukuku 
187
III. YASAĞIN UYGULANMA ŞARTLARI 
188
A. Kişisel ve Şirket Dışı Menfaat 
188
B. İlgili Kişilerin Menfaati 
190
C. Dürüstlük Kuralının Gerektirdiği Durumlar 
192
IV. YASAĞIN UYGULANMA ALANI 
195
V. YÖNETİM KURULU ÜYESİNİN YASAK KAPSAMINDAKİ
YÜKÜMLÜLÜKLERİ 
197
A. Açıklama Yükümlülüğü 
197
1. Açıklama Yükümlülüğünün Uygulama Alanı Bulacağı
Menfaat Çatışmaları 
198
2. Açıklama Yükümlüsü 
199
3. Açıklamanın Muhatabı 
200
a. Kural: Yönetim Kurulu 
200
b. İstisna: Genel Kurul 
202
4. Açıklamanın Zamanı 
203
5. Açıklamanın Şekli 
204
6. Açıklamanın İçeriği 
205
B. Müzakereye Katılmama Yükümlülüğü 
208
C. Oy Kullanmama Yükümlülüğü 
212
VI. YASAĞIN İHLALİNİN SONUÇLARI 
213
A. Genel Bakış 
213
B. Kararların Geçerliliği Sorunu 
213
C. Sorumluluk 
218
1. Yasak Kapsamındaki Yönetim Kurulu Üyesi Açısından 
218
2. Diğer Yönetim Kurulu Üyeleri Açısından 
220
D. TTK m. 553'ün Uygulanması Sorunu 
222
§ 2. RAKİP ŞİRKETLERİN YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİNDE
BULUNULMASI 
225
I. HUKUKİ SORUN VE YASAL DÜZENLEMELER 
225
A. Sorunun Ortaya Konulması 
225
B. Türk Hukuku'nda Açık Bir Düzenlemenin Bulunmaması 
226
C. Karşılaştırmalı Hukukta Yasal Düzenlemeler 
231
1. Alman Hukuku 
231
2. Avusturya Hukuku 
233
3. İsviçre Hukuku 
235
4. Fransız Hukuku 
236
5. İngiliz Hukuku 
237
6. Amerikan Hukuku 
238
II. YASAĞIN KAPSAMI 
238
A. Konu 
238
1. Faaliyet Alanı 
238
2. Faaliyet Alanının Sonradan Değişmesi 
241
4. Şirketler Topluluğu Açısından Faaliyet Alanı 
246
B. Kişi 
247
C. Süre 
249
1. Genel Kural 
249
2. Özel Durumlar 
251
a. İstifa 
251
b. Görevden Alınmaya İtiraz 
254
c. Hizmet Akdinin Feshedilmemiş Olması 
256
d. Sözleşmeye Dayalı Rekabet Yasağı 
257
D. Rakip Şirketlerin Şirketler Topluluğu İçerisinde Yer
Alması 
261
III. YASAĞIN BERTARAF EDİLMESİ 
262
A. Genel Bakış 
262
B. Genel Kurul Kararı ile İzin Verilmesi 
264
1. Nisap 
266
2. Kararın Verilme Zamanı 
267
3. Kararın Kapsamı 
268
C. Esas Sözleşme ile İzin Verilmesi 
270
D. İznin Şekli 
273
E. İznin Geri Alınabilirliği Sorunu 
274
F. İznin Verilmesinin Sonuçları 
276
IV. İHLAL HALİNDE YAPTIRIMLAR 
278
A. Genel Bakış 
278
B. Tazminat 
280
C. İşlemi Ortaklık Adına Yapılmış Sayma 
281
D. Sözleşmelerden Doğan Menfaatin Ortaklığa Devredilmesi 
282
E. Yönetim Kurulu Üyeliğinden Elde Edilen Menfaatlerin
Ortaklığa Devri 
283
F. Ek Yaptırımlar 
285
G. Yaptırımın Seçilmesinde Usul 
286
V. İHLAL HALİNDE SORUMLULUK DAVASI 
288
A. Davacı 
288
B. Davalı 
289
C. Zamanaşımı 
290
1. Çifte Zamanaşımı 
290
2. Üç Aylık Zamanaşımı Süresi 
