§ 1. BOŞANMA KAVRAMINA GENEL BAKIŞ 
 
1
A– BOŞANMA DAVASI AÇMA HAKKI 
 
2
1– Bozucu Yenilik Doğuran Hak 
 
2
2– Dava Yolu İle Kullanılabilir 
 
2
1– Bozucu Yenilik Doğuran Karar 
 
3
2– Kesin Biçimde Geleceğe Etkili 
 
3
III. KONUSUNA İLİŞKİN GÖRÜŞLER 
 
4
IV. DÜZENLENME BİÇİMLERİ 
 
6
A– BOŞANMAYI REDDEDEN SİSTEM 
 
6
B– BOŞANMAYI KABUL EDEN SİSTEMLER 
 
7
1– Serbest Boşanma Sistemi 
 
8
2– Mahkeme Kararıyla Boşanma Sistemi 
 
12
3– İdari İşlemle Boşanma Sistemi 
 
13
a. Konsolosluk Memurluğunda 
 
13
c. Belediye Başkanlıklarında 
 
13
d. Nüfus Müdürlüklerinde 
 
14
A– GEÇERLİ BİR EVLİLİK BULUNMALIDIR 
 
14
aa. Yurt İçinde Yapılan Evlilik 
 
15
bb. Yurt Dışında Yapılan Evlilik 
 
17
2– Farklılıkları Olanlar 
 
20
a. Farklı Dinde Olanlar 
 
20
b. Farklı Mezhepte Olanlar 
 
20
c. Farklı Irkta Olanlar 
 
21
d. Farklı Dilde Olanlar 
 
21
e. Farklı Renkte Olanlar 
 
21
3– Aynı Cinsten Olanlar 
 
22
4– Cinsiyet Değiştirmiş Olanlar 
 
22
5– Çocuk Yaşta Evlenenler 
 
24
6– Birden Çok Kadın veya Erkekle Evlenenler 
 
24
7– Muvazaalı Evlenenler 
 
28
B– EŞLER HAYATTA BULUNMALIDIR 
 
29
C– KANUNDA DÜZENLENEN HALLER BULUNMALIDIR 
 
30
D– MAHKEME KARARI BULUNMALIDIR 
 
30
C– EVLİLİK BİRLİĞİNİN SARSILMASI İLKESİ 
 
34
D– ELVERİŞSİZLİK İLKESİ 
 
35
E– EYLEMLİ AYRILIK İLKESİ 
 
36
VII. TÜRK MEDENÎ KANUNUNUN DAYANDIĞI İLKELER 
 
37
§ 2. BOŞANMA HUKUKUNUN KAYNAKLARI 
 
39
II. MEVZUAT KAYNAKLARI 
 
39
A– ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER 
 
39
1– Kanun Önünde Eşitlik (TCA m. 10) 
 
41
2– Kişinin Dokunulmazlığı, Maddi ve Manevi Varlığı (TCA m. 17 f. I) 
 
41
3– Bilim ve Sanat Hürriyeti (TCA m. 27 f. I) 
 
42
4– Hak Arama Hürriyeti (TCA m. 36 f. I) 
 
43
5– Ailenin Korunması ve Çocuk Hakları (TCA m. 41) 
 
44
6– Eğitim ve Öğrenim Hakkı (TCA m. 42 f. I) 
 
44
7– Çalışma Şartları ve Dinlenme Hakkı (TCA m. 50 f. II) 
 
45
1– 4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun 
 
45
2– 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu 
 
46
3– 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu 
 
47
4– 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ve Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun 
 
48
5– 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun 
 
48
E– YÖNETMELİKLER (HMK m. 449) 
 
49
1– Bölge Adliye ve Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Cumhuriyet Başsavcılıkları İdarî ve Yazı İşleri Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmelik 
 
49
2– Elektronik Tebligat Yönetmeliği 
 
50
II. İÇTİHAT KAYNAKLARI 
 
50
A– BİLİMSEL İÇTİHAT (İLMÎ İÇTİHAT/ BİLİMSEL GÖRÜŞLER/ DOKTRİN/ ÖĞRETİ) (TMK m. 1 f. II) 
 
50
B– YARGISAL İÇTİHAT (KAZAÎ İÇTİHAT/YARGITAY KARARLARI) (TMK m. 1 f. II) 
 
50
§ 3. BOŞANMA SEBEPLERİNİ SINIFLANDIRMA 
 
51
A– SINIRLI SAYIDA DÜZENLENMİŞTİR 
 
52
B– EMREDİCİ NİTELİKTE DÜZENLENMİŞTİR 
 
52
1– Özel Boşanma Sebepleri 
 
53
a. Sınırlı Sayıda Öngörülmüştür 
 
54
b. Belli Sebepler Öngörülmüştür 
 
54
2– Genel Boşanma Sebepleri 
 
55
a. Belli Bir Vakıaya Dayalı Değildir 
 
56
b. Önceden Belirlenmesi Olanaksızdır 
 
56
c. Çok Çeşitli Vakıalar Olabilir 
 
56
1– Mutlak Boşanma Sebepleri 
 
57
2– Nisbî Boşanma Sebepleri 
 
58
ANLAŞMALI BOŞANMA KAVRAMI
 
§ 4. ANLAŞMALI BOŞANMA KAVRAMI 
 
61
II. GENEL BOŞANMA SEBEPLERİNDENDİR 
 
63
III. MUTLAK BOŞANMA SEBEPLERİNDENDİR 
 
64
IV. EVLİLİK BİRLİĞİNİN TEMELİNDEN SARSILMASI KARİNESİNE DAYANIR 
 
65
V. KUSURA DAYALI BOŞANMA SEBEBİ DEĞİLDİR 
 
66
A– DAVALININ KUSURLU OLMASI GEREKLİ DEĞİLDİR 
 
66
B– KUSUR KIYASLAMASI YAPILAMAZ 
 
67
C– MİRASÇILAR TMK M. 181 HÜKMÜNE GÖRE DAVAYI SÜRDÜREMEZ 
 
67
1– 4721 Sayılı Kanun İle Başlayan Dönem 
 
68
2– 22.4.2011–1.10.2011 Arası Dönem 
 
70
3– 1.10.2011 Sonrası Dönem 
 
74
4– Boşanma Davası Sürdürülebilir Nitelikte Olmalıdır 
 
74
5– Anlaşmalı Boşanma Davasında Uygulanamaz 
 
76
VI. ANLAŞMALI BOŞANMA UYGULANACAK STATÜLER 
 
79
A– EVLİLİK HUKUKEN KURULMUŞSA UYGULANIR (TMK m. 142) 
 
79
1– Ortak Konut Bulunmasa da Uygulanır 
 
82
2– Düğün Yapılmamış Olsa da Uygulanır 
 
82
B– BATIL EVLİLİKLERDE UYGULANIR (TMK m. 156) 
 
83
1– Mutlak Butlan (TMK m. 145–147) 
 
83
2– Nisbi Butlan (TMK m. 148–153) 
 
84
C– AYRILIK KARARI OLSA DA UYGULANIR (TMK m. 170) 
 
87
D– AYRI KONUT EDİNME KARARI OLSA DA UYGULANIR (TMK m. 197 f. I) 
 
87
E– AYRI YAŞAMA HAKKI BULUNSA DA UYGULANIR (TMK m. 197 f. II) 
 
87
F– EVLİLİK TESCİL EDİLMESE DE UYGULANIR (5490 SK m. 23 f. I) 
 
87
VII. ANLAŞMALI BOŞANMA UYGULANMAYACAK STATÜLER 
 
88
A– YOK EVLİLİKLERDE UYGULANMAZ 
 
88
a. Hükümsüzlük Kavramı 
 
89
2– Evlenmenin Yokluğu Sebepleri 
 
92
a. Aynı Cinsten Kişiler Arasında Yapılması 
 
93
b. Evlendirme Memuru Bulunmadan Yapılması 
 
94
aa. Sadece Birbirine İrade Açıklaması 
 
94
bb. Yetkili Olmayan Kişiye İrade Açıklaması 
 
95
c. Taraflar Hazır Bulunmadan Yapılması 
 
96
aa. Aynı Yerde Hazır Olmamak 
 
97
bb. Aynı Zamanda Hazır Olmamak 
 
97
cc. Bizzat Hazır Olmamak 
 
97
3– Evlenmenin Yokluğunun Sonuçları 
 
99
a. Evlenme Kendiliğinden Hükümsüzdür 
 
99
b. Evlenmenin Yokluğunun Tespiti Davası Açılabilir 
 
99
aa. Her İlgili Açabilir 
 
99
bb. Her Zaman Açılabilir 
 
100
cc. Her Türlü Delille Kanıtlanabilir 
 
101
dd. Aile Mahkemesi Görevlidir 
 
101
c. Boşanma Davası Açılmasına Olanak Vermez 
 
102
d. Kayıt Varsa Düzeltilmesi Dava Edilebilir 
 
102
e. Özel Kanun Varsa Evlilik Olarak Tescil Edilebilir 
 
102
f. Uzun Süre Geçmesi Yokluğu Ortadan Kaldırmaz 
 
103
B– NİŞANLILIKTA UYGULANMAZ 
 
104
C– EVLİLİK BENZERİ YAŞAM MODELLERİNDE UYGULANMAZ 
 
105
1– Common Law Evlilik 
 
105
2– Kayıtsız Hayat Ortaklığı 
 
106
aa. Herhangi Bir Şekil Şartına Bağlı Olmadan Kurulur 
 
107
bb. Evlenme Niyetine Gerek Yoktur 
 
107
cc. Evliliğin Tüm Yükümlülükleri Yerine Getirilir 
 
107
dd. Belirli Şekilde Süreklilik Taşır 
 
107
ee. Herhangi Bir Şekil Şartına Bağlı Olmadan Sona Erer 
 
108
aa. Aynı Cinsiyettekilerin Kayıtsız Hayat Ortaklığı 
 
108
bb. Farklı Cinsiyettekilerin Kayıtsız Hayat Ortaklığı 
 
108
3– Kayıtlı Hayat Ortaklığı 
 
108
aa. Resmi Sicile Kayıt veya Tescille Kurulur 
 
109
bb. Kanun Tarafından Düzenlenen Hak ve Yükümlülükler Doğurur 
 
109
cc. Boşanma Söz konusu Değildir 
 
110
aa. Aynı Cinsiyettekilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı 
 
110
bb. Farklı Cinsiyettekilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı 
 
110
5– Tek Ebeveynli Aile 
 
111
6– Boşanma Sonrası Hayat Arkadaşlığı 
 
111
D– DİNİ NİKÂHLI İLİŞKİDE UYGULANMAZ 
 
113
E– EVLİLİK ÖNCESİ İLİŞKİDE UYGULANMAZ 
 
113
F– EVLİLİĞİN SONLANMASINDAN SONRAKİ İLİŞKİDE UYGULANMAZ 
 
114
G– DUYGUSAL İLİŞKİLERDE (FLÖRT) UYGULANMAZ 
 
114
ANLAŞMALI BOŞANMA KOŞULLARI
 
§ 5. EVLİLİK EN AZ BİR YIL SÜRMÜŞ OLMALIDIR 
 
115
A– EVLİLİK SÜRESİ YETERLİ OLMALIDIR 
 
116
1– Bekleme Süresi Bir Yıl Yeterlidir Görüşü 
 
117
2– Bekleme Süresi Bir Yıl Yetersizdir Görüşü 
 
117
3– Bekleme Süresi Olmamalıdır Görüşü 
 
118
B– BİR YILLIK SÜRE DAVA TARİHİNDE DOLMUŞ OLMALIDIR 
 
118
C– BİR YILLIK SÜRE KENDİLİĞİNDEN ARAŞTIRILMALIDIR 
 
120
D– BİR YILLIK SÜRENİN BİRLİKTE GEÇMESİ ARANMAZ 
 
120
E– BİR YILLIK SÜRE DOLMAMIŞSA DAVA ÇEKİŞMELİ BOŞANMA OLARAK SÜRDÜRÜLMELİDİR 
 
121
§ 6. BİRLİKTE BAŞVURU VEYA DİĞER EŞİN KABULÜ GERÇEKLEŞMELİDİR 
 
123
1– Dava Bizzat Birlikte Açılabilir 
 
124
2– Dava Vekiller Tarafından Açılabilir 
 
127
B– BİR EŞİN DİĞERİNİN DAVASINI KABUL ETMESİ 
 
127
1– Evlilik Birliğinin Sarsılması Davasında Mümkündür 
 
128
2– Diğer Davalarda Mümkün Değildir 
 
129
C– DAVANIN İFLÂS İDARESİNE YÖNELTİLMESİ 
 
130
§ 7. EŞLER BİZZAT DİNLENMELİDİR 
 
131
A– DAVACI DİNLENMİŞ OLMALIDIR 
 
131
B– DAVALI DİNLENMİŞ OLMALIDIR 
 
132
C– AYNI ANDA DİNLENMELİDİR 
 
135
1– Kamu Düzenine İlişkindir 
 
136
2– Talimatla Dinleme Geçerli Değildir 
 
137
3– Ses ve Görüntü Nakledilmesi Yoluyla Dinleme Geçerlidir (HMK m. 149) 
 
137
4– Vekilin Dinlenmesi Geçerli Değildir 
 
137
5– Vasinin Dinlenmesi Geçerli Değildir 
 
139
6– Cezaevi İdaresince Dinlenmesi Geçerli Değildir 
 
142
D– TARAFLARIN İMZALARI ALINMALIDIR 
 
142
1– Beyan Taraflara Okunmalıdır (HMK m. 154, f. III/d) 
 
