Hekim ve Hasta İlişkisinde Müdahale Aydınlatması

Hekimin, tıbbi müdahale öncesinde hastayı müdahale hakkında karar alabilecek duruma getirmek için yapacağı aydınlatma faaliyetine müdahale aydınlatması adı verilmektedir. Müdahale aydınlatması, uygulamada son derecede önemli bir mesele olmasının yanında, kuramsal açıdan da çeşitli güçlükler barındıran bir konudur. Hekimlerin ifa ettikleri görevin önemi ile hekim ve hasta ilişkisinin dinamikleri menfaatler dengesinin nasıl kurulacağının belirlenmesinde güçlükler yaratmaktadır. Hastaların ihtiyaçlarının ve hekimlerin elindeki imkanların somut duruma göre değişiklik göstermesi, müdahale aydınlatmasının hukuki rejiminin ayrıntılı kurallarla düzenlenmesini de zorlaştırmaktadır. Bu güçlükler, müdahale aydınlatmasına ilişkin hukuki rejimin büyük ölçüde somut olayın özelliklerine dayalı yargı kararlarıyla ve bir kısmı düzenleyici nitelikte olan tıp hukuku metinleriyle oluşmasına neden olmuştur. Öte yandan, müdahale aydınlatmasının gereği gibi yerine getirilmemesi, hekimler açısından gittikçe yaygınlaşan biçimde sorumluluk kaynağına dönüşmekte, ancak bu konudaki tıp uygulamasının hukuki gereklere adapte edilmesinde de sorunlar yaşandığı görülmektedir.

Tüm bu olgular, müdahale aydınlatmasının hukuki rejiminin sistematize edilmesine, temel özelliklerinin görünür duruma getirilmesine ve medeni hukuk kavramlarıyla ilişkilendirilerek daha anlaşılır kılınmasına duyulan ihtiyacı göstermektedir. Bu çalışmada hekim ve hasta ilişkisi bağlamında müdahale aydınlatmasının medeni hukuk boyutuyla bağlantılı meseleler, karşılaştırmalı hukuk verilerinin de yardımına başvurularak, aydınlatma yükümlülüğünün etik ve hukuki temellerine, kapsamına, icrasına ve hekimin yükümlülüğün ihlalinden doğan sorumluluğunun şartlarına odaklanılarak incelenmektedir.