İDARENİN MALİ SORUMLULUĞUNUN KABULÜ VE
 
I. MALİ SORUMLULUK KAVRAMI 
 
19
A. ETİMOLOJİK OLARAK SORUMLULUK KAVRAMI 
 
19
B. HUKUKİ BİR KAVRAM OLARAK MALİ SORUMLULUK 
 
21
C. MALİ SORUMLULUK SİSTEMLERİ 
 
29
2. Teminat (Güvence) Sistemi 
 
33
a. Kanuni (Yasal) Teminat Sistemi 
 
38
b. Yargısal (Kazai) Teminat Sistemi 
 
42
Ç. İDARENİN MALİ SORUMLULUĞUNUN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ 
 
43
1. İdarenin Sorumsuzluğunun Geçerli Olduğu Dönem 
 
43
2. İdarenin Özel Hukuk Kurallarına Göre Sorumlu Tutulduğu Dönem 
 
44
3. İdarenin Kamu Hukuku Kurallarına Göre Sorumlu Tutulduğu
 
4. Karşılaştırmalı Hukukta İdarenin ve Kamu Görevlilerinin Mali
 
Sorumluluğunun Kısa Tarihi 
 
49
ç. Anglo Sakson Hukukunda 
 
68
e. Genel Değerlendirme 
 
83
II. KİŞİSEL KUSUR TEORİSİ VE MALİ SORUMLULUKTA YERİ 
 
88
A. HUKUKİ BİR KAVRAM OLARAK KUSUR 
 
88
1. Kusur Kavramının Ceza ve Medeni Hukukundaki Kısaca Anlamı 
 
89
2. Kusur Kavramının İdare Hukukundaki Anlamı: İdari Kusur 
 
94
a. Hukuka Aykırılık, Kusur ve Sorumluluk Arasındaki İlişki 
 
104
b. Kusurun Atıf ve İzafesi 
 
111
ç. Kusurun Ortaya Çıkma Biçimi 
 
122
i. Kusurun Kasten Ortaya Çıkması 
 
123
ii. Kusurun İhmalen Ortaya Çıkması 
 
124
B. KAMU GÖREVLİLERİNİN İDARİ KUSURU 
 
125
1. Kusur Kavramına İlişkin Terminoloji Sorunu 
 
125
a. “Hizmet Kusuru [Faute de Service]” – “Hizmetin Kusuru [Faute
 
b. Kişisel (Şahsi) Kusur – Görev (Görevsel) Kusuru 
 
131
i. Kişisel Kusurun İlk Anlamı 
 
131
ii. Kişisel Kusurun Olması Gereken Gerçek Anlamı 
 
136
iii. Kişisel Kusurdan Hareketle Görev (Görevsel) Kusuru 
 
138
c. Kusur Derecesi Açısından Yapılan Ayrımlar 
 
141
ç. Birleşmiş Kusurlar 
 
141
2. Kamu Görevlisinin Kusuruna İlişkin Tanımlamalar 
 
142
a. Kişisel Kusurun Tespitinde Kullanılan Fransız Hukukunun İlk
 
b. Türk Hukuk Doktrininde Kişisel Kusur Tanımlamaları 
 
147
c. İçtihadi Görüş ve Vaka Örnekleri 
 
153
ii. Uyuşmazlık Mahkemesi 
 
161
v. (Kapatılan) Askeri Yüksek İdare Mahkemesi 
 
206
III. TÜM YAKLAŞIMLARI İÇEREN YÖNÜYLE KİŞİSEL KUSUR 
 
210
A. HİZMET İÇİNDE KİŞİSEL KUSURUN GÖRÜNÜM BİÇİMLERİ 
 
214
a. Ceza Normu İçeren Kanunlara Aykırılık 
 
218
b. Suçun Manevi Unsuru Açısından Yapılan Değerlendirme 
 
230
c. Özel Bir Hüküm ile Düzenlenen Yargı Kararlarına Uyulmaması
 
2. Kamu Görevlisinin Ağır Kusurlu Davranışları 
 
254
3. Kamu Görevlisinin Kasti Ve Kötüniyetli Davranışları 
 
265
B. HİZMET DIŞINDA KİŞİSEL KUSURUN GÖRÜNÜM BİÇİMİ: GÖREV
 
1. Alman Görev Sorumluluğu Kıyaslamasıyla Türk Hukukuna Özgü
 
2. Hizmet Dışında İşlenen Kusurlarda Hizmetle Kurulan Rabıta
 
KAMU GÖREVLİLERİNİN KİŞİSEL KUSUR SORUMLULUĞU
 
I. KİŞİSEL KUSUR SÜJESİ OLARAK KAMU GÖREVLİSİ 
 
297
A. Anayasa’da Kamu Görevlisi Tanımı 
 
297
1. Yürütülen Hizmet Devletin, Kamu İktisadi Teşebbüslerinin ya da
 
Diğer Kamu Tüzel Kişilerinin Yürütmekle Yükümlü Oldukları Bir
 
2. Bu Hizmet Genel İdare Esaslarına Göre Yürütülmelidir 
 
302
3. Genel İdare Esaslarına Göre Yürütülen Bu Hizmet Bir Kamu
 
4. Bu Hizmetlerin Gerektirdiği Görevler Asli ve Sürekli Bir Nitelik
 
B. Türk Ceza Kanunu’nda Kamu Görevlisi Tanımı 
 
307
C. Devlet Memurları Kanunu’nda Ve Diğer Kanunlarda Kamu Görevlisi
 
Ç. İdare Hukuku Doktrininde Kamu Görevlisi Tanımı ve Diğer Kamu
 
Görevlisi Kavramının Anlamı 
 
313
1. Geniş Anlamda Kamu Görevlisi 
 
314
2. Dar Anlamda Kamu Görevlileri 
 
316
3. Diğer Kamu Görevlileri Kavramının Anlamı 
 
317
4. Kamu İktisadi Teşebbüsü Çalışanlarının Durumu 
 
319
D. Yargı Kararlarında Kamu Görevlisi Kavramı 
 
321
II. KİŞİSEL KUSUR SORUMLULUĞUNA İLİŞKİN DÜZENLEMELER 
 
332
A. Devlet Memurları Kanunu’nda Yer Alan Düzenlemeler 
 
333
1. 12. Madde: Memurun İdareye Doğrudan Zarar Vermesi 
 
334
2. 13. Madde: Kamu Hukukuna Tabi Görevleri Yerine Getiren
 
Personelin Üçüncü Kişilere Zarar Vermesi 
 
340
3. Kanun’un 12. ve 13. Maddelerinin Kıyası 
 
365
C. Anayasal Düzenlemeler 
 
381
1. Anayasa’nın 125/7 ve 137. Maddelerinin Konuyla İlgili Kısa İzahı 
 
381
2. Anayasa’nın 40/3 ve 129/5 Maddelerinin Karşılaştırmalı Analizi 
 
385
a. Zarar Verenin Sıfatı Açısından: [Resmî Görevliler (m. 40/3) –
 
Memurlar ve Diğer Kamu Görevlileri (m. 129/5)] 
 
390
b. Fiilin Niteliği Açısından: [Haksız İşlemler Sonucu (m. 40/3) –
 
Kusurlardan Doğan (m. 129/5)] 
 
393
c. Fiilin Zamanı Açısından: [Sınırlama/Belirleme Yok (m. 40/3) –
 
Yetkilerini Kullanırken (m. 129/5)] 
 
400
ç. Tazmin Yükümlüsü Açısından: [Devletçe 
 
Tazmin Edilir (m.
40/3) – Ancak İdare Aleyhine Açılabilir (m. 129/5)] 
 
406
d. Zarar Gören Açısından: [Kişinin, 
 
Uğradığı Zarar (m. 40/3) –
Tazminat Davaları (m. 129/5)] 
 
408
e. Tazmin Hükmü Açısından: [Kanuna Göre 
 
Tazmin Edilir (m.
40/3) – Kanunun Gösterdiği Şekil ve Şartlara Uygun
 
Olarak Açılabilir (m. 129/5)] 
 
410
f. Diğer Karşılaştırmalar 
 
412
A. RÜCUNUN TEMELİNİ OLUŞTURAN BİLEŞENLER 
 
414
1. Kusurların Birleşmesi 
 
416
2. Sorumlulukların Birleşmesi 
 
424
1. Rücu Hakkında Genel Bilgiler 
 
434
c. Rücunun Ortaya Çıktığı Sorumluluk Esası 
 
439
d. Kamu Zararı Kavramı ve Rücu Mekanizması Arasındaki İlişki 
 
445
2. Rücunun “Genel Hükümler”e Tabi Olmasından Kasıt 
 
448
a. Borçlar Hukukunun Anlaşılması Gerektiğini Savunan Görüş 
 
449
b. İdare Hukukunun Anlaşılması Gerektiğini Savunan Görüş 
 
451
3. Savunma Hakkı Penceresinden Rücunun Muhatabı 
 
456
a. Kamu Görevlisinin Esas Davanın Tarafı Olmaması Durumu 
 
456
b. İdari Yargının Kamu Görevlisinin Sorumlu Tutulacağı Oranı
 
Belirlemeye Muktedir Olduğu Görüşü 
 
458
4. İdarenin Rücu Yetkisinin Niteliği 
 
460
a. İdare Rücu Konusunda Yetkisi: Takdir Yetkisi mi? Bağlı Yetki
 
b. Yargının Rücu Konusunda Tutumu ve İdareyi
 
Yönlendirmesinin Anlamı 
 
473
c. İdarenin Rücuya Zorlanması 
 
479
ç. Rücu Etmeyen Kamu Görevlisinin Sorumluluğu 
 
487
5. Rücu Mekanizmasına İlişkin Öneriler 
 
488