1. Baskı,
Ocak 2021
Kitabın Detayları
Dili:
Türkçe
Ebat:
17x25
Sayfa Sayısı:
848
Kitabın Fiyatı:
725,00₺
Stoktan hemen gönderilir.
Kitabın Açıklaması
Hukuk metodolojisi, bilgi teorisi yönüyle meslek hukuku etiğidir; yargı teorisi yönüyle hukuk metodolojisi hukuk tekniğidir. Hukuk metodolojisi, hukukun bilimselliğinin gereğidir.
Hukuk metodolojisi,
- Uyuşmazlık konusu maddi olayın belirlenmesi ve anlaşılmasını konu alan Maddi Olay Metodlarını;
- Hukukun normunun uygulanması kapsamında:
o Hukukun kaynaklarının belirlenmesi yani Kaynak Belirleme Metodlarını;
o Hukukun yorumlanarak uygulanması yani Yorum Metodlarını, özellikle genel hukuk ilkelerinin ve belirsiz kavramların somutlaştırılması ile kanun normunun, kanun normunun kavramlarının uygulanması ve gerekçelendirilmesini,
o Hukukun tamamlanarak ve düzeltilerek geliştirilmesine ilişkin Hukukun Geliştirilmesi Metodları : Hukukun Tamamlanması Metodları – Hukukun Düzeltilmesi Metodlarını,
- Hukukun uygulanmasının kontrolüne ilişkin;
o Yargı kararının oluşumuna ilişkin yargılama biçimi gerekçesi yani İddia ve Savunma Gerekçelendirme Metodlarını ve
o Yargı kararının gerekçesi yani Yargı kararı gerekçelendirme metodlarını konu alır.
Bu kitapta, hukuk metodolojisinin yukarıdaki konularına yeni görüş ve bakış acısıyla değerlendirmeye ve bu konularda önerilerimizi ortaya koymaya çalıştık.
"Hukuk Metodolojisi" kitabımı, "Hukuk Bilimine Katkı Olarak" hukuk uygulayıcılarının ve hukuk bilim adamlarının tartışmasına ve bilgilerine saygılarımla sunarım.
Kitabın Konu Başlıkları
Genel Olarak Hukuk Metodolojisi
Felsefe Metodolojisinin Hukuka Uygulanması
Hukukun Metodolojisine Genel Bakış
Hukukun Kaynakları
Medeni Hukukun Yardımcı Kaynakları
Hukuk Normlarının Uygulanma Boyutları
Kanunların Çatışması ya da Kanunların Ayrışması
Hukuk Hermeneutiği (Hukuk Anlam Bilimi)
Hukukun Yorumla Uygulanması ve Gerekçelendirme
Kanunların Sözüyle ve Özüyle Uygulanması
Hakimin Hukuku Uygulamasında Takdir Yetkisi
Kitapla İlgili Kategoriler
Kitabın İçindekileri
Önsöz
7
Kısaltmalar Cetveli
41
§ 1. GENEL OLARAK HUKUK METODOLOJİSİ
I. GENEL OLARAK
45
A. Kavram ve Konusu
45
1. Genel Olarak
45
2. Konusu
45
3. Kavram
46
a. Genel Olarak
46
b. Dar Anlamda
46
b. Geniş Anlamda
48
4. Normatif Temel Bilim Niteliği
50
B. Özelliği
52
1. Genel Olarak
52
2. Hukuk Metodolojisi Kurallarının Niteliği
53
C. Tarihi Gelişimi ve Hukuk Metodolojisinin Kötüye Kullanımı
54
1. Tarihi Gelişimi
54
2. Hukuk Metodolojisinin Kötüye Kullanımı
55
D. Hukuk Metodolojisinin Avrupa Birliği Hukuku’ndaki Yeri
57
II. HUKUK DOGMATİĞİ VE TEMEL DİSİPLİNLERLE OLAN İLİŞKİSİ
58
A. Hukuk Dogmatiği ile Olan İlişkisi
58
1. Genel Olarak
58
2. Hukuk Metodolojisi ve Dogmatik
59
B. Hukukun Temel Disiplinleri ile Olan İlişkisi
61
1. Hukuk Teorisi
62
2. Hukuk Felsefesi
62
3. Hukuk Sosyolojisi
63
III. HUKUK METODOLOJİSİNE YAKLAŞIM MODELLERİ
63
A. Klasik Hukuk Metodolojisinin Görüşü
63
B. Modern Hukuk Metodolojisinin Görüşü
65
C. Hukuk Metodolojisine Yaklaşımımız
67
IV. HUKUK BİLİMİNİN METODOLOJİSİ VE TEMEL HUKUK DİSİPLİNİ OLARAK METODOLOJİSİ
68
A. Genel Olarak
68
B. Özel Hukuk Metodolojisinin Yeknesaklığı ve Bütünlüğü İlkesi
69
V. HUKUK METODOLOJİSİNİN AMACI VE FONKSİYONU (HUKUK METODOLOJİSİ NEYE HİZMET EDER?)
70
A. Genel Olarak
70
1. Bağlılık ve Kontrol Fonksiyonu
72
2. Yargılama Yükünü Azaltma Fonksiyonu
72
3. Normdan Beklenen Amacı Sağlama Fonksiyonu
72
B. Hukukun Gerçek ve Doğru Değeriyle Uygulanmasını ve Gelişmesini Sağlama
72
1. Genel Olarak
72
2. Hukukun Doğru Değerlere ve Metoda Göre Anlaşılmasını ve Uygulanmasını Sağlama Amacı
73
a. Genel Olarak
73
b. Geniş Anlamda Hukuk İdesini, Dar anlamda Adaleti Sağlama Amacı
73
aa. Dar Anlamda Hukuk İdesini Sağlama: Adaleti Sağlama Amacı
73
aaa. Adaletin Sağlanması
73
bbb. Tartışma Teorisi
76
aaaa. Genel Tartışma Teorisi
76
bbbb. Alexy’nin Genel Gerçekçi (Rasyonel) Pratik Tartışma Teorisi
80
(1). Genel Pratik Tartışma Teorisi
80
(a). Gerekçelendirme Formu
81
(aa). Birinci Grup: Temel Formları
81
(bb). İkinci Grup: Gerçeklik Formları
81
(cc). Üçüncü Grup: Gerekçeyi İspat Yükü Formları
82
(dd). Dördüncü Grup: Gerekçe Formları
83
(b). Gerekçelendirme Kuralları
84
(c). Geçiş Kuralları
86
(2). Pratik Tartışmada Gerçeklik İlkeleri
86
cccc. Alexy’nin Gerçekçi Hukuki Tartışma Teorisi
86
(1). Hukuk Gerekçelendirme Süreci Olarak Hukuki Tartışma Teorisi
86
(2). Özel Görünüm Tezi
88
(3). Hukukun İki Yönlü Niteliği
89
(4). Normatif İddianın Doğruluğu
90
(a). Genel Olarak
90
(b). Doğruluk Ölçütleri
91
(5). İçsel ve Dışsal Gerekçelendirme
91
(a). İçsel (Dahili) Gerekçelendirme
92
(b). Dışsal (Harici) Gerekçelendirme
94
(aa). Birinci Gerekçelendirme Grubu: Yorumların Gerekçelendirilmesi
95
(bb). İkinci Gerekçelendirme Grubu: Hukuk Dogmatiğinden Kaynaklanan Önerme Gerekçeleri
97
(aaa). Hukuk Dogmatiği Kavramı
97
(bbb). Hukuk Dogmatiğinden Kaynaklanan Önerme Gerekçeleri
98
(cc). Üçüncü Gerekçelendirme Grubu: Emsal İçtihat Kullanma Gerekçesi
99
(dd). Dördüncü Gerekçelendirme Grubu: Özel Hukuki Gerekçelendirme Formları
99
(6). Gerçekçi Hukuki Gerekçelendirme Metodu: Tartma ve Dengeleme Teorisi
101
bb. Hukukun Hukuk Güvenliğini Sağlama Amacı
104
cc. Hukukun Fonksiyonuna (Amacına) Hizmet Etme ve Uygulanmasını Kontrol Amacı
105
aaa. Sistematize Etme Amacı
105
bbb. Kontrol Etme Amacı
105
c. Hukuk Normunu ve Maddi Olayı Kavrama Amacı
106
d. Doğru Değer ve Metoda Uygun Yorumu ve Gerekçeyi Sağlama Amacı
106
e. Hukuku Gerekçelendirme ve Meşrulaştırma Amacı
107
C. Hukuk Metodolojisinin Hukuk Biliminin Bilimselliğini Gerçekleştirme Amacı
107
II. HUKUKUN MEŞRULAŞTIRILMASI TEORİSİ VE GEREKÇELENDİRME TEORİSİ OLARAK HUKUK METODOLOJİSİ
108
A. Genel Olarak
108
1. Retorik Hukuk Yaklaşımı
108
a. Retorik Hukuk Teorisi
108
b. Retorik Hukuk Görüşü ile Hermeneutik Hukuk Görüşü Karşılaştırılması
110
2. Gerekçelendirme (Argümantasyon) Teorisi ve Hukukun Meşrulaştırılması
111
B. Yargı Kararının Gerçekliği Konusundaki Görüşler
112
1. Doğru Karar Varsayımı: Tek Doğru Cevap (One–Right–Answer) Tezi
112
a. Belirli Bir Önyargıya Uygun Karar
112
2. Makul (Kabul Edilebilir) Karar ve İkna Edici (İnanılır) Gerekçelendirilmiş Karar
114
3. Gerekçelendirmenin Amacı
115
a. Genel Olarak
115
b. Yanlış Bakış Açılarının Çürütülmesi
115
c. Makul Bir Yargı Kararının Gerekçelendirilmesi
116
d. İkna Edici Bir Makul Kararın Gerekçelendirilmesi
116
aa. Genel Olarak
116
bb. Gerekçenin Niteliği
117
aaa. Açık ve Anlaşılabilir Gerekçe
117
bbb. Somut Olaya Özgün ve Yaratıcı Gerekçe
117
ccc. Sentez Niteliğinde Gerekçe
117
e. Yargı Kararının Gerekçeli Olma Zorunluluğu
118
aa. Hakimin, Yargı Kararını Gerekçelendirme Yükümlülüğü
