Birinci Bölüm İŞLETME KAVRAMI
 
İkinci Bölüm BÜTÇE KAVRAMI
 
2.2. BÜTÇENİN TEMEL İŞLEVLERİ 
 
25
2.3. BÜTÇE YAPILMASINI GEREKTİREN NEDENLER 
 
25
2.4. BÜTÇENİN ÖZELLİKLERİ 
 
26
2.4.2. Gelecek Zaman Dönemi 
 
26
2.4.3. Bütçenin Sayısal İfadesi 
 
27
2.5. BÜTÇENİN AŞAMALARI 
 
27
2.6. BÜTÇELEMENİN AMAÇLARI 
 
28
2.6.1. Beklentilerin Belirlenmesini Sağlamak 
 
29
2.6.2. İletişimi Sağlamak 
 
29
2.6.3. Uyumlaştırmayı Sağlamak 
 
30
2.6.4. Başarı Değerlemesine Katkı Sağlamak 
 
30
2.6.5. Planlamayı Sağlamak 
 
30
2.6.6. Kontrolü Sağlamak 
 
30
2.6.7. Maliyetlerin Farkına Varma 
 
31
2.7. İŞLETME BÜTÇELERİNİN İLKELERİ 
 
31
2.7.1. Yönetimin Desteği İlkesi 
 
31
2.7.2. Örgütsel Uyum İlkesi 
 
32
2.7.3. Katılımcılık İlkesi 
 
32
2.7.4. Sorumluluk Muhasebesi İlkesi 
 
33
2.7.5. Geçerlilik İlkesi 
 
34
2.7.6. Esnek Uygulama İlkesi 
 
34
2.7.7. Sorumluluk Muhasebesinin Kurulması İlkesi 
 
35
2.8. YÖNETİM İŞLEVLERİ VE İŞLETME BÜTÇESİ 
 
35
2.8.1. Planlama ve İşletme Bütçeleri 
 
37
2.8.2. Örgütleme ve İşletme Bütçeleri 
 
40
2.8.3. Yöneltme ve İşletme Bütçeleri 
 
40
2.8.4. Uyumlaştırma ve İşletme Bütçeleri 
 
41
2.8.5. Denetleme ve İşletme Bütçeleri 
 
43
2.8.6. Muhasebe ve İşletme Bütçeleri 
 
45
2.8.7. Muhasebe Sistemiyle Bütçe Sisteminin Karşılaştırılması 
 
48
2.9. BÜTÇELERİN FAYDALARI VE ZARARLARI 
 
49
2.9.1. Bütçelerin Faydaları 
 
49
2.9.2. Bütçelerin Zararları 
 
50
2.10. İŞLETME BÜTÇELERİNİN SINIRLARI 
 
50
2.10.1. Bütçenin Zayıf Yönleri 
 
51
2.10.1.1. İşletme Bütçeleri Tahminlere Dayanır 
 
51
2.10.1.2. İş Hayatı Dinamiktir 
 
51
2.10.1.3. İşletme Bütçeleri Kendiliğinden İşlemez 
 
51
2.10.1.4. İşletme Bütçeleri Yönetimin Yerini Alamaz 
 
51
2.10.2. Bütçenin Başarısızlık Nedenleri 
 
52
2.11. BÜTÇELEMEDEN SORUMLU İŞLETME BİRİMLERİ 
 
52
2.11.1. Bütçe Komitesi 
 
52
2.11.2. Bütçe Yöneticisi 
 
53
2.12.1. Kısa Dönemli Bütçeler 
 
55
2.12.2. Uzun Dönemli Bütçeler 
 
56
2.12.3. En Uygun Bütçe Dönemi 
 
56
2.13. İŞLETME BÜTÇELERİNİN TÜRLERİ 
 
57
2.13.1. Konuları Açısından Bütçeler 
 
57
2.13.1.1. Gelir Bütçeleri 
 
57
2.13.1.2. Gider Bütçeleri 
 
57
2.13.2. Sorunları İnceleyiş Açısından Bütçeler 
 
58
2.13.2.1. Proje Bütçeleri 
 
58
2.13.2.2. Dönemsel Bütçeler 
 
58
2.13.3. Amaçları Açısından Bütçeler 
 
58
2.13.3.1. Program Bütçeleri 
 
58
2.13.3.2. Faaliyet Bütçeleri 
 
59
2.13.4. Teknik Yapıları Açısından Bütçeler 
 
59
2.13.4.1. Durağan Bütçeler 
 
59
2.13.4.2. Karşılaştırmalı Durağan Bütçeler 
 
60
2.13.4.3. Esnek Bütçeler 
 
60
2.13.5. Temel Alınan Rakam Açısından Bütçeler 
 
60
2.13.5.1. Geleneksel Bütçeler 
 
60
2.13.5.2. Sıfır Tabanlı Bütçeler 
 
60
2.13.6. Kapsamları Açısından Bütçeler 
 
61
2.13.6.2. Bölümsel Bütçeler 
 
61
2.13.7. Rakamların Niteliği Açısından Bütçeler 
 
62
2.13.7.1. Miktar Bütçeleri 
 
62
2.13.7.2. Tutar Bütçeleri 
 
62
Üçüncü Bölüm İŞLETME BÜTÇELERİNİN HAZIRLANMASI
 
3.1. İŞLETME BÜTÇELERİNİN HAZIRLANMA SÜRECİ 
 
63
3.1.1. Amacın Kararlaştırılması 
 
63
3.1.2. Bütçe El Kitabının Hazırlanması 
 
64
3.1.3. Bütçe Takviminin Oluşturulması 
 
65
3.1.4. Ayrıntılı Bütçelerin Hazırlanması 
 
66
3.1.5. Bütçe Tasarısının Düzeltilmesi 
 
67
3.1.6. Tasarının Onaya Sunulması 
 
67
3.2. İŞLETME BÜTÇELERİNİN HAZIRLANMASI 
 
68
3.2.2. Bölüm Bütçeleri 
 
70
3.2.3.1. Satış Bütçesinde İzlenecek Politika ve Varsayımlar 
 
71
3.2.3.2. Satış Bütçesinin Özellikleri ve Kapsamı 
 
72
3.2.3.3. Satış Bütçesinin Amaçları 
 
74
3.2.3.4. Satış Bütçesinin Düzenlenmesi 
 
74
3.2.4.1. Üretim Bütçesi Dönemi 
 
76
3.2.4.2. Üretim ve Stok Seviyesinin Planlanması 
 
76
3.2.4.3. Üretim Bütçesinin Düzenlenmesi 
 
77
3.2.4.3.1. Direkt İlk Madde Malzeme Bütçesi 
 
78
3.2.4.3.1.1. Direkt İlk Madde Malzeme Miktar Bütçesi 
 
80
3.2.4.3.1.2. Direkt İlk Madde Malzeme Satın Alma Bütçesi 
 
81
3.2.4.3.1.3. Direkt İlk Madde Malzeme Stok Bütçesi 
 
82
3.2.4.3.2. Direkt İşçilik Bütçesi 
 
83
3.2.4.3.2.1. Direkt İşçilik Bütçesinin Amacı 
 
83
3.2.4.3.2.2. Direkt İşçilik Miktar ve Maliyetinin Hesaplanması 
 
84
3.2.4.3.3. Genel Üretim Giderleri Bütçesi 
 
84
3.2.5. Faaliyet Giderleri Bütçesi 
 
85
3.2.6. Araştırma Geliştirme Giderleri Bütçesi 
 
85
3.2.7. Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri Bütçesi 
 
86
3.2.8. Genel Yönetim Giderleri Bütçesi 
 
86
3.2.9. Satışların Maliyeti Bütçesi 
 
87
3.2.10. Olağan Gelir ve Giderler Bütçesi 
 
87
3.2.11. Finansman Giderleri Bütçesi 
 
87
3.2.12. Olağandışı Gelir ve Giderler Bütçesi 
 
88
3.2.13. Gelir Tablosunun Bütçelenmesi (Proforma Gelir Tablosu) 
 
88
3.2.14. Bilançonun Bütçelenmesi (Proforma Bilanço) 
 
88
3.2.15. Yatırım Bütçesi 
 
89
Dördüncü Bölüm ESNEK BÜTÇELER
 
4.2. ESNEK BÜTÇENİN KAPSAMI 
 
95
4.3. ESNEK BÜTÇENİN ÖZELLİKLERİ 
 
95
4.4. ESNEK BÜTÇE HAZIRLAMA SÜRECİ 
 
97
4.4.1. Maliyet Değerleme Yönteminin Belirlenmesi 
 
97
4.4.1.1. Ortalama Fiyatla Değerleme 
 
97
4.4.1.1.1. Yıllık Ortalama Fiyat Yöntemi 
 
97
4.4.1.1.2. Basit Aritmetik Ortalama Fiyat Yöntemi 
 
98
4.4.1.1.3. Tartılı Ortalama Fiyat Yöntemi 
 
98
4.4.1.1.4. Yürüyen Ortalama Fiyat Yöntemi 
 
99
4.4.1.2. Standart Fiyatla Değerleme Yöntemi 
 
100
4.4.1.3. Saymaca Parti Fiyatı ile Değerlendirme 
 
101
4.4.1.3.1. İlk Giren İlk Çıkar Yöntemi (FİFO) 
 
101
4.4.1.3.2. Son Giren İlk Çıkar Yöntemi (LİFO) 
 
101
4.4.1.3.3. İlk Gelecek Olan İlk Çıkar (NİFO) 
 
102
4.4.1.4 Gerçek Parti Fiyatı ile Değerleme 
 
102
4.4.2. Maliyet Yerlerinin Belirlenmesi 
 
103
4.4.2.1. Genel Yetki ve Sorumluluk Merkezi 
 
105
4.4.2.2. Gereç Yetki ve Sorumluluk Merkezi 
 
106
4.4.2.3. Üretim Yetki ve Sorumluluk Merkezi 
 
106
4.4.2.4. Ar-Ge Yetki ve Sorumluluk Merkezi 
 
107
4.4.2.5. Yönetim Yetki ve Sorumluluk Merkezi 
 
108
4.4.2.6. Sürüm Yetki ve Sorumluluk Merkezi 
 
108
4.4.3. Faaliyet Hacmini Belirleme 
 
109
4.4.4. Sabit ve Değişken Maliyetlerin Ayırımının Yapılması 
 
112
4.4.4.1. Sabit Maliyetler 
 
113
4.4.4.1.1. Bağımlı Sabit Maliyetler 
 
114
4.4.4.1.2. İstemli Sabit Maliyetler 
 
114
4.4.4.2. Değişken Maliyetler 
 
115
4.4.4.2.1. Doğrusal Değişken Maliyet 
 
117
4.4.4.2.2. Artarak Değişken Maliyet 
 
117
4.4.4.2.3. Azartarak Değişken Maliyet 
 
118
4.4.4.2.4. Azalarak Değişken Maliyet 
 
119
4.4.5. Genel Üretim Giderlerinin Ayırımı 
 
121
4.4.5.1. Genel Açıklama 
 
121
4.4.5.2. Yüksek-Düşük Noktalar (Hacimler) Yöntemi 
 
122
4.4.5.3. Grafik Yöntemi 
 
126
4.4.5.4. En Küçük Kareler Yöntemi 
 
127
4.4.5.4.1. Denklem Tekniği 
 
127
4.4.5.4.2. Katsayılar Tekniği 
 
129
4.4.5.5. GÜG-Hacim İlişkisinin İncelenmesi 
 
129
4.4.5.5.1. Genel Açıklama 
 
129
4.4.5.5.3. Bağlılık Katsayısı 
 
130
4.4.5.5.4. Birlikte Değişim Katsayısı 
 
131
4.4.5.5.5. Korelasyon Katsayısı 
 
131
4.4.5.5.6. Determinasyon Katsayısı 
 
132
4.4.6. Yükleme Oranlarının Belirlenmesi ve Yorumlanması 
 
133
4.4.6.1. Üretim Miktarına Göre GÜG Yükleme Oranı 
 
134
4.4.6.2. Hammadde Maliyetine Göre GÜG Yükleme Oranı 
 
135
4.4.6.3. İşçilik Maliyetine Göre GÜG Yükleme Oranı 
 
135
4.4.6.4. İlk Maliyete Göre GÜG Yükleme Oranı 
 
136
4.4.6.5. Dolaysız İşçilik Saatine Göre GÜG Yükleme Oranı 
 
136
4.4.6.6. Makine Saatine Göre Yükleme Oranı 
 
137
Beşinci Bölüm SAPMA ANALİZİ
 
5.2. HAMMADDE SAPMALARI 
 
140
5.2.1. İkili Sapma Yöntemi 
 
140
5.2.2. Üçlü Sapma Yöntemi 
 
141
5.2.3. Hammadde Sapmalarının Nedenleri 
 
144
5.3. DOLAYSIZ İŞÇİLİK SAPMALARI 
 
151
5.3.1. Genel Açıklama 
 
151
5.3.2. İkili Sapma Yöntemi 
 
152
5.3.3. Üçlü Sapma Yöntemi 
 
152
5.3.4. Dolaysız İşçilik Sapmalarının Nedenleri 
 
154
5.4. GENEL ÜRETİM GİDERİ SAPMALARININ İNCELENMESİ 
 
158
5.4.1. Genel Üretim Giderleri Sapmalarının İkili Sapma Yöntemi ile Çözümlenmesi 
 
158
5.4.2. Genel Üretim Giderleri Sapmalarının Üçlü Sapma Yöntemi ile Çözümlenmesi 
 
163
5.4.3. Genel Üretim Giderlerinin Dörtlü Sapma Yöntemi ile Çözümlenmesi 
 
168
5.4.4. Genel Üretim Giderleri Sapma Çözümlemelerinde Üçlü Ayırımlı Esnek Bütçe Formülü Kullanımı 
 
168