ULUSLARARASI ADALET DİVANI’NA GENEL BAKIŞ
 
§1. ULUSLARARASI ADALET DİVANI’NIN KURULUŞUNA GİDEN YOL – TARİHSEL SÜREÇ 
 
25
I. ULUSLARARASI SÜREKLİ ADALET DİVANI’NIN KURULUŞU 
 
25
II. ULUSLARARASI SÜREKLİ ADALET DİVANI’NIN ÇÖZÜLMESİ 
 
28
III. ULUSLARARASI ADALET DİVANI’NIN KURULUŞU 
 
30
I. ULUSLARARASI ADALET DİVANI STATÜSÜ 
 
37
II. ULUSLARARASI ADALET DİVANI İÇTÜZÜĞÜ 
 
40
III. UYGULAMA YÖNERGELERİ 
 
42
§3. ULUSLARARASI ADALET DİVANI’NIN OLUŞUMU 
 
44
I. İHTİYARİ VE ZORUNLU YARGI YETKİSİ 
 
46
II. KİŞİ BAKIMINDAN YARGI YETKİSİ 
 
49
A. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ÜYESİ DEVLETLER 
 
52
B. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ÜYESİ OLMAYAN TARAF DEVLETLERİN DURUMU 
 
53
C. STATÜ’YE TARAF OLMAYAN DEVLETLER 
 
55
D. TANINMAYAN DEVLETLERİN DURUMU 
 
56
E. ULUSLARARASI ÖRGÜTLERİN VE GERÇEK KİŞİLERİN DURUMU 
 
57
III. KONU BAKIMINDAN YARGI YETKİSİ 
 
60
IV. YER VE ZAMAN BAKIMINDAN YARGI YETKİSİ 
 
62
A. YER BAKIMINDAN YARGI YETKİSİ 
 
62
B. ZAMAN BAKIMINDAN YARGI YETKİSİ 
 
63
II. YARGI YETKİSİNE İLİŞKİN İTİRAZLAR (ÖN İTİRAZLAR) 
 
72
III. YARGILAMANIN AŞAMALARI 
 
74
B. DİVAN STATÜSÜ’NDE VE İÇTÜZÜK’TE GEÇİCİ TEDBİRLER 
 
85
C. YARGI YETKİSİ ve USUL 
 
88
3. Usule İlişkin Hususlar 
 
92
a. Geçici Tedbir Ne Zaman Talep Edilebilir? 
 
