C. Anayasanın Bağlayıcılığı ve Üstünlüğü
26
D. Anayasaların Sınıflandırılması
27
II. ANAYASA HUKUKU KAVRAMI
35
TÜRKİYE’DE ANAYASAL GELİŞMELER
IV. 1876 ANAYASASI (KANUN-U ESASÎ)
42
A. 1961 Anayasasının Yapılmasına Yol Açan Faktörler ve Anayasanın Yapılışı
49
B. 1961 Anayasasının Temel Özellikleri ve Getirdiği Yenilikler
50
C. 1971-1973 Değişiklikleri
51
1982 ANAYASASININ YAPILMASI VE
I. 1982 ANAYASASININ YAPIM SÜRECİ
55
A. 12 Eylül Askerî Müdahalesi ve 1982 Anayasasının Kabulü
55
B. 1982 Anayasanın Yapılmasına Yol Açan Faktörler
55
C. 1961 ve 1982 Anayasalarının Yapım Süreçlerinin Karşılaştırılması
56
II. 1982 ANAYASASININ ÖZELLİKLERİ VE TEMEL FELSEFESİ
57
III. 1982 ANAYASASINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER
60
DEVLETİN TEMEL NİTELİKLERİ
II. BAŞLANGIÇTA YER ALAN İLKELER
66
IV. ATATÜRK MİLLİYETÇİLİĞİNE BAĞLI DEVLET
71
B. Din ve Devlet İşlerinin Ayrılığı
74
A. Demokrasinin Anlamı ve Kurumları
80
1. Demokrasinin Anlamı
80
2. Demokrasinin Kurumları
80
B. Demokratik Devletin Temel Unsurları
83
1. Özgür ve Düzenli Seçimler
84
b. Demokratik Seçimin İlkeleri
84
aa. Seçimlerin Serbestliği ilkesi
84
dd. Tek Dereceli Seçim İlkesi
87
ff. Açık Sayım ve Döküm İlkesi
88
gg. Seçimlerin Yargı Organlarının Yönetim ve Denetiminde Yapılması İlkesi
88
2. Çok Partili Siyasal Hayat
89
a. Siyasal Partilerin Kurulması, Faaliyetleri ve Parti Üyeliği
90
b. Siyasal Partilerin Hukuki Denetimi
90
aa. Siyasal Partilere Getirilen Yasaklar
90
bb. Siyasal Partilerin Kapatılması veya Devlet Yardımından Yoksun Bırakılması
96
cc. Kapatılan Partiye ve Kapatmaya Neden Olanlara Uygulanan Yaptırımlar
103
c. Siyasal Partilerin Malî Denetimi
104
d. Siyasal Partilere Devlet Yardımı Yapılması
104
3. Temel Hak ve Hürriyetler
104
VII. İNSAN HAKLARINA SAYGILI DEVLET
104
B. Hukuk Devletinin Gerekleri
107
1. Devlet Organlarının Hukukla Bağlı Olması
107
a. Yasama, Yürütme ve Yargı Organlarının Hukukla Bağlı Olması
107
b. Devlet Organlarının Bağlı Olacağı Hukukun Niteliği ve Kapsamı
108
2. Birey Hak ve Hürriyetlerinin Tanınması ve Korunması
110
3. Bireylerin Hukukî Güvenlik İçinde Olması
111
C. Hukuk Devletini Sağlamanın Mekanizmaları
114
1. Yasama ve Yürütme İşlemlerinin Yargısal Denetimi
114
a. Yasama İşlemlerinin Yargısal Denetimi
114
b. Yürütme İşlemlerinin Yargısal Denetimi
114
c. Yargı Bağımsızlığı
116
2. Diğer Hak Arama Yolları
116
B. Devletin Ekonomik Hayata Müdahalesinin Ölçüsü
119
C. Sosyal Devleti Gerçekleştirmeye Yönelik Hukukî Tedbirler
120
1. Bireylere İnsan Onuruna Yakışır Asgari Bir Hayat Düzeyi Sağlamaya Yönelik Temel Sosyal Hakların Tanınması ve Gerçekleştirilmesi
120
a. Temel Sosyal Haklar
121
cc. Sosyal Güvenlik Hakkı
121
b. Sosyal hakların sınırı
123
2. Millî Gelirin Adaletli ve Dengeli Bir Şekilde Dağıtılmasını Sağlamaya Yönelik Tedbirler