118
bb. Avrupa Birliği Hukukunda
119
cc. Mukayeseli Hukukta
120
dd. Türk Hukukunda
120
aaa. Anayasa Hukukunda
120
bbb. Özel Hukukta
121
ccc. Ceza Hukukunda
123
C. Hukuki Metotların Belirlenmesi
124
1. Genel Olarak
124
2. Hukuki Metottan Bağımsız Değerlendirme Görüşü : Serbest Metot
124
3. Hukuki Metotların Çoğulculuğu Görüşü
125
a. Genel Olarak
125
b. İsviçre Yargı Uygulaması
126
c. Hukuki Metotların Aşamalı/Kademeli Olarak Uygulanması Görüşü : Kademeli/Aşamalı Metot
128
D. Hukuk Metodunun Uygulanmasında Hukukçunun Dikkat Edileceği Hususlar
131
1. Dikkatli ve Özenli Hareket Etmeli
132
2. Fiili ve Hukuki Bağlama Uygun Hareket Etmeli
132
3. Kademeli ve Aşamalı Olarak Hareket Etmeli
133
4. Farkı Gözetecek Şekilde Hareket Etmeli
133
5. Hukuki Öneme ve Bu Önemin Ağırlığına Göre Hareket Etmeli
133
6. Haklı ve Adil Yargı Kararı Çıkaracak Şekilde Hareket Etmeli
133
§ 2. FELSEFE METODOLOJİSİNİN HUKUKA UYGULANMASI
I. GENEL OLARAK
135
II. HUKUK METNİNİN UNSURLARI
136
A. Bilimsel Araştırma Konusu Bir Metnin Unsurları
136
B. Hukuk Metninin Analizinde Dikkate Alınacak Hususlar
137
C. Hukuk Metninin Unsurları
137
III. HUKUKİ BİR METNİN ANALİZ AŞAMALARI
138
IV. YORUMUN DEĞERLENDİRME ÖNCÜLLERİ
140
A. Mantıksal Analiz
140
1. Genel Olarak
140
2. Biçim Sorunu
140
3. Maddi Sorun
141
B. Tanım
141
1. Genel Olarak
141
2. Nominal Tanımlar
142
3. Gerçek Tanımlar
142
4. Özyinelemeli (İndüktif) Tanımlar
142
5. Gösterge Tanımlar
143
6. Kıyas ve Benzetme
143
7. Düşünsel Deney
143
V. DEĞERLENDİRME ARAÇLARI
144
A. Çelişmezlik Tutarlılık İlkesi
144
B. Üçüncü Durumun Olanaksızlığı: Çelişki/Paradoks Yasağı
144
1. Genel Olarak
144
2. Değer Paradoksu
145
3. Denkleştirme
146
4. Diyalel Sonuç
146
a. Genel Olarak
146
b. Döngüsel Sonuç
147
5. Kavram Çarpıtma
148
6. Sonsuz Gerileme
148
7. Kayıp Karşıt Cümle
149
8. Görünüş Varsayımına Dayanma
149
§ 3. HUKUKUN METODOLOJİSİNE GENEL BAKIŞ
I. GENEL OLARAK
151
A. Hukuki Okuma: Hukuku Anlamak
151
1. Arama Okuması
152
2. Yorum Okuması
152
B. Maddi Olguyu (Olayı) Okuma: Maddi Olguyu Anlama
153
II. HUKUK METODOLOJİSİNİN MADDİ OLGUYU (OLAYI) VE HUKUKU ANLAMADA METOT AŞAMALARI
153
A. Maddi Olguyu (Olayı) Anlamak
154
1. Genel Olarak
154
2. Olay Çözüm Metodu ve Tekniği
155
3. Maddi Olay Olgularının Hukuk Kuralının Hukuki Olgularından Ayrılması
155
a. Genel Olarak
155
b. Maddi ve Hukuki Sorunların Birbirinden Bağımsızlığı
156
4. Maddi Olayın Olgularının Tespiti
156
a. Genel Olarak
156
b. Çekişmeli Olayların Çekişmesizlerden Ayrılması
157
5. Maddi Olayın Olgusunun Anlaşılmasının Boyutları
157
B. Hukuku Anlamak
158
1. Uygulanacak Hukukun Kaynağının Belirlenmesi (Hukukun Kaynağı)
158
a. Asli Kaynak: Kanun Normu/ Kuralı/ Hükmü (Kanun Hukuku)
158
b. Birinci Yardımcı Kaynak: Örf ve Adet Normu/Kuralı (Örf ve Adet Hukuku)
158
c. İkincil Yardımcı Kaynak: Hakimin Yarattığı Norm/Kural (Hakimin Hukuku)
159
2. Hukukun Uygulanması
159
a. Asli Hukuk Kaynağı Olan Kanun Normunun Uygulanması
159
aa. Kanun Normunun Uygulanma Şekilleri
159
bb. Kanun Normlarının Uygulanma Boyutları
159
cc. Kanunun Yorumlanması ve Gerekçelendirilmesi
160
aaa. Kanunun Yorumlanması (Hükmün Gerekçelendirilmesi)
160
bbb. Amaçsal Daraltma ve Amaçsal Genişletme Yorumu
161
dd. Hukukun Geliştirilmesi (Hakimin Hukuku)
161
aaa. Kanunun Tamamlanması
161
bbb. Kanunun Düzeltilmesi
161
ee. Hukukun Somutlaştırılması
161
ff. Maddi Olaya Kanunun Hukuki Olgularının Uygulanacağı
161
gg. Hükmün Değerlendirilmesi
162
aaa. Hukuk İdesine Uygunluğun Denetlenmesi
162
bbb. Hukukun Gerçekliğine Uygunluğun Denetlenmesi
162
b. Tamamlayıcı Birincil Kaynak Olan Örf ve Adet Normunun Uygulanması
(TMK m.1/II)
162
c. Tamamlayıcı İkincil Kaynak Olarak Hakimin Hukuk Normu Yaratması: Hakimin Hukuku (TMK m.1/II)
162
d. Hukukun Uygulanmasında Yardımcı Kaynaklardan Yararlanma (TMK m.1/II)
162
§ 4. HUKUKUN KAYNAKLARI
I. HUKUKTA KAYNAK KAVRAMLARI VE FARKLI ANLAMLARI
163
A. Kavram
163
1. Genel Olarak
163
2. Düalist Görüş
164
3. Hukukun Ağlı Yapısı
166
4. Üçlü Hukuk Yapısı Önerisi
168
a. Genel Olarak
168
b. Model Kanunlar
169
c. Hukukun Kaynaklarının Nitelik ve Özellikleri
169
d. İkincil Hukuk Kaynakları
170
aa. Genel Olarak
170
bb. Hukukun Genel İlkeleri
170
cc. Anayasa Kuralları
170
dd. Avrupa Birliği Hukuku
171
ee. Özel Hukuk Normları
172
aaa. Sözleşmeler
172
bbb. Toplu İş Sözleşmeleri
173
ff. Muhasebe Standartları
173
5. Özel Hukuk ve Kamu Hukuku Kaynakları
174
B. Hukuk Kaynağının Farklı Anlamları
175
1. Yaratıcı Kaynaklar
175
2. Yürürlük Kaynakları
176
3. Bilgi Kaynakları
176
II. YÜRÜRLÜK KAYNAKLARI
177
A. Genel Açıklamalar
177
B. Uygulanacak Hukukun Bulunması
179
1. Kanunun Uygulanması (secundum legem)
179
2. Kanun Genişletilmesi: Kanunun Tamamlanması (intra ve praeter legem)
180
3. Kanunun Genişletilmesi : Kanunun Düzeltilmesi (contra legem)
180
C. Hukuk Normunun Aranması (Uygulanacak Kanun Hükmünün Tespiti)
180
1. Genel Olarak
180
2. Hukuk Normunu Aramada Temel Soru Yapısı
181
III. HUKUKUN YÜRÜRLÜK KAYNAKLARI
182
A. Hukukun Yazılı Kaynakları
182
1. Birincil (Temel) Hukuk Kaynağı: Yazılı Hukuk Kuralları
182
a. Kanun Normu
182
aa. Genel Olarak
182
bb. Kanun Normunun Uygulanabilme Şartları
183
aaa. Geçerli Olması
183
bbb. Maddi Bir Olaya veya Bir Duruma İlişkin Kural Talebi Olması
183
ccc. Uygulanabilir Olması
183
cc. Kanun Normlarının Birlikte Uygulanabilmesi Şekilleri
183
aaa. Hukuk Normlarının Alt–Üst İlişkisinde Üst Norma Bağlılığı
184
aaaa. Genel Olarak
184
bbbb. Alt–üst İlişkisinin Bağlılığının Görünüm Şekilleri
184
(1). Geçerlilik Bağlılığı
184
(2). Tanınma Bağlılığı
184
(3). İçerik Bağlılığı
185
bbb. Hukuk Normlarının Yarışması ve Çatışması
185
aaaa. Genel Olarak
185
bbbb. Üst Normun Önceliği
185
ccc. Hukuk Normlarının Birlikte Uygulanması
186
aaaa. Kümülatif Uygulama
186
bbbb. Normların/Hakların (Taleplerin) Yarışması ve Çatışması Uygulaması
186
ddd. Hukuk Normlarının Birlikte Uygulaması
187
aaaa. Kural
187
bbbb. Uygulama Durumları
188
(1). Kanun Normlarının Çatışması (Dışlama İlişkisi)
188
(2). Kanun Normlarının Birlikte Uygulanması (Birliktelik İlişkisi)
188
(a). Kanun Normların Kümülatif Uygulanması (Kümülatif Normlar)
188
(b). Kanun Normlarının Alternatif Uygulanması (Alternatif Normlar): Normların Yarışması (Yarışma İlişkisi)
189
(c). Kanun Normların Seçimlik Uygulanması (Seçimlik Normlar): Seçimlik Normların Yarışması
190
dd. Kanun Normunun Uygulanma Şeklinin Belirlenmesi
191
aaa. Genel Olarak
191
bbb. Ceza Hukukunda
191
aaaa. Bileşik Suç
192
bbbb. Fikri İçtima
193
(1). Farklı Nev’iden Fikri İçtima
193
(2). Aynı Nev’iden Fikri İçtima
194
b. Kanun ve Yürütmenin Yazılı Hukuk Kuralları Arasındaki Geçerlilik ve Bağlılık İlişkisi
