İdari Yargılama Hukukunda İptal Davaları Bakımından Mahkemeye Erişim Hakkı

Mahkemeye erişim hakkı, adil yargılanma hakkının bir parçası olduğu kadar, maddi adaletin temel bir unsuru ve hukuk devletinin vazgeçilmez bileşenidir. Soyut adalet kavramını somutlaştıran ve yargıya erişimi güvence altına alan bu hak, hukukun üstünlüğünün bir şartı olan idarenin yargısal denetimini etkinleştirmede çok kıymetli bir anahtar niteliğindedir.

Eserde, mahkemeye erişim hakkının özellikle iptal davaları bakımından kaynağı, kapsamı ve sınırları değerlendirilerek ayrıntılı biçimde incelenmektedir. Bu incelemede mahkemeye erişim hakkının, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Anayasa Mahkemesi ve Danıştay içtihadı ile gelişen mahiyeti dikkate alınarak idari yargılama hukuku bakımından mahkemeye erişim hakkının sağladığı güvencelere, olağan ve olağanüstü dönemlerde sınırlandırma rejimine dair açıklamalar yapılmıştır. Mahkemeye erişim hakkının daha da etkin kılınması için alınabilecek önlemler ve bu önlemlerin etkileri değerlendirilmiştir. Nihayetinde, mahkemeye erişim hakkının hukuk devleti ilkesi ile etkileşiminin doğurduğu hukuksal sonuçların, idari yargılama hukukunun pek çok konusuna temas ettiği ve idari yargının son dönemde geçirdiği dönüşümde önemli bir rol oynadığı görülmüştür. Bu önemli rolün gelecekte de sürdürülmesine; temel hakların daha etkin biçimde korunmasına ve idarenin yargısal denetiminin güçlendirilmesine yönelik gereksinim hukuk devletinde süreklilik arz etmektedir. Bu bağlamda, mahkemeye erişim hakkının sağladığı güvencelerin geliştirilmesinin, yalnızca bireysel hak arama özgürlüğünün güçlendirilmesine değil aynı zamanda hukuk devleti ilkesinin derinleşmesine de katkı sağlayacağı unutulmamalıdır.