124
I. GENEL OLARAK TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER
131
1. Jellinek’in Sınıflandırması
131
2. Yeni Sınıflandırmalar
133
II. 1982 ANAYASASININ TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERE YAKLAŞIMI
134
III. 1982 ANAYASASININ TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİ SINIFLANDIRMASI
136
IV. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİN SINIRLANMASI
137
A. Temel Hak ve Hürriyetlerin Objektif ve Anayasal Sınırları
137
1. Objektif (Nesnel) Sınırlar
137
B. Temel Hak ve Hürriyetlerin Yasama Organınca Sınırlandırılması
138
2. Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlandırılmasının Şartları
140
a. Sınırlama Kanunla Yapılmalıdır
140
b. Sınırlama Anayasanın İlgili Maddelerinde Belirtilen Sebeplere Dayanmalıdır
141
c. Sınırlama Anayasanın Sözüne ve Ruhuna Uygun Olmalıdır
144
d. Sınırlama Demokratik Toplum Düzeninin ve Lâik Cumhuriyetin Gereklerine Uygun Olmalıdır
145
e. Sınırlama Temel Hak ve Hürriyetlerin Özlerine Dokunmamalıdır
148
f. Sınırlama Ölçülülük İlkesine Uygun Olmalıdır
150
V. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİN KÖTÜYE KULLANILAMAMASI
152
VI. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİN KULLANILMASININ DURDURULMASI
154
VII. TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERİN KORUNMASI
155
A. Ulusal Düzeyde Koruma
155
B. Uluslararası Düzeyde Koruma
157
I. GENEL OLARAK HÜKÛMET SİSTEMLERİ
165
A. Başkanlık Sisteminin Özellikleri
165
B. Parlamenter Hükûmet Sisteminin Özellikleri
166
C. Meclis Hükûmeti Sisteminin Özellikleri
167
D. Yarı-Başkanlık Sisteminin Özellikleri
167
E. Hükûmet Sistemlerinin Değerlendirilmesi
168
II. TÜRK HÜKÛMET SİSTEMİ
174
B. Anayasanın Hükümet Sistemine İlişkin Hükümleri
175
C. Türk Hükümet Sisteminin Değerlendirilmesi
178
DEVLETİN HUKUKİ FONKSİYONLARI
I. KUVVETLER AYRILIĞI VE FONKSİYONLAR AYRILIĞI
185
II. DEVLETİN HUKUKÎ FONKSİYONLARININ TASNİFİ
185
B. Şeklî ve Organik Bakımdan
187
III. 1982 ANAYASASINA GÖRE DEVLETİN HUKUKÎ FONKSİYONLARININ PAYLAŞILMASI
188
A. Yasama Fonksiyonu ve Yasama Yetkisinin Tanımı ve Niteliği
193
B. Yasama Yetkisinin Özellikleri
194
1. Yasama Yetkisinin Genelliği
194
2. Yasama Yetkisinin Aslîliği
195
3. Yasama Yetkisinin Devredilmezliği
196
2. Kanunların Yapılması
199
a. Kanunun Teklif Edilmesi
199
b. Kanun Teklifinin Görüşülmesi
201
c. Kanun Teklifinin Kabulü
204
d. Kanunların Yayımlanması ve Yürürlüğe Girmesi
204
3. Kanuna Eşit Metinler
205
B. Parlamento Kararları
206
A. Türkiye Büyük Millet Meclisinin Yapısı ve Milletvekillerinin Seçimi
214
1. Türkiye Büyük Millet Meclisinin Yapısı
214
2. Milletvekillerinin Seçimi
217
aa. Genel Olarak Seçim Sistemleri
217
aaa. Çoğunluk Sistemleri
219
bbb. Nisbi Temsil Sistemleri
223
bb. Türk Seçim Sistemi
225
aaa. Seçim Sistemine İlişkin Anayasal İlkeler
