SERMAYE KAVRAMI, SERMAYE SİSTEMLERİ,
 
SERMAYE AZALTIMI, NEDENLERİ VE YÖNTEMLERİ
 
1.2. SERMAYE OLARAK KONULABİLECEK DEĞERLER 
 
30
1.3. SERMAYENİN ÖZELLİKLERİ 
 
32
1.3.1. Nakit Olarak İfade Edilmesi 
 
32
1.3.2. Tutarının Belirli Olması 
 
33
1.3.3. Tamamının Taahhüt Edilmesi 
 
33
1.3.4. Eşit Paylara Bölünmesi 
 
34
1.4. SERMAYE SİSTEMLERİ 
 
35
1.4.1. Esas Sermaye Sistemi 
 
35
1.4.2. Kayıtlı Sermaye Sistemi 
 
36
1.5. SERMAYENİN ÖDENMESİ 
 
40
1.6. SERMAYENİN ÖDENMEMESİ VE HUKUKİ SONUÇLARI 
 
42
1.7.1. Sermaye Azaltımının Nedenleri 
 
49
1.7.1.1. Sermayenin İhtiyaçtan Fazla Olması Dolayısıyla Sermayenin Azaltılması 
 
49
1.7.1.2. TTK’nın 376’ncı Maddesi Kapsamında Sermayenin Azaltılması 
 
50
1.7.1.3. Bilanço Açığının Telafisi İçin Sermayenin Azaltılması 
 
53
1.7.1.4. Ortaklıktan Çıkarma Dolayısıyla Yapılan Sermaye Azaltımı 
 
53
1.7.1.5. Kurucu Ortakların Beyanlarındaki Uyumsuzluktan Dolayı Sermaye Azaltımı 
 
55
1.7.1.6. Anonim Şirketlerin Kendi Paylarını İktisap Etmesi Dolayısıyla Sermaye Azaltımı 
 
56
1.7.1.7. Şirketlerin Kısmi Bölünmesinde Sermaye Azaltımı 
 
59
1.7.1.8. Sermayenin Amortizasyonu (İtfası) 
 
62
1.7.1.9. Vergi Planlaması Amacıyla Sermaye Azaltımı 
 
64
1.7.2. Sermaye Azaltımının Yöntemleri 
 
67
1.7.2.1. Payların Nominal Değerlerinin Düşülmesi Suretiyle Sermaye Azaltımı 
 
68
1.7.2.2. Pay Sayılarının Azaltılması Suretiyle Sermaye Azaltımı 
 
69
1.7.2.3. Payların Bir Kısmının Şirket Tarafından İktisabı 
 
70
1.7.2.4. Kurucu ya da Efektif Azalma 
 
70
1.7.2.5. Açıklayıcı veya Basit Azaltma 
 
71
1.7.2.6. Sermaye Azaltımı ile Eş Zamanlı Sermaye Artırımı 
 
71
1.7.2.7. Kayıtlı Sermaye Sınırı İçerisinde Sermayenin Azaltımı 
 
74
TÜRK TİCARET KANUNU İLE SERMAYE PİYASASI KANUNU HÜKÜMLERİNE GÖRE SERMAYE AZALTIMI PROSEDÜRLERİ VE
 
AVRUPA BİRLİĞİ UYGULAMASI
 
2.3. SERMAYE ARTIŞINDA KULLANILABİLECEK KAYNAKLAR 
 
80
2.3.2. Gayrimenkul ve Diğer Ayni Sermaye Unsurları 
 
81
2.3.3. Sermaye Avansları 
 
83
2.3.4. Nakit Alacaklar 
 
86
2.3.5. Ticari Alacaklar 
 
88
2.3.6. Genel Kanuni Yedek Akçeler 
 
89
2.3.7. Özel Kanuni Yedek Akçeler 
 
92
2.3.8. İhtiyari Yedek Akçeler 
 
93
2.3.9. Olağanüstü Yedek Akçe 
 
94
2.3.10. Geçmiş Yıl Kârları 
 
95
2.3.11. İstisnalardan Kaynaklı Özel Fonlar 
 
96
2.3.13. Yeniden Değerleme Fonu 
 
99
2.3.14. Maliyet Artış Fonu 
 
102
2.3.15. VUK Geçici 31’inci Madde Uygulaması 
 
103
2.3.16. VUK Geçici 32’nci Madde Uygulaması 
 
106
2.3.17. Enflasyon Düzeltmesi Sermaye Olumlu Farkları 
 
108
2.3.18. “Af Kanunları” Çerçevesinde Yapılan Stok Düzeltmelerinden Kaynaklı Karşılıklar 
 
109
2.3.19. Varlık Barışı Uygulamaları ile Beyan Edilen Varlıklar 
 
111
2.4. TÜRK TİCARET KANUNU’NA GÖRE SERMAYE AZALTIMI VE İZLENECEK YÖNTEMLER 
 
113
2.4.1. Genel Açıklama 
 
113
2.4.2. Sermayenin Bir Kısmının Pay Sahiplerine İadesi Amacıyla Sermaye Azaltımı 
 
114
2.4.2.1. Ana Sözleşme Taslağının Hazırlanması 
 
114
2.4.2.2. Uzman Raporu Hazırlanması 
 
115
2.4.2.3. Alacaklılara Çağrı 
 
116
2.4.2.4. Yönetim Kurulu Raporu Hazırlanması 
 
117
2.4.2.5. Genel Kurul Kararı Alınması 
 
118
2.4.2.6. Tescil İçin Sunulacak Evraklar 
 
119
2.4.2.7. Tescil Kararının Uygulaması 
 
120
2.4.3. Bilanço Açığının Kapatılması İçin Sermaye Azaltımı 
 
121
2.4.3.1. Genel Açıklama 
 
121
2.4.3.2. Hesaplama Örneği 
 
122
2.4.3.3. İzlenecek Yöntemler ve Sonuçları 
 
124
2.4.4. Sermayenin Azaltım ile Birlikte Eş Zamanlı Olarak Artırılması 
 
126
2.4.4.1. Genel Açıklama 
 
126
2.4.4.2. İzlenecek Yöntemler ve Sonuçları 
 
129
2.4.5. Kayıtlı Sermaye Sisteminde Sermaye Azaltımı 
 
131
2.4.6. Sermaye Piyasası Kanunu’na Göre Sermaye Azaltımı 
 
132
2.4.6.1. Fon Çıkışı Gerektirmeyen Sermaye Azaltımı 
 
133
2.4.6.2. HAAO Tarafından İktisap Edilen Kendi Paylarının İtfası İçin Yapılacak Sermaye Azaltımı 
 
134
2.4.6.3. Fon Çıkışı Gerektirmeyen Sermaye Azaltımlarında Yapılacak İşlemler 
 
137
2.4.7. Avrupa Birliği Yönergeleri Çerçevesinde Sermaye Azaltımı 
 
138
2.4.7.1. Genel Açıklama 
 
138
2.4.7.2. Sermaye Artırımı ve Asgari Sermaye 
 
139
2.4.7.3. Sermayenin Amortizasyonu 
 
140
2.4.7.4. Payların İtfası Yoluyla Azaltım 
 
140
2.4.7.5. Kendi Paylarını İktisap Halinde Sermaye Azaltımı Yoluyla Payların İtfası 
 
141
2.4.7.6. Alacaklıların Korunması 
 
142
2.4.6.7. Genel Kurul Pay Nisapları 
 
143
SERMAYE AZALTIMININ TÜRK VERGİ HUKUKUNDAKİ YERİ,
 
YURTDIŞI UYGULAMALARI, SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
 
3.2. NAKİT SERMAYE İNDİRİMİNDE SERMAYE AZALTIMI 
 
146
3.2.1. Nakit Sermaye İndirimi 
 
146
3.2.2. Nakit Sermaye İndiriminde Dikkate Alınmayacak Sermaye Artışları 
 
149
3.2.3. İndirim Hesaplaması 
 
150
3.2.4. Sermaye Azaltımı Halinde Nakdi Sermaye İndirimi Uygulaması 
 
151
3.3. KISMİ BÖLÜNMEDE SERMAYE AZALTIMI 
 
154
3.3.2. Kısmi Bölünmede Sermaye Azaltımında Vergilendirme 
 
157
3.4. ANONİM ORTAKLIKLARIN KENDİ PAYLARINI İKTİSABI HALİNDE SERMAYE AZALTIMI 
 
164
3.4.1. Genel Açıklama 
 
164
3.4.2. Kendi Paylarını İktisap Eden Anonim Şirketlerde Vergi Güvenlik Müessesesi (Kâr Dağıtım Tevkifatı) 
 