291
3. Bir Yıllık Zamanaşımı Süresi 
294
D. Yetki, Görev ve İspat Yükü 
295
§ 3. ŞİRKET FIRSATININ KULLANILMASI 
297
I. ŞİRKET FIRSATI DOKTRİNİ 
297
A. Kavram 
297
B. Hukuki Sorunun Ortaya Konulması 
300
C. Şirket Fırsatı Doktrini ile Rekabet Yasağı Arasındaki İlişki 
302
D. Karşılaştırmalı Hukukta Şirket Fırsatı Doktrini 
305
II. ŞİRKET FIRSATININ BELİRLENMESİ 
308
A. Karşılaştırmalı Hukukta Uygulanan Yöntemler 
308
1. Amerikan Hukuku 
308
2. İngiliz Hukuku 
311
3. Alman Hukuku 
313
4. Fransız Hukuku 
315
B. Fırsatın Belirlenmesine İlişkin Belirli Bir Yöntemin
Oluşturulması Gerekliliği 
316
C. Önerimiz: Fırsat Üçgeni Modeli 
317
1. Şirket ile Fırsat Arasındaki Bağlantıya İlişkin
Değerlendirme Kriterleri 
320
a. Şirketin Faaliyet Alanı 
320
b. Somut İş Beklentisi 
323
c. Şirketin İş Fırsatına İlgisi 
325
2. Fırsat ile Yönetici Arasındaki Bağlantıya İlişkin
Değerlendirme Kriterleri 
328
a. Fırsat ile Karşılaşma Anı 
328
b. Fırsatın Şirket Vasıtası ile Öğrenilmesi 
330
c. Fırsatın Özel Hayat Alanından Öğrenilmesi 
330
d. Fırsatın Herkesin Öğrenebileceği Alandan
Öğrenilmesi 
334
e. Fırsatın Araştırılarak Elde Edilmesi 
336
f. Fırsatın İş Çevresi Tarafından Teklif Edilmesi 
337
1) Fırsatın Yöneticinin Şirketteki Görevi Nedeni
ile Teklif Edilmesi 
338
2) Fırsatın Yöneticinin Kişisel Özelliklerinden
Dolayı Teklif Edilmesi 
340
3. Yönetici ile Şirket Arasındaki Bağlantıya İlişkin
Değerlendirme Kriterleri 
341
a. Şirket Kaynaklarının Kullanılması 
341
b. Yöneticinin Şirketteki Ek Görevleri ve Sıfatları 
344
c. Yarı Zamanlı Çalışma 
346
III. FIRSATIN ŞİRKETLER TOPLULUĞU İÇİNDE BİR ŞİRKETE AİT
OLMASI 
349
IV. ŞİRKET FIRSATI DOKTRİNİ İHLALİ 
350
A. İhlalin Belirlenmesi 
350
B. İhlalin Belirlenmesine İlişkin Özel Durumlar 
353
1. Şirketin Fırsatı Serbest Bırakması 
353
a. Karar ile Serbest Bırakma 
353
b. Sessiz Kalarak Serbest Bırakma 
356
c. Esas Sözleşme ile Serbest Bırakma 
357
d. İzin Vererek Serbest Bırakma 
359
2. Şirketin Mali Yetersizliği 
361
3. Üçüncü Kişilerin Şirketle İş Yapmadaki İsteksizliği
veya Yasal Engeller 
366
4. Ultra Vires İlkesi 
368
5. Fırsatın Şirketten Ayrıldıktan Sonra Kullanılması 
370
V. İHLAL HALİNDE YAPTIRIMLAR 
374
A. Genel Bakış 
374
B. Şirket Fırsatının ve Elde Edilen Menfaatlerin Devri 
376
C. Tazminat 
377
D. Ceza Tazminatı 
378
E. Ek Yaptırımlar 
379
VI. İHLAL HALİNDE SORUMLULUK DAVASI 
380
A. Davacı 
380
B. Davalı 
382
C. Zamanaşımı 
383
D. İspat Yükü 
385
E. Yetkili ve Görevli Mahkeme 
386
§ 4. ARA SONUÇ 
387
SONUÇ ve ÖNERİLER 
393
KAYNAKÇA 
407