143
2– İmzadan İmtina Varsa Davaya Çekişmeli Olarak Devam Edilmelidir 
 
144
E– EŞ VESAYET ALTINDA İSE TMK. M. 166 F. I–II HÜKMÜNE GÖRE İNCELEME YAPILMALIDIR 
 
145
§ 8. EŞLER ARASINDA ANLAŞMA SAĞLANMALIDIR 
 
147
A– BOŞANMANIN MALÎ SONUÇLARI HUSUSUNDA ANLAŞMA SAĞLANMALIDIR 
 
148
1. Maddî Tazminat Konusunda 
 
150
2. Manevî Tazminat Konusunda 
 
151
3. Yoksulluk Nafakası Konusunda 
 
152
B– ÇOCUKLARIN DURUMU HUSUSUNDA ANLAŞMA SAĞLANMALIDIR 
 
154
1. İştirak Nafakası Konusunda 
 
155
2. Kişisel İlişki Konusunda 
 
157
C– MAL REJİMİNİN TASFİYESİ ANLAŞMANIN ZORUNLU KAPSAMINDA DEĞİLDİR 
 
160
§ 9. SERBESTÇE İRADE AÇIKLADIĞINA KANAAT GETİRİLMELİDİR 
 
169
A– KUSUR ARAŞTIRMASI YAPILMAMALIDIR 
 
170
B– SAİK DİKKATE ALINMAMALIDIR 
 
171
C– KARARIN UZUN SÜRE SONRA TEBLİĞE ÇIKARILMAMIŞ OLMALIDIR 
 
174
§ 10. DÜZENLEME/ANLAŞMA/PROTOKOL UYGUN BULUNMALIDIR 
 
179
II. DÜZENLEME AÇIKLANMALIDIR 
 
180
A– İLK DERECE MAHKEMESİNDE AÇIKLANABİLİR 
 
186
B– DÜZENLEME KANUN YOLU AŞAMASINDA AÇIKLANABİLİR 
 
187
1– İstinaf Aşamasında Açıklanabilir 
 
188
2– Temyiz Aşamasında Düzenleme Açıklanabilir 
 
188
3– Karar Düzeltme Aşamasında Açıklanabilir İdi 
 
192
C– SÖZLÜ OLARAK AÇIKLAMA YAPILABİLİR 
 
193
III. DÜZENLEME UYGUN OLMALIDIR 
 
193
A– DÜZENLEMEDE UYGUN BULUNACAK HUSUSLAR 
 
193
1– Boşanmanın Malî Sonuçları 
 
194
a. Maddî tazminat (TMK m. 174 f. I) 
 
194
b. Manevî tazminat (TMK m. 174 f. II) 
 
196
c. Yoksulluk nafakası (TMK m. 175) 
 
197
a. İştirak Nafakası (TMK m. 182 f. II) 
 
199
b. Kişisel İlişki (TMK m. 182 f. I–II) 
 
202
c. Velâyet (TMK m. 336 f. III) 
 
209
B– DÜZENLEMENİN ÜZERİNDE DURAKSAMA OLMAMALIDIR 
 
212
C– DÜZENLEME UYGULANABİLİR OLMALIDIR 
 
213
1– Kayıtlar Getirilmelidir 
 
214
2– Yerine Getirilebilirlik Araştırılmalıdır 
 
214
3– Tescil Kararı Verilmelidir 
 
215
4– Açılmamış Miras Hakkında Mirasbırakanın Katılması veya İzni Olmalıdır 
 
216
D– DÜZENLEME KOŞULA BAĞLANMAMIŞ OLMALIDIR 
 
217
E– DÜZENLEME KANUNA AYKIRI OLMAMALIDIR 
 
218
IV. DÜZENLEMEYE MÜDAHALE EDİLEBİLİR 
 
220
A– DEĞİŞİKLİKTE/MÜDAHALEDE MENFAAT BULUNMALIDIR 
 
221
1– İştirak Nafakasına Müdahale 
 
221
2– Kişisel İlişkiye Müdahale 
 
222
4– Maddi Tazminata Müdahale 
 
225
5– Manevi Tazminata Müdahale 
 
225
6– Yoksulluk Nafakasına Müdahale 
 
226
7– Tedbir Nafakasına Müdahale 
 
226
a. Taraflara Yönelik Diğer Haller 
 
226
b. Çocuklara Yönelik Diğer Haller 
 
226
B– DEĞİŞİKLİK/MÜDAHALE TEKLİF GÖTÜRÜLMEDEN YAPILMAMALIDIR 
 
226
1– Teklif Götürülmeden İştirak Nafakası Düzenlemesine Müdahale Yapılamaz 
 
227
2– Teklif Götürülmeden Kişisel İlişki Düzenlemesine Müdahale Yapılamaz 
 
228
3– Teklif Götürülmeden Velayet Düzenlemesine Müdahale Yapılamaz 
 
233
4– Teklif Götürülmeden Maddi Tazminat Düzenlemesine Müdahale Yapılamaz 
 
234
5– Teklif Götürülmeden Manevi Tazminat Düzenlemesine Müdahale Yapılamaz 
 
235
6– Teklif Götürülmeden Yoksulluk Nafakası Düzenlemesine Müdahale Yapılamaz 
 
235
7– Teklif Götürülmeden Diğer Düzenlemelere Müdahale Yapılamaz 
 
235
C– DEĞİŞİKLİK/MÜDAHALE GEREKÇELERİ AÇIKLANMALIDIR 
 
235
D– DEĞİŞİKLİK/MÜDAHALE HAKKINDA EŞLERDEN GÖRÜŞ ALINMALIDIR 
 
236
1– Değişiklik/Müdahale Eşler Tarafından Uygun Görülürse 
 
236
2– Değişiklik/Müdahale Eşler Tarafından Uygun Görülmezse 
 
237
V. DÜZENLEME DIŞI KARAR VERİLMEMELİDİR 
 
238
A– DÜZENLEME DIŞI FAİZE HÜKMEDİLEMEZ 
 
239
B– DÜZENLEME DIŞI DEVİR KARARI VERİLEMEZ 
 
239
VI. DÜZENLEMEDE YER ALAN ANLAŞMALAR BAĞLAYICIDIR 
 
240
A– KOCANIN SOYADINI KULLANMAMA 
 
240
B– KOCANIN SOYADINI KULLANMA 
 
241
C– KREDİ BORCUNU ÖDEME 
 
241
D– TAŞINMAZA YÖNELİK ANLAŞMALAR 
 
242
1– Taşınmazı Devretme 
 
242
2– Taşınmazdan Yararlanma 
 
246
3– Taşınmaza Ait Ödemeler 
 
246
D– ARAÇ KULLANIM HAKKI 
 
248
VII. DÜZENLENME ONAYLANMIŞ OLMALIDIR 
 
249
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM ANLAŞMANIN BOZULMASI
 
§ 11. ANLAŞMANIN BOZULMASI/DAVANIN ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASINA DÖNÜŞMESİ 
 
251
A– ÇEKİŞMELİ BOŞANMAYA DÖNÜŞME HALLERİ 
 
251
1– Anlaşmalı Boşanma Koşulları Gerçekleşmezse Dava Çekişmeli Boşanma Davasına Dönüşür 
 
252
a. Bir Yıllık Süre Dolmamışsa 
 
252
b. İmzadan İmtina Varsa 
 
253
c. Eş Vesayet Altında İse 
 
254
d. Değişiklik Eşler Tarafından Uygun Görülmezse 
 
254
e. Davalı Eş Anlaşmalı Boşanmayı Kabul Etmezse 
 
255
f. Anlaşma Gereken Bir Konuda Anlaşma Olmazsa 
 
255
2– Anlaşma Bozulursa Dava Çekişmeli Boşanma Davasına Dönüşür 
 
256
a. Anlaşmayı Bozma Hakkı 
 
258
aa. Anlaşmayı Dava Harcını Yatıran Eş Bozabilir 
 
259
bb. Anlaşmayı Dava Harcını Yatırmayan Eş Bozabilir 
 
261
cc. Çekişmeli Boşanma Davasına Dönüşme Taleplerden Feragat Anlamına Gelmez 
 
262
b. Anlaşmayı Bozma Zamanı 
 
263
aa. İstinaf Aşamasında Anlaşma Bozulabilir 
 
263
bb. Temyiz Aşamasında Anlaşma Bozulabilir 
 
263
cc. Karar Düzeltme Aşamasında Anlaşma Bozulabilir 
 
265
B– ÇEKİŞMELİ BOŞANMA OLARAK DEVAM USULÜ 
 
266
1– Davacıya Mehil Verilmelidir 
 
266
2– Davacının Verdiği Dilekçe Sonrası Dilekçelerin Karşılıklı Verilmesi İşlemi Tamamlanmalıdır 
 
267
3– Ön İnceleme Yapılmalıdır 
 
267
4– Tahkikat ve İzleyen Aşamalar Tamamlanmalıdır 
 
268
A– HÜKÜM USULÜNE UYGUN KURULMALIDIR 
 
268
1– Hüküm, İnfazda Duraksamaya Yer Vermeyecek Şekilde Kurulmalıdır 
 
268
2– Hüküm, Düzenlemenin Tamamını Taşıyacak Şekilde Kurulmalıdır 
 
269
3– Hüküm Eda Emri Taşıyacak Şekilde Kurulmalıdır 
 
269
4– Hüküm, Düzenlemeye Atıf Yapılarak Kurulmamalıdır 
 
271
5– Hüküm, Düzenlemenin Tasdiki Şeklinde Kurulmamalıdır 
 
272
B– DAVADAN FERAGAT EDİLEBİLİR 
 
273
D– AYRILIK KARARI VERİLEMEZ 
 
275
E– DÜZENLEMEDE BULUNUP HÜKME ALINMAMIŞ OLAN HUSUSLAR TAVZİH YOLU İLE HÜKME İLAVE EDİLEMEZ 
 
276
F– BİRLİKTE TALEP VARSA ADLİ TATİLDE GÖRÜLEBİLİR 
 
276
H– KESİNLEŞME SONRASI DÜZENLEMEYE YÖNELİK İSTEKLERDE BULUNULABİLİR 
 
278
1– Düzenlemenin Değiştirilmesi İstenebilir 
 
278
2– Düzenlemenin İptali İstenebilir 
 
278
3– Düzenlemenin Uygulanması İstenebilir 
 
280
a. Tapu İptal ve Tescil İstemi 
 
280
aa. Onaylanan Düzenlemede 
 
280
bb. Onaylanmayan Düzenlemede 
 
281
b. Alacağın Tespiti İstemi 
 
282
c. Zararın Tazmini İstemi 
 
283
d. Menfi Tespit İstemi 
 
283
f. İcra Takibine İtirazın İptali İstemi 
 
285
ANLAŞMALI BOŞANMA DAVASINDA UYGULANACAK İLKELER
 
§ 12. TASARRUF İLKESİ 
 
287
A– KENDİLİĞİNDEN DAVA AÇILAMAZ/KARAR VERİLEMEZ (HMK m. 24 f. I) 
 
288
1– İlgililer Dava Açabilir/Açmayabilir 
 
289
2– İlgililer Karşı Dava Açabilir/Açmayabilir 
 
289
3– İlgililer Kanun Yoluna Başvurabilir/Başvurmayabilir 
 
289
B– DAVA AÇMAYA ZORLANAMAZ (HMK m. 24 f. II) 
 
291
C– HAKKINI TALEP ETMEYE ZORLANAMAZ (HMK m. 24 f. II) 
 
291
D– DAVA KONUSUNU SERBESTÇE BELİRLER 
 
292
E– DAVA AÇILDIKTAN SONRA TASARRUF YETKİSİ DEVAM EDER (HMK m. 24 f. III) 
 
292
1– Davasından Feragat Edebilir (HMK m. 307, 309 f. II) 
 
292
2– Davasını Karşı Tarafın Açık Rızası ile Geri Alabilir (HMK m. 123) 
 
292
F– DAVAYI KANUN YOLUNA TAŞIMA 
 
293
A– YARGILAMA GİDERİ KENDİLİĞİNDEN GÖZETİLİR 
 
293
B– SEVK VE İDARE KENDİLİĞİNDEN GÖZETİLİR 
 
293
§ 13. TARAFLARCA GETİRİLME İLKESİ 
 
295
II. DAVA MALZEMESİ KAVRAMI 
 
296
III. DAVA MALZEMESİNİN GETİRİLMESİ 
 
296
A– TARAFLARCA GETİRİLİR 
 
296
B– MAHKEMENIN İŞİ DEĞİLDİR 
 
297
1– Kendiliğinden Dikkate Alınamaz (HMK m. 25 f. I) 
 
297
2– Kendiliğinden Delil Toplanamaz (HMK m. 25 f. II) 
 
297
3– Hatırlatılamaz (HMK m. 25 f. I) 
 
298
§ 14. TALEPLE BAĞLILIK İLKESİ 
 
299
II. İLKENİN UYGULANMASI 
 
299
A– TALEP SONUCUNDAN FAZLASINA KARAR VEREMEZ 
 
299
B– TALEP SONUCUNDAN BAŞKA BİR ŞEYE KARAR VEREMEZ 
 
300
1– Islah Yapılmamışsa 
 
300
3– Bir Sebebe Hasredilmişse 
 
301
4– Genel Boşanma Sebebiyle Açılmışsa 
 
301
III. İLKENİN UYGULANMASI 
 
301
§ 15. HUKUKİ DİNLENİLME HAKKI 
 
303
II. OLAN BİTENİ BİLME/BİLGİLENME HAKKI (HMK m. 27 f. II/a) 
 
304
A– DAVAYI BİLME HAKKI 
 
304
B– DURUŞMA GÜNÜNÜ BİLME HAKKI 
 
304
1– Ön İnceleme Duruşmasını Bilme Hakkı (HMK m. 139) 
 
