Dernekler ve Vakıflar Hukuku – Seçimlik Dersler Dizisi – Doç. Dr. A. Özge Yenice Ceylan  - Kitap

Dernekler ve Vakıflar Hukuku

– Seçimlik Dersler Dizisi –

1. Baskı, 
Eylül 2025
Kitabın Detayları
Dili:
Türkçe
Ebat:
16x24
Sayfa:
268
Barkod:
9786253813901
Kapak Türü:
Karton Kapaklı
Kitabın Fiyatı:
360,00
İndirimli (%10):
324,00
24 saat içerisinde temin edilir.
Kitabın Açıklaması
Seçimlik Dersler Dizisi kapsamında hazırlanan bu kitap, Dernekler ve Vakıflar Hukuku alanında temel bir başvuru kaynağı oluşturması amacıyla kaleme alınmıştır. Hukuk fakültesi öğrencilerinin ders kapsamında konuyu sistematik ve anlaşılır bir şekilde öğrenebilmesi hedeflenmiştir. Bunun yanı sıra dernekler ve vakıflar hukuku alanında çalışan uygulayıcılara pratikte fayda sağlayacak bir içerik sunulması amaçlanmıştır. Sivil toplumun hukuki temelleri olan dernekler ve vakıflar, sadece teorik değil, aynı zamanda günlük hayatta sıklıkla karşılaşılan ve önemli etkiler doğuran kurumlardır. Bu nedenle, hem akademik çalışmalarda referans olarak kullanılacak hem de uygulayıcıların günlük ihtiyaçlarına cevap verecek bir çalışmanın ortaya çıkmasına özen gösterilmiştir.
Kitabın Konu Başlıkları
.
Tüzel Kişilerin Genel Esasları
.
Dernek Kavramı, Derneklerin Yasal Çerçevesi, Unsurları, Yasaklar ve İzne Bağlı Hususlar
.
Dernek Türleri
.
Derneklerin Kuruluşu
.
Derneklerde Üyelik
.
Dernek Organları
.
Derneklerin Faaliyetlerinin Sınırlanması, Dış Denetimi, Faaliyetten Alıkonulması ve Sona Ermesi
.
Vakıf Kavramı, Vakıfların Tarihsel Gelişimi, Yasal Çerçevesi ve Türleri
.
Vakfın Unsurları
.
Vakfın Kuruluşu
.
Vakfın Ehliyeti, Organları ve Vakıftan Yararlananlar
.
Vakfın Denetimi ve Sona Ermesi
Kitabın İçindekileri
Önsöz 
5
Kısaltmalar Cetveli 
19
Giriş 
21
1. Bölüm
TÜZEL KİŞİLERİN GENEL ESASLARI
I. TÜZEL KİŞİ KAVRAMI VE TÜZEL KİŞİLERİN ORTAYA ÇIKIŞ NEDENLERİ 
23
A. Tüzel Kişi Kavramı 
23
B. Tüzel Kişilerin Ortaya Çıkış Nedenleri 
25
II. TÜZEL KİŞİLERİN TARİHSEL GELİŞİMİ 
26
A. Roma Hukukunda 
26
B. Cermen Hukukunda 
29
C. Osmanlı Hukukunda 
30
III. TÜZEL KİŞİLİĞİ MEYDANA GETİREN UNSURLAR 
31
A. Amaç Unsuru 
31
1. Amacın Belirliliği 
31
2. Amacın Sürekliliği 
32
3. Amacın Hukuka ve Ahlâka Aykırı Olmaması 
33
B. Örgütlenme Unsuru 
33
C. Hukuk Düzeninin Tüzel Kişiliğe İzin Vermesi 
34
IV. TÜZEL KİŞİLİĞİN HUKUKİ NİTELİĞİNİ AÇIKLAYAN TEORİLER 
36
A. Varsayım Teorisi (Fiktionstheorie) 
36
B. Gerçeklik Teorisi (Realitätstheorie; Organtheorie) 
37
C. Amaç Kişiliği Teorisi (Zweckpersonifikationstheorie) 
38
D. Soyutlama Teorisi (Abstraktionstheorie) 
38
E. Teorilerin Türk Hukukuna Yansıması 
39
V. TÜZEL KİŞİLERDE PERDEYİ KALDIRMA TEORİSİ (DURCHGRIFF DURCH DIE JURISTISCHE PERSON) 
39
VI. TÜZEL KİŞİLERDE KURULUŞ SİSTEMLERİ 
41
A. Serbest Kuruluş Sistemi 
41
B. Normatif Bildirim Sistemi 
42
C. Tescil Sistemi 
43
D. İzin Sistemi 
43
VII. TÜZEL KİŞİ TÜRLERİ 
44
A. Tâbi Oldukları Hukuki Rejim Yönünden 
44
1. Özel Hukuk Tüzel Kişileri 
44
2. Kamu Hukuku Tüzel Kişileri 
44
3. Kamu İktisadi Teşebbüsleri 
45
B. Amacı Yönünden 
46
1. Kazanç Paylaşma Amacı Güden Tüzel Kişiler 
46
2. Sosyal Amaçlı Tüzel Kişiler 
46
C. Yapısı Yönünden 
46
1. Kişi Topluluğu 
46
2. Mal Topluluğu 
46
2. Bölüm
DERNEK KAVRAMI, DERNEKLERİN YASAL ÇERÇEVESİ, UNSURLARI, YASAKLAR VE İZNE BAĞLI HUSUSLAR
I. YASAL ÇERÇEVE 
47
A. Tarihsel Gelişim 
47
1. Osmanlı Dönemi 
47
2. 1921 ve 1924 Anayasaları Dönemi 
48
3. 1961 Anayasası Dönemi 
49
B. 1982 Anayasası ve Uluslararası Anlaşmalar 
49
C. Türk Medeni Kanunu 
51
D. 5253 Sayılı Dernekler Kanunu 
52
E. Dernekler Yönetmeliği 
53
F. Diğer Hukuksal Düzenlemeler 
53
II. DERNEK KAVRAMI VE TANIMI 
54
III. DERNEĞİN UNSURLARI 
55
A. Üye Unsuru 
55
B. Amaç Unsuru 
57
1. Amaç Kavramı ve Kapsamı 
57
2. Amacın Değiştirilmesi 
60
3. İrade Unsuru 
60
4. Örgütlenme Unsuru 
61
IV. DERNEK FAALİYETLERİNE DAİR YASAKLAR VE İZNE BAĞLI HUSUSLAR 
61
A. Yasak Faaliyetler 
62
B. İzne Bağlı Hususlar 
62
3. Bölüm
DERNEK TÜRLERİ
I. ALELADE DERNEKLER 
65
II. KAMU YARARINA ÇALIŞAN DERNEKLER 
65
A. Kamu Yararına Çalışan Dernek Kavramı 
65
B. Kamu Yararına Çalışan Dernek Sayılmanın Koşulları 
65
C. Kamu Yararına Çalışan Derneklere Tanınan Ayrıcalıklar 
66
D. Kamu Yararına Çalışan Derneklere Getirilen Ek Yükümlülükler ve Hükümler 
67
III. İKTİSADİ FAALİYETTE BULUNAN VE TİCARİ İŞLETME İŞLETEN DERNEKLER 
68
IV. ÇOCUK DERNEKLERİ 
71
V. GENÇLİK VE SPOR DERNEKLERİ 
73
A. Genel Olarak 
73
B. 7405 Sayılı Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu’na Göre Kurulan Tüzel Kişiler 
74
1. Spor Kulüpleri 
74
2. Spor Anonim Şirketleri 
75
3. Spor Federasyonları 
76
VI. YABANCI DERNEKLER 
76
A. Türkiye’de Yerleşme Hakkına Sahip Yabancı Gerçek Kişilerin Dernek Kurmaları 
76
B. Yabancı Ülkelerde Kurulmuş Derneklerin Türkiye’de Faaliyette Bulunmaları, Temsilcilik veya Şube Açmaları, Üst Kuruluş Kurmaları veya Kurulmuş Dernek veya Üst Kuruluşlara Katılmaları 
77
1. Yabancı Derneklerin İzin Alma Yükümlülüğü 
77
2. Yabancı Derneklerin Başvurusu, Başvurunun İncelenmesi ve İzin 
77
3. Yabancı Derneklerin Yıllık Beyanname Verme Yükümlülüğü 
78
VII. ÖZEL DÜZENLEMELERE TÂBİ DERNEKLER 
78
VIII. DERNEK BİRLİKLERİ: ÜST KURULUŞLAR 
79
IX. ALT BİRİMLER: ŞUBE VE TEMSİLCİLİKLER 
80
A. Şube 
80
B. Temsilcilik 
80
X. PLATFORM KAVRAMI 
80
4. Bölüm
DERNEKLERİN KURULUŞU
I. DERNEK KURMA ÖZGÜRLÜĞÜ VE İŞLEVLERİ 
83
A. Dernek Kurma Özgürlüğü ve Sınırları 
83
C. Dernek Kurma Özgürlüğünün İşlevleri 
85
II. DERNEK KURMA İŞLEMİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ 
87
III. KURULUŞ ŞARTLARI 
87
A. Kurucu Üyelere İlişkin Şart 
87
B. Belgelere İlişkin Şart 
89
1. Dernek Tüzüğü 
89
2. Dernek Tüzüğünün Zorunlu İçeriği 
90
3. Kuruluş Bildirimine Eklenecek Belgeler 
91
4. Kuruluş Bildirimi ve Tüzüğün En Büyük Mülki Amire Sunulması 
91
5. Kuruluş Bildirimi ile Tüzüğün İncelenmesi ve Dernekler Kütüğüne Kayıt 
92
C. İlk Genel Kurul Toplantısına İlişkin Şart 
93
D. Kuruluş Amacına İlişkin Şart 
93
IV. DERNEĞİN KURULUŞUNDA GEÇİCİ YÖNETİM KURULU 
94
5. Bölüm
DERNEKLERDE ÜYELİK
I. ÜYE VE ÜYELİK KAVRAMLARI, TÜRLERİ, ÜYELİK SIFATININ KAZANILMASI 
97
A. Üye ve Üyelik Kavramları 
97
B. Üyelik Türleri 
97
1. Kurucu Üyelik 
97
2. Asıl Üyelik 
98
3. Fahri Üyelik 
98
C. Üyelik Şartları 
99
1. Ehliyet Şartı 
99
2. Kanunda Öngörülen Diğer Şartlar ve Kısıtlamalar 
100
3. Dernek Tüzüğünde Öngörülen Şartlar 
101
D. Üyelik Sıfatının Kazanılması 
101
II. ÜYELİK SÖZLEŞMESİNİN GEÇERSİZLİĞİ 
105
A. Kesin Hükümsüzlük 
105
B. İptal Edilebilirlik 
105
III. ÜYELİKTEN DOĞAN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLER 
105
A. Üyelikten Doğan Haklar 
106
1. Genel Olarak 
106
2. Katılma Hakları 
106
a. Genel Olarak 
106
b. Oy Hakkı 
107
c. Genel Kurulu Toplantıya Davet Ettirme Hakkı 
108
d. Genel Kurul Toplantısında Gündeme Madde Ekletme Hakkı 
108
5. Yararlanma Hakları 
109
6. Korunma Hakları 
109
7. Azınlık Hakları 
111
B. Üyelikten Doğan Yükümlülükler 
111
1. Genel Olarak 
111
2. Aidat Ödeme Yükümlülüğü 
111
3. Dernek Düzenine Uyma ve Sadakat Yükümlülüğü 
113
4. Yükümlülüklerin İhlâl Edilmesinin Sonuçları 
113
IV. ÜYELİK SIFATININ SONA ERMESİ 
115
A. Üyeliğin Sona Erme Şekilleri 
115
1. Kendiliğinden Sona Erme 
115
2. Dernekten Çıkma 
117
3. Dernekten Çıkarılma 
118
a. Hukuki Niteliği 
118
b. Yetkili Organ 
119
c. Çıkarma Sebepleri 
119
aa. Genel Olarak 
119
bb. Çıkarma Sebeplerinin Tüzükte Düzenlenmiş Olması 
119
bb. Çıkarma Hakkında Tüzükte Herhangi Bir Hüküm Bulunmaması 
120
d. Dernekten Çıkarılan Üyenin İtiraz Hakkı 
121
aa. Tüzükte Çıkarma Sebepleri veya Çıkarma Düzenlenmişse 
121
aaa. Tüzükte Çıkarma Sebepleri Tek Tek Gösterilmişse 
121
bbb. Tüzükte Üyelerin Hiçbir Sebep Gösterilmeden Üyelikten Çıkarılabileceği Kabul Edilmişse 
122
bb. Tüzükte Çıkarma Hakkında Hiçbir Hüküm Bulunmuyorsa 
122
cc. Çıkarma Kararına Karşı İtiraz Usulü 
123
B. Üyeliğin Sona Ermesinin Sonuçları 
123
6. Bölüm
DERNEK ORGANLARI
I. ZORUNLU ORGANLAR 
125
A. Genel Olarak 
125
B. Genel Kurul 
126
1. Genel Kurulun Oluşumu 
126
2. Genel Kurulun Görev ve Yetkileri 
126
3. Genel Kurul Toplantıları 
127
a. Genel Kurul Toplantısının Türleri 
127
aa. İlk Genel Kurul Toplantısı 
127
bb. Olağan Genel Kurul Toplantısı 
127
cc. Olağanüstü Genel Kurul Toplantısı 
128
dd. Toplantısız ve Çağrısız Genel Kurul Kararları 
129
b. Toplantıya Çağrı Usulü 
130
c. Toplantı Yeri 
131
d. Toplantı Yeter Sayısı 
132
e. Toplantı Usulü 
133
f. Görüşmeler ve Kararlar 
135
aa. Görüşmeler 
135
bb. Kararlar 
135
g. Karar Yeter Sayısı 
135
h. Oy Hakkından Yoksunluk 
136
4. Genel Kurul Kararlarının İptali 
137
5. Genel Kurul Toplantısının ve Organlara Seçilenlerin İdareye Bildirilmesi 
139
C. Yönetim Kurulu 
140
1. Yönetim Kurulunun Oluşumu 
140
2. Yönetim Kurulunun Görev ve Yetkileri 
142
3. Yönetim Kurulu Kararlarına İtiraz 
144
4. Yönetim Kurulunun Sorumluluğu 
144
D. Denetim Kurulu 
145
1. Denetim Kurulunun Oluşumu 
145
2. Denetim Kurulunun Görev ve Yetkileri 
145
II. SEÇİMLİK ORGANLAR 
147
7. Bölüm
DERNEKLERİN FAALİYETLERİNİN SINIRLANMASI, DIŞ DENETİMİ, FAALİYETTEN ALIKONULMASI VE SONA ERMESİ
I. DERNEKLERİN FAALİYETLERİNİN SINIRLANMASI 
149
II. DERNEĞİN DIŞ DENETİMİ 
150
III. DERNEĞİN FAALİYETTEN ALIKONULMASI, ARAMA VE MALLARA EL KOYMA 
151
A. Faaliyetten Alıkoyma 
151
B. Arama ve Mallara El Koyma 
156
IV. DERNEĞİN SONA ERMESİ 
157
A. Sona Erme Şekilleri 
157
1. Genel Olarak 
157
2. Derneğin Kendiliğinden Sona Ermesi 
157
a. Amacın Gerçekleşmesi veya Gerçekleşmesinin İmkânsız Hale Gelmesi ya da Derneğin Kuruluş Şartlarını Kaybetmesi 
157
b. Dernek Tüzüğünde Belirlenen Sürenin Dolması 
158
c. İlk Genel Kurul Toplantısının Kanunda Öngörülen Sürede Yapılmamış ve Zorunlu Organların Oluşturulmamış Olması 
158
d. Derneğin Borç Ödemede Acze Düşmüş Olması 
159
e. Tüzük Gereğince Dernek Yönetim Kurulunun Oluşturulmasının İmkânsız Hale Gelmesi 
159
f. Olağan Genel Kurul Toplantısının Üst Üste İki Defa Yapılamaması 
160
3. Derneğin Genel Kurul Kararıyla Kendini Feshetmesi 
160
4. Derneğin Mahkeme Kararıyla Feshedilmesi 
161
a. Genel Olarak 
161
b. Derneğin Başlangıçtaki Amacının Sonradan Hukuka veya Ahlaka Aykırı Hâle Gelmesi 
161
c. Derneğin Kuruluştaki Aykırılık ve Eksikliklerinin Giderilmemesi 
162
d. Derneğin Emredici Hükümlere ve Ahlak Kurallarına Aykırı Faaliyetlerde Bulunması 
162
5. Derneğin İdari Kararla Kapatılması 
164
B. Derneğin Sona Ermesinin Sonuçları 
165
1. Derneğe Ait Malvarlığının Tasfiyesi ve Ortaya Çıkan Fazlalığın Tahsisi 
165
8. Bölüm
VAKIF KAVRAMI, VAKIFLARIN TARİHSEL GELİŞİMİ,
YASAL ÇERÇEVESİ VE TÜRLERİ
I. YASAL ÇERÇEVE 
167
A. Tarihsel Gelişim 
167
1. Osmanlı Dönemi 
167
2. 1926 Tarihli 743 Sayılı Türk Kanunu Medenisi Dönemi 
168
B. Anayasa 
169
C. Türk Medeni Kanunu 
170
D. 5737 Sayılı Vakıflar Kanunu 
170
E. Vakıflar Yönetmeliği 
171
F. Diğer Hukuksal Düzenlemeler 
171
II. VAKIF KAVRAMI VE TÜRLERİ 
172
A. Vakıf Kavramı 
172
B. Vakıf Türleri 
172
1. Eski Vakıflar 
172
a. Tanımı 
172
b. Eski Vakıf Türleri 
173
aa. Mazbut Vakıflar 
173
bb. Mülhak Vakıflar 
173
cc. Cemaat Vakıfları 
174
dd. Esnaf Vakfı 
174
c. Eski Vakıflarla İlgili Bazı Temel Kavramlar 
175
aa. Hayrat 
175
bb. Akar 
175
cc. Mukataalı Vakıf 
175
dd. İcareteynli Vakıf 
175
ee. Taviz Bedeli 
175
ff. Galle ve Galle Fazlası 
176
gg. İntifa Hakkı 
176
2. Yeni Vakıflar 
176
a. Genel Olarak 
176
b. Yeni Vakıf Türleri 
178
aa. Olağan Vakıflar 
178
bb. Kamuya Yararlı Vakıflar 
178
cc. Çalıştırılanlara ve İşçilere Yardım Vakıfları 
179
aaa. Genel Olarak 
179
bbb. Tek Taraflı Çalıştırılanlara ve İşçilere Yardım Vakıfları 
180
ccc. İki Taraflı Çalıştırılanlara ve İşçilere Yardım Vakıfları 
181
dd. Aile Vakıfları 
182
c. Vakıflarda Şube ve Temsilcilik 
183
d. Vakıfların Uluslararası Faaliyette Bulunması 
184
9. Bölüm
VAKFIN UNSURLARI
I. MAL UNSURU 
185
A. Vakıf Kurma İşlemi ile Özgülenecek Malvarlığı Değerleri 
185
B. Özgülenen Malvarlığı Değerlerinin Amacı Gerçekleştirmeye Yeterli Olması 
187
II. AMAÇ UNSURU 
189
A. Amacın Belirli Olması 
189
B. Amacın Sürekli Olması 
190
C. Amacın Yasak Amaçlardan Olmaması 
190
D. Amacın İmkânsız Olmaması 
191
E. Ticari İşletme İşletmek Amacıyla Vakıf Kurulup Kurulamayacağı 
192
F. Amacın Değiştirilmesi 
195
III. ÖZGÜLEME UNSURU 
196
IV. TÜZEL KİŞİLİK VE ÖRGÜTLENME UNSURU 
199
V. VAKIFLARDA ÜYELİK SORUNU 
200
10. Bölüm
VAKFIN KURULUŞU
I. VAKIF KURMA 
203
A. Vakıf Kurma Hakkı 
203
B. Vakfeden 
203
C. Vakıf Kurma İşlemi 
205
1. Genel Olarak 
205
2. Vakıf Kurma İşleminin Hukuki Niteliği 
205
3. Vakıf Kurma İşleminin Şekli 
207
a. Vakfedenin Sağlığında Kurulacak Vakıflarda 
207
b. Vakfedenin Ölümünden Sonra Kurulacak Vakıflarda 
208
4. Vakıf Kurma Ehliyeti 
210
a. Gerçek Kişilerin Vakıf Kurma Ehliyeti 
210
aa. Sağlararası İşlemle Vakıf kurulmasında Ehliyet 
210
bb. Ölüme Bağlı Tasarrufla Vakıf Kurulmasında Ehliyet 
210
b. Tüzel Kişilerin Vakıf Kurma Ehliyeti 
211
5. Vakıf Kurma İşleminin Geçersizliği 
212
a. Sağlararası İşlemlerin Geçersizliği 
212
aa. Kesin Hükümsüzlük 
212
bb. Kısmi Hükümsüzlük 
213
cc. İrade Sakatlığı 
213
b. Ölüme Bağlı Tasarrufun Geçersizliği 
214
6. Vakıf Kurma İşleminin İçeriği 
215
II. VAKFA İTİRAZ VE VAKIFTAN CAYMA 
216
A. Vakfa İtiraz 
216
B. Vakıftan Cayma 
217
III. VAKFIN TESCİLİ VE İLANI 
219
A. Özel Sicile Tescil 
219
B. Merkezi Sicile Tescil 
222
C. İlan 
222
IV. TESCİLİN HUKUKİ SONUÇLARI 
223
11. Bölüm
VAKFIN EHLİYETİ, ORGANLARI VE
VAKIFTAN YARARLANANLAR
I. VAKFIN EHLİYETİ 
227
A. Vakfın Hak Ehliyeti 
227
B. Vakfın Fiil Ehliyeti 
229
1. Genel Olarak 
229
2. Vakfın Fiil Ehliyetinin Kapsamı 
230
a. Hukuki İşlemler Yönünden 
230
b. Hukuka Aykırı Fiiller Yönünden 
231
aa. Genel Olarak 
231
bb. Organın Borca Aykırı Davranışından Sorumluluk 
231
cc. Organın Haksız Fiilinden Sorumluluk 
232
c. Vakfın Yardımcı Kişilerinin Durumu 
233
II. VAKIFLARDA ORGAN 
234
A. Organ Kavramı 
234
B. Organın Hukuki Niteliği 
234
C. Organ Sıfatının Kazanılması 
235
D. Vakıf Tüzel Kişiliği ile Organ Arasındaki Hukuki İlişkinin Niteliği 
236
E. Vakfın Organsız Kalması 
237
F. Organ Türleri 
238
1. Zorunlu Organ: Yönetim Organı 
238
a. Yönetim Organının Oluşumu 
238
b. Yönetim Organının Görev ve Yetkileri 
240
c. Vakıf Yöneticilerinin Görevden Alınması ve Sorumlulukları 
242
2. Vakfın Seçimlik Organları 
243
III. VAKFIN YÖNETİM ŞEKLİNİN, AMACININ VE MALLARININ DEĞİŞTİRİLMESİ 
245
A. Genel Olarak 
245
B. Vakfın Örgütünün, Yönetim Şeklinin ve İşleyişinin Değiştirilmesi 
245
C. Vakfın Amacının Değiştirilmesi 
247
D. Vakfın Mallarının Değiştirilmesi 
248
IV. VAKIFTAN YARARLANANLAR 
249
12. Bölüm
VAKFIN DENETİMİ VE SONA ERMESİ
I. VAKFIN DENETİMİ 
251
A. Genel Bilgi 
251
B. İç Denetim 
251
C. Dış Denetim 
252
II. VAKFIN SONA ERMESİ 
254
A. Vakfın Sona Erme Şekilleri 
254
1. Vakfın Kendiliğinden Sona Ermesi 
254
2. Vakfın Mahkeme Kararıyla Dağıtılması 
256
3. Vakfın, Vakfedenin Alacaklılarının veya Saklı Pay Sahibi Mirasçılarının İtirazı Üzerine Sona Ermesi 
256
B. Vakfın Sona Ermesinin Sonuçları 
257
1. Vakfa Ait Malvarlığının Tasfiyesi 
257
2. Tahsis 
258
3. Vakfın Sicil Kayıtlarının Silinmesi ve İlan 
259
Kaynakça 
261
Kavram Dizini 
267