194
2. Kanun
195
a. Genel Olarak
195
b. Yasamanın Yazılı Hukuk Kuralı: Kanun
197
c. Kanunun Yürürlüğe Girmesi
198
d. Hukukun Kaynağı Olarak Anayasa
199
e. Kanun Normlarının Genelleştirilerek Uygulanması (Genel Hukuk İlkesi)
200
3. Devletlerarası Andlaşmalar
200
a. Kanunla Uygun Bulunması
201
b. İstisnalar
201
aa. Kanunun Verdiği Yetkiye Dayanarak Yapılan Devletlerarası Andlaşmalar
201
bb. Bazı Konularda Bir Yılı Aşmayan Devletlerarası Andlaşmalar
201
c. Andlaşmaların Kanun Hükmü Niteliği
201
4. Yürütmenin Yazılı Hukuk Kuralları
202
a. Olağanüstü Hallerde Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi
202
b. Cumhurbaşkanı Kararnamesi
203
c. Yönetmelik
203
d. Tüzükler
204
e. Yürütmenin Yazılı Hukuk Kurallarının Yargı Denetimi
204
5. Hukukun Kademeli Yapısı
205
a. Genel Olarak
205
b. Türk Hukuk Düzeninin Kademeli Yapısı
206
B. Yazılı Olmayan Kaynaklar (Örf ve Adet Hukuku)
206
1. Kavram
206
2. Örf ve Adet Hukuku Kuralının Uygulama Şartı: Kanunda Boşluk Olması
210
a. Kanun Boşluğu
210
b. Kanun Hükmünde Boşluk Bulunabileceği Kuralı
212
c. İkame Kanun Koyucu: Hakim
213
d. Boşlukta Hakimin Norm Koyması
214
aa. Hukukun Geliştirilmesi Terimi
214
bb. Hukuk Metodolojisi Kapsamında Hakimin Hukuku Geliştirmesinin (Tamamlamasının ve Düzeltmesinin) Yasal Temeli ve Sınırları
215
aaa. Hukuk Metodolojisinin Temel Sorunu: Hakimin Hukuku Geliştirme Yetkisi ve Sınırları
215
bbb. Kanun Hükmünü Kaldırma (Kanuna Müdahale) Yasağı İlkesi
217
ccc. Hukukun Geliştirilmesine Farklı Yaklaşımlar
218
aaaa. Hukukun Geliştirilmesinin Yasal Olmadığı Görüşü
218
bbbb. Örtülü Hukukun Geliştirilmesi Görüşü
218
ddd. Larenz’in Görüşü
219
aaaa. Kanun İçinde Hukukun Geliştirilmesi – intra legem
220
bbbb. Kanunu Aşan Hukukun Geliştirilmesi – praeter legem
220
cccc. Kanuna Karşı Hukukun Geliştirilmesi –contra legem–
221
(1). Genel Olarak
221
(2). Hukuk Sisteminin Kapalı Olması (Kapalı Hukuk Sistemi)
222
(a). Kapalı Hukuk Sisteminin Hakimin Hukuku Geliştirmesine İmkan Vermemesi
222
(b). Uygulama Örnekleri
223
(aa). İflasta
223
(bb). Kusursuz Sorumlulukta
223
(cc). Sözleşme Hukukunda
224
(c). Açık Sistem İçinde Kanuna Karşı Yasal Genişlemenin Mümkün Olması
225
eee. Boşluk Dolduran – Kanunu Somutlaştıran – Kanunun Yetkilendirdiği – Kanunu Düzelten Hakim Hukuku Ayrımı
225
cc. Kanunda Boşluğun Görünüm Şekilleri (Eksiklik Boşluğu – Yetkilendirme Boşluğu –Yanlışlık Boşluğu – Çatışma Boşluğu) ve Uygulanması
226
aaa. Kanunda Boşluğun Görünüm Şekilleri
226
aaaa. Eksiklik Boşluğu
226
bbbb. Yetkilendirme Boşluğu
226
cccc. Yanlışlık Boşluğu
226
dddd. Çatışma Boşluğu
227
(1). Değerler Çatışması Boşluğu
227
(2). Hukuk İlkesiyle (İlkeyle) Çatışma Boşluğu
227
e. Hukukun Uygulanmasında Yargısal Faaliyetlerde Boşluğun Yeri (Hukuk Metodolojisinin Kapsamı)
228
aa. Üç FonksiyonModeli
228
bb. Birinci Fonksiyon: Yorumladığı Hukuk Kuralını Uygulamak
230
cc. İkinci Fonksiyon: Hukuku Tamamlayarak Geliştirme Fonksiyonu
231
dd. Üçüncü Fonksiyon: Hukuku (Amaçsal ya da İlkesel) Düzelterek Geliştirme Fonksiyonu
232
f. Hukuk Boşluğunun Söz Konusu Olmadığı Alanlar: Hukuk Dışı Alan
232
aa. Boşluk Alanları
232
bb. Hukuk Dışı Alan
233
cc. Kanunun Sustuğu Durumda Hakimin Yorumla Varabileceği Sonuçlar
234
dd. Kanun Koyucunun Bilinçli Olarak Susarak –Bilinçli Susma– Hukuk Dışı Alan Yaratması
235
aaa. Genel Olarak
235
bbb. Karşıt Kavram Kanıtı
237
g. Kanunda Boşluk Kavramı ve Çeşitleri
239
aa. Hakimin Hukuku Yaratma ve Düzeltme Faaliyeti: Hakim Hukuku
239
bb. Boşluk Kavramı
240
aaa. Hukuki Kıyas
241
bbb. Kanun Kıyası
241
cc. Boşluğunun Unsurları
242
aaa. İstenmeyen (Bilinçli) Noksanlık
242
bbb. Tüm Pozitif Hukuk Düzeninde Somut Olaya İlişkin Olması Gereken Ölçüt
243
ccc. Hukuki Sonuç Merkezli Görüşün Hukuku Geliştirmesi
244
aaaa. Genel Olarak
244
bbbb. Açık Hukukun Koruması Boşluğu
245
dd. Çeşitleri
245
aaa. Geniş Anlamda Boşluk Çeşitleri
246
aaaa. Kural İçi Boşluk (Yetkilendirme Boşluğu)
247
(1). Genel Olarak
247
bbbb. Kural İçi Boşluk Çeşitleri
248
(1). Atıf (Yollama) Boşluğu
248
(2). Genel Kayıt Boşluğu ve Genel Kavram Boşluğu
249
(a). Genel olarak
249
(b). Belirsiz Kavram, Normatif Kavram ve Takdir Kavramı
250
(aa). Niteliği
250
(bb). Belirsiz Kavram
250
(cc). Normatif Kavram
252
(dd). Değerlendirme Yetkisi Veren Terimler
253
(ee). Takdir Kavramı
255
(c). Hukuki Kavram Belirsizliğinin Giderilmesi
256
(aa). Genel Olarak
256
(bb). Kavramın Hukukun Üç Aşamalı Uygulanması Metoduyla Anlamlandırılması
256
cccc. Genel Kayıt
258
(1). Kavram
258
(2). Niteliği
258
(3). Genel Kaydın Anlamlandırılması
258
(4). Hukukun Genel İlkesi ve Hukuk (Kanun) Prensibi
259
ccc. Tanımlama/Anlamlandırma Kuralından Doğan Boşluk
260
bb. Kural Dışı Boşluk
261
aaa. Kavram
261
bbb. Kural Dışı Boşluk Türleri
262
aaaa. Gerçek Boşluk
263
(1). Bilinçli Boşluk
264
(a). Genel Olarak
264
(b). Bilinçli Gerçek Boşluk
265
bbbb. Bilinçsiz Boşluk
266
(1). Genel Olarak
266
(2). Kanunun Sözünün Özüyle Çatışmasından Doğan Boşluk : Amaç Boşluğu
267
(3). Kanun Hatası Boşluğu veya Kanun Yanlışlığı Boşluğu
267
(a). Genel Olarak
267
(b). Yorumla Giderilebilecek Kanun Hata ve Yanlışlıkları
268
(aa). Açık Basım Hatası ve Yanlışlıkları
268
(bb). Çeviri Hata ve Yanlışlıkları
268
(c). Yargı Kararı Yanlış ve Hataları (Hükmün Tashihi ve Tavzihi)
269
(aa). Yargı Kararının Tashihi (Düzeltilmesi)
269
(bb). Yargı Kararının Tavzihi (Açıklanması)
269
cccc. Gerçek Olmayan Boşluk (Örtülü Boşluk)
269
(1). Genel Açıklamalar
269
(2). Gerçek Olmayan Boşluğun (Örtülü Boşluğun) Görünüm Şekilleri : Kural/ Amaç (Değer)/ Hukuk ilkesi Çatışmasından Doğan Boşluklar
271
cc. Amaçsal Yorum/ Amaçsal Sınırlandırma/ Amaçsal Düzeltme
274
aaa. Genel Olarak
274
aaaa. Amaçsal Yorumla Kuralın Uygulanması
275
bbbb. Amaçsal Düzeltme
276
cccc. Amaçsal Düzeltmenin Amaçsal Genişletmeden Farkı
277
dd. Dürüstlük Kuralıyla Sınırlama/Düzeltme (Hakkın Kötüye Kullanılmasından Doğan Örtülü Boşluk)
278
h. Kanun Boşluğu Bulunmasının Sonuçları
280
3. Örf ve Adet Hukukunun Unsurları
281
a. Objektif (Maddi) Unsur: Genellik ve Süreklilik
282
b. Manevi Unsur: Genel İnanış
283
c. Hukuki Unsur: Devlet Desteği (Maddi Yaptırım)
284
aa. Genel Açıklamalar
284
bb. Örf ve Adet Hukukunun Teamülden Farkı
285
4. Örf ve Adet Hukuku Çeşitleri
286
a. Ülkesel Örf ve Adet Hukuk Kuralı – Yöresel Örf ve Adet Hukuk Kuralı
286
b. Genel Örf ve Adet Hukuk Kuralı–Özel Örf ve Adet Hukuk Kuralı
289
c. Adi (Alelade) Örf ve Adet Hukuk Kuralı – Ticari Örf ve Adet Hukuk Kuralı
289
5. Örf ve Adet Hukukunun Önemi ve Fonksiyonları
290
a. Genel Açıklamalar
290
b. Örf ve Adet Hukukunun Fonksiyonları
292