305
2– Tahkikat Duruşmasını Bilme Hakkı (HMK m. 147 f. I) 
 
306
3– Sözlü Yargılama Duruşmasını Bilme Hakkı Var İdi (HMK m. 147 f. I, 186 f. I) 
 
307
C– DELİLLERİ BİLME HAKKI 
 
308
D– GEREKÇEYİ BİLME HAKKI 
 
309
E– İŞLEMLERİ BİLME HAKKI 
 
309
1– Tarafların İşlemlerini Bilme Hakkı 
 
309
2– Mahkemenin İşlemlerini Bilme Hakkı 
 
309
III. OLAN BİTENİ AÇIKLAMA VE İSPAT HAKKI (HMK m. 27 f. II/b) 
 
310
1– Açıklayan Tarafın Göstereceği Davranış 
 
312
a. Adap Dışı Açıklama Yapılamaz 
 
312
b. Konu Dışı Açıklama Yapılamaz 
 
312
2– Hâkimin Göstereceği Davranış 
 
312
a. Şefkatle Dinlemelidir 
 
312
b. Sabırla Dinlemelidir 
 
312
c. Anlayışla Dinlemelidir 
 
313
B– İSPAT HAKKI (HMK m. 27 f. II/b) 
 
313
IV. DEĞERLENDİRTME VE GEREKÇELENDİRTME HAKKI (HMK m. 27 f. II/c) 
 
313
A– AÇIKLAMALARI DEĞERLENDİRTME HAKKI 
 
313
B– KARARLARI GEREKÇELENDİRTME HAKKI 
 
314
1– Gerekçe Dosya Kapsamı İle Bağdaşmalıdır 
 
314
2– Gerekçe Pozitif Hukuk İle Bağdaşmalıdır 
 
314
3– Gerekçe, Sebebi Gösterilmedikçe Yerleşik İçtihatlar İle Bağdaşmalıdır 
 
315
§ 16. USUL EKONOMİSİ İLKESİ 
 
317
A– BASİTLİK İLKESİ (DÜZENLİ BİÇİMDE YARGILAMA) (HMK m. 30) 
 
317
B– ÇABUKLUK İLKESİ (MAKUL SÜRE İÇİNDE YARGILAMA) (TCA m. 141 f. IV, HMK m. 30 f. I) 
 
318
C– UCUZLUK İLKESİ (EN AZ GİDERLE YARGILAMA) (TCA m. 141 f. IV, HMK m. 30 f. I) 
 
319
A– DAVALARIN BİRLEŞTİRİLMESİ (HMK m. 166) 
 
319
B– DAVALARIN AYRILMASI (HMK m. 167) 
 
320
C– DAVA SONUCUNUN BEKLENİLMESİ 
 
320
D– ÖN SORUN İNCELEMESİ 
 
320
E– USULİ KAZANILMIŞ HAK KURALI 
 
320
III. DEĞERLENDİRİLMESİ 
 
321
§ 17. HÂKİMİN DAVAYI AYDINLATMA ÖDEVİ 
 
323
II. AYDINLATMA ÖDEVİNİN TÜRÜ 
 
324
III. AYDINLATMA ÖDEVİNİN KONUSU 
 
325
B– ÇELİŞKİLİ HUSUSLAR 
 
325
IV. AYDINLATMA ÖDEVİNİN USULÜ 
 
325
C– DELİL GÖSTERİLMESİNİ İSTEME 
 
326
D– TARAFIN KENDİSİNİ DİNLEME 
 
326
V. AYDINLATMA ÖDEVİNİN SINIRLARI 
 
326
A– SÖYLENMEYEN ŞEYLERİ KAPSAMAZ 
 
326
B– SÖYLENMEYEN VAKIALARI KAPSAMAZ 
 
327
C– SÖYLEMEYENE YOL GÖSTERMEYİ KAPSAMAZ 
 
327
D– SÖYLEMEYENE İSTİCVABI KAPSAMAZ 
 
327
§ 18. HUKUKUN KENDİLİĞİNDEN UYGULANMASI İLKESİ 
 
329
II. TARAFLARCA DAVA MALZEMESİ GETİRİLİR (HMK m. 25) 
 
329
III. TARAFLARCA HUKUKİ SEBEP GÖSTERİLMESİ ZORUNLU DEĞİLDİR 
 
329
A– DAVA DİLEKÇESİNDE HUKUKİ SEBEP GÖSTERMESİ ZORUNLU DEĞİLDİR (HMK m. 119 f. I/g) 
 
330
B– CEVAP DİLEKÇESİNDE HUKUKİ SEBEP GÖSTERMESİ ZORUNLU DEĞİLDİR (HMK M. 129 F. I/F) 
 
330
IV. TARAFLARCA BİLDİRİLEN HUKUKİ SEBEP DEĞİŞTİRİLEBİLİR (HMK m. 141) 
 
331
V. TARAFLARCA BİLDİRİLEN HUKUKİ SEBEP HÂKİMİ ETKİLEMEZ 
 
331
A– YANLIŞ GÖSTEREME HÂKİMİ ETKİLEMEZ 
 
331
B– EKSİK GÖSTEREME HÂKİMİ ETKİLEMEZ 
 
331
C– BİRKAÇ SEBEP GÖSTERME HÂKİMİ ETKİLEMEZ 
 
332
D– HİÇ GÖSTERMEME HÂKİMİ ETKİLEMEZ 
 
332
VI. TARAFLARCA GETİRİLEN VAKIALARIN HUKUKİ NİTELENDİRİLMESİNİ HÂKİM YAPAR 
 
332
VII. TARAFLARCA GETİRİLEN VAKIALARIN HANGİSİNİN SABİT OLDUĞUNU HÂKİM BELİRLER 
 
332
VIII. TARAFLARCA GETİRİLEN VAKIALARA UYAN HUKUK NORMUNU HÂKİM UYGULAR 
 
333
A– TÜRK HUKUKUNU KENDİLİĞİNDEN UYGULAR 
 
333
B– YETKİLİ OLAN YABANCI HUKUKU KENDİLİĞİNDEN UYGULAR (5718 SK m. 2) 
 
333
II. KURAL: BELİRLİ AŞAMAYA KADAR DAVA MALZEMESİ İLERİ SÜRÜLEBİLİR 
 
335
A– DAVACI AÇISINDAN TEKSİF (HMK m. 141 f. I) 
 
336
2– Cevap Dilekçesi Verilmezse ya da Sürede Verilmezse 
 
336
B– DAVALI AÇISINDAN TEKSİF (HMK m. 141 f. I) 
 
336
2– Cevaba Cevap Dilekçesi Verilmezse ya da Sürede Verilmezse 
 
337
3– Cevap Dilekçesi Verilmezse ya da Sürede Verilmezse 
 
337
III. TEKSİF İLKESİNİN İSTİSNALARI 
 
337
A– ISLAH (HMK m. 141 f. II) 
 
337
B– KARŞI TARAFIN AÇIK MUVAFAKATİ (HMK m. 141 f. II) 
 
337
C– ESKİ HÂLE GETİRME (HMK m. 95–101) 
 
338
D– YARGILAMAYI GECİKTİRME AMACI TAŞIMAMAK (HMK m. 145) 
 
338
E– SÜRESİNDE İLERİ SÜRÜLEMEMESİNİN İLGİLİ TARAFIN KUSURUNDAN KAYNAKLANMAMASI (HMK m. 145) 
 
338
ANLAŞMALI BOŞANMANIN SONUÇLARI
 
§ 20. ANLAŞMALI BOŞANMANIN SONUÇLARI 
 
341
A– MADDİ TAZMİNAT (TMK m. 174 f. I) 
 
342
1– Davacıya Maddi Tazminat Verilebilir 
 
342
2– Davalıya Maddi Tazminat Verilebilir 
 
344
B– MANEVÎ TAZMİNAT (TMK m. 174 f. II) 
 
345
1– Davacıya Manevî Tazminat Verilebilir 
 
348
2– Davalıya Manevî Tazminat Verilebilir 
 
348
C– YOKSULLUK NAFAKASI (TMK m. 175) 
 
348
2– Davacıya Yoksulluk Nafakası Verilebilir 
 
352
3– Davalıya Yoksulluk Nafakası Verilebilir 
 
352
D– VELÂYET (TMK m. 336 f. III) 
 
352
2– Davacıya Velayet Verilebilir 
 
353
3– Davalıya Velayet Verilebilir 
 
354
E– TEDBİR NAFAKASI (TMK m. 169) 
 
355
2– Davacıya Tedbir Nafakası Verilebilir 
 
358
3– Davalıya Tedbir Nafakası Verilebilir 
 
358
F– İŞTİRAK NAFAKASI (TMK. m. 182 f. III, 329) 
 
363
2– Davacı İştirak Nafakası İsteyebilir 
 
366
3– Davalı İştirak Nafakası İsteyebilir 
 
366
G– KİŞİSEL İLİŞKİ (TMK m. 323) 
 
367
2– Davacı Kişisel İlişki Kurulmasını İsteyebilir 
 
369
3– Davalı Kişisel İlişki Kurulmasını İsteyebilir 
 
370
4– Kişisel İlişkinin Kaldırılması İstenebilir 
 
371
§ 21. ANLAŞMALI BOŞANMANIN MAL REJİMİNİN TASFİYESİNE YÖNELİK SONUÇLARI 
 
373
A– EŞLERİN BAĞLI OLDUĞU REJİME İLİŞKİN HÜKÜMLER UYGULANIR (TMK m. 179) 
 
374
B– SÖZLEŞMEYLE SEÇİLEN REJİM VARSA (TMK. m.202 f.II, 242–281) 
 
374
C– SÖZLEŞMEYLE SEÇİLEN REJİM YOKSA 
 
375
1– Evlilik Tarihinden 01.01.2002 Tarihine Kadar Mal Ayrılığı Rejimi Kuralları Uygulanır 
 
375
2– 01.01.2002 Tarihinden Mal Rejiminin Sona Erdiği Tarihe Kadar Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi Kuralları Uygulanır 
 
376
II. 743 SAYILI TÜRK KANUNU MEDENÎSİNE GÖRE TASFİYE UYGULAMASI 
 
376
A– TKM DÖNEMİNDE TASFİYE UYGULAMASI 
 
376
1– Kural Rejiminin Özellikleri 
 
377
a. Kendi Malında Tasarruf Yetkisinin Bulunması (TKM m. 186 f. I) 
 
377
b. Kendi Malında İntifa Hakkı Sahipliğinin Bulunması (TKM m. 186 f. I) 
 
377
c. Kendi Malını İdare Hakkının Bulunması (TKM m. 186 f. I) 
 
377
d. Kendi Malı, Geliri ve Kazancının Kişisel Mal Sayılması (TKM m. 189) 
 
377
2– Mal Rejiminin Tasfiyesine İlişkin Düzenleme Yoktur 
 
377
3– Mal Rejiminin Tasfiyesinde Borçlar Kanunu Genel Hükümleri Uygulanır (TMK m. 5, TBK m. 646) 
 
382
B– TMK DÖNEMİNE SARKMA VARSA TASFİYE UYGULAMASI 
 
382
III. MAL REJİMİNİN SÖZLEŞME İLE TASFİYESİ 
 
384
1– Tasfiye Sözleşmesi Yapılabilir 
 
384
2– Tasfiye Sözleşmesi Konusunda Borçlar Kanunundaki Genel Hükümler Uygulanır 
 
384
3– Tasfiye Sözleşmesi Emredici Hükümlere Aykırı Yapılamaz 
 
385
IV. MAL REJİMİNİN ANLAŞMALI BOŞANMA/PROTOKOL İLE TASFİYESİ 
 
385
B– MAL REJİMİNİN TASFİYESİ ANLAŞMALI BOŞANMANIN FERİ HÜKÜMLERİ ARASINDA YER ALMAMAKTADIR 
 
403
C– TASFİYEDE ANLAŞAMAMA ANLAŞMALI BOŞANMAYA ENGEL DEĞİLDİR 
 
404
D– MAHKEME İÇİ İKRAR DİKKATE ALINMALIDIR 
 
407
V. ANLAŞMALI BOŞANMADA TASFİYE KONUSU 
 
409
A– TASFİYE KONUSU OLAN MALVARLIĞI 
 
409
1– Rejim Süresince Edinilen Malvarlığı 
 
409
2– Mal Rejiminin Sona Erdiği Tarihte Var Olan Edinilmiş Mallar (TMK m. 235 f. I) 
 
410
3– Ayni Taksime Konu Olan Malvarlığı 
 
410
4– Miras Paylaşım Sözleşmesine Konu Olan Malvarlığı 
 
411
B– TASFİYE KONUSU OLMAYAN MALVARLIĞI 
 
411
1– Evlilik Öncesi Edinilen Malvarlığı 
 
411
a. Tamamı Evlilik Öncesi Edinilmişse 
 
411
b. Bir Kısmı Evlilik Öncesi Edinilmişse 
 
413
2– Mal Rejimi Sonlandıktan Sonra Edinilen Malvarlığı 
 
414
a. Mal Rejimi Sonlandıktan Sonra Edinilen Malvarlığı Tasfiye Konusu Yapılamaz 
 
415
b. Mal Rejimi Sonlandıktan Sonra Edinilen Malvarlığı Uyuşmazlığı Aile Mahkemesinde İncelenemez 
 
415
c. Mal Rejiminin Sona Ermesinden Sonra Yapılan Ödemelerden Doğan Uyuşmazlıklarda Genel Mahkemeler Görevlidir 
 
416
d. Mal Rejimi Sonlandığında Ödenmemiş Kredi Borcu Varsa Oranlama Yapılır 
 
416
C– TASFİYE KONUSU ALACAKLAR 
 
417
1– Ayni Nitelikte Olanlar 
 
417
a. Diğer Eşte Olan Malların Geri Alınması (TMK m. 226 f. I) 
 
417
aa. Eşya Talep Edilebilir 
 
417
bb. Ziynet Talep Edilebilir 
 
419
b. Paylı Mülkiyete İlişkin Talep (TMK m. 226 f. II) 
 
420
c. Tarımsal İşletmeye İlişkin Talep (TMK m. 233) 
 
420
d. Aile Konutuna İlişkin Talep (TMK m. 240) 
 
421
2– Nakdi Nitelikte Olanlar 
 
421
a. Katkı Payı Alacağı 
 
422
b. Değer Artış Payı Alacağı (TMK m. 227) 
 
424
c. Katılma Alacağı (TMK m. 231) 
 
425
V. ANLAŞMALI BOŞANMADA TASFİYE TALEBİ 
 
426
A– TASFİYE TALEBİ AÇIK OLMALIDIR 
 
426
1– Alacak Miktarı Gösterilmelidir (HMK m. 119 f. I/d) 
 
426
2– Duraksama Varsa Açıklama Yaptırılmalıdır (HMK m. 31) 
 
427
3– Her Bir Malvarlığı İçin Talep Ayrı Gösterilmelidir 
 
428
a. Her Mal İçin Ayrı Talep Miktarı Gösterilmelidir 
 
428
b. Gösterilen Miktara Göre Karar Verilir 
 
430
c. Miktar Gösterilmemişse Eşit Talep Var Kabul Edilir 
 
430
B– TASFİYE TALEBİNE AYKIRI KARAR VERİLEMEZ (HMK m. 26) 
 
431
VII. MAL REJİMİNİN BAĞIMSIZ DAVA İLE TASFİYESİ 
 
431
B– DAVA USULÜNE UYGUN ŞEKİLDE AÇILMALIDIR 
 
432
1– Dava ya da Karşı Dava İle İstenebilir 
 
432
2– Dava Aile Mahkemesine Açılmalıdır 
 
433
3– Usulüne Uygun Şekilde İstem Yoksa Kesin Hüküm Oluşturacak Şekilde Ret Kararı Verilemez 
 
434
4– Kural Olarak Alacak Davası Açılır 
 
434
a. Nakdi Alacak Yerine Ayın Talep Edilmişse 
 
434
b. Nakdi Alacak Terditli Talep Edilmişse (HMK m. 111) 
 
435
5– Hukuki Nitelendirme Hakime Aittir (HMK m. 33) 
 
436
C– KÜLLİ/İKİ TARAFLI TASFİYE 
 
436
1– Kendiliğinden Yapılamaz 
 
437
2– Karşı Dava Açılması Gerekir 
 
437
D– TEREKE TASFİYESİ AYRI YAPILIR 
 
437
1– Tasfiye Sonucunda Belirlenecek Alacak Terekenin Borcu Sayılır 
 
438
2– Tasfiye Alacağı Miras Paylaşımından Önce Ödenmelidir 
 
438
3– Tasfiye Alacağı Ödendikten Sonra Kalan Miktar, Mirasçılar Arasında Miras Payları Oranında Paylaşılır 
 
440
4– Tasfiye Alacağından Bu Sıfatını Kaybetmemiş Tüm Mirasçılar Üçüncü Kişilere Karşı Sorumludur 
 
440
a. Kişisel Olarak Sorumludur (TMK m. 599 f. II) 
 
440
b. Müteselsilen Sorumludur (TMK m 641) 
 
441
5– Tasfiye Alacağından Davacının Da Miras Payı Oranında Sorumlu Olduğu Gözetilerek Mirasçı Davalılardan Tahsiline Karar Verilecek Miktar Hüküm Fıkrasında Gösterilmelidir 
 
441
E– MAL REJİMİNİN SONRA ERMESİ ANINDAKİ DURUMLARINA GÖRE TASFİYE EDİLİR (TMK. m. 228 f I) 
 
442
1– Malvarlığı Mal Rejiminin Sona Erdiği Tarihteki Niteliğine Göre Tasfiye Edilir 
 
443
2– Malvarlığı Mal Rejiminin Sona Erdiği Tarihteki Seviyesine Göre Tasfiye Edilir 
 
443
3– Malvarlığı Mal Rejiminin Sona Erdiği Tarihteki Aşamasına Göre Tasfiye Edilir 
 
443
§ 22. ANLAŞMALI BOŞANMANIN KENDİLİĞİNDEN OLUŞAN SONUÇLARI 
 
445
1– Boşanma Sonrası Kadının Soyadı (TMK. m. 173) 
 
450
a. Evlenmeden Önce Bekâr İdiyse Soyadı (TMK. m. 173 f. I) 
 
450
b. Evlenmeden Önce Dul İdiyse Soyadı (TMK. m. 173 f. I) 
 
450
bb. Evlenmeden Önce Dul Olup Bekârlık Soyadını Kullanması 
 
451
2– Boşandığı Kocasının Soyadını Kullanması 
 
451
a. Kocanın Soyadını Kullanmaya İzin Verilmesi Davası (TMK. m. 173 f. II) 
 
452
aa. Kocanın Soyadını Kullanmaya İzin Koşulları 
 
452
aaa. Usulüne Uygun Dava Açılmış Olmalıdır 
 
452
bbb. Kadın Eşin Menfaati Bulunmalıdır 
 
454
ccc. Erkek Eşe Zarar Vermemelidir 
 
456
bb. Kocanın Soyadını Kullanmaya İzin Usulü 
 
456
bbb. Erkek Eşe Husumet Yöneltilmelidir 
 
458
ccc. Erkek Eşin Kabulü 
 
459
b. Kocanın Soyadını Kullanma İznini Kaldırma Davası (TMK. m. 173 f. III) 
 
460
bb. Dava Koca Tarafından Açılabilir 
 
461
cc. Dava Kadın Tarafından Açılabilir İdi 
 
462
dd. Nüfus Müdürlüğü Temyiz Edemez 
 
464
ee. Koca, Koşulların Değiştiğini İspat Etmelidir 
 
464
3– Boşanan Kadının Hanesi (NHUY m. 28) 
 
467
a. Boşanan Kadının Soyadı ve Hanesi 
 
467
aa. Kocasının Soyadını Kullanmasına İzin Verilmemişse (TMK m. 173, f. I) 
 
467
bb. Kocasının Soyadını Kullanmasına İzin Verilmişse (TMK m. 173, f. II) 
 
468
b. Dul Olarak Evlenip Boşanan Kadının Soyadı ve Hanesi 
 
468
aa. Bekârlık Soyadını Taşımasına İzin Verilmesini Aile Mahkemesinden İsteyebilir 
 
469
bb. Bekârlık Soyadını Taşımasına İzin Verilmesini Yazılı Olarak veya E–Başvuru İle Talep Edebilir 
 
469
c. Boşandığı Eşinin Soyadını Kullanmasına İzin Verilen Kadının Soyadı ve Hanesi 
 
470
aa. Evlenmeden Önceki Soyadıyla Eşinin Soyadını Birlikte Kullanmak İstemişse 
 
470
bb. Evlenmeden Önceki Soyadını Kullanmak İstemişse 
 
470
d. Evlenmeyle Türk Vatandaşlığını Kazanıp Boşanan Kadının Soyadı ve Hanesi 
 
470
e. Boşanma Kararında Soyadı Belirtilmeden Boşanan Kadının Soyadı ve Hanesi 
 
471
f. Tanıma/Tenfiz Kararı Verilerek Boşanan Kadının Soyadı ve Hanesi 
 
471
g. Yetkili Kurumlar Tarafından Aile Kütüklerine Tesciline Karar Verilerek Boşanan Kadının Soyadı ve Hanesi 
 
471
4– Boşanma Halinde Çocuğun Hanesi 
 
472
E– YENİDEN EVLENME OLANAĞI 
 
474
1– Kadın Eş Yönünden Yeniden Evlenme Olanağı 
 
474
a. Bekleme Süresi Geçmiş Olmalıdır 
 
475
b. Bekleme Süresinde Nişanlanmaya Engel Yoktur 
 
475
c. Bekleme Süresi Kesin Olmayan Evlenme Engelidir 
 
475
d. Bekleme Süresinin Sona Ermesi 
 
476
e. Bekleme Süresinin Kaldırılması 
 
476
aa. Kadının Önceki Evliliğinden Gebe Olmadığının Anlaşılması 
 
477
bb. Evliliği Sona Eren Eşlerin Yeniden Birbiriyle Evlenmek İstemeleri 
 
477
2– Erkek Eş Yönünden Yeniden Evlenme Olanağı 
 
478
F– CEBRÎ İCRA YOLUNA GİDİLEBİLMESİ 
 
478
G– ZAMANAŞIMININ İŞLEMEYE BAŞLAMASI 
 
478
H– YASAL MİRASÇILIK SIFATININ KAYBI 
 
479
I– ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARLA SAĞLANAN HAKLARIN KAYBI 
 
480
1– Atanmış Mirasçı Olma Hakkının Kaybı 
 
480
2– Vasiyet Alacaklısı Olma Hakkının Kaybı 
 
481
İ– BOŞANMA KARARININ NÜFUSA BİLDİRİLMESİ 
 
481
2– Boşanma Kararlarında Bulunması Gerekli Hususlar (NHK m. 27) 
 
483
3– Boşanma Tarihi (NHUY m. 27) 
 
483
a. Türk Mahkemesinden Verilen Boşanma Kararı 
 
484
b. Yabancı Ülke Makamlarınca Verilen Boşanma Kararı 
 
484
aa. Tanıma/Tenfiz Kararı Verilmesi 
 
484
bb. Yetkili Kurumlar Tarafından Aile Kütüklerine Tesciline Karar Verilmesi 
 
484
4– Boşanma Kararlarının Bildirimi ve Tescili 
 
485
a. Bildirim Süresi ve Yükümlülüğü 
 
485
b. Bildirimin Tescili 
 
485
aa. 20.01.1986 Tarihli Genelgeden Önce Kesinleşmiş Mahkeme Kararları 
 
485
bb. Boşanma Kararı Kesinleşmeden Eşlerden Birinin Ölümü 
 
486
5– Boşanmanın İptali Kararları (NHUY m. 29) 
 
486
6– Yabancı Devlet Makamlarınca Verilmiş Boşanma Kararları (NHUY m. 60) 
 
486
J– KADIN İÇİN BEKLEME SÜRESİ (TMK m. 132) 
 
488
YEDİNCİ BÖLÜM ANLAŞMALI BOŞANMA DAVASINDA YARGILAMA USULÜ
 
§ 23. HMK HÜKÜMLERİNE TÂBİ TUTULMAYAN YARGILAMA KURALLARI 
 
491
II. HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNUNA TÂBİ TUTULMAYAN YARGILAMA KURALLARI 
 
496
A– HÂKİM, VİCDANEN KANAAT GETİRMELİDİR 
 
497
B– HÂKİM, OLGULAR HAKKINDA TARAFLARA YEMİN ÖNEREMEZ 
 
497
C– HÂKİM, TARAFLARIN İKRARI VE KABULÜ İLE BAĞLI DEĞİLDİR 
 
498
Ç– HÂKİM, KANITLARI SERBESTÇE TAKDİR EDER 
 
500
D– HÂKİM, BOŞANMANIN FER'Î SONUÇLARINA İLİŞKİN ANLAŞMALARI ONAYLAMIŞ OLMALIDIR 
 
501
E– HÂKİM, DURUŞMANIN GİZLİ YAPILMASINA KARAR VEREBİLİR 
 
501
§ 24. GÖREVLİ MAHKEME 
 
503
I. GÖREVİN BELİRLENMESİ (HMK m. 1, c. 1) 
 
503
A– GÖREVLİ MAHKEME 4787 SAYILI KANUNLA BELİRLENMİŞTİR 
 
503
B– GÖREV SÖZLEŞMESİ YAPILAMAZ 
 
505
II. GÖREV KURALLARININ NİTELİĞİ 
 
505
A– KAMU DÜZENİNDENDİR (HMK m. 1, c. 2) 
 
505
B– DAVA ŞARTLARINDANDIR (HMK m. 114/c) 
 
506
C– KENDİLİĞİNDEN ARAŞTIRILIR (HMK m. 115 f. I) 
 
506
D– HER ZAMAN İLERİ SÜRÜLEBİLİR (HMK m. 115 f. I) 
 
507
E– TARAFLAR İTİRAZDA BULUNABİLİR 
 
507
F– USULÎ KAZANILMIŞ HAK OLUŞTURMAZ 
 
507
G– HÜKÜM KESİNLEŞTİKTEN SONRA İLERİ SÜRÜLEMEZ 
 
507
A– DAVA AİLE MAHKEMESİ FAALİYETE GEÇMEDEN ÖNCE AÇILMIŞSA 
 
508
1– Aile Mahkemesi Davadan Sonra Karardan Önce Faaliyete Geçmişse 
 
508
a. Devir Kararı Yerine Görevsizlik Kararı Verilemez 
 
508
b. Devir Kararı Temyiz Edilemez 
 
509
c. Devredilen Aile Mahkemesi Tarafından Yargılama Sürdürülür 
 
509
2– Aile Mahkemesi Karardan Sonra Hüküm Kesinleşmeden Önce Faaliyete Geçmişse 
 
510
a. Devir Kararı Verilmelidir 
 
510
b. Devir Kararı Temyiz Edilemez 
 
512
c. Devredilen Aile Mahkemesi Tarafından İşlemler Sürdürülür 
 
512
B– DAVA AİLE MAHKEMESİ FAALİYETE GEÇTİKTEN SONRA AÇILMIŞSA 
 
513
C– AİLE MAHKEMESİ KURULMAYAN YERLERDE GÖREVLİ MAHKEME (4787 sayılı Kanun m. 4/1) 
 
514
D– ANLAŞMALI BOŞANMA SEBEBİYLE BOŞANMA İLE İLİNTİLİ DAVALARDA GÖREVLİ MAHKEME 
 
516
1– Boşandığı Eşin Soyadını Kullanmaya İzin Davasında Görevli Mahkeme 
 
516
2– Evliliğin Tespitine İlişkin Davada Görevli Mahkeme 
 
517
3– Boşanma Davasından Sonra Açılan Boşanma Sebebiyle Manevi Tazminat İsteğine İlişkin Davada Görevli Mahkeme 
 
517
4– Boşanma Davası Bulunmadan İleri Sürülen Manevi Tazminat Davası 
 
518
5– Çocuğun Mallarını Geri Verme Yükümlülüğünden Kaynaklanan Alacak Davası 
 
518
6– Aile Hukuku Hükümlerine Göre İncelenemeyen Haksız Fiil Sorumluluğundan Kaynaklanan Manevi Tazminat Davası 
 
519
7– 6284 Sayılı Kanun Hükümlerine Göre Verilen Tedbir Kararlarına İtiraz 
 
520
8– Velayetin Kaldırılması Davası 
 
521
9– Velayetin Değiştirilmesi Davası 
 
522
10– Çocuğun Soyadının Değiştirilmesi Davası 
 
524
11– Çocuğun Mutad Meskeni Olan Ülkeye İadesi Davası 
 
529
12– Nafaka Alacağı İle İlgili Menfi Tespit Davası 
 
530
13– Nafakanın İstirdadı Davası 
 
531
14– Evlilik Öncesi Alacak Davası 
 
532
IV. GÖREVE YÖNELİK KANUN YOLU 
 
532
§ 25. YETKİLİ MAHKEME 
 
535
I. YETKİ KURALININ NİTELİĞİ 
 
535
A– DİĞER KANUNLARDA YER ALAN YETKİYE İLİŞKİN HÜKÜMLER SAKLI TUTULMUŞTUR (HMK m. 5) 
 
535
B– İLK İTİRAZ NİTELİĞİNDEDİR (HMK m. 116 f. I/a) 
 
536
C– KESİN YETKİ KURALI ÖNGÖRÜLMEMİŞTİR (TMK m. 168) 
 
537
D– KENDİLİĞİNDEN YETKİSİZLİK KARARI VERİLEMEZ (HMK m. 19 f. II, IV) 
 
538
E– ASIL DAVAYA BAKAN MAHKEME KARŞI DAVAYA BAKMAYA YETKİLİDİR (HMK m. 13) 
 
539
F– YETKİ HUSUSUNDA TERCİH HAKKI DAVACIYA AİTTİR 
 
539
G– DAVA TARİHİNDEKİ YERLEŞİM YERİ MAHKEMESİNE GÖRE BELİRLENİR 
 
541
H– DAVADAN SONRA YERLEŞİM YERİNİN DEĞİŞMESİ ETKİLİ DEĞİLDİR 
 
541
II. YETKİLİ MAHKEMELER (TMK m. 168) 
 
542
A– EŞLERDEN BİRİNİN YERLEŞİM YERİ 
 
543
1– Kadın Eşin Yerleşim Yeri 
 
543
a. Ayrı Ev Açma Olanağı Olmayan Kadının Yerleşim Yeri 
 
543
aa. Baba Evinin Bulunduğu Yerde Dava Açılabilir 
 
543
bb. Yakınlarının Bulunduğu Yerde Dava Açılamaz 
 
551
b. Ayrı Ev Açma Olanağı Olan Kadının Yerleşim Yeri 
 
552
c. Nüfusa Kayıtlı Olunan Yer Yerleşim Yerine Karine Değildir 
 
554
d. Kadın Seçimlik Hakkını Kullanabilir 
 
555
2– Erkek Eşin Yerleşim Yeri 
 
555
b. Nüfusa Kayıtlı Olunan Yer Yerleşim Yerine Karine Değildir 
 
557
c. Yurtdışında İşçi Olarak Çalışan Erkek Eş 
 
557
d. Emekli Olan Erkek Eş 
 
558
3– Eşlerden Birinin Yerleşim Yerinin Belirlenmesi 
 
559
aa. Memuriyet Sebebiyle Çalışılan Yer 
 
561
bb. Serbest Olarak Çalışılan Yer 
 
562
bb. Varsayılan Yerleşim Yeri 
 
564
cc. Uzun Süre Yurt Dışında Oturulan Yer 
 
565
dd. Uzun Süre Yurt İçinde Oturulan Yer 
 
565
d. Kurumlarda Bulunulan Yer (TMK. m. 22) 
 
566
aa. Eğitim Kurumunda Bulunma 
 
566
bb. Sağlık Kurumunda Bulunma 
 
567
cc. Bakım Kurumunda Bulunma 
 
567
dd. Ceza Kurumunda Bulunma 
 
571
e. Adres Beyan Formundaki Bildirim 
 
571
f. İkamet Tezkeresi İle Bulunan Yabancılar 
 
573
B– SON DEFA ALTI AY BİRLİKTE OTURULAN YER 
 
575
C– YURT DIŞINDA YAŞAYAN TÜRK VATANDAŞLARI (5718 SK m. 41) 
 
577
III. YETKİYE YÖNELİK KANUN YOLU 
 
578
§ 26. YARGILAMA GİDERLERİ 
 
581
II. YARGILAMA GİDERLERİNİN KAPSAMI 
 
581
A– HARÇLAR (HMK m. 323 f. I/a) 
 
581
1– Başvurma Harcı (HK m. 27) 
 
582
2– Karar ve İlam Harcı (HMK m. 323 f. I/a) 
 
582
B– MASRAFLAR (HMK m. 323 f. I/b–g) 
 
583
1– Tebliğ ve Posta Giderleri (HMK m. 323 f. I/b) 
 
583
2– Dosya ve Sair Evrak Giderleri (HMK m. 323 f. I/c) 
 
583
3– Geçici Hukuki Koruma Tedbirleri ve Protesto, İhbar, İhtarname ve Vekâletname Düzenlenmesine İlişkin Giderler (HMK m. 323 f. I/ç) 
 
583
4– Resmî Dairelerden Alınan Belgeler İçin Ödenen Harç, Vergi, Ücret ve Sair Giderler (HMK m. 323 f. I/f) 
 
584
5– Vekil İle Takip Edilmeyen Davalarda Tarafların Hazır Bulundukları Günlere Ait Gündelik, Seyahat ve Konaklama Giderleri (HMK m. 323 f. I/g) 
 
584
6– Vekili Bulunduğu Hâlde Mahkemece Çağrılan Taraf İçin Gündelik, Yol ve Konaklama Giderleri (HMK m. 323 f. I/g) 
 
584
7– Yargılama Sırasında Yapılan Diğer Giderler (HMK m. 323 f. I/h) 
 
585
8– Resen Yapılması Gereken İşlemlere İlişkin Giderler (HMK m. 325) 
 
585
C– VEKÂLET ÜCRETİ (HMK m. 323 f. I/ğ, 330) 
 
585
1– Kararın Niteliği Dikkate Alınmalıdır 
 
587
a. Dava Kabul Edilmişse 
 
588
aa. Asıl Dava Kabul Edilmişse 
 
588
bb. Karşı Dava Kabul Edilmişse 
 
589
cc. Birleşen Dava Kabul Edilmişse 
 
589
dd. Terditli Dava Kabul Edilmişse 
 
590
b. Dava Ret Edilmişse 
 
590
c. Davanın İşlemden Kaldırılmasına Karar Verilmişse 
 
591
ç. Davadan Feragat Edilmişse (AAÜT m. 6 f. I) 
 
591
d. Görevsizlik Nedeniyle Dava Dilekçesinin Reddine Karar Verilmişse (AAÜT m. 7 f. I) 
 
591
e. Yetkisizlik Nedeniyle Dava Dilekçesinin Reddine Karar Verilmişse (AAÜT m. 7 f. I) 
 
592
f. Davanın Açılmamış Sayılmasına Karar Verilmişse (AAÜT m. 7 f. I) 
 
592
g. Gönderme Kararı Varsa (AAÜT m. 7 f. III) 
 
592
ğ. Karşı Dava Varsa (AAÜT m. 8) 
 
592
h. Davanın Birleştirilmesi Kararı Varsa (AAÜT m. 8) 
 
593
ı. Davanın Ayrılması Kararı Varsa (AAÜT m. 8) 
 
593
i. İştirak Nafakası davalarında (AAÜT m. 9) 
 
594
j. Dava Birden Çok İse 
 
594
2– Vekâlet Ücreti İstenilmediği Açıklanmışsa 
 
595
3– Katma Değer Vergisine Hükmedilemez 
 
596
4– Kesinleşen Yönler Dikkate Alınmalıdır 
 
597
5– Taraf Lehine Hükmedilir (HMK m. 330) 
 
597
6– İstifa Etme Engel Değildir 
 
597
7– Miktarı Hâkim Takdir Eder 
 
597
8– Baro Görevlendirmişse Verilemez 
 
598
9– Boşanmanın Eki İsteklerde Verilemez 
 
598
10– Kararın Verildiği Tarihte Yürürlükte Bulunan Tarife Gereğince Karar Verilir 
 
599
11– Birden Fazla Sebeple Açılan Davada Tek Vekâlet ücreti Verilir 
 
599
III. YARGILAMA GİDERLERİ İÇİN AVANS YATIRMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ 
 
599
B– DELİL AVANSI (HMK m. 324) 
 
600
1– Kavram (HMK m. 324 f. I) 
 
600
2– Taraflarca Getirilme İlkesinin Uygulandığı Davalarda (HMK m. 25) 
 
602
a. Verilen Kesin Süre Usulüne Uygun Olmalıdır 
 
602
b. Verilen Kesin Süre İçinde Delil Avansı Yatırılmalıdır (HMK m. 324 f. I) 
 
603
aa. Yatırılmazsa Delilin İkamesinden Vazgeçilmiş Sayılır (HMK m. 324 f. II) 
 
603
bb. Diğer Taraf Bu Avansı Yatırabilir (HMK m. 324 f. II) 
 
605
c. Aynı Delilin İkamesinde Yarı Yarıya Avans Olarak Ödenir (HMK m. 324 f. I) 
 
605
3– Kendiliğinden Araştırma İlkesinin Uygulandığı Davalarda (HMK m. 325) 
 
605
C– GİDER AVANSI (HMK m. 114/g, 120) 
 
605
D– AVANSIN İADESİ (HMK m. 333) 
 
606
IV. YARGILAMA GİDERLERİNE HÜKMEDİLMESİ 
 
607
A– MAHKEMECE RESEN HÜKMEDİLİR (HMK m. 332 f. I) 607
 
B– HÜKÜM ALTINDA GÖSTERİLİR (HMK m. 332 f. II) 
 
608
2– Hangi Tarafa Yükletildiği 
 
608
3– Hangi Oranda Yükletildiği 
 
608
5– Hükümden Sonraki Yargılama Giderlerinin Ödenme Şekli 
 
609
C– ESASTAN SONUÇLANMAYAN DAVADA HÜKMEDİLMESİ (HMK m. 331) 
 
609
1– Davanın Konusuz Kalması (HMK m. 331 f. I) 
 
610
2– Görevsizlik ve Yetkisizlik Verilmesi (HMK m. 331 f. II) 
 
610
a. Davaya Bir Başka Mahkemede Devam Edilmişse 
 
610
b. Davaya Bir Başka Mahkemede Devam Edilmemişse 
 
611
3– Davanın Açılmamış Sayılması (HMK m. 331 f. III) 
 
611
D– KESİNLEŞEN GİDERLER DİKKATE ALINMALIDIR 
 
612
V. YARGILAMA GİDERLERİNDEN SORUMLULUK 
 
613
§ 27. DAVADAN FERAGAT 
 
615
A– TALEP SONUCUNDAN KISMEN VAZGEÇİLEBİLİR (HMK m. 307, 308 f. III) 
 
616
B– TALEP SONUCUNDAN TAMAMEN VAZGEÇİLEBİLİR (HMK m. 307) 
 
617
II. FERAGAT EDEBİLECEK KİŞİ 
 
617
D– BİRLİKTE BAŞVURUDA EŞLERDEN BİRİ 
 
620
A– FERAGAT YAZILI OLARAK YAPILABİLİR (HMK m. 309 f. I) 
 
624
1– Kimlik Tespiti Bulunmalıdır 
 
624
B– FERAGAT SÖZLÜ OLARAK YAPILABİLİR (HMK m. 309 f. I) 
 
626
1– Feragat Tutanağa Yazılmalıdır (HMK m. 154, f. III/ç) 
 
626
2– Beyanda Bulunana Okunmalıdır 
 
627
3– Beyanda Bulunanın İmzası Alınmalıdır 
 
627
IV. FERAGATİN ÖZELLİKLERİ 
 
627
A– FERAGAT MUVAFAKATE BAĞLI DEĞİLDİR 
 
627
1– Karşı Tarafın Muvafakatine Bağlı Değildir (HMK m. 309 f. II) 
 
628
2– Mahkemenin Muvafakatine Bağlı Değildir (HMK m. 309 f. II) 
 
628
B– FERAGAT KAYITSIZ VE ŞARTSIZ OLMALIDIR (HMK m. 309 f. IV) 
 
628
C– FERAGAT AÇIK OLMALIDIR 
 
629
1– Boşanmak İstemediğini Açıklamak 
 
633
2– Eşini Müşterek Haneye Kabul Edeceğini Açıklamak 
 
633
3– Eşi İle Barıştığını Açıklamak 
 
634
4– Bir Şans Daha Verdiğini Açıklamak 
 
634
D– FERAGAT KISMEN OLABILIR 
 
635
E– FERAGATİN İPTALİ İRADE SAKATLANMASINDA İSTENEBİLİR 
 
635
V. FERAGATİN ZAMANI (HMK m. 310) 
 
635
A– 7251 SAYILI KANUN ÖNCESİ FERAGAT 
 
637
1– Karardan Önce Feragat (HMK m. 310 f. I) 
 
637
2– Karardan Sonra Temyizden Önce Feragat 
 
638
a. Derece Mahkemesi Kendi Kararını Kaldıramaz 
 
638
b. Dosyadan El Çeken Mahkemece Yapılacak İşlemler 
 
641
aa. Bölge Adliye Mahkemesi Tarafından Yapılacak İşlem 
 
643
bb. Yargıtay Tarafından Yapılacak İşlem 
 
643
3– Temyizden Sonra Karar Düzeltmeden Önce Feragat 
 
644
4– Yargıtay’da Duruşmada Feragat 
 
644
5– Karar Düzeltme Aşamasında Feragat 
 
645
B– 7251 SAYILI KANUN SONRASI FERAGAT 
 
646
1– Karardan Önce Feragat (HMK m. 310 f. I) 
 
646
2– Feragatin Hükmün Verilmesinden Sonra Adliye Mahkemelerinde Yapılması (HMK m. 310 f. II) 
 
646
a. İlk Derece Mahkemesinde Yapılması 
 
647
b. Bölge Adliye Mahkemesinde Yapılması 
 
647
3– Feragatin Dosyanın Temyiz İncelemesine Gönderilmesinden Sonra Yapılması (HMK m. 310 f. III) 
 
647
VI. FERAGAT HÂLİNDE YARGILAMA GİDERLERİ (HMK m. 312) 
 
648
VII. FERAGATİN SONUÇLARI (HMK m. 311) 
 
648
A– UYUŞMAZLIĞI SONLANDIRIR 
 
649
B– KURAL OLARAK MAHKEMEYE ULAŞTIĞINDA SONUÇ DOĞURUR 
 
649
1– Mahkemenin Yetkisi Kesinleşmişse Feragat Karara Bağlanır 
 
650
2– Feragat Yetki İtirazı Olan Mahkemeye Ulaşmışsa Önce Yetki İtirazı Karara Bağlanır İdi 
 
651
C– KESİN HÜKÜM GİBİ HUKUKİ SONUÇ DOĞURUR 
 
654
D– İRADE BOZUKLUĞU HÂLLERİNDE FERAGATİN İPTALİ İSTENEBİLİR 
 
655
E– FERAGATTEN DÖNÜLEMEZ 
 
656
F– KAMU DÜZENİNE İLİŞKİNDİR 
 
659
G– KESİNLEŞMEYEN YÖNLERDEN SONUÇ DOĞURUR 
 
659
H– HÜKÜM TEBLİĞ EDİLMEDEN KANUN YOLLARINDAN FERAGAT SONUÇ DOĞURMAZ 
 
661
I–OLMAYAN/AÇILMAMIŞ BİR DAVADAN FERAGAT EDİLEMEZ 
 
661
İ–HÜKÜM KESİNLEŞTİKTEN SONRA FERAGAT SONUÇ DOĞURMAZ 
 
662
VIII. FERAGATİN BENZERİ KAVRAMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI 
 
662
A– DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASI (HMK m. 150) KAVRAMI İLE KARŞILAŞTIRMA 
 
663
B– DAVANIN GERİ ALINMASI (HMK m. 123) KAVRAMI İLE KARŞILAŞTIRMA 
 
663
IX. KARAR VERİLMEDEN ÖNCE FERAGAT HALİNDE KARAR 
 
664
§ 28. DAVANIN KONUSUZ KALMASI 
 
667
I. DAVANIN KONUSUZ KALMASI SEBEPLERİ 
 
667
A– TEMYİZ EDİLMEYEN DİĞER BOŞANMA KARARI DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR (TMK m. 161–184) 
 
667
B– KESİNLEŞEN BOŞANMA KARARI DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR (TMK m. 161–184) 
 
668
C– KESİNLEŞEN EVLENMENİN İPTALİ DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR (TMK m. 145–160) 
 
671
D– EŞLERDEN BİRİNİN ÖLÜMÜ DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR (TMK m. 28 f. I) 
 
671
E– TANIMA–TENFİZ KARARI DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR 
 
672
F– EVLİLİĞİN FESİH KARARIYLA SONLANMASI DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR (TMK m. 32 f. I, 131) 
 
674
1– Gaiplik Kararı İle Eş Ölmüş Gibi Kabul Edilir (TMK m. 35) 
 
676
2– Gaiplik Kararı Evliliği Ortadan Kaldırmaz 
 
677
3– Gaiplik Kararı Alan Fesih Kararı Almayabilir 
 
677
4– Evliliğin Feshi Kararı Evliliği Ortadan Kaldırır 
 
678
5– Evliliğin Feshi Kararı Alan Eş Yeniden Evlenebilir 
 
678
a. Fesih Kararı Almadan Yeniden Evlenme (TMK m. 145 b. 1) 
 
678
b. Fesih Kararı Aldıktan Sonra Yeniden Evlenme (TMK m. 131 f. 1) 
 
679
G– EVLİLİĞİN ÖLÜM KARİNESİYLE SONLANMASI DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR (TMK m. 31, 44 f. I) 
 
679
H– EVLİLİĞİN DE FACTO CİNSİYET DEĞİŞTİRMEYLE SONLANMASI DAVAYI KONUSUZ BIRAKIR 
 
681
II. DAVANIN KONUSUZ KALMASINDA UYGULANACAK USUL HÜKÜMLERİ 
 
681
A– NÜFUS KAYDI İNCELENMELİDİR 
 
681
B– DİĞER BOŞANMA DAVASININ SONUCU ARAŞTIRILMALIDIR 
 
681
C– KARAR VERİLMEYEREK DAVA KONUSUZ BIRAKILMAZ 
 
682
D– YARGILAMA GİDERİNDE SORUMLULUK VARSA ANLAŞMAYA GÖRE BELİRLENİR 
 
682
F– DAVANIN KONUSU KALMADIĞI AÇIKLANARAK DAVAYA SON VERİLİR 
 
683
G– MADDİ HATAYA DAYALI TEMYİZ VE KARAR DÜZELTME KARARI KALDIRILABİLİR 
 
684
I. ADLİ TATİL SÜRESİ (HMK m. 102) 
 
687
II. ADLİ TATİLDE GÖRÜLECEK BOŞANMAYLA İLİŞKİLİ DAVA VE İŞLER (HMK m. 103) 
 
687
A– ADLİ TATİLDE GÖRÜLEBİLECEK DAVA VE İŞLER (HMK m. 103, f. I) 
 
688
1– İhtiyati Tedbir, İhtiyati Haciz ve Delillerin Tespiti Gibi Geçici Hukuki Koruma Talepleri İle Bunlara Karşı Yapılacak İtirazlar ve Diğer Başvurular Hakkında Karar Verilmesi 
 
688
2– Her Çeşit Nafaka Davaları İle Soybağı, Velayet ve Vesayete İlişkin Dava ya da İşler 
 
688
a. Her Çeşit Nafaka Davaları 
 
688
3– Nüfus Kayıtlarının Düzeltilmesi İşleri ve Davaları 
 
690
4– Adli Tatilde Yapılmasına Karar Verilen Keşifler 
 
691
5– Çekişmesiz Yargı İşleri 
 
691
6– Kanunlarda İvedi Olduğu Belirtilen veya Taraflardan Birinin Talebi Üzerine, Mahkemece İvedi Görülmesine Karar Verilen Dava Ve İşler 
 
691
B– KOŞULLARI VARSA DAVA VE İŞ ADLİ TATİLDEN SONRAYA BIRAKILABİLİR (HMK m. 103, f. II) 
 
692
C– DİĞER DAVA VE İŞLERLE İLGİLİ ADLİ TATİLDE YAPILABİLECEK İŞLER (HMK m. 103, f. III) 
 
692
D– BÖLGE ADLİYE MAHKEMELERİ İLE YARGITAY İNCELEMELERİNDE ADLİ TATİL HÜKÜMLERİ UYGULANIR (HMK m. 103, f. IV) 
 
693
III. ADLİ TATİLİN SÜRELERE ETKİSİ (HMK m. 104) 
 
693
A– GENEL OLARAK (HMK m. 176 f. I, 194) 
 
697
1– Vakıalar Değiştirilebilir 
 
697
2– Davanın Konusu/Sebebi Değiştirilebilir 
 
698
3– Talep Sonucu Değiştirilebilir 
 
699
5– Ek/Yeni Talep Eklenebilir 
 
700
B– ISLAHI GEREKTİRMEYEN DURUMLAR 
 
700
1– Yasak Kapsamında Kalmayan Durumlarda 
 
700
2– Karşı Tarafın Rıza Gösterdiği Durumlarda 
 
700
3– Daraltma Kapsamında Kalan Durumlarda 
 
701
4– Maddi Hatanın Düzeltildiği Durumlarda (HMK m. 183) 
 
701
C– ISLAH YOLUNA BAŞVURULAMAYACAK DURUMLAR 
 
701
1– Tarafın Değiştirilmesi 
 
702
2– İkinci Tanık Listesi Verilmesi (HMK m. 240 f. II) 
 
702
3– Süresi Geçen İlk İtirazın İleri Sürülmesi 
 
703
4– İkinci Dava Açılaması 
 
703
5– Bozma veya Kaldırma Kararından Sonra Tahkikata İlişkin İşlem Yapılmamış Olması (HMK m. 177 f. II) 
 
703
6– Feragatin Geçersiz Kılınması 
 
704
7– Kabulün Geçersiz Kılınması 
 
705
D– ISLAH YOLUNA BAŞVURULABİLECEK DURUMLAR 
 
705
1– Terditli Dava Açılabilir (HMK m. 111) 
 
705
2– Cevap Dilekçesi Verilebilir (HMK m. 128) 
 
706
3– Zamanaşımı Defi İleri Sürülebilir 
 
706
4– Dava Yığılması/Objektif Dava Birleşmesi Yapabilir (HMK m. 110) 
 
706
5– Bozma veya Kaldırma Kararından Sonra Tahkikata İlişkin İşlem Yapılmışsa Verilebilir (HMK m. 177 f. II) 
 
706
1– Kural Olarak (HMK m. 177 f. I) 
 
707
2– Bölge Adliye Mahkemesinde Islah İstenemez (HMK m. 357 f. I) 
 
708
3– Yargıtay’da Islah İstenemez (HMK m. 177 f. I) 
 
708
B– ISLAHIN SAYISI (HMK m. 176 f. II) 
 
708
1– Yapılışı Açısından 
 
709
a. Sözlü Olarak (HMK m. 177 f. II) 
 
709
b. Yazılı Olarak (HMK m. 177 f. II) 
 
709
c. Kötüniyetli Olarak (HMK m. 182) 
 
709
a. Davanın Tamamen Islahı (HMK m. 180) 
 
710
b. Kısmen Islah (HMK m. 181) 
 
711
3– Teminat Açısından (HMK m. 178) 
 
711
4– Yetki Açısından (HMK m. 74 f. I) 
 
711
7– Delil Bildirme Açısından 
 
714
D– ISLAHIN SONUÇLARI (HMK m. 179) 
 
714
III. ISLAHIN ANLAŞMALI BOŞANMA DAVASINA ETKİSİ 
 
716
§ 31. ANLAŞMALI BOŞANMA DAVASINDA HÜKÜM 
 
719
A– ANLAŞMALI BOŞANMA DAVASINDA ARA KARARLARI 
 
720
B– ANLAŞMALI BOŞANMA DAVASINDA NİHAİ KARAR 
 
720
1– Esasa İlişkin Nihai Karar/Hüküm (HMK m. 294 f. I , cümle 2) 
 
720
2– Usule İlişkin Nihai Karar 
 
722
III. ANLAŞMALI BOŞANMA DAVASINDA HÜKÜM 
 
722
A– ANLAŞMALI BOŞANMA HÜKMÜNÜN VERİLMESİ VE TEFHİMİ (HMK m. 294) 
 
723
1– Hüküm Yargılamanın Sona Erdiği Duruşmada Verilir (HMK m. 294 f. II) 
 
723
2– Hüküm Yargılamanın Sona Erdiği Duruşmada Tefhim Olunur (HMK m. 294 f. II) 
 
723
a. Hükmün Tefhimini, Duruşmada Bulunanlar Ayakta Dinlemelidir (HMK m. 294 f. V) 
 
723
b. Hükme İlişkin Hususlar, Niteliğine Aykırı Düşmedikçe, Usule İlişkin Nihai Kararlar Hakkında Da Uygulanmalıdır (HMK m. 294 f. VI) 
 
723
3– Hükmün Tefhimi Hüküm Sonucunun Duruşma Tutanağına Geçirilerek Okunması Suretiyle Yapılmalıdır (HMK m. 294 f. III) 
 
724
4– Gerekçeli Kararın Tefhim Tarihinden Başlayarak Bir Ay İçinde Yazılması Gerekir (HMK m. 294 f. IV) 
 
724
5– Usulüne Uygun Açılmış Tüm Davalar Hakkında Ayrı Hüküm Kurulması Gerekir 
 
724
B– ANLAŞMALI BOŞANMA HÜKMÜNÜN KAPSAMI (HMK m. 297) 
 
725
1– Hükmün Hangi Millet Adına Verildiği İbaresi (HMK m. 297 f. I) 
 
725
2– Hükmü Veren Mahkeme (HMK m. 297 f. I/a) 
 
726
4– Hükmün Hangi Sıfatla Verildiği (HMK m. 297 f. I/a) 
 
728
5– Tarafların Kimlikleri ve Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası (HMK m. 297 f. I/b, 5490 sayılı Kanun m. 27) 
 
728
a. Hukuk Muhakemeleri Kanununa Göre 
 
728
b. Nüfus Hizmetleri Kanununa Göre 
 
729
aa. Tarafların Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası 
 
729
bb. Tarafların Adı, Soyadı 
 
730
cc. Tarafların Doğum Yeri ve Tarihi 
 
731
dd. Tarafların Baba ve Ana Adları 
 
731
ee. Kadının Evlenmeden Önceki Soyadı ve Aile Kütüğünde Kayıtlı Olduğu Yer Bilgileri 
 
732
ff. Evlilik İçinde Doğmuş Çocuklar ve Bunların Kimlik Bilgileri 
 
732
6– Varsa Tarafların Kanuni Temsilci ve Vekillerinin Ad ve Soyadları İle Adresleri (HMK m. 297 f. I/b) 
 
733
7– Tarafların İddia ve Savunmalarının Özeti (HMK m. 297 f. I/c) 
 
733
8– Tarafların Anlaştıkları ve Anlaşamadıkları Hususlar (HMK m. 297 f. I/c) 
 
734
9– Tarafların Çekişmeli Vakıalar Hakkında Toplanan Delilleri (HMK m. 297 f. I/c) 
 
734
10– Delillerin Tartışılması ve Değerlendirilmesi (HMK m. 297 f. I/c) 
 
735
a. Gerekçenin Yazılmaması 
 
735
b. Gerekçenin Doğru Olmaması 
 
736
c. Gerekçenin Çelişkili Olması 
 
736
aa. Kendi İçinde Çelişkili 
 
737
bb. Hüküm Fıkrası İle Çelişkili 
 
737
11– Sabit Görülen Vakıalarla Bunlardan Çıkarılan Sonuç ve Hukuki Sebepleri (HMK m. 297 f. I/c) 
 
738
a. Sabit Görülen Vakıalar Açıklanmalıdır 
 
738
b. Sabit Görülen Vakıalardan Çıkarılan Sonuç ve Hukuki Sebepleri Açıklanmalıdır 
 
739
12– Hüküm sonucu (HMK m. 297 f. I/ç) 
 
739
13– Yargılama Giderleri (HMK m. 297 f. I/ç) 
 
739
14– Taraflardan Alınan Avansın Harcanmayan Kısmının İadesi (HMK m. 297 f. I/ç) 
 
740
15– Kanun Yolları ve Süresi (HMK m. 297 f. I/ç) 
 
740
16– Hükmün Verildiği Tarih (HMK m. 297 f. I/d) 
 
740
17– Hâkim ve Zabıt Kâtibinin İmzaları (HMK m. 297 f. I/d, 298 f. IV, 299) 
 
740
18– Gerekçeli Kararın Yazıldığı Tarih (HMK m. 297 f. I/e) 
 
741
19– Hükmün Sonuç Kısmı (HMK m. 297 f. II) 
 
741
a. Gerekçeye Ait Herhangi Bir Söz Tekrar Edilmemelidir 
 
742
b. Sıra Numarası Altında; Açık, Şüphe ve Tereddüt Uyandırmayacak Şekilde Yazılmalıdır 
 
742
aa. Taleplerden Her Biri Hakkında Verilen Hüküm 
 
742
bb. Taraflara Yüklenen Borç ve Tanınan Haklar 
 
743
c. Hüküm Eda Emri Taşıyacak Şekilde Kurulmalıdır 
 
744
d. Hüküm, Düzenlemeye Atıf Yapılarak Kurulmamalıdır 
 
745
e. Hüküm, Düzenlemenin Tasdiki Şeklinde Kurulmamalıdır 
 
746
f. Düzenleme Hüküm Fıkrasında Yer Almalıdır 
 
747
C– BOŞANMA HÜKMÜNÜN YAZILMASI (HMK m. 298) 
 
748
1– Hükmü Veren Hâkim Tarafından Yazılmalıdır (HMK m. 298 f. I) 
 
749
2– Gerekçeli Karar Tefhim Edilen Hüküm Sonucuna Aykırı/ Gerekçeli Kararla Kısa Karar Arasında Çelişki Olmamalıdır (HMK m. 298 f. II) 
 
749
a. Tefhim Edilende Hüküm Varken Gerekçeli Kararda Hüküm Kurulmaması 
 
750
b. Tefhim Edilende Hüküm Yokken Gerekçeli Kararda Hüküm Kurulması 
 
751
c. Tefhim Edilenle Gerekçeli Kararda Hukuki Sebebi Değiştirerek Hüküm Kurulması 
 
752
d. Tefhim Edilenle Gerekçeli Karar Arasında Farklı Hüküm Kurulması 
 
753
3– Kararın Yazılan Gerekçesi Yazılan Hüküm Sonucuna Aykırı Olmamalıdır 
 
753
a. Hüküm Fıkrasında Yazılmayanın Gerekçe Bölümünde Yazılmış Olması Çelişkiyi Ortadan Kaldırmaz 
 
754
b. Tarafların Çelişkiyi Temyiz Sebebi Yapıp Yapmamış Olması Etkili Değildir 
 
755
D– ANLAŞMALI BOŞANMA HÜKMÜ HAKKINDA YAPILACAK İŞLEMLER 
 
756
1– Boşanma Hükmünün Aslı Hakkında Yapılacak İşlemler (HMK m. 300) 
 
756
2– Boşanma Hükmünün Nüshası Hakkında Yapılacak İşlemler 
 
756
a. Nüshalar/İlam Yazı İşleri Müdürü Tarafından Taraflardan Her Birine Makbuz Karşılığında Verilir (HMK m. 301 f. I) 
 
756
b. Kendisine Nüsha/İlam Verilmeyene Gecikmeksizin Tebliğ Edilir (HMK m. 301 f. I) 
 
757
c. Hükmün Bir Nüshası Dosyasında Saklanır (HMK m. 301 f. I) 
 
757
d. Hüküm Nüshalarının Farklı Olması Hâlinde Karar Kartonundaki Esas Alınır (HMK m. 301 f. III) 
 
757
e. Taraflar, Harcının Ödenmiş Olup Olmamasına Bakılmaksızın İlamı Her Zaman Alabilir (HMK m. 302 f. I) 
 
757
3– Boşanma Hükmüne Kesinleşme Şerhi Verilmesi 
 
758
E– ANLAŞMALI BOŞANMA DAVASINDA BOZMA SONRASI HÜKÜM 
 
762
F– ANLAŞMALI BOŞANMAYA İLİŞKİN KESİNLEŞEN İLAMLAR ZAMANAŞIMINA UĞRAMAZ 
 
763
IV. ANLAŞMALI BOŞANMA DAVASINDA AYRILIK KARARI VERİLEMEZ 
 
763
§ 32. ANLAŞMALI BOŞANMA HÜKMÜNÜN TAVZİHİ 
 
765
I. TAVZİHİN KONUSU (HMK m. 305) 
 
765
A– HÜKMÜN YETERİNCE AÇIK OLMAMASI 
 
765
B– HÜKMÜN İCRASINDA TEREDDÜT UYANDIRMASI 
 
768
C– HÜKMÜN BİRBİRİNE AYKIRI FIKRALAR İÇERMESİ 
 
768
II. TAVZİHİN ZAMANI (HMK m. 305) 
 
769
III. TAVZİHİN ŞEKLİ (HMK m. 305) 
 
769
A– HÜKMÜN AÇIKLANMASI İSTENEBİLİR 
 
769
B– TEREDDÜDÜN GİDERİLMESİ İSTENEBİLİR 
 
769
C– AYKIRILIĞIN GİDERİLMESİ İSTENEBİLİR 
 
769
IV. TAVZİH İLE YAPILAMAYACAKLAR 
 
769
A– HAKLAR VE YÜKLENEN BORÇLAR SINIRLANDIRILAMAZ 
 
770
B– HAKLAR VE YÜKLENEN BORÇLAR GENİŞLETİLEMEZ 
 
770
C– HAKLAR VE YÜKLENEN BORÇLAR DEĞİŞTİRİLEMEZ 
 
771
V. TAVZİH USULÜ (HMK m. 306) 
 
773
A– TAVZİH DİLEKÇEYLE TALEP EDİLEBİLİR (HMK m. 306 f. I) 
 
773
B– TAVZİH HÜKMÜ VEREN MAHKEMEDEN İSTENEBİLİR (HMK m. 306 f. I) 
 
774
C– TAVZİH DİLEKÇESİ KARŞI TARAFA TEBLİĞ EDİLİR (HMK m. 306 f. I) 
 
775
D– TAVZİHE CEVAP TALEP EDENE TEBLİĞ EDİLİR (HMK m. 306 f. I) 
 
776
E– TAVZİH TALEBİ KARARA BAĞLANIR (HMK m. 306 f. II) 
 
776
F– TAVZİH KARARI YAZILIR, İMZALANIR VE MÜHÜRLENİR (HMK m. 306 f. III) 
 
777
§ 33. ANLAŞMALI BOŞANMA HÜKMÜNÜN TASHİHİ 
 
779
II. BOŞANMA HÜKMÜNÜN TASHİHİ 
 
779
A– TASHİHİN KONUSU (HMK m. 304 f. I) 
 
779
b. Tarafların İsimlerinde 
 
780
c. Tarafların Sıfatlarında 
 
781
d. Diğer Yazım Hatalarında 
 
781
3– Diğer Benzeri Açık Hatalar 
 
781
1– Mahkemece Resen Düzeltilebilir (HMK m. 304 f. I) 
 
782
2– Taraflardan Birinin Talebi Üzerine Düzeltilebilir (HMK m. 304 f. I) 
 
782
3– Hüküm Tebliğ Edilmişse Taraflar Dinlenerek Düzeltilebilir (HMK m. 304 f. I) 
 
782
4– Hüküm Tebliğ Edilmemişse Taraflar Dinlenmeden Düzeltilebilir (HMK m. 304 f. I) 
 
782
5– Tashih Yazılır, İmzalanır ve Mühürlenir (HMK m. 304 f. II) 
 
782
§ 34. ANLAŞMALI BOŞANMA HÜKMÜNÜN TAMAMLANMASI 
 
783
II. KONUSU (HMK m. 305/A f. I) 
 
784
A– YARGILAMADA İLERİ SÜRÜLEN HUSUSUN TAMAMLANMASI 
 
784
B– KENDİLİĞİNDEN HÜKME GEÇİRİLMESİ GEREKLİ HUSUSUN TAMAMLANMASI 
 
784
A– İLK DERECE MAHKEMESİNDEN İSTENEBİLİR 
 
784
B– BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİNDEN İSTENEBİLİR 
 
785
C– YÜKSEK MAHKEMEDEN İSTENEBİLİR 
 
785
VI. TAMAMLAMA USULÜ (HMK m. 306) 
 
786
A– TAMAMLAMA DİLEKÇEYLE TALEP EDİLEBİLİR (HMK m. 306 f. I) 
 
787
B– TAMAMLAMA HÜKMÜ VEREN MAHKEMEDEN İSTENEBİLİR (HMK m. 306 f. I) 
 
787
C– TAMAMLAMA DİLEKÇESİ KARŞI TARAFA TEBLİĞ EDİLİR (HMK m. 306 f. I) 
 
787
D– TAMAMLAMAYA CEVAP TALEP EDENE TEBLİĞ EDİLİR (HMK m. 306 f. I) 
 
787
E– TAMAMLAMA TALEBİ KARARA BAĞLANIR (HMK m. 306 f. II) 
 
787
F– TAMAMLAMA KARARI YAZILIR, İMZALANIR VE MÜHÜRLENİR (HMK m. 306 f. III) 
 
788
§ 35. ANLAŞMALI BOŞANMA SONRASI DAVALAR 
 
791
II. DÜZENLEMENİN DEĞİŞTİRİLMESİ/KALDIRILMASI DAVASI 
 
791
A– VELAYETİN DEĞİŞTİRİLMESİ 
 
791
B– KİŞİSEL İLİŞKİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ/KALDIRILMASI 
 
792
C– İŞTİRAK NAFAKASININ DEĞİŞTİRİLMESİ/KALDIRILMASI 
 
796
D– YOKSULLUK NAFAKASININ DEĞİŞTİRİLMESİ/KALDIRILMASI 
 
800
E– DİĞER ANLAŞMA HÜKÜMLERİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ/KALDIRILMASI 
 
801
1– Kira Yardımına Yönelik Düzenlemenin Değiştirilmesi/Kaldırılması 
 
802
2– Çocuğun Soyadına Yönelik Düzenlemenin Değiştirilmesi/Kaldırılması 
 
802
3– Yakıt Giderine Yönelik Düzenlemenin Değiştirilmesi/Kaldırılması 
 
807
4– Kadının Erkeğin Soyadını Kullanmasının Kaldırılması 
 
809
III. DÜZENLEMENİN İPTALİ DAVASI 
 
813
IV. DÜZENLEMENİN UYGULANMASI DAVASI 
 
816
A– TAPU İPTAL VE TESCİL DAVASI 
 
818
1– Onaylanan Düzenlemede 
 
818
2– Onaylanmayan Düzenlemede 
 
818
B– ZARARIN TAZMİNİ DAVASI 
 
820
1– Menfi Tespit Davası 
 
824
2– Müsbet Tespit Davası 
 
825
E– İCRA TAKİBİNE İTİRAZIN İPTALİ DAVASI 
 
831
F– CEZAİ ŞARTA BAĞLI ALACAĞIN TAHSİLİ DAVASI 
 
832
EVLENMENİN BUTLANI İLE KARŞILAŞTIRMA
 
§ 36. EVLENMENİN BUTLANI İLE KARŞILAŞTIRMA 
 
837
A– EVLİLİĞE SON VERMEK 
 
837
B– HÂKİM KARARI İLE SONLANMA 
 
838
A– DAVA AÇMADA TERCİH OLANAĞI 
 
839
B– DAVA TÜRÜNDE TERCİH OLANAĞI 
 
839
1– Sadece İptal Davası Açılmışsa 
 
839
2– İptal Olmazsa Boşanma Davası Açılmışsa 
 
840
3– Sadece Boşanma Davası Açılmışsa 
 
840
§ 38. YARGILAMANIN İADESİ 
 
847
II. YARGILAMANIN İADESİ 
 
848
A– YARGILAMANIN İADESİNE KONU KARARLAR (HMK m. 374) 
 
848
1– Kesin Olarak Verilen Kararlar 
 
848
2 Kesinleşmiş Olan Hükümler 
 
848
B– YARGILAMANIN İADESİ SEBEPLERİ (HMK m. 375) 
 
849
1– Mahkemenin Uygunsuz Teşekkül Etmiş Olması 
 
849
2– Bakamayacak Hâkimin Karar Vermiş veya Karara Katılmış Bulunması 
 
849
3– Vekil veya Temsilci Olmayanla Davanın Görülüp Karara Bağlanması 
 
849
4– Elde Edilemeyen Belgenin Ele Geçirilmiş Olması 
 
850
a. Belge Kararı Etkileyecek Nitelikte Olmalıdır 
 
850
b. Belge Karar Kesinleştikten Sonra Ele Geçirilmiş Olmalıdır 
 
850
c. Belge Karardan Önce Düzenlenmiş Olmalıdır 
 
850
d. Belge Elde Olmayan Nedenlerle Verilememiş Olmalıdır 
 
850
5– Karara Dayanak Senedin Sahte Olduğunun Anlaşılması 
 
851
6– Yalan Tanıklık Yapıldığının Sabit Olması 
 
851
7– Bilirkişi veya Tercümanın Gerçeğe Aykırı Beyanda Bulunduğunun Sabit Olması 
 
851
8– Tarafın Karara Dayanak Yemini Yalan Yere Ettiğinin Sabit Olması 
 
852
9– Karara Esas Hükmün, Kesinleşmiş Başka Bir Hükümle Ortadan Kalkmış Olması 
 
852
10– Lehine Karar Verilen Tarafın Hileli Bir Davranışta Bulunmuş Olması 
 
852
11– İkinci Davada, Öncekine Aykırı Verilen Hükmün Kesinleşmiş Olması 
 
853
12– Kararın Aykırılığının Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Kararıyla Tespit Edilmiş Olması 
 
853
C– YARGILAMANIN İADESİ USULÜ 
 
854
1– İnceleyecek Mahkeme 
 
854
a. Bir Dava Olarak Açılır 
 
855
b. Yeni Esas Numarası Verilir 
 
856
c. Kararı Veren Mahkemece İncelenir 
 
857
d. Talep, Varsa Yerine Geçen Mahkemeye Yapılır 
 
858
e. Kurulmuşsa Dava Aile Mahkemesine Devredilmelidir 
 
859
f. İlk Davanın Devamı Sayılır 
 
860
5– Talebin Ön İncelemesi 
 
862
6– Yeniden Yargılama veya Hükmün İptali 
 
863
7– İcranın Durdurulması 
 
863
C– ANLAŞMALI BOŞANMADA YARGILAMANIN İADESİ 
 
864
§ 39. NÜFUS İŞLEMLERİ 
 
871
A– İŞLENECEK KİŞİSEL BİLGİLER (NHK m. 7) 
 
872
B– BOŞANMA KÜTÜĞÜ (NHK m. 7/d) 
 
872
C– YABANCI MUAMELESİNE TABİ TUTULAMAYACAKLAR 
 
873
D– YERSEL YAZIMDAN ÖNCE OLUŞAN SEBEPLERİN VARLIĞI 
 
877
E– NÜFUS KAYDININ KAPATILMASI 
 
878
F– YANLIŞ ŞERHİN KALDIRILMASI İSTENEBİLİR 
 
881
G– BOŞANMADAKİ KUSUR AD DEĞİŞTİRMEYE SEBEP OLUŞTURMAZ 
 
882
II. BOŞANMA KARARLARINDA BULUNMASI GEREKLİ HUSUSLAR (NHK m. 27) 
 
883
III. BOŞANMA TARİHİ (NHUY m. 27) 
 
884
A– TÜRK MAHKEMESİNDEN VERİLEN BOŞANMA KARARI 
 
884
B– YABANCI ÜLKE MAKAMLARINCA VERİLEN BOŞANMA KARARI 
 
884
1– Tanıma/Tenfiz Kararı Verilmesi 
 
884
2– Yetkili Kurumlar Tarafından Aile Kütüklerine Tesciline Karar Verilmesi 
 
885
IV. BOŞANMA KARARLARININ BİLDİRİMİ VE TESCİLİ 
 
885
A– BİLDİRİM SÜRESİ VE YÜKÜMLÜLÜĞÜ 
 
885
B– BİLDİRİMİN TESCİLİ 
 
886
1– 20.01.1986 Tarihli Genelgeden Önce Kesinleşmiş Mahkeme Kararları 
 
886
2– Boşanma Kararı Kesinleşmeden Eşlerden Birinin Ölümü 
 
886
V. BOŞANAN KADININ SOYADI VE HANESİ (NHUY m. 28) 
 
887
A– BOŞANAN KADININ SOYADI VE HANESİ 
 
887
1– Kocasının Soyadını Kullanmasına İzin Verilmemişse (TMK m. 173, f. I) 
 
887
2– Kocasının Soyadını Kullanmasına İzin Verilmişse (TMK m. 173, f. II) 
 
889
B– DUL OLARAK EVLENİP BOŞANAN KADININ SOYADI VE HANESİ 
 
889
1– Bekârlık Soyadını Taşımasına İzin Verilmesini Aile Mahkemesinden İsteyebilir 
 
889
2– Bekârlık Soyadını Taşımasına İzin Verilmesini Yazılı Olarak veya E–Başvuru İle Talep Edebilir 
 
890
C– BOŞANDIĞI EŞİNİN SOYADINI KULLANMASINA İZİN VERİLEN KADININ SOYADI VE HANESİ 
 
890
1– Evlenmeden Önceki Soyadıyla Eşinin Soyadını Birlikte Kullanmak İstemişse 
 
890
2– Evlenmeden Önceki Soyadını Kullanmak İstemişse 
 
891
D– EVLENMEYLE TÜRK VATANDAŞLIĞINI KAZANIP BOŞANAN KADININ SOYADI VE HANESİ 
 
891
E– BOŞANMA KARARINDA SOYADI BELİRTİLMEDEN BOŞANAN KADININ SOYADI VE HANESİ 
 
891
F– TANIMA/TENFİZ KARARI VERİLEREK BOŞANAN KADININ SOYADI VE HANESİ 
 
892
G– YETKİLİ KURUMLAR TARAFINDAN AİLE KÜTÜKLERİNE TESCİLİNE KARAR VERİLEREK BOŞANAN KADININ SOYADI VE HANESİ 
 
892
VI. BOŞANMA HALİNDE ÇOCUĞUN HANESİ 
 
892
VII. BOŞANMANIN İPTALİ KARARLARI (NHUY m. 29) 
 
893
VIII. YABANCI DEVLET MAKAMLARINCA VERİLMİŞ BOŞANMA KARARLARI (NHUY m. 60) 
 
894
IX. ÇOK UYRUKLU VATANDAŞLARIMIZIN BOŞANMA OLAYLARININ TESCİLİ 
 
898
KANUNLAR İHTİLÂFI KURALLARI
 
§ 40. KANUNLAR İHTİLÂFI KURALLARI 
 
901
A– UYGULANACAĞI HALLER 
 
902
1– Boşanma (TMK m. 161–184) 
 
902
2– Ayrılık (TMK m. 170–172) 
 
903
3– Ölüm (TMK m. 28 f. I) 
 
904
4– Ölüm Karinesi (TMK m. 31, 44 f. I) 
 
905
5– Fesih (TMK m. 32 f. I, 131) 
 
907
B– UYGULANMAYACAĞI HALLER 
 
908
3– Geçici Tedbir Talepleri (MÖHUK m. 14, f. IV) 
 
908
III. BAĞLAMA KURALI (MÖHUK m. 14) 
 
909
A– BASAMAKLI OLARAK DÜZENLENMİŞTİR 
 
909
1– MÜŞTEREK BAĞLAMA NOKTASI 
 
909
a. Eşlerin Müşterek Millî Hukuku 
 
909
b. Müşterek Mutad Mesken Hukuku 
 
912
2– TÜRK HUKUKUNUN BAĞLAMA NOKTASI OLUŞU 
 
914
B– DEĞİŞKEN OLARAK DÜZENLENMİŞTİR 
 
915
A– BOŞANMA VE AYRILIK SEBEPLERİ 
 
916
1– Boşanmaya Sebebiyet Veren Vakıalar 
 
916
3– Boşanmada Çekilmezlik 
 
917
B– BOŞANMA VE AYRILIĞIN HÜKÜMLERİ 
 
917
1– Yasal Bekleme Süresi (TMK m. 132) 
 
917
2– Boşanan Kadının Soyadı (TMK m. 173) 
 
918
3– Maddi Tazminat (TMK m. 174 f. I) 
 
919
4– Manevi Tazminat (TMK m. 174 f. II) 
 
920
5– Yoksulluk Nafakası (TMK m. 175, MÖHUK m. 14 f. II) 
 
921
6– Velayet (TMK m. 336 f. III) 
 
922
7– Kişisel İlişki (TMK m. 182, f. I) 
 
924
V. UYGULAMA ALANI DIŞINDA KALANLAR 
 
926
YABANCI ÜLKE MAKAMLARINCA VERİLEN BOŞANMA KARARLARININ NÜFUS KÜTÜĞÜNE TESCİLİ
 
§ 41. YABANCI ÜLKE MAKAMLARINCA VERİLEN BOŞANMA KARARLARININ NÜFUS KÜTÜĞÜNE TESCİLİ (NHK m. 27/A) 
 
927
I. BAŞVURU KONUSU KARARLAR 
 
927
II. BAŞVURU YAPILACAK MERCİLER 
 
928
A– YURT DIŞINDA BAŞVURU 
 
928
B– YURT İÇİNDE BAŞVURU 
 
929
1– Türkiye’de Yerleşim Yeri Varsa 
 
929
2– Türkiye’de Yerleşim Yeri Yoksa 
 
929
A– TARAFLARCA BAŞVURU 
 
930
2– Kanuni Temsilcileri Aracılığıyla Başvuru 
 
931
3– Vekilleri Aracılığıyla Başvuru 
 
931
4– Tek Başına Başvuru 
 
931
a. Taraflardan Birinin Ölmüş Olması 
 
931
b. Taraflardan Birinin Yabancı Olması 
 
931
B– HUKUKİ YARARI BULUNANLARIN BAŞVURUSU 
 
932
IV. BAŞVURUDA GEREKLİ BELGELER 
 
932
V. BAŞVURU İNCELEME KOMİSYONU 
 
934
A– KOMİSYONUN TÜRKİYE’DE OLUŞTURULMASI 
 
934
B– KOMİSYONUN DIŞ TEMSİLCİLİKLERDE OLUŞTURULMASI 
 
935
VI. KOMİSYONUN ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI 
 
935
VII. AİLE KÜTÜĞÜNE TESCİL 
 
937
VIII. TESCİLİ REDDEDİLEN KARARLARIN TANINMASI 
 
938
ÖMER UĞUR GENÇCAN’IN YAŞAM ÖYKÜSÜ 
 
973
ÖMER UĞUR GENÇCAN’IN ÇALIŞMALARINDAN “BİR KISMI” 
 
975