92
b. Geçici Tedbir Kararı 
 
93
c. Geçici Tedbirlerin Yürürlüğe Girmesi 
 
94
d. Geçici Tedbirlerin Sona Ermesi 
 
95
D. DANIŞMA GÖRÜŞLERİNDE GEÇİCİ TEDBİRLER 
 
96
V. ÜÇÜNCÜ DEVLETLERİN DAVAYA MÜDAHİL OLMASI 
 
99
VI. YARGILAMANIN SONA ERMESİ 
 
103
A. DAVANIN GERİ ÇEKİLMESİ 
 
104
1. Uyuşmazlığın Nihai Karar ile Çözülmesi 
 
106
2. Nihai Kararın Etkileri 
 
108
a. Nihai Karar Değerlendirmelerinin Gizli Olması 
 
108
b. Nihai Kararın Halka Açık Olarak Okunması 
 
111
c. Nihai Kararın Taraflar İçin Bağlayıcı Olması 
 
114
d. Nihai Kararın Yalnızca Taraflar Bakımından Bağlayıcı Olması 
 
115
3. Nihai Kararın Yorumlanması 
 
116
VII. HÜKMÜN YENİLENMESİ 
 
120
A. HÜKMÜN YENİLENMESİ İÇİN GEREKEN KOŞULLAR 
 
122
2. Yeni Olay/Olgu Keşfi 
 
123
3. Olayın Maddi Varlığı 
 
123
4. Karara Etkisi Olan Faktör 
 
123
§6. KARARLARIN UYGULANMASI 
 
125
I. TARAFLARIN DİVAN KARARINI UYGULAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ 
 
127
II. DİVAN KARARLARININ UYGULANMASININ SAĞLANMASI 
 
129
A. ULUSLARARASI ADALET DİVANI’NIN BİZZAT KENDİSİ TARAFINDAN
 
B. YEREL MAHKEMELER ARACILIĞIYLA UYGULANMASI 
 
131
C. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ARACILIĞIYLA UYGULANMASI 
 
132
D. BÖLGESEL ULUSLARARASI ÖRGÜTLER VE ULUSLARARASI UZMAN
 
KURULUŞLAR ARACILIĞIYLA UYGULANMASI 
 
133
§7. DANIŞMA GÖRÜŞÜ VERME GÖREVİ 
 
136
III. DANIŞMA GÖRÜŞLERİNE YÖNELİK ELEŞTİRİLER 
 
139
ULUSLARARASI ADALET DİVANI VE “ULUSLARARASI BARIŞ VE GÜVENLİK”
 
§1. KAVRAMSAL VE TEORİK ÇERÇEVE 
 
143
I. ULUSLARARASI BARIŞ 
 
143
4. Liberal Uluslararasıcılık 
 
153
5. Neo–Liberal Kurumsalcılık 
 
154
6. Demokratik Barış Teorisi 
 
155
II. ULUSLARARASI GÜVENLİK 
 
160
1. Realist Güvenlik Teorisi 
 
164
2. Neo–Realist Güvenlik Teorisi 
 
165
3. Liberal Güvenlik Teorisi 
 
166
4. İdealist Güvenlik Teorisi 
 
167
5. Kolektif Güvenlik Teorisi 
 
169
6. Güvenlik İkilemi Teorisi 
 
170
7. Marksist Güvenlik Teorisi 
 
172
§2. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER’İN AMAÇ VE İLKELERİ KAPSAMINDA BARIŞ VE GÜVENLİK 
 
176
II. AMAÇ VE İLKELER DOĞRULTUSUNDA ULUSLARARASI ADALET DİVANI 
 
184
§3. ULUSLARARASI ADALET DİVANI’NIN ULUSLARARASI BARIŞ VE GÜVENLİĞE KATKI
 
I. NİHAİ KARARLAR İLE ULUSLARARASI BARIŞ VE GÜVENLİĞE KATKI 
 
187
A. YARGI YETKİSİNİN İHTİYARİ OLMASI 
 
188
B. ÇATIŞMALARIN TIRMANMASINI ÖNLEMESİ 
 
190
C. KARARLARIN BAĞLAYICI OLMASI 
 
192
F. ÖRNEK NİHAİ KARARLAR 
 
200
1. Korfu Kanalı Davası (İngiltere / Arnavutluk – 1949) 
 
200
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar 
 
200
c. Kararın Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi 
 
202
2. Anglo–Iranian Oil Company Davası (Birleşik Krallık / İran – 1952) 
 
204
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar 
 
204
c. Kararın Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi 
 
206
3. Kuzey Denizi Kıta Sahanlığı Davası (Almanya / Hollanda, Danimarka – 1969) 
 
208
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar 
 
208
c. Kararın Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi 
 
211
4. Yargılama veya İade Etme Yükümlülüğüne ilişkin Sorular Davası
 
(Belçika / Senegal – 2012) 
 
212
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar 
 
212
c. Kararın Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi 
 
214
5. Kosta Rika’da San Juan Nehri Boyunca Bir Yol İnşaatı Davası
 
(Nikaragua v. Kosta Rika – 2015) 
 
217
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar 
 
217
c. Kararın Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi 
 
218
II. GEÇİCİ TEDBİR KARARLARI İLE ULUSLARARASI BARIŞ VE GÜVENLİĞE KATKI 
 
219
B. ÖRNEK GEÇİCİ TEDBİR KARARLARI 
 
221
1. LaGrand Davası (Almanya/ABD – 2001) 
 
221
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar 
 
221
b. Divan’ın Aldığı Geçici Tedbir Kararları 
 
221
c. Geçici Tedbir Kararının Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi 
 
222
2. 11 Nisan 2000 tarihli Tutuklama Emri Davası (Kongo/Belçika – 2002) 
 
224
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar 
 
224
b. Divan’ın Aldığı Geçici Tedbir Kararları 
 
225
c. Geçici Tedbir Kararının Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi 
 
225
3. Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi’nin
 
Uygulanmasına İlişkin Dava (Bosna Hersek/Sırbistan – 2007) 
 
227
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar 
 
227
b. Divan’ın Aldığı Geçici Tedbir Kararları 
 
228
c. Geçici Tedbir Kararının Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi 
 
229
4. Ukrayna/Rusya Davası Örneği (Soykırım Suçunun Önlenmesi ve
 
Cezalandırılması Sözleşmesi Kapsamında Soykırım İddiaları Davası –
 
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar 
 
231
b. Divan’ın Aldığı Geçici Tedbir Kararları 
 
233
c. Geçici Tedbir Kararının Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi 
 
233
5. İsrail’in Doğu Kudüs de Dahil Olmak Üzere İşgal Altındaki Filistin
 
Topraklarındaki Politika ve Uygulamalarından Kaynaklanan Hukuki
 
Sonuçlar Davası (Güney Afrika / İsrail – 2023) 
 
236
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar 
 
236
b. Divan’ın Aldığı Geçici Tedbir Kararları 
 
238
c. Geçici Tedbir Kararının Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi 
 
241
III. DANIŞMA GÖRÜŞLERİ İLE ULUSLARARASI BARIŞ VE GÜVENLİĞE KATKI 
 
244
B. ÖRNEK DANIŞMA GÖRÜŞLERİ 
 
245
1. Güvenlik Konseyi’nin 276 (1970) Sayılı Kararına Rağmen Güney
 
Afrika’nın Namibya’da (Güney Batı Afrika) Varlığını Sürdürmesinin
 
Devletler Açısından Hukuki Sonuçları Hakkında Danışma Görüşü
 
a. Danışma Görüşü Talep Edilmesine Neden Olan Olaylar 
 
245
b. Divan’ın Verdiği Danışma Görüşü 
 
247
c. Danışma Görüşünün Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi 
 
248
2. Batı Sahra Hakkında Danışma Görüşü (1975) 
 
250
a. Danışma Görüşü Talep Edilmesine Neden Olan Olaylar 
 
250
b. Divan’ın Verdiği Danışma Görüşü 
 
251
c. Danışma Görüşünün Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi 
 
253
3. Nükleer Silah Tehdidi veya Kullanımının Hukuka Uygunluğu Hakkında
 
Danışma Görüşü (1996) 
 
256
a. Danışma Görüşü Talep Edilmesine Neden Olan Olaylar 
 
256
b. Divan’ın Verdiği Danışma Görüşü 
 
257
c. Danışma Görüşünün Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi 
 
258
4. İşgal Altındaki Filistin Topraklarında Duvar İnşasının Hukuki Sonuçları
 
Hakkında Danışma Görüşü (2004) 
 
262
a. Danışma Görüşü Talep Edilmesine Neden Olan Olaylar 
 
262
b. Divan’ın Verdiği Danışma Görüşü 
 
263
c. Danışma Görüşünün Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi 
 
265
5. Chagos Takımadalarının 1965’te Mauritius’tan Ayrılmasının Hukuki
 
Sonuçları Hakkında Danışma Görüşü (2019) 
 
267
a. Danışma Görüşü Talep Edilmesine Neden Olan Olaylar 
 
267
b. Divan’ın Verdiği Danışma Görüşü 
 
269
c. Danışma Görüşünün Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi 
 
270
IV. ULUSLARARASI HUKUKUN GELİŞTİRİLMESİ YOLUYLA ULUSLARARASI BARIŞ VE
 
1. Gabčíkovo–Nagymaros Projesi Davası (Andlaşmalar Hukuku) 
 
274
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar 
 
274
c. Kararın Andlaşmalar Hukukuna ve Uluslararası Barış ve Güvenliğe
 
2. Kıta Sahanlığı Davası (Deniz Hukuku) 
 
278
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar 
 
278
c. Kararın Deniz Hukukuna ve Uluslararası Barış ve Güvenliğe Etkisi 
 
279
Davası Davası (Kuvvet Kullanma Yasağı) 
 
281
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar 
 
281
c. Kararın Kuvvet Kullanma Yasağına ve Uluslararası Barış ve
 
4. Ahmadou Sadio Diallo Davası (İnsan Hakları Hukuku) 
 
285
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar 
 
285
c. Kararın İnsan Hakları Hukukuna ve Uluslararası Barış ve
 
5. Burkina Faso ve Mali arasındaki Sınır Uyuşmazlığı Davası Sınır
 
Uyuşmazlığı Davası (Sınır Uyuşmazlıkları) 
 
289
a. Davanın Açılmasına Neden Olan Olaylar 
 
289
c. Kararın Sınır Uyuşmazlıklarına ve Uluslararası Barış ve Güvenliğe
 
§4. ULUSLARARASI ADALET DİVANI’NIN KARŞILAŞTIĞI SORUNLAR 
 
293
I. KARARLARIN UYGULANMASI SORUNU 
 
293
A. YAPTIRIM MEKANİZMALARININ ZAYIFLIĞI 
 
294
B. GÜVENLİK KONSEYİ’NİN İŞLEVSEL OLAMAMASI 
 
295
C. DEVLET EGEMENLİĞİ İLKESİNİN ROLÜ 
 
298
D. SİYASİ DİNAMİKLERİN DEVREYE GİRMESİ 
 
301
II. USULE İLİŞKİN SORUNLAR 
 
303
A. YARGILAMA SÜRESİNİN UZUNLUĞU 
 
303
B. YARGI YETKİSİNİN BELİRLENMESİ 
 
306
C. KABUL EDİLEBİLİRLİK AŞAMASINDAKİ GÜÇLÜKLER 
 
308
D. DELİLLERİN TOPLANMASI 
 
311
III. ESASA İLİŞKİN SORUNLAR 
 
313
DİVAN KARARLARI VE DANIŞMA GÖRÜŞLERİ LİSTESİ 
 
346