225
bbb. Nisbi Temsilin d’Hondt Usûlü
227
Partilerin oy sayıları
228
ccc. Ulusal (Genel) Baraj
228
c. Milletvekili Seçilme Yeterliliği
231
d. Seçim Dönemi ve Seçimin Başlangıcı
233
e. Seçimlerin Ertelenmesi ve Ara Seçimler
234
B. Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyelerinin Hukukî Durumu
236
1. Milletvekilliği Sıfatının Kazanılması
236
2. Milletin Temsili İlkesi
236
4. Milletvekilliğiyle Bağdaşmayan İşler
237
5. Parlamenter Muâfiyetler
238
a. Yasama Sorumsuzluğu
239
b. Yasama Dokunulmazlığı
240
6. Milletvekilliğinin Sona Ermesi
242
b) Diğer Sona Erme Halleri
243
7. Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması ve Üyeliğin Düşürülmesi Kararlarının Yargısal Denetimi
244
8. Milletvekillerinin Malî Statüsü
245
C. Türkiye Büyük Millet Meclisinin İç Örgütlenmesi ve Çalışma Düzeni
245
1. Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü
245
4. Siyasi Parti Grupları
248
6. Meclis Komisyonları
249
7. Meclisin Toplanması ve Tatili
251
8. Toplantı ve Karar Yeter Sayısı
252
9. Meclis Görüşmeleri
253
D. Türkiye Büyük Millet Meclisinin Görev ve Yetkileri
255
2. Hükûmeti Denetlemek
256
c. Meclis Araştırması
259
d. Meclis Soruşturması
260
3. Bakanlar Kuruluna Kanun Hükmünde Kararname Çıkarma Yetkisi Vermek
265
4. Bütçe ve Kesin Hesap Kanun Tasarılarını Görüşmek ve Kabul Etmek
265
b. Kesin Hesap Kanunu
267
5. Para Basılmasına Karar Vermek
267
6. Savaş Hali İlânı ve Silahlı Kuvvet Kullanılmasına İzin Vermek
267
7. Milletlerarası Andlaşmaların Onaylanmasını Uygun Bulmak
268
8. Genel ve Özel Af İlânına Karar Vermek
270
9. Türkiye Büyük Millet Meclisinin Diğer Görev ve Yetkileri
271
I. YÜRÜTME FONKSİYONU
275
II. YÜRÜTME İŞLEMLERİ
276
A. Kanun Hükmünde Kararnameler
276
1. Olağan Kanun Hükmünde Kararnameler
276
a. Tanımı ve Niteliği
276
c. Kanun Hükmünde Kararnamenin Konusu
278
f. KHK’lerin Türkiye Büyük Millet Meclisi Tarafından Görüşülmesi ve Sonuçları
280
2. Olağanüstü Hal ve Sıkıyönetim Kanun Hükmünde Kararnameleri
281
e. Süre ve Yerle Sınırlı Oluşu
283
g. Olağanüstü Hal ve Sıkıyönetim KHK’lerinin Türkiye Büyük Millet Meclisi Tarafından Görüşülmesi ve Sonuçları
284
D. Yürütme Organının Diğer Düzenleyici İşlemleri
286
A. Yürütme Organının Yapısı
287
1. Cumhurbaşkanının Seçimi ve Göreve Başlaması
288
2. Cumhurbaşkanının Parti İlişkisi
290
3. Cumhurbaşkanının Görev ve Yetkileri
291
a. Yasama ile İlgili Görev ve Yetkileri
291
b. Yürütme ile İlgili Görev ve Yetkileri
292
c. Yargı ile İlgili Görev ve Yetkileri (Yargı Organlarına Üye Seçimi)
293
4. Cumhurbaşkanının İşlemleri
293
a. Cumhurbaşkanının Tek Başına Yapacağı işlemler
294
b. Cumhurbaşkanının Karşı-İmza Kuralına Göre Yapacağı İşlemler
296
5. Cumhurbaşkanının Sorumluluğu
297
aa. Göreviyle İlgili Cezaî Sorumluluğu
299
bb. Kişisel Suçlarından Dolayı Cezaