SİMGELER VE KISALTMALAR LİSTESİ
XV
1. ÇEVRİM İÇİ MAHKEME KAVRAMI VE ÇEVRİM İÇİ MAHKEMELERE İLİŞKİN DÜNYADAKİ UYGULAMA ÖRNEKLERİ
11
1.1. GENEL OLARAK ÇEVRİM İÇİ MAHKEME KAVRAMI
11
1.2. ÇEVRİM İÇİ UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ (ONLINE DISPUTE RESOLUTION)
18
1.2.1. Yargılamanın Son Çare Olması
25
1.2.2. Hukuki Bilgilendirme ve Yönlendirme
26
1.2.3. Uyuşmazlıkların Önlenmesi ve Yatıştırılması
29
1.2.4. Teknolojiden Yenilikçi Şekilde Yararlanma
31
1.3. ÇEVRİM İÇİ MAHKEME MODELİ VE DİJİTAL DÖNÜŞÜM İLİŞKİSİ
41
1.3.1. Sözlü–Yazılı–Dijital İletişim Bağlamında Çevrim İçi Mahkeme Modeli
41
1.3.2. Dijital Dönüşüm, Uyuşmazlıkların Standartlaşması ve Çevrim İçi Mahkeme Modeli
46
1.3.3. Çevrim İçi Mahkeme Modelinin Yargılamada Dijital Dönüşümden Farkı
50
1.4. ÇEVRİM İÇİ MAHKEMELERE İLİŞKİN DÜNYADAKİ UYGULAMA ÖRNEKLERİ
51
1.4.1. Kanada Medeni Uyuşmazlık Çözüm Sistemi
53
1.4.1.2. Çözüm Gezgini
55
1.4.1.3. Çevrim İçi Müzakere
56
1.4.1.4 Çevrim İçi Uzlaştırma
57
1.4.1.5. Çevrim İçi Yargılama
59
1.4.2. İngiltere Çevrim İçi Mahkeme Tasarısı
63
1.4.2.2. Küçük Miktarlı Hukuk Uyuşmazlıkları İçin Çevrim İçi Uyuşmazlık Çözümü Raporunda Öngörülen Mahkeme Sistemi
65
1.4.2.3. Lord Briggs’in Çevrim İçi Mahkeme Tasarısına İlişkin Görüşleri
68
1.4.2.4. Çevrim İçi Mahkeme Pilot Projesi
71
1.4.3. Çin Hukuk Sisteminde Yaşanan Gelişmeler
76
1.4.3.1. Çin İnternet Mahkemeleri
76
1.4.3.2. İnternet Mahkemelerinden Elde Edilen Tecrübelere Dayanılarak Çin’de Hukuk Yargılamasında Çevrim İçi Yargılamaya Geçiş Yönünde Atılan Adımlar
79
1.4.3.2.1. Çevrim İçi Yargılamanın Kapsamı ve Uygulanma Alanı
81
1.4.3.2.2. Ses ve Görüntü Nakli Yoluyla Duruşmaya İlişkin Düzenleme
84
1.4.3.2.3. Çevrim İçi Eş Zamansız Yargılama
86
1.4.4. Avrupa Birliği Çevrim İçi Uyuşmazlık Çözüm Portalı
88
1.4.5. Amerika Birleşik Devletleri’nde Çevrim İçi Uyuşmazlık Çözüm Yöntemleri Alanında Yaşanan Gelişmeler
94
1.4.5.2. Utah Çevrim İçi Uyuşmazlık Çözüm Sistemi
94
1.4.5.3. New Mexico Çevrim İçi Uyuşmazlık Çözüm Sistemi
98
1.4.5.3.1. MI–Resolve Civil
101
1.4.5.3.2. MI–Resolve Family
103
1.4.6. Hollanda Hukukundaki Gelişmeler
104
1.4.6.1. Rechtwijzer 1.0
105
1.4.6.2. Rechtwijzer 2.0
106
1.4.7. Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonunun (UNCITRAL) Çevrim İçi Uyuşmazlık Çözüm Yöntemleriyle İlgili Çalışmaları
108
1.4.7.1. Birleşmiş Milletler’in 2010–2016 Yılları Arasındaki Çalışmaları
108
1.4.7.2. Çevrim İçi Uyuşmazlık Çözümleri Hakkında Teknik Notlar’da Öngörülen Uyuşmazlık Çözüm Sistemi
110
1.4.8. Dünyadaki Örnek Uygulamalar Üzerine Genel Değerlendirme
112
1.4.8.1. Genel Olarak
112
1.4.8.2. Pilot Uygulama İhtiyacı
115
1.4.8.3. Çevrim İçi Uyuşmazlık Çözüm Sistemlerine Başvurunun Zorunlu Olup Olmaması
116
1.4.8.4. Bazı Olumsuz Tecrübelere İlişkin Değerlendirmeler
120
1.4.8.5. Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemleri İle Çevrim İçi Uyuşmazlık Çözüm Yöntemlerinin Gelişim Süreçleri Arasındaki Paralellikler
127
2. ÇEVRİM İÇİ MAHKEME MODELİNİN TÜRK HUKUK YARGILAMASINA HÂKİM OLAN TEMEL HAK VE İLKELER ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ
131
2.2. ADİL YARGILANMA HAKKI, HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜ VE ADALETE ERİŞİM AÇISINDAN DEĞERLENDİRME
134
2.3. HUKUKÎ DİNLENİLME HAKKI AÇISINDAN DEĞERLENDİRME
150
2.3.1. Genel Olarak Hukuki Dinlenilme Hakkı
150
2.3.2. Hukuki Dinlenilme Hakkı ve Silahların Eşitliği İlkesi Arasındaki İlişki
152
2.3.3. Hukuki Dinlenilme Hakkı ve Çevrim İçi Mahkeme Modeli İlişkisi
154
2.4. DOĞRUDANLIK İLKESİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRME
165
2.4.1. Genel Olarak Doğrudanlık İlkesi
165
2.4.2. Doğrudanlık İlkesi ve Çevrim İçi Mahkeme Modeli İlişkisi
169
2.5. USUL EKONOMİSİ İLKESİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRME
179
2.5.1. Genel Olarak Usul Ekonomisi İlkesi
179
2.5.2. Usul Ekonomisi İlkesi ve Çevrim İçi Mahkeme Modeli İlişkisi
185
2.5.2.1. Usul Ekonomisi İlkesi ve Çevrim İçi Mahkeme Modeli İlişkisi Bağlamında Duruşmasız Yargılamalar
189
2.5.2.1.1. AİHM ve AYM’nin Duruşmasız Yargılama Hakkındaki İçtihatları
193
2.5.3. Çevrim İçi Mahkeme Modelinin Usul Ekonomisi İlkesinin Diğer Unsurları Olan Ucuzluk, Basitlik ve Yargılama Disiplini Açısından Değerlendirilmesi
199
2.6. ALENİYET İLKESİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRME
208
2.6.1. Genel Olarak Aleniyet İlkesi
208
2.6.2. Aleniyet İlkesi Açısından Çevrim İçi Mahkeme Modeli
212
2.6.2.1. Duruşmaların İnternet Üzerinden Halka Açılması
212
2.6.2.1.1. Duruşmaların İnternet Üzerinden Halka Açılmasının Kişisel Verilerin Korunması Açısından Değerlendirilmesi
221
2.6.2.2. Bilgi Aleniyeti
230
2.7. YAZILILIK VE SÖZLÜLÜK İLKELERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRME
233
2.7.1. Genel Olarak Yazılılık ve Sözlülük İlkesi
233
2.7.2. Yazılılık ve Sözlülük İlkeleri Açısından Çevrim İçi Mahkeme Modeli
237
2.8. AVUKATLIK TEKELİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRME
242
2.8.1. Genel Olarak Avukatlık Tekeli
242
2.8.2. Avukatlık Tekeli Açısından Çevrim İçi Mahkeme Modeli
245
2.9. DİĞER YARGILAMA İLKELERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRME
250
2.9.2. Çeşitli İlkeler Açısından Değerlendirme
250
2.9.2.1. Taraflarca Getirilme İlkesi Açısından
250
2.9.2.2. Teksif İlkesi Açısından Değerlendirme
253
2.9.2.3. Diğer İlkeler Açısından
255
3. ÇEVRİM İÇİ MAHKEME MODELİ IŞIĞINDA TÜRK HUKUK YARGILAMASINDA GERÇEKLEŞTİRİLEBİLECEK MUHTEMEL YENİLİKLER
257
3.2. TÜRK HUKUK YARGILAMASINDA KULLANILAN MEVCUT TEKNOLOJİK ALTYAPI
258
3.2.1. Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP)
258
3.2.2. UYAP’a Entegre Diğer Arayüzler/Sistemler UYAP Vatandaş Portal Bilgi Sistemi
260
3.2.3. Tüketici Bilgi Sistemi (TÜBİS)
265
3.3. HUKUKUMUZDAKİ TEKNOLOJİK ALTYAPI HAKKINDA DEĞERLENDİRME
267
3.4. ÇEVRİM İÇİ MAHKEME MODELİ IŞIĞINDA TÜRK HUKUK YARGILAMASINDA GERÇEKLEŞTİRİLEBİLECEK YENİLİKLER
272
3.4.1. UYAP’ın Hukuk Yargılamamızda Merkezi Bir Konuma Yerleştirilmesi
272
3.4.1.1. Genel Olarak
272
3.4.1.2. Klasik Anlamda Tebligat Yaklaşımının Terk Edilmesi
276
3.4.1.3. Kullanıcı Dostu UYAP
282
3.4.2. Duruşma Sistemimizin Değiştirilmesi
292
3.4.2.1. Genel Olarak
292
3.4.2.2. Ardışık Duruşma Sistemi
294
3.4.2.3. Yoğunlaştırılmış Duruşma Sistemi
296
3.4.2.4. Yeni Bir Duruşma Sistemi Önerisi
297
3.4.2.4.1. Ardışık Duruşma Sisteminin Terk Edilerek Duruşma Sayılarının Azaltılması
297
3.4.2.4.2. Fiziksel Duruşmaların Tamamen Kaldırılması
301
3.4.3. Çevrim İçi Uyuşmazlık Çözümlerinin Hukuk Yargılama Sistemimize Entegrasyonu
305
3.4.4. Hak Aramayı Kolaylaştıran Hukuk Teknolojilerinin Kullanımı
311
3.4.4.1. Genel Olarak
311
3.4.4.2. Hukukta Tasarım Yöntemleri
311
3.4.4.3. Multimedya İçerikleri
312
3.4.4.4. Yapay Zekâ Teknolojileri
312
3.4.4.5. Hukuk Yargılamamız Bakımından Öneriler
317
3.4.5. Duruşmaların İnternet Aracılığıyla Kamu Denetimine Açılması
324
3.4.6. Küçük Miktarlı Alacaklar İçin Pilot Proje Geliştirilmesi
328
3.5. ÖNERİLEN YENİLİKLERİN BAZI ÖRNEKLERLE SOMUTLAŞTIRILMASI
336