Hukuk Devleti ve Hukuki Güvenlik Algısı

İnsan haklarına gerçek anlamda etkili koruma sağlanabilmesinin ön koşulu, devletlerin tüm organ, kurum ve kuruluşlarıyla hukuka bağlı olmaları ya da hukukun üstünlüğünü esas kabul etmeleridir. Bununla birlikte, devletlerin hukuka bağlı olduklarını açıklamaları veya hukukun üstünlüğünü temel metinlerinde kabul etmeleri, bu açıdan, yeterli değildir; ayrıca, bunu hayata geçirecek kurumlara etkin bir biçimde işlerlik kazandırılması da şarttır.

Bunun böyle olduğunu, tüm totaliter devletlerin anayasalarında insan haklarına saygılı olduklarının yazılı olmasına karşın, insan hakkı ihlallerine, en çok, bu devletlerde rastlanıyor olması, açık bir biçimde göstermektedir. Salt anayasalarda bu yolda ibarelere yer verilmesi, insan haklarına etkin koruma sağlamada yetersiz kalmaktadır. İki yüzyıldan beri, hukuka bağlı ya da hukuku her şeyin üstünde kabul eden devlet tipine, Hukuk Devleti Etat de droit denilmektedir.

Bu devlet tipinin olmazsa olmaz koşulları vardır. Bir devletin, hukuk devleti sayılabilmesi için ilk koşul, o devletin anayasasında, kuvvetler ayrılığı ilkesinin kabul edilmiş olmasıdır. İkincisi; Yasama ve Yürütme Organlarının, hukukun üstünlüğünü ön kabulü ile faaliyette bulunmaları gereklidir. Üçüncüsü; Yasama ve Yürütme Organlarının tasarruflarının anayasaya ve hukuka uygunluğu, tam anlamıyla bağımsız Yargı Organınca denetimine açık bulunmalıdır.