165
3.4.2.1. Payların Elden Çıkartılmaması Durumunda Vergilendirme 
 
171
3.4.2.2. Payların Elden Çıkartılması Durumunda Vergilendirme 
 
172
3.4.2.3. Payların Sermaye Azaltımı ile İtfa Edilmesi Durumunda Vergilendirme 
 
174
3.5. FON ÇIKIŞI GEREKTİRMEYEN SERMAYE AZALTIMINDA VERGİLENDİRME 
 
174
3.6. FON ÇIKIŞI GEREKTİREN SERMAYE AZALTIMINDA VERGİLENDİRME 
 
181
3.6.1. Genel Açıklama 
 
181
3.6.2. Kâr Payı Kavramı 
 
183
3.6.3. Kâr Dağıtımının Vergilendirilmesi 
 
187
3.6.3.1. Tam Mükellef Gerçek Kişilere Dağıtılan Kar Paylarının Vergilendirilmesi 
 
189
3.6.3.2. Dar Mükellef Gerçek Kişilere Dağıtılan Kar Paylarının Vergilendirilmesi 
 
192
3.6.3.3. Tam Mükellef Kurumlara Dağıtılan Kar Paylarının Vergilendirilmesi 
 
193
3.6.3.4. Vergiden Muaf Kurumlara Dağıtılan Kar Paylarının Vergilendirilmesi 
 
195
3.6.3.5. Dar Mükellef Kurumlara Dağıtılan Kar Paylarının Vergilendirilmesi 
 
195
3.6.4. Kâr Payının Vergilendirilmesi 
 
199
3.6.4.1. Tam Mükellef Gerçek Kişilerce Elde Edilen Kar Paylarının Vergilendirilmesi 
 
199
3.6.4.2. Dar Mükellef Gerçek Kişilerce Elde Edilen Kar Paylarının Vergilendirilmesi 
 
201
3.6.4.3. Tam Mükellef Kurumlarca Elde Edilen Kar Paylarının Vergilendirilmesi 
 
202
3.6.4.4. Dar Mükellef Kurumlarca Elde Edilen Kâr Paylarının Vergilendirilmesi 
 
204
3.6.5. Azaltılan Sermayenin Kaynağının Vergilendirmeye Etkisi 
 
206
3.6.5.1. Genel Açıklama 
 
206
3.6.5.2. Nakdi veya Ayni Olarak Konulan Sermayeden Karşılanan Sermaye Azaltımı 
 
208
3.6.5.3. Ortak Alacaklarından Karşılanan Sermaye Azaltımı 
 
211
3.6.5.4. Geçmiş Yıl Karlarından Karşılanan Sermaye Azaltımı 
 
212
3.6.5.5. Yedek Akçelerden Karşılanan Sermaye Azaltımı 
 
215
3.6.5.6. Emisyon Primlerinden Karşılanan Sermaye Azaltımı 
 
217
3.6.5.7. MDV Yeniden Değerleme ve Maliyet Artış Fonlarından Karşılanan Sermaye Azaltımı 
 
219
3.6.5.8. Yeniden Değerleme Fonundan Sermaye Azaltımı 
 
222
3.6.5.8. Taşınmaz ve İştirak Hissesi Satış Kazançları İstisnası Fonundan Karşılanan Sermaye Azaltımı 
 
223
3.6.5.9. Enflasyon Düzeltmesi Sermaye Olumlu Farklarından Karşılanan Sermaye Azaltımı 
 
226
3.6.5.10. VUK Geçici 31’inci Madde Kapsamındaki Fondan Karşılanan Sermaye Azaltımı 
 