aa. Hukuku Tamamlaması
292
bb. Hukuku Yorumlayıcı Olması
292
6. Örf ve Adet Hukukunun Belirlenmesi ve Uygulanması
293
C. Hakimin Yarattığı Hukuk (Hakimin Hukuku)
294
1. Genel Açıklamalar
294
a. Tarihi Gelişimi
294
b. Hakimin Hukukunun Tamamlayıcı İkincil Kaynak Niteliği
295
2. Hakimin Hukuk Yaratma Faaliyetinin Metodolojisi
298
a. Genel Olarak
298
b. Hakimin Boşluğu Belirleme Faaliyeti
298
aa. Hukuk Alanına İlişkin Olduğunun Belirlenmesi
298
bb. Kanun Koyucunun Bilinçli Hukuk Dışı Alan İradesinin Bulunmadığının Belirlenmesi
299
aaa. Genel Olarak
299
bbb. Politik–Siyasal Alan Boşluğu
299
cc. Hukuk Düzeninde Uygulanacak Norm Noksanlığı ve Norm Çatışmasının Belirlenmesi
300
aaa. Genel Olarak
300
bbb. Başlangıçtaki Boşlukta ve Sonraki Boşlukta (Birincil Boşlukta – İkinci Boşlukta)
300
aaaa. Başlangıçtaki (Birincil) Boşluk ve Sonraki (İkincil) Boşluk Kavramı
300
bbbb. Başlangıçtaki (Birincil) Boşluğun ve Sonraki (İkincil) Boşluğun Belirlenmesi
303
(1). Bilinçli Boşlukta ve Yetkilendirme Boşluğunda
303
(2). Noksanlık Boşluğunda (Açık Boşluk – Yanlışlık Boşluğu)
303
(a). Genel Olarak
303
(b). Subjektif Amaçsal Yorumla Belirleme
303
(3). Çatışma Boşluğunda
304
(a). Genel Olarak
304
(b). Kanunların Çatışmasından Doğan Çatışma Boşluğunun Belirlenmesi
304
(c). Hukukun Genel İlkesiyle (Hukuk Prensibiyle) Çatışmadan Doğan Çatışma Boşluğunun Belirlenmesi
305
(d). Amaçsal Çatışma Boşluğunun Belirlenmesi
307
3. Hakimin Hukuk Yaratabilmesinin Koşulları
308
a. Kanunda Boşluğun Belirlenmesi
308
b. Hakimin Boşluğu Doldurma Yetkisi
308
aa. Kanun Hükmünün Eksikliğini Giderme
308
bb. Boşluk Çeşidinin Belirlenmesi
310
c. Boşluğun Doldurulması
310
aa. Açık Boşlukta Hukuku Geliştirerek Tamamlamak için Hukuk Yaratmak
310
bb. Örtülü Boşlukta Hukuku Düzeltmek İçin Hukuk Yaratma
311
d. Örf ve Adet Hukukunda Söz Konusu Somut Uyuşmazlığa Uygulanacak Bir Kuralın Bulunmaması
312
4. Hakimin Hukuk Yaratırken Başvurabileceği Metotlar ve Yöntemler
312
a. Hakimin Hukuk Kuralı Yaratma Metotları
312
aa. Hukuk ve Kanunun Yorumuyla Hukuk Yaratma
312
bb. Olay Yöntemiyle Hakimin Hukuk Yaratması
313
cc. Serbest Olarak Hakimin Norm Koyması
313
dd. Eşyanın Doğal Niteliği veya İdenin Niteliği
313
b. Türk/İsviçre Hukukunda Hakimin Hukuk Yaratmasının Yasal Dayanağı
313
c. Yasal Hukuk Yaratma Metodu: Hakim Kanun Koyucu Olsaydı Koyacağı Kurala Göre Hukuk Yaratma
314
5. Hukuk Kuralı Yaratma Kurumları
315
6. Hukuku Geliştirme Faaliyeti Olarak Boşluk Doldurma (Hakimin Hukuku)
316
a. Kıyasla Hukuk Yaratma : Kıyas
316
aa. Genel Olarak
316
bb. Kıyas Uygulaması ve Eşit Davranma İlkesi
317
cc. Benzer Hukuki Kurumlarla İlişkisi
318
aaa. Yorumla İlişkisi ve Niteliği
318
aaaa. Genel Olarak
318
bbbb. Yorumla İlişkisi
318
bbb. Kanun Boşluğu ile Olan İlişkisi
319
dd. Hakimin Kıyas Yükümlülüğü
320
ee. Kavram
320
ff. Unsurları
321
aaa. Kanun Boşluğuna İlişkin Bilinçli Susmanın Kıyasa İmkan Vermesi
322
aaaa. Kanun Boşluğu Söz Konusu Olmalı
322
bbbb. Kıyas Yasağı Söz Konusu Olmamalı
322
cccc. Bilinçli Susma Kıyasa İmkan Vermeli
324
bbb. Benzerlik (Aynılık) İlişkisi/Gerekçesi Olmalı
324
aaaa. Genel Olarak
324
bbbb. Kıyas Kararının Temel Yapısı
326
(1). Kıyasın Mantıki Yapısı
326
(2). Kıyasın Maddi Yapısı: Olguların Amaçsal Değerlerinde Benzerlik (Aynılık) İlişkisi/Gerekçesi
328
(a). Genel Olarak
328
(b). Kıyas Kuralının Kanuna Karşı Hile Oluşturmaması
330
cccc. Uygulama Örnekleri
330
gg. Çeşitleri
331
aaa. Genel Olarak
331
bbb. Kanun Kıyası ile Hukuk Kuralı Koyma
332
aaaa. Genel Olarak
332
bbbb. Kanun Kıyası Uygulamaları
332
(1). Daha Güçlü (Haklı) Gerekçenin Uygulanması ile Hukuk Yaratma
332
(a). Genel Olarak
332
(b). Büyükten Küçüğe Kanun Uygulanması ile Hukuk Yaratma
333
(c). Küçükten Büyüğe Kanun Uygulanması ile Hukuk Yaratma
334
(2). Karşıt Kavram Kanıtı
335
ccc. Hukuki Kıyasla (Hukukun Genel İlkelerinin Kıyasıyla) Hukuk Kuralı Koyma
336
aaaa. Genel Olarak
336
bbbb. Hukuki Kıyas (Toplu Kıyas)
337
(1). Kavram
337
(2). Hukuki (Toplu) Kıyasın Unsurları ve Uygulanması
339
(3). Hukukun (Genel) Kıyasıyla Yaratılan Hukukun Genel İlkesinin Hukuk Düzeninin Yeknesaklığı ve Bütünlüğü ile Uyumlu Olması
339
b. Doğrudan Doğruya Kural Koyma ile Hukuk Yaratma
342
aa. Genel Açıklamalar
342
bb. Hakimin Kanun Koyucu Olarak Kural Koyması
342
cc. Hakimin Kural Koyarken Dikkat Edeceği Hususlar
343
aaa. Konulacak Kural Genel ve Soyut Olmalı
343
bbb. Konulacak Kural Objektif Olmalı
343
ccc. Somut Olaya İlişkin Gerçeklik Faktörleri Dikkate Alınmalı
343
aaaa. Genel Olarak
343
bbbb. Menfaatler ve Değerler Dengesine Uygun Kural Konulmalı
344
ddd. Konulacak Kural Hukuk Düzeni, Özellikle Genel Hukuk İlkeleri ile Uyumlu Olmalı
344
eee. Bilimsel Hukuki Görüş ve Yerleşmiş Yargı Uygulamasına Üstünlük Tanınmalı
345
fff. Somut Olaya İlişkin İdeal Faktörlerin Dikkate Alınması
345
aaaa. Genel Olarak
345
bbbb. Hukukun İdesine, Özellikle Adalete Uygun Olmalı, Amaca Uygun Olmalı ve Hukuk Güvenliğini Sağlamalı
346
ggg. Tüm Benzer Olaylara Uygulanabilir Kural Konulmalı
346
dd. Hakimin Koyduğu Hukuk Kuralını Gerekçelendirmesi
347
aaa. Hakimin Hukuk Kuralı Koyma Faaliyetinin İstisnai Faaliyet Olması
347
bbb. Hakimin Koyduğu Hukuk Kuralını Gerekçelendirmesi
347
aaaa. Gerekçelendirme Zorunluluğu
347
bbbb. Mantıki ve Bilimsel Olarak Kabul Edilebilir, Makul ve İkna Edici Gerekçe
348
cccc. Gerekçelendirmeye İlişkin Temel Görüşler
348
(1). Eşyanın Niteliği
349
(a). Kavram
349
(b). “Eşyanın Niteliği” Hukukun Kaynağı mıdır?
349
(2). Tip ve Tipiklik Dizisi (Kataloğu)
353
(a). Topik (İlkeler) Görüşü
353
(b). Tipiklik Görüşü (Tipin Oluşturulması ve Olay (Karar) Karşılaştırması)
356
(aa). Genel Olarak
356
(aaa). Olay Karşılaştırması için Olay Gruplarının Oluşturulması
356
(bbb). Tiplerin Karşılaştırılması için Tip Kategorilerinin Oluşturulması
357
(c). Larenz’in Tipiklik Görüşü
360
ee. Hakimin Koyduğu Hukuk Kurallarının Nitelik ve Özellikleri
361
aaa. Kanun Hükmü Niteliğinde Olmaması
361
bbb. Kuvvetler Ayrılığı İlkesine Aykırı Olmaması
361
ccc. Sadece Davaya Konu Somut Olayla İlgili Olması
362
ddd. Benzer Olaylarda Bağlayıcı Olmaması
362
eee. Üst Yargı Denetimine Tabi Olması
363
7. Hukukun Düzeltilmesi Faaliyeti Olarak Boşluk Doldurma
363
a. Genel Olarak
363
b. Amaçsal Düzeltme
363
aa. Genel Olarak
363
bb. Amaç Çatışması Boşluğunda Amaçsal ve Hukuk İdesine Göre Düzeltme (Adalete Uygun Düzeltme)
364
aaa. Amaçsal Düzeltmenin Gerekliliğinin Belirlenmesi
364
bbb. Amaçsal Düzeltmenin Hukuk İdesi (Adalet) Gereği Olduğunun Belirlenmesi
366
aaaa. Adaletin Hukuk Metodolojisinin Dayanağı ve Gerekçesi Olması
366
(1). Genel Olarak
366
(a). Kimin Adaleti?
367
(b). Hangi Adalet?
