Belediyelerin Afet Yönetimi Kapsamındaki Görevleri ve Mali Sorumluluğu: Deprem Tehlikesi Özelinde Değerlendirme

İÇİNDEKİLER 

KİTAP HAKKINDA III 

TEŞEKKÜR V 

KISALTMALAR XI 

GİRİŞ 1 

1. AFET YÖNETİMİ VE DEPREM TEHLİKESİ 5 

1.1. Doğa Olayı, Doğal Tehlike ve Afet Kavramları 5 

1.2. Afet Yönetimi ve Tarihsel Gelişimi 12 

1.3. Afet Yönetiminin Aşamaları 25 

1.3.1. Risk Yönetimi Aşaması 30 

1.3.1.1. Deprem Tehlikesinin ve Afet Riskinin Tespitinin Yapılması 32 

1.3.1.2. Afet Risk Azaltma/Sakınım Planlarının Yapılması 34 

1.3.1.3. Risk Azaltma/Sakınım Planlarının Mekânsal Planlara Yansıtılarak Hayata Geçirilmesi 37 

1.3.1.3.1. Afete Maruz Bölge Kavramı 39 

1.3.1.3.2. Risk Azaltma/Sakınım Planlarının Mekânsal Planlara Yansıtılması 40 

1.3.1.4. Yapı Ruhsatlandırma ve Denetimi 47 

1.3.1.5. Kentsel Dönüşüm 51 

1.3.1.6. Acil Durum Planlamasının Yapılması 55 

1.3.1.6.1. Acil Toplanma ve Acil Geçici Barınma Alanlarının Oluşturulması 57 

1.3.1.6.2. Halkın Eğitimi ve Bilinçlendirilmesi 59 

1.3.2. Kriz Yönetimi/Yara Sarma Evresi 60 

1.3.2.1. Müdahale Aşaması 60 

1.3.2.2. İyileştirme Evresi 64 

2. DEPREM TEHLİKESİ ÖZELİNDE AFET YÖNETİMİNDE BELEDİYELERİN GÖREV VE YETKİLERİ 67 

2.1. Afet Yönetiminde Mahalli İdarelerin Rolü ve Belediyeler 67 

2.2. Belediyelerin Özerkliği ve Mahalli Müşterek İhtiyaç Kavramı 69 

2.3. Afet Yönetiminin Mahalli Müşterek İhtiyaç Olup Olmadığının Tespiti 73 

2.4. Belediyelerin Risk Yönetimi/Sakınım Aşamasındaki Görev ve Yetkileri 76 

2.4.1. Deprem Tehlikesinin ve Afet Riskinin Tespiti Hususundaki Görev ve Yetkiler 77 

2.4.2. Afet Risk Azaltma/Sakınım Planlarını Hazırlama Görev ve Yetkisi 78 

2.4.3. İmar Planlamasının Yapılması ve Afet Risk Azaltma/Sakınım Planlarının Mekânsal Planlara Yansıtılması Görev ve Yetkisi 80 

2.4.3.1. Risk Azaltma/Sakınım Planlarının Çevre Düzeni Planlarına Yansıtılması 83 

2.4.3.2. Risk Azaltma/Sakınım Planlarının İmar Planlarına Yansıtılması 86 

2.4.3.2.1. Nazım İmar Planlarındaki Durum 88 

2.4.3.2.2. Uygulama İmar Planlarındaki Durum 89 

2.4.3.3. Planlarda Değişiklik ve Revizyon Yapılması 91 

2.4.3.4. Arsa ve Arazi Düzenlemelerinin (Parselasyon) Yapılması 92 

2.4.4. Yapı Ruhsatlandırma ve Denetimi Hakkındaki Görev ve Yetkiler 93 

2.4.4.1. Yapı Ruhsatı Verme Görev ve Yetkisi 96 

2.4.4.1.1 3194 sayılı Kanun’a Tabi Olan Yapılardaki Süreç 96 

2.4.4.1.2. 4078 sayılı Kanun’a Tabi Olan Yapılardaki Süreç 97 

2.4.4.2. Yapı Kullanma İzni Verme Görev ve Yetkisi 98 

2.4.4.2.1. 3194 sayılı Kanun’a Tabi Olan Yapılardaki Süreç 99 

2.4.4.2.2. 4708 sayılı Kanun’a Tabi Olan Yapılardaki Süreç 100 

2.4.4.3. Yapıları Denetleme Görev ve Yetkisi 101 

2.4.4.3.1. İmar Mevzuatına Aykırı Yapıların Denetlenmesi ve Müeyyide Uygulama Görev ve Yetkisi 102 

2.4.4.3.2. Yıkılacak Derece Tehlikeli (Maili İnhidam) Yapıların Tamir Edilmesi veya Yıkımı Görev ve Yetkisi 104 

2.4.4.3.3. Afete Maruz Bölgedeki Yapıların Denetimi ve Yıkımı Görev ve Yetkisi 105 

2.4.5. Kentsel Dönüşümle İlgili Görev ve Yetkiler 106 

2.4.5.1. Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanı İlan Etme Görev ve Yetkisi 107 