228
3.6.5.11. Ar–Ge Fonlarından Karşılanan Sermaye Azaltımı 
 
229
3.6.5.12. Stok Düzeltme Karşılıklarından Karşılanan Sermaye Azaltımı 
 
230
3.6.5.13. Varlık Barışı Fonlarından Karşılanan Sermaye Azaltımı 
 
232
3.6.6. Sermaye Azaltımında Vergilendirme Zamanı 
 
235
3.6.7. Sermaye Azaltımında Damga Vergisi ve Harç Yükümlülüğü 
 
237
3.7. YURTDIŞI UYGULAMALARI 
 
238
3.7.1. İngiltere Örneği 
 
238
3.7.1.1. Sermaye Azaltım Yöntemleri 
 
238
3.7.1.2. Sermaye Azaltımının Vergilendirilmesi 
 
245
3.7.2. Almanya Örneği 
 
250
3.7.2.1. Sermaye Azaltımının Yöntemleri 
 
250
3.7.2.2. Sermaye Azaltımının Vergilendirilmesi 
 
254
3.7.3. Hollanda Örneği 
 
258
3.7.3.1. Sermaye Azaltım Yöntemleri 
 
258
3.7.3.2. Sermaye Azaltımının Vergilendirilmesi 
 
261
3.8. SERMAYE AZALTIMINDA VERGİLENDİRME SORUNLARI 
 
264
3.8.1. Yasallık Sorunu 
 
264
3.8.2. Hukuki Belirlilik ve Öngörülebilirlik Sorunu 
 
275
3.8.3. Azaltılan Sermayenin Unsurları Arasındaki Sıralama Sorunu 
 
278
3.8.4. Sermaye Azaltımında Süre Sorunu 
 
284
3.8.6. Fon Çıkışı Gerektirmeyen Sermaye Azaltımında TTK ve Vergi Çatışması 
 
295
3.8.7. Zarar İtfası Dolayısıyla Yapılan Sermaye Azaltımında Pay Sahibi Şirketlerin Gider Yazma Sorunu 
 
299
3.8.8. Anonim Ortaklıkların Kendi Paylarını İktisabıyla İlgili Getirilen Vergi Güvenlik Müessesesine Dair Sorunlar 
 
301
3.9. SERMAYE AZALTIMINDA VERGİLENDİRMEYE DAİR ÖNERİLER 
 
310
3.9.1. Sermaye Azaltımının Vergilendirilmesinin Yasal Dayanağa Kavuşturulması 
 
310
3.9.2. Azaltılan Sermaye Unsurlarında Sıralama Kriterinin Yasa ile Belirlenmesi 
 
313
3.9.3. Sermaye Azaltımlarının Vergilendirilmesinde Süre Sınırı Getirilmesi 
 
315
3.9.4. Yasal Zorunluluktan Doğan Sermaye Azaltımlarında Vergilendirme Yapılmaması 
 
317
3.9.5. Zarar İtfası Dolayısıyla Yapılan Sermaye Azaltımında Pay Sahiplerine Gider Kayıt İmkânı Verilmesi 
 
321
3.9.6. Kendi Paylarını İktisap Eden Anonim Ortaklıklar İçin Getirilen Vergi Güvenlik Müessesesinin Revize Edilmesi 
 
325
3.9.7. Sermaye Azaltımında Vergi Yükümlülüğü Doğurulmadan Sermaye Artışlarının Teşvik Edilmesi 
 
329
3.9.8. Nakit Çıkışı Gerektirmeyen Sermaye Azaltımı Durumunda Nakdi Sermaye İndiriminden Yararlanılması 
 
331
EK:1 (Bakanlık Temsilcisi Atama Dilekçesi) 
 
343
EK:2 (Yönetim Kurulu Karar Örneği) 
 
344
EK:3 (Bakanlık İzin Dilekçe Örneği) 
 
345
EK:4 (Uzman Raporu Örneği) 
 
346
EK:5 (Alacaklılara Çağrı İlan Metni) 
 
351
EK: 6 (Alacaklılara Çağrı Mektup Örneği) 
 
352
EK:7 (Yönetim Kurulu Rapor Örneği) 
 
353
EK:8 (Genel Kurul Toplantı Tutanağı Örneği) 
 
355
EK:9 (Tescil Başvuru Dilekçe Örneği) 
 
357