367
(2). Hukukun Yorumlanmasında “Adalet”
368
(3). Genel Hukuk İlkesi Olarak “Adalet İlkesi“
368
(a). Yorumda Adalete Uygun Yorum
368
(b). Hukuki Kıyasta Adalet İlkesi
368
(4). Adalet Değeriyle ve Adalet İlkesiyle Doğan Çatışma Boşluğunun Düzeltilmesinde
368
(a). Adalet İlkesiyle Çatışma Halinde
368
(b). Hukuk Normunun Amacın Üstün Değeri Olarak Adaletle Çatışması Halinde
368
bbbb. Amaçsal Düzeltmede Adalet
369
c. Amaçsal Daraltma ve Amaçsal Genişletme
370
bb. Hakimin, Kanun Metnini Amaçsal Yorumlayarak Daraltma ve Genişletmesi ya da Amaçsal Düzeltmesi
371
aaa. Genel Olarak
371
bbb. Hakimin, Kanundaki “İstisna Boşluğu“nu Genişletmesi (Tamamlaması) veya Düzeltmesi
373
ccc. Hakimin, Normun Amacına Uygun Kanunu Düzeltmesi (Dar Anlamda Amaçsal Düzeltme)
374
aaaa. Genel Olarak
374
bbbb. Kanunun Amaca Uygun Düzeltilmesi Nedenleri
375
cccc. Normun Amacından Hareketle Hakimin Kanunu Düzeltmesi
376
(1). Başlangıçtaki (Birincil) Boşlukta
376
(2). Sonraki (İkincil) Boşlukta
376
§ 5. MEDENİ HUKUKUN YARDIMCI KAYNAKLARI
I. GENEL AÇIKLAMALAR
379
II. YARDIMCI KAYNAKLAR
381
A. Bilimsel Görüş (Hukuk Doktrini)
381
1. Genel Olarak
381
2. Benimsenmiş/Yerleşmiş Bilimsel Görüş
383
3. Bilimsel Görüş Çeşitleri
384
B. Yargı Kararları
385
1. Yargı Kararları (İçtihat)
385
a. Genel Olarak
385
b. Karşılaştırmalı Olay Metodu
388
aa. Genel Olarak
388
bb. Karşılaştırmalı Olay Metodu : Karar Metodu
389
2. Yerleşmiş ve Benimsenmiş Yargı Kararı (Emsal İçtihat)
390
3. Hakimin Yargı Kararlarını Takip Yükümlülüğü (Emsal Yerleşmiş Kararı Takip ve Değerlendirme Yükümlülüğü)
390
4. Hakimin Yargı Kararlarına Sınırlı Uyma Yükümlülüğü
391
a. Yerleşmiş Yargı Kararlarının Bağlayıcı Etkisi
391
aa. Destekleyici Gerekçelere Sahip Emsal Yargı Kararı Olmalı
392
aaa. Genel Olarak
392
bbb. Destekleyici Haklı Gerekçe
393
bb. Uyuşmazlık Konusu Olay ile Emsal Karara Konu Olayın Benzerliği (Benzerlik İlişkisi)
394
cc. Farklılaşmayı Gerektiren Haklı, Makul ve İkna Edici Gerekçe Olmaması
394
b. Yargı Uygulaması Merkezli Yorum
395
5. Yerleşmiş Yargı Kararlarının Belirti Etkisi ve Karine Etkisi
396
6. Yerleşmiş Yargı Uygulamasının Değiştirilmesi
397
7. İstisnai Olarak Hakimin Yargı Kararlarına Uyma Yükümlülüğü
398
a. Anglo–Amerikan Sisteminde
398
b. Anayasa Mahkemesi Kararlarının Bağlayıcılığı
399
8. Yargı Kararlarının Bağlayıcılığı
400
a. Genel Olarak
400
b. Hakimin Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararına Uyma Yükümlülüğü
402
c. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarına Uyma
402
d. Emsal Yargı Kararlarının Hiyerarşisi
404
aa. Yüksek Dereceli Mahkemenin Emsal Kararının Üstünlüğü
404
bb. Yeni Tarihli Emsal Kararın Üstünlüğü
404
cc. Özel Emsal Kararın Üstünlüğü
405
§ 6. HUKUK NORMLARININ UYGULANMA BOYUTLARI
I. GENEL BAKIŞ
407
II. KİŞİ (MİLLETLERARASI HUKUK) BOYUTUNDA UYGULAMA ALANI
407
III. YER BOYUTUYLA UYGULANMASI
409
A. Genel Olarak Uygulama Sistemleri
409
1. Mülkilik İlkesi
409
2. Şahsilik İlkesi
409
B. Yer (Alansal) Boyutunda Uygulama Alanı
410
C. Yer Bakımından (Alansal) Çoklu Seviyeli Hukuk Sistemi Boyutunda Uygulama Alanı
410
1. Çoklu Seviyeli Hukuk Sistemi
410
a. Genel Olarak
410
b. İçsel Bakış Açısı ve Dışsal Bakış Açısı
411
aa. İçsel Bakış Açısı
411
bb. Dışsal Bakış Açısı
412
2. Çoklu Hukuk Sisteminde Normların Hiyerarşisi
412
a. Devletlerarası Hukukta
412
aa. Monist Bakış Açısı – Dualist Bakış Açısı
412
bb. Avrupa Birliği Hukuku Kurallarının Aşaması
412
b. Avrupa Birliği Hukukunda
413
aa. Genel Olarak
413
bb. Avrupa Birliği Hukukunun Kaynakları
415
aaa. Birincil Kurallar
415
bbb. İkincil Kurallar
416
aaaa. Tüzük
416
bbbb. Direktif
416
cccc. Kararlar
416
dddd. Öneri ve Görüşler
416
ccc. Üçüncül Kurallar
417
cc. Avrupa Birliği Kurallarının Uygulanması
417
aaa. Doğrudan Geçerlilik
417
bbb. Doğrudan Etki (Uygulama)
418
dd. Avrupa Birliği Hukuku Kurallarının Aşaması
419
aaa. Genel Olarak
419
bbb. Birincil Kurallar Arasında Uygunluk İlişkisi
420
ccc. Birincil Kurallarla İkincil Kurallar Arasında Uygunluk İlişkisi
421
IV. YATAY VE DİKEY İLİŞKİDE UYGULAMA ALANI
421
A. Dikey (Alt–Üst) İlişkide Uygulama Alanı (Hukuk Kaynaklarının Hiyerarşisi)
421
1. Genel Olarak Özellik İlişkisi
421
2. Özellik İlişkisinin Unsurları
422
a. Konusu: Hukuk Normu
422
b. Her İki Normun Konusunun (Hukuki Olgularının) Aynı olması
422
c. Aynı Soruna Farklı Çözüm (Yaptırım) Getirmesi
423
3. Özellik İlişkisinin Belirlenmesi
423
4. Özellik İlişkisinin Hukuki Sonucu
423
B. Yatay İlişkide Uygulama Alanı
424
V. YAPISINA, NİTELİĞİNE VE ÖZELLİĞİNE GÖRE UYGULAMA ALANI (KANUN NORMLARININ KOMBİNE EDİLMESİ)
424
A. Genel Olarak
424
V. HUKUK KURALLARININ NİTELİKLERİ BAKIMINDAN UYGULANMASI
426
A. Genel Açıklamalar
426
B. Hukuk Kurallarının Nitelikleri Bakımından Çeşitleri
427
1. Emredici Hukuk Kuralları
427
a. Genel Açıklamalar
427
b. Emredici Kuralın Belirlenmesi
427
c. Emredici Kuralın Çeşitleri
429
aa. Mutlak Emredici Kural
429
bb. Nisbi Emredici Kural
429
2. Yedek Hukuk Kuralları
429
a. Genel Açıklamalar
429
b. Yedek Hukuk Kurallarının Çeşitleri
430
aa. Tamamlayıcı Hukuk Kuralları
430
bb. Yorumlayıcı Hukuk Kuralları
431
3. Tanımlayıcı Hukuk Kuralları (Tanımlayan Hukuk Kuralları)
432
4. Düzen Kuralları
434
V. KANUNLARIN ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI
434
A. Genel Açıklamalar
434
B. Kanunların Zamansal Uygulanmasına İlişkin Temel Kurallar
435
1. Kanunların Yayımlandığı Anda Yürürlüğe Girmesi
435
2. Yeni Tarihli Kanun Normunun Önceki Kanun Normlarını Yürürlükten Kaldırması/Uygulanması İlkesi
436
a. Kural: Sonraki Normun Önceki Normu Yürürlükten Kaldırması/Uygulanması İlkesi (Kanun Normlarının Birbirini İzleme İlkesi)
436
b. İstisna: Daha Güçlü (Değerli) Normun Daha Zayıf (Değersiz ya da Az Değerli) Normu Yürürlükten Kaldırması/ Uygulanması İlkesi
437
c. İstisna: Eski Tarihli Kanun Normunun Etkisini Sürdürmesi
439
3. Kural: Kanunların Geriye Yürümezliği İlkesi
439
a. Genel Olarak
439
b. Kanunun Geriye Yürüme Yasağı
441
c. İstisnaları
441
aa. Kanunun Geriye Yürüdüğü Durumlar
441
aaa. Kazanılmamış (Müktesep/Beklenen) Haklar
442
bbb. Kamu Düzeni ve Genel Ahlaka İlişkin Hususlar
444
ccc. Emredici Kurallara Aykırı Durumlar
445
d. Kanun Değişikliği
446
aa. Hukuki Sonuçların Geriye Etkililiği
447
bb. Hukuki Olguların Geriye Bağlılığı
447
§ 7. KANUNLARIN ÇATIŞMASI YA DA KANUNLARIN AYRIŞMASI
I. GENEL OLARAK
449
II. TALEPLERİN YARIŞMASI (ÇATIŞMASI) İLE OLAN İLİŞKİSİ
450
A. Genel Olarak
450
B. Kanunların Çatışması (Yarışması) Sorununun Önceliği
452
III. KANUNLARIN ÇATIŞMASINDA UYGULANACAK METOT
452
A. Genel Olarak
452
B. Çatışmanın Giderilmesi İlkeleri
453
1. Özellik İlkesi
453
2. Alternatif (Seçim) İlavesi İlkesi ya da Tamamlama İlkesi
454
3. Kanuna Karşı Hile Yasağı İlkesi
454
IV. ZAMANSAL ÖNCELİK İLKESİ (YENİ KURALIN ESKİSİNİ YÜRÜRLÜKTEN KALDIRMASI)
455
V. ALTIN (ALT KANUNUN/KURALIN) ÜSTÜN (ÜST KANUNUN/KURALIN) HİYERARŞİSİNE TABİ OLMASI İLKESİ
456
VI. KANUNLARIN ÇATIŞMASINA İLİŞKİN İLKELERİN UYGULANMASI
460
A. Çatısan Hukuk Normları Eşdeğer Nitelikteyse
460
B. Hukuk Normları Eşdeğer Nitelikte Değilse
461
1. Eski Kanun Genel, Yeni Kanun Özel Nitelikte İse
461
2. Eski Kanun Özel, Yeni Kanun Genel Nitelikte İse
462
§ 8. HUKUK HERMENEUTİĞİ (HUKUK ANLAM BİLİMİ)
I. GENEL OLARAK
463
A. Genel Olarak
463
1. Edebiyat Hukuk İlişkisi
463
2. Genel Olarak Hermeneutik (Anlam Bilim)
464
a. Dilthey’n Görüşü
467
b. Heidegger’in Görüşü
469
c. Gadamer’in Görüşü
469
B. Genel Olarak Dilbiliminde Alımlama/Yorumlama Bilimi
471
C. Hukuk Hermeneutiği
471
1. Puchta’nın Görüşü
472
2. Larenz’in Görüşü
472
3. Esser’in Görüşü
472
4. Coing’in Görüşü
473
D. Hukukun İçeriğinin Dilsel Anlamı
474
II. YORUM KAVRAMI, KONUSU VE AMACI
475
A. Yorum Kavramı
475
B. Yorumun Farklı Anlamları
476
B. Yorumun Konusu
478
C. Yorumun Amacı
478
III. HUKUK KURALININ (NORMUNUN) SÖZEL VE ÖZSEL TEMEL YAPISI
479
IV. HUKUK KURALININ (NORMUNUN) UYUŞMAZLIK KONUSU MADDİ OLAYA DEDÜKSİYONLA UYGULANMASI
480
A. Genel Olarak
480
B. Dedüksiyonun Yorumla İlgisi
481
1. Klasik Görüş: Yorumlanacak Normun Dedüksiyonun Hareket Noktası Olduğu Görüşü
481
2. Hukuk Normunun Maddi Olayla Karşılıklı İlişkisi
483
a. Olay Norm Teorisi (Fikentscher’ın Görüşü)
483
b. İleriye ve Geriye Giden Bakış Açısıyla Normun ve Olayın Karşılıklı Etkisinin Değerlendirilmesi Teorisi (Engisch’in Görüşü)
483
c. Normun Alanı Teorisi (F.Müller’in Görüşü)
485
V. HUKUK NORMUNUN (KURALININ) ANLAŞILMASI
487
VI. HUKUK KURALI (NORMU) METNİ BAĞLAMININ YORUMLANARAK ANLAŞILMASINDA TEMEL SORUNLAR
488
VII. HUKUK METNİNİN DİL YAPISINDAN KAYNAKLANAN ANLAMA İLİŞKİN GENEL TESPİTLER
490
§ 9. HUKUKUN YORUMLA UYGULANMASI VE GEREKÇELENDİRME
I. GENEL AÇIKLAMALAR
491
A. Giriş
491
B. Hukuki Gerekçelendirme ile Yorum Elemanları ve Kuralları
492
1. Gerekçelendirme Elemanı ve Yorum Elemanı Terimi
492
2. Gerekçe ve Yorum İlişkisi
493
a. Genel Olarak
493
b. Hukuki Düşünce Biçimi Olarak Gerekçe
493
c. Aristoteles’in Gerekçe Görüşü
494
d. Gerekçe Teorileri
494
aa. Viehweg’in Gerekçe (Topik) Teorisi
495
bb. Perelman’ın Etik Teorisi (Yeni Rhetorik Teori)
495
cc. Habermas ve Apel’ın Tartışma Teorisi
496
dd. Alexy’in Hukuki Tartışma Teorisi
497
aaa. Genel Olarak
497
bbb. Hukuki Gerekçelendirme Süreci Olarak: Hukuki Tartışma Teorisi
498
ccc. Yargı Kararının Gerekçelendirilmesi
499
aaaa. İçsel Gerekçelendirme
499
bbbb. Dışsal Gerekçelendirme
499
(1). Hukukun Yorumlanmasına İlişkin Temel Gerekçelendirme Form ve Kuralları
500
(2). Hukuk Dogmatiğinden Kaynaklanan Gerekçelendirme Formları ve Kuralları
501
(3). Diğer Hukuki Gerekçelendirme Formları
501
ddd. Özel Görünüm Tezi
501
eee. Hukukun İki Yönlü Niteliği
502
fff. Normatif İddianın Doğruluğu Talebi
503
ggg. Gerçekçi Hukuki Gerekçelendirme Metodu: Tartma ve Dengeleme Teorisi
504
e. Yargı Kararı Gerekçesi
504
aa. Maddi Olay Gerekçesi
505
bb. Norm Gerekçesi (Hukuki Gerekçe)
505
3. Tez (İddia ve Savunma), Öncül (Hukuk Kuralı) ve Gerekçe (Hüküm)
507
a. Kavram
507
b. Tezin Öncüle Uygunluğu ve Gerekçelendirme
507
II. HUKUK NORMUNUN YORUMUNUN ELEMANLARI
508
A. von Savigy’ın Hukuk Metodolojisine Katkısı
508
1. Tarihi Gelişimi
508
2. von Savigny’in Dörtlü Yorum Kanonu
510
a. Dilbilgisel Eleman
510
b. Mantıksal Eleman
511
c. Sistematik Eleman
511
d. Tarihsel eleman
511
3. Temel Yorum Elemanları
513
B. Hukuk Metodolojisinin Hukuk Politikası ile İlişkisi
516
C. Yorum Metodunun Belirlenmesi
517
1. Yasal Metodolojik Yorum Kuralı
517
2. Anayasa’da Hukukun Uygulanması Metodu
518
a. Hakim Hukukunun Sınırlı Olması İlkesi
518
b. Demokrasi İlkesi
519
c. Kuvvetler (Güçler) Ayrılığı İlkesi
519
aa. Genel Olarak
519
bb. Hukuku Uygulayanın (Hakimin) Kanunla Bağlı Olması İlkesi
520
aaa. Hukuk Devleti
520
bbb. Kanun Önünde Eşitlik İlkesi
520
ccc. Kanunla Bağlılık İlkesi
521
ddd. Hakimin Kanunla Bağlılığının İçeriğinin Belirlenmesi ve Sınırları
522
cc. Özel Hukukta Kanunla Bağlılık
523
dd. Kamu (Ceza) Hukukunda Kanunla Bağlılık (Kanunilik İlkesi)
523
aaa. Genel Olarak
523
bbb. Kanunilik İlkesinin Görünümleri
524
aaaa. Ceza Kanunlarının Belirsiz Olması Yasağı: Belirlilik İlkesi
525
bbbb. Örf ve Adet Kuralıyla Hukuk Yaratma Yasağı ve Hakimin Kural Yaratma Yasağı: Kıyas Yasağı İlkesi
526
cccc. Geçmişe Etkili Cezalandırma Yasağı: Lehte Kanun İlkesi
526
dddd. Mülkilik (Ülkesellik) İlkesi
527
eeee. Şahsilik İlkesi
528
3. Kanunun Yorumu ile Hukuki İşlemin (Sözleşmenin) Yorumu Arasındaki Benzerlik ve Farklar
529
D. Yorumun Hedefi Olarak Normun Amacı (Ratio Legis)
531
1. Genel Olarak
531
2. Kanun Koyucunun İradesi mi, İradenin Oluşturduğu Kanun Metni mi?
531
3. Kanunu Uygulayanın (Hakimin) İradesi
533
D. Kanunun Amacı ile Kanun Araçlarının Ayrılması
533
F. Üç Aşamalı Modelle Kanun Yorumu
536
1. Genel Olarak
536
2. Birinci Aşama: Yorum
536
3. İkinci Aşama: Amaçsal Düzeltme
537
4. Üçüncü Aşama: Hukuk Prensipleri, Özellikle Dürüstlük Kuralı ile İlkesel Düzeltme
539
5. Genel Bakış
540
§ 10. KANUNLARIN SÖZÜYLE VE ÖZÜYLE UYGULANMASI
I. GENEL OLARAK
543
II. KANUN METNİNİN AMACA UYGUN YORUMLANARAK UYGULANMASI
544
III. KANUNUN SÖZÜYLE (METNİYLE) UYGULANMASI (YORUMU)
546
A. Kanunun Sözü (Kanunun Metni)
546
B. Her Hukuk Metninin Yoruma Muhtaç Olması
547
C. Egemenlik Alanı ve Yorum Yetkisi Olarak Yorum
547
D. Kanunun Sözünün Açık ve Tartışmasız Anlamı
548
1. Kanun Metninin Açıklığı İlkesi
548
2. Metnin Anlamlandırılması (İma Etmesi) Teorisi
551
3. Yorumun Sınırı Olarak Mümkün Olduğunca Kanun Metninin Anlamını Esas Alan Görüş
553
4. Kanun Metninin Özüne (Kanunun Metninin Amacına) Uygun Uygulanması (Yorumu)
553
a. Kanunun Amacına Uygun Özü (Ruhu)
553
b. Kanun Metninin Özüne (Ruhuna) Uygun Uygulanması (Yorumu)
554
5. Kanunun Sözüyle Özünün Uyumsuzluğu
555
IV. KANUNUN ÖZÜYLE (RUHUYLA) UYGULANMASI (NORMUN AMACINA UYGUN UYGULANMASI)
558
A. Genel Açıklamalar
558
1. Genel Olarak
558
2. intra Verba Legis İçinde Yorum
560
B. Hukukun Anlam Bakımından Uygulanması (Yorum)
560
1. Genel Açıklamalar
560
a. Yorum Kavramı
560
b. Kenar Başlıklarının Yorumu
562
2. Kanun Metninin Amaçsal Yorumu
562
a. Genel Olarak
562
d. Subjektif Amaçsal Yorum İlkesi mi yoksa Objektif Amaçsal Yorum İlkesi mi?
563
aa. Genel Olarak Subjektif Yorum ve Objektif Yorum
563
bb. Subjektif Amaçsal Yorum ve Objektif Amaçsal Yorum
566
aaa. Genel Olarak
566
bbb. Subjektif Amaçsal Yorum
567
aaaa. Genel Olarak
567
bbbb. Subjektif Amaçsal Teorinin Eleştirisi
569
ccc. Objektif Amaçsal Yorum
571
aaaa. Genel Olarak
571
(1). Larenz/Canaris’in Objektif Amaçsal Yorum Görüşü
574
(2). Stein’ın Görüşü: Halkın İradesinin Objektif Yorum Gerekçesini Oluşturması
575
bbbb. Mukayeseli Hukukta
575
(1). İsviçre Hukukunda
575
(2). Alman Hukukunda
576
cccc. Objektif Amaçsal Yorumun Eleştirisi
577
ddd. Görüşümüz: Hukukun Uygulanmasında Subjektif ve Objektif Amaçsal Yorumun Birlikteliği (Birlik Teorisi)
578
cc. Değerlendirme
579
dd. Hukuk Dili mi yoksa Günlük Dil mi?
582
V. YORUM ÇEŞİTLERİ
583
A. Yorumu Yapan Makam Bakımından: Yasama Yorumu–Yargısal Yorum–Bilimsel Yorum
583
B. Yorumun Kapsamı Bakımından: Amaçsal Daraltıcı Yorum– Amaçsal Genişletici Yorum
584
VI. YORUM METOTLARI
585
B. Kabul Edilemeyen Yorum Metodu: Serbest Yorum Teorisi
587
C. Söze Göre (Sözel) Yorum Metodu
588
1. Genel Olarak
588
2. Yorum Elemanı Olarak Sözel Eleman
588
3. Sözel Amaçsal Yorum Metodu
589
D. Sistematik Yorum Metodu
590
1. Genel Olarak
590
2. Mantıksal Yorum Metodu ile İlişkisi
590
3. Amaçsal Yorum Metodu ile Olan İlişkisi
591
E. Mantıksal Yorum Metodu
591
F. Tarihi Yorum Metodu
592
1. Genel Olarak
592
2. Tarihsel Amaçsal Yorum
593
a. Genel Olarak
593
b. Tarihi Yorumun Kanun Koyucunun Amacını Ortaya Koyması
594
aa. Hukuk Kuralının Düzenlediği Toplumsal Yapının Tarihsel Gelişimi
594
bb. Hukuk Kuralının Düzenlediği Toplumsal Yapının Ruhsal ve Dogmatik Tarihsel Gelişimi
595
cc. Kanun Koyucunun İradesi
595
G. Hukukun Uygulanması Metodundaki Yeri
595
H. Hukuk Kuralının Amacına Dayalı Yorumu Metodu
596
1. Genel Olarak
596
a. Yorumun Öncülü Olarak Kanunun Amacı (ratio legis)
596
aa. Genel Olarak
597
bbb. Kanun Hükmü Dışındaki Olgularda Amaç
598
bb. Öncül Kanun Amacının Tespiti Metodu ve Amacın Gerekçelendirilmesi
598
c. Diğer Yorum Elemanları ile Olan İlişkisi
599
d. Kanun Koyucunun Subjektif Amacı ve Kanunun Objektif Amacı
600
e. Kanunun Amacının Belirlenmesi
601
aa. Kanunun İçsel Amacı
601
aaa. Genel Olarak
601
bbb. Kanunun Açık ve Belirlenebilir Amacı
601
cc. Amacın Belirlenmesine Yardımcı İlkeler
602
aaa. Temel Hak ve Özgürlükler Lehine Yorum (in dubio pro libertate)
602
bbb. Düzenleyen Aleyhine Yorum
602
ccc. Tüketici Lehine Yorum (in dubio pro consumente)
603
ddd. İşçi Lehine Yorum (favor laboris)
603
2. Tarihsel Gelişimi
604
a. ‘Kavram Hukukçuluğu‘ndan ‘Menfaat Hukukçuluğu’na
604
b. ‘Menfaat Hukukçuluğu‘ndan ‘Değer Hukukçuluğu‘na
606
a. Amaçsal Yorum (ratio legis)
608
b. Mukayeseli Hukukta Yargı Uygulaması
609
c. Hukuken Korunan Menfaat Değerine Uygun Yorum
610
4. Kanun Metninin Kanunun Konulma Anındaki ve Kanunun Uygulama Anındaki Yorumu
612
a. Genel Olarak
612
b. Amaçsal Yorum Elemanının Araçları
612
d. Kanun Metninin Konuluş Anındaki Amacına (Subjektif Amaca) Uygun Yorum
613
e. Kanun Metninin Uygulama Anındaki Amacına (Objektif Amaca) Uygun Yorum
613
f. Objektif veya Subjektif Amaçsal Hukuk Metodu
614
aa. Metot Tartışması
614
bb. Kanun Metninin Amaçsal Yorumu Görüşü
615
aaa. Genel Olarak
617
bbb. Subjektif Amaçsal Yoruma Eleştiriler
617
ccc. Subjektif Amaçsal Yorumun Önemi
618
ddd. Subjektif Amaçsal Yorumun Hakimin Hukuku Yorumlamasına Uygunluğu
619
dd. Objektif Tarihi (Kanun Hükmünün Uygulama Anındaki Amacına Göre) Yorum
620
aaa. Genel Olarak
620
bbb. Objektif Amaçsal Teorinin Eleştirisi
621
aaaa. “Doğruluğu” veya “Gerçekliğin Sonucunu” Sağlayamaması
621
bbbb. Normun ve Normu Koyanın Değil, Normu Uygulayanın (Hakimin) Yorumu Sağlaması
622
cccc. Normu Uygulayanın (Hakimin) Kanunla Bağlılığı İlkesine Aykırılığı
623
dddd. Hukukun Uygulama Metodunda Aşamaları Kabul Etmemesi
623
ccc. Objektif Amaçsal Yorumun Hukukun Genişletilmesine ve Düzeltilmesine Uygunluğu
625
VII. YORUM YAPARKEN YARARLANILACAK ARAÇLAR (ELEMANLAR)
626
A. Genel Olarak Üç Aşamalı Hukukun Uygulanması Modelinde Yorum Elemanları
626
B. Yorum Araçları / Elemanları
628
1. Temel Yorum Elemanı
628
2. Yardımcı Yorum Elemanları
628
a. Yardımcı Yorum Elemanlarının Çokluğu İlkesi
628
b. Birincil Yardımcı Eleman: Sözel (Dilbilgisel–Gramatik) Elemanlar
630
aa. Yorum Faaliyetinin Başlangıç ve Son Noktası: Kanun Metni
630
aaa. Yorum Faaliyetinin Başlangıç Noktası: Kanun Metni
630
bbb. Yorum Faaliyeti Sonu: Kanun Metni
630
bb. Bağlayıcı Yorum Metinleri: Yorum Kuralları
631
cc. Sözel Elemanın Yasal Yorum Metodunda Yeri
631
dd. Kanun Metninde Terimlerin Yorumu
633
aaa. Kanun Terimi
633
bbb. Açıklayıcı Hukuki Olgu ile Kelimenin (Metnin) Yorumu
635
aaaa. Heck’in Kavramsal Çekirdeği ve Kavramsal Çerçevesi Metodu
635
bbbb. Koch’un Üç Alan/Aday Metodu
636
ee. Kanun Koyucunun Dilinin Esas Alınması
637
ff. Yorumda Kural Olarak Toplumun Günlük Konuşma Dilinin Esas Alınması
637
aaa. Genel Olarak
637
bbb. Norm Terimi/Kavramı ve Değerlendirme Terimi/Kavramı Ayrımı ile Metnin Yorum Dilinin Belirlenmesi
638
aaaa. Norm Terimi /Kavramı
639
bbbb. Değer Terimi / Kavramı
639
3. Sistematik Yorum Elemanı
640
a. Hukuk Düzeninin Yeknesaklığı ve Bütünsel Hukuk Sistemi
640
aa. Genel Olarak
640
bb. Sistem Kavramının Farklı Anlamları
643
aaa. Genel Olarak
643
bbb. Heck’in İçsel ve Dışsal Hukuk Sistem Teorisi
643
ccc. Luhmann’ın Sosyal Sistem Teorisi
644
cc. Dışsal (Şekli) Değerler Sistemi
645
aaa. Genel Olarak
645
bbb. Kavram Piramidi
646
dd. İçsel (Maddi) Değerler Sistemi: Değerler Düzeni Olarak Hukuk Düzeni
646
aaa. Değerler Sistemi
646
bbb. Hukukun Hiyerarşisinde Sistematik Yorum
647
b. Sistematik Eleman
648
aa. Genel Olarak
648
bb. Bütünsel ve Yeknesak Yorum İlkesi – Bütünsel ve Yeknesak Gerekçelendirme İlkesi
650
cc. Sistematik Yorum ve Sistematik Eleman
651
aaa. Sistematik Yorumun Hukuki Yorum Metodundaki Yeri
651
bbb. Sistematik Yorumla ve Sisteme Uygun Olarak Yorumun Ayrımı
651
dd. Sistematik Yorumun Sınırları
653
c. Sistematik Yorumun Araçları
653
d. Sistematik Amaçsal Yorum
654
aa. Genel Olarak
654
bb. Amaçsal Sistematik Yorumun Bazı Görünüm Şekilleri
655
aaa. Bir Normun Hukuki Olgusunun, Diğer Olgularla Karşılaştırılması İlkesi
655
bbb. Aynı Sınıftaki Terimlerin Aynı Kurallara Tabi Olması İlkesi
656
ddd. İstisnai Hükümlerin Geniş Yorumlanma Yasağı (Dar Yorumlama İlkesi)
657
eee. Koruyucu Hükümlerin Korunan Lehine Yorumlanması İlkesi
657
cc. Kanunların Çatışma Kuralları
658
g. Anayasal Düzen
659
aaa. Temel Değerler Düzeni Olarak Anayasal Düzen
659
bbb. Anayasal Yorum
660
aaaa. Anayasaya Uygun Yorum
660
bbbb. Anayasa Merkezli Yorum – Anayasaya Yönlendirmeli Yorum
662
cccc. Anayasanın “Uyumlaştırma Etkisi“: Dikey Etki
664
h. Değerin Gerçekleşmek İçin Hukukun Uygulaması
666
ı. Sistematik Yorum Elemanı olarak Hukukun Genel İlkesi ve Kanun Prensipleri
667
aa. Genel Hukuk İlkesi ve Kanun Prensibi Kavramı ve Fonksiyonu
667
aaa. Genel Hukuk İlkesi ve Kanun Prensibi Kavramı
667
bbb. Genel İlkelerin Fonksiyonu
669
aaaa. Yorum Fonksiyonu
669
bbbb. Hukuku Tamamlamama ve Geliştirme Fonksiyonu
670
(1). Hukukun Tamamlama Fonksiyonu
670
(2). Hukuku Geliştirme Fonksiyonu
671
bb. Hukuk Sisteminin Genel Hukuk İlkeleri ve Kanun Prensipleri
671
aaa. Topik (ilke) Görüşü ve Prensipler (İlkeler) Teorisi
671
aaaa. Genel Olarak
671
bbbb. Denkleştirme Kavramı
673
cccc. Denkleştirme Metodu
674
dddd. Denkleştirme İlkeleri (Yasakları)
676
(1). Denkleştirmenin Yapılması Emri/ Kuralı ve Denkleştirme Yasağı)
676
(2). Denkleştirmenin Tamlığı İlkesi (Eksik Denkleştirmede Yasağı)
677
(3). Denkleştirmenin Orantılılığı İlkesi
677
eeee. Takdir Yetkisinde Denkleştirme İlkeleri (Yasakları)
678
bbb. Anayasa Hukukunun Genel İlkeleri / Prensipleri ve Anayasa Prensipleri
678
aaaa. Genel Olarak
678
bbbb. Uygulama Alanı
679
cccc. Görünüm Şekilleri
680
(1). Doğrudan ya da Dolaylı Anayasal İlkeler
680
(2). Gerekçenin Somutlaşması İlkesi ve Gerekçe Ölçütü Değerinin Yükseltilmesi İlkesi
681
dddd. Ortaya Çıkış Şekilleri
681
(1). Genel İlkelerden
681
(2). Endüksiyonla Kanun Hükümlerinden
681
eeee. Anayasa Prensiplerinin Normatif Etkisi
683
ccc. Genel Hukuk İlkeleri ile Kanun Prensiplerinin Uygulanması ve Fonksiyonu
683
aaaa. Genel Olarak
683
bbbb. Hukukun Somutlaştırılması: Kanun Prensiplerinin ve Genel Hukuk İlkeleriyle Somutlaştırma
684
(1). Yorumun Yerine Somutlaştırma
684
(2). Somutlaştırma Şekilleri
686
(a). Kanun Koyucunun Somutlaştırması
686
(b). Yargı Uygulamasının Somutlaştırması
688
(3). Olay (Karar) Grupları ve Olay (Karar) Gruplarının Karşılaştırılması
688
(a). Olay (Karar) Gruplarının Oluşturulması
688
(aa). Genel Olarak
688
(bb). Anayasa Hukukunda
690
(aaa). Genel Olarak
690
(bbb). Bireysel Olay Merkezli Değerlendirme
690
(ccc). Değerlendirme Ölçütünün Yapısı
691
(b). Olay (Karar) Gruplarının Benzer Olgu Kayıtlarından Oluşması
692
(c). İkincil Norm Niteliği
692
(d). Olay Grupları Normu Niteliği
693
(e). Hareketli Sistemde Somutlaştırma Metodu
693
(aa). Genel Olarak
693
(bb). Hareketli Sistem
694
(aaa). Genel olarak
694
(bbb). Wilburg’un Hareketli Sistemi
695
(aaaa). Genel Olarak
695
(bbbb). Hukuki İlişkilerin Somutlaştırılmasında Değerlendirme Kriterleri
696
(i). Haksız Fiil Borç İlişkisinde Sorumluluğun Değerlendirme Kriteri (Elemanları)
696
(ii). Ahlaka Aykırı Hukuki İşlemin Geçersizliğinde Değerlendirme Kriterleri (Elemanları)
699
(iii). Açıklama ve Bilgi Verme Yükümlülüğünü Değerlendirme Kriterleri (Elemanları)
701
(ccc). Hareketli Sistemin Değerlendirilmesi
702
(1). Hukukun Tekniğinde Uygunluk
703
(2). Normların uygunluğu
703
(3). Amaçların (Değerlerin) Uygunluğu
704
(4). Prensiplere Uygunluk
704
dddd. Hukuk Metodolojisinde Uygulanma Şekilleri
704
i. Uluslararası Anlaşmalara Uygun Yorum ve Avrupa Birliği Hukukuna Uygun Yorum
705
4. Tarihi Elemanlar
707
a. Tarihsel Elemanın Önemi
707
b. Tarihi Elemanın Anlamları
708
aa. Subjektif Tarihi Eleman ve Objektif Tarihi Eleman
708
bb. Tarihi Gelişim Yorum Elemanı ve Genetik Yorum Elemanı
709
c. Tarihsel Gelişim Yorum Elemanı
710
aa. Tarihi Elemanın Yardımcı Araç Olarak Eski (Mülga) Kurallardan/Normlardan Yararlanması
710
bb. Eski Normun/Kuralın Yürürlükteki Normlarla/Kurallarla Süreklilik İlişkisi
710
cc. Yargı Uygulaması Geleneği
711
d. Genetik Yorum Elemanı
712
aa. Kural/Norm Materyallerinde Kanun Koyucunun İradesi
712
bb. Genetik Yorum Araçları
712
aaa. Genel Olarak
712
bbb. Kanunun İçsel Materyali Olarak Gerekçe
713
ccc. Yardımcı Araç Olarak Kanunlaşma Faaliyetinde Kullanılan Diğer Materyaller
713
5. Mantıki Elemanlar
714
a. Genel Açıklamalar
714
b. Amacın Mantığın Temel İlkelerine Uygunluğu
715
aa. Mantığın Genel İlkeleri
715
bb. Karşıt Kavram Kanıtı
715
cc. Evleviyetle (Öncelikle) Uygulama İlkesi
716
c. Kanun Hükmü Metninin Analizine Yardımcı Bazı Mantıksal Araçlar
716
aa. Diyalel Sonuç (petitio principii)
716
aaa. Genel Olarak
716
bbb. Susmaya Sonuç Bağlanmaması (argumentum ex selentio)
717
bb. Döngüsel Sonuç (circulus vitiosus)
718
cc. Yakını Atlama (saltus in concludendo)
718
6. Sonuç Merkezli Yorum
719
a. Genel Olarak Sonuç Merkezli Yorum Kavramı ve Önemi
719
b. Sonuç Merkezli Yorumun Sınırları
720
c. Sosyal Gerçeklik Elemanları (Geçerlilik – Sosyolojik – Elemanları)
721
d. Sonuç Merkezli Yorum Araçları
724
aa. Genel Olarak
724
bb. Hükümde, Saçma ve Uygulanması İmkansız Sonuçtan Kaçınma İlkesi (argumentum ad absurdum)
724
cc. Hükmün Ölçüsüz Sorumluluk (Yükümlülük) Getirmemesi İlkesi veya Makul Olmayan Haksızlık Oluşturmaması İlkesi
726
aaa. Genel Olarak
726
bbb. Hükmün Taşkınlığı İlkesi
727
ccc. Hükmün Hakkaniyetle Denetleme İlkesi
727
dd. Hükümde, Hukukun Önemsiz Şeylerle Uğraşmayacağı İlkesi
728
aaa. Biçimsel Yönü
729
bbb. Maddi Yönü
729
ee. Hükmün Zarar Verici Etkilerden Kaçınması İlkesi
730
ff. Hükmün Yaşama ve Uygulamaya Uygun Pratik Sonuçları Olması İlkesi
731
gg. Hükmün İlgili ve Toplumun Genelince Benimsenmesi İlkesi
732
aaa. Genel Olarak
732
bbb. Hükümde Uzlaşılan Hakim Görüşün Dikkate Alınması İlkesi
732
hh. Hükümde Ortalama Hukuki Görüşün Aranması ve Tercih Edilmesi İlkesi
733
ıı. Avrupa Birliği Hukukunda Sonuç Merkezli Gerekçelendirme
733
aaa. Genel Olarak
733
bbb. “Effet utile“ (Tam Etki) İlkesi
734
ii. Dinamik Yorum İlkesi
735
e. Hukukun Ekonomik Analizi
735
aa. Ekonomi Hukuku Kavramı
735
aaa. Hukukun Ekonomik Analizi ve Bu Yaklaşımla Hukukun Amacının Belirlenmesi
736
bbb. Farklı Analiz Yöntemleri
739
aaaa. En İdeal (Uygun) Durum (Pareto–optimum) Yöntemi
740
bbbb. Kaldor–Hicks– Teorisi
741
ccc. Maliyet Teorisi
741
ddd. Maliyet–Fayda–Değerlendirmesi (Cost–benefit–analysis)
743
aaaa. Maliyet–Fayda Analizi / Cost–Benefit Analysis (CBA)
744
bbbb. Maliyet Azaltma Çalışmaları / Cost–Minimization Studies (CM)
744
cccc. Hastalık Maliyet Çalışmaları / Cost–of–Illness Studies (COI)
744
dddd. Maliyet Etkinliği Analizi / Cost–Effectiveness Studies (CEA)
744
eeee. Maliyet–Yarar Analizi / Cost–Utility Analysis (CUA)
744
eee. Cheapest Cost Avoider İlkesi
744
cc. Ekonomik Yaklaşımın Eleştirisi ve Sınırları
745
aaa. Hukuk Metodolojisine Katkısının Değerlendirilmesi
746
aaaa. Hukukun Uygulanmasındaki Önemi
746
bbbb. Komşuluk Hukukunda Taşkın Eylemde Ekonomik Analiz
747
cccc. Haksız Fiil Hukukunda Ekonomik Analiz
748
(1). Genel Olarak
748
(2). Haksız Fiil Hukukunun Amacı Olarak Ekonomik Düşünce (Ekonomik Haksız Fiil Hukuku)
749
(3). Sözleşme Hukukunda Ekonomik Analiz (Ekonomik Sözleşme Hukuku)
750
dddd. Bilgi (Aydınlanma) Eksikliğinin Bilgilendirme Asimetrisi ile Belirlenmesinde Ekonomik Analiz
751
eeee. Rekabet Hukukunda Ekonomik Analiz: Ekonomik Rekabet Hukuku
752
dd. Mukayeseli Hukuka Uygunluk (Sistematik Eleman Aracı)
753
aaa. Genel Olarak
753
bbb. Mukayeseli Hukukun Sistematik Yorum Elemanının Aracı Olması
755
aaaa. Genel Olarak
755
cccc. Metinsel Hukuki Karşılaştırma – Fonksiyonel Hukuki Karşılaştırma
757
dddd. Kontrast Metodu – Transfer Metodu
758
ccc. Milletlerarası Özel Hukuk
759
ddd. Uluslararası Yeknesak Hukuk
759
eee. İnsan Hakları ve Özgürlük Andlaşmaları ve Bildirgeleri
760
fff. Avrupa Birliği Hukuku
760
ggg. Kıta Avrupası Hukuk Sistemi İçinde Hukuk Mukayesesi
761
aaaa. Genel Olarak
761
§ 11. HAKİMİN HUKUKU UYGULAMASINDA TAKDİR YETKİSİ
I. GENEL AÇIKLAMALAR
763
A. Takdir Kavramı
763
B. Uygulama Alanı
764
C. Karar Vermede Takdir – Seçimde (Seçmede) Takdir
764
1. Genel Olarak
764
2. Seçimde Takdir
764
a. Seçimde Takdirin Uygulanma Boyutları
764
b. Takdirin Hukuka Aykırılığı ve Yaptırımı
765
II. ÖZEL HUKUKTA TAKDİR
765
A. Genel Olarak
765
B. Uygulama Alanı
767
C. TMK’nun Diğer Hükümleri ile Olan İlişkisi
767
1. TMK m.1 ile İlişkisi
767
2. TMK m.2 (Dürüstlük Kuralı) ile İlişkisi
768
D. Takdir Yetkisinin Kullanılabilmesinin Şartları
769
1. Kanunda Kural (Hüküm) İçi Boşluk Bulunmalı
769
2. Kanun Hakime Takdir Yetkisi Vermiş Olmalı
770
a. Takdir Yetkisinin Açıkça Tanındığı Haller
771
b. Hükmün İfade Tarzının Takdir Yetkisine İşaret Ettiği (Emrettiği) Haller
771
E. Takdir Yetkisinin Çeşitleri
773
1. Hukuki Olgularda Takdir Yetkisi
773
2. Hukuki Sonuçta (Yaptırımda) Takdir Yetkisi
773
E. Takdir Yetkisinin Sınırları
775
1. Takdir Yetkisinin Dış Sınırları: Hukuka ve Hakkaniyete Uygunluk
776
2. Hukuka Uygunluk
776
a. Yetki Normunun Belirlediği Takdir Sınırları İçinde Kullanım
776
b. Yetki Normunun Amaca Uygun Kullanım
777
c. Hukuk Düzenine Uygun Kullanım
777
d. Hakkaniyete Uygunluk Kullanım
777
3. Takdir Yetkisinin İç Sınırları: Objektif Takdir (Hukuk Güvenliğini Sarsmama ve Eşitlik İlkesine Uygun Olma)
778
a. Genel, Soyut ve Objektif Olarak Kullanım
778
b. Hukuk Güvenliği ve Eşitlik İlkesine Uygun Kullanım
779
F. Hakimin Takdir Hakkının Üst Yargı Denetimine Tabi Olması
779
Kaynakça
781
Kavramlar Dizini
829
Kitabın Fiyatı:
725,00₺
Stoktan hemen gönderilir.
Bu kitaplar da ilginizi çekebilir
Pratik Yargı Etiği Eğitim Teknikleri
Mustafa Saldırım
Bangalor Yargı Etiği İlkeleri ve Yargıtay Etik İlkeleri Mevzuatı
Mustafa Saldırım
Antik Yunan'dan Skolastiklere Hukuk Felsefesi Tarihi
Fredd D. Miller, Carrie - Ann Biondi
Hukuk Felsefesi
Yasemin Işıktaç
Hakkımızda
|
Uluslararası Yayınevi Belgesi|
2023 Kaynakça Dokümanı|
Kişisel Verilerin Korunması |
Üyelik|
Siparişlerim|
İletişim