2.4.5.2. Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Görev ve Yetkiler 111 

2.4.5.2.1. Tespit Aşaması 113 

2.4.5.2.1.1. Riskli Yapılarda Tespit 113 

2.4.5.2.1.2. Riskli Alanlarda Tespit 115 

2.4.5.2.1.3. Rezerv Alanlarda Tespit 116 

2.4.5.2.2. Tahliye ve Yıkım Aşaması 117 

2.4.5.2.3. Risk Tespitinden Sonra Yerine Getirilen Uygulamalar Bağlamında Belediyelerin Görev ve Yetkileri 118 

2.4.6. Acil Durum Planlamasını Yapma Görev ve Yetkisi 119 

2.4.6.1. Acil Toplanma ve Acil Geçici Barınma Alanları Oluşturma Görev ve Yetkisi 120 

2.4.6.2. Halkın Eğitimi ve Bilinçlendirilmesi Konusunda Görev ve Yetki 121 

2.5.1.1. Arama ve Kurtarma Aşamasındaki Görev ve Yetkiler 125 

2.5.1.2. Belediyelerin Afet Bölgesine Yardım Gönderme Görev ve Yetkisi 126 

2.5.1.3. Mülki Amirlerin Olağanüstü Yetkileri Karşısında Belediyelerin Durumu ve Belediyelerin Hasar Tespiti Yapıp Yapamayacağı Meselesi 128 

2.5.1.4. Afetten Zarar Görmüş Yapıların Yıkımı Görev ve Yetkisi 129 

2.5.2. İyileştirme Aşamasındaki Görev ve Yetkiler 129 

2.5.2.1. Doğal Afet Atıklarının Yönetimi 129 

2.5.2.2. Arsa ve Konut Üretimi ve Tahsisi 130 

2.5.2.3. İyileştirme Planları Yapma Görev Yetkisi 131 

3. BELEDİYENİN MALİ SORUMLULUĞU 133 

3.1. Sorumluluğun Esasları 138 

3.1.1. Hizmet Kusuru 139 

3.1.1.1. Belediyelerin İmar Planlaması ve Yer Seçiminde Hizmet Kusurunun Bulunması 141 

3.1.1.2. Belediyelerin Yapı Ruhsatlandırması ve Denetiminde Hizmet Kusurunun Bulunması 143 

3.1.1.2.1. İmar Mevzuatına Aykırı Olan Yapıların Denetlenmemesi 145 

3.1.1.2.2. Yıkılacak Derece Tehlikeli (Maili İnhidam) Yapıların Denetlenmemesi 147 

3.1.1.2.3. Afete Maruz Bölgedeki Yapıların Denetlenmemesi 148 

3.1.1.3. Belediyenin Kentsel Dönüşüm Uygulamalarını Gerçekleştirmemesi 149 

3.1.1.3.1. Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanının İlan Edilmemesi 150 

3.1.1.3.2. Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmemesi 151 

3.1.2. Belediyenin Kusursuz Sorumluluğu: Belediye Arama–Kurtarma Faaliyetlerinden Doğan Zarardan Sorumlu Tutulabilir mi ? 152 

3.2. Sorumluluğun Sınırları 155 

3.2.1. Diğer İdarelerin Belediyenin Sorumluluğuna Etkisi 156 

3.2.1.1. Belediyeler Hangi Esaslara Göre Risk Azaltma/Sakınım Planlarını Oluşturacak ? 157 

3.2.1.2. Risk Azaltma/Sakınım Planlarının Mekânsal Planlara Yansıtılması ve Belediyenin Takdir Yetkisi 158 

3.2.1.3. Büyükşehir Olmayan İllerde Çevre Düzeni Planları: Hangi İdareler Sorumlu? 159 

3.2.1.4. Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesinde Yetki Devri ve Yetkilendirme Halinde Sorumluluğun Tayini 160 

3.2.1.5. Büyükşehir Belediyelerinin ve Büyükşehir İlçe Belediyelerinin Müterafik Kusur Hali 160 

3.2.2. Zarar Görenin Davranışının Belediyenin Sorumluluğuna Etkisi 161 

3.2.3. Üçüncü Kişinin Davranışının Belediyenin Sorumluluğuna Etkisi 165 

3.2.3.1. Fenni Mesulların Sorumluluğu 166 

3.2.3.1.1. 3194 sayılı Kanun’a Tabi Mimar ve Mühendislerin Sorumluluğu 167 

3.2.3.1.2. Yapı Denetim Kuruluşlarının Sorumluluğu 168 

3.2.3.2. Yapı Müteahhitlerinin Sorumluluğu 169 

3.3. Adli Yargıda Açılan Tazminat Davaları ve Belediyeye Açılan Tam Yargı Davaları Arasındaki İlişki 171 

SONUÇ 175 

KAYNAKÇA 179