Hukuk–ı Düvel

19. yüzyıl, hem hukukun hem de hukukçuluğun dönüşüm geçirdiği gerçek bir değişim yüzyılı idi. Osmanlı İmparatorluğu, belki de bu dönüşümün en çarpıcı örneklerini sunuyordu. Yüzyılın son yarısında, birden fazla yabancı dil bilen ve hem iç hukuk hem uluslararası hukuk alanında uzmanlaşmak için devletten teşvik gören yeni bir entelektüel sınıfı, Osmanlı bürokrasisinde istihdam edilmek üzere yetiştirilmekte idi. Bu isimler, geleneksel Osmanlı ulemasından usul, üslup ve muhteva bakımından ayrışan eserler kaleme alacaklardı. "Hukuk-ı Düvel" eserleri de, bu bağlamda telifine başlanılan uluslararası hukuk metinleri idi.

Kemal Paşazade Said ile Cebrail Gregor imzası taşıyan Hukuk-ı Düvel isimli eser, daha önce bu alanda bazı tercüme eserler okuyucuya sunulmuş olsa da, Osmanlı topraklarında ve Türkçe olarak kaleme alınan ilk uluslararası hukuk eseri kabul edilmektedir. Kemalpaşazade Said'in Mekteb-i Fünun-ı Mülkiye'de verdiği devletler hukuku derslerine ilişkin notların kitaplaştırılması ile ortaya çıkan bu eser, devletler hukukunun tarifini, tarihini, kısımlarını ve kaynaklarını ele alan bir giriş bölümünü müteakip, barış zamanı devletler hukuku ile savaş zamanı devletler hukukunu inceleyen iki ana kısımdan oluşmaktadır. Çalışma ile bu eser günümüz harflerine aktarılmış, orijinalliğine zeval getirmemeye itina gösterilerek sadeleştirilmiş ve yeniden okuyucunun istifadesine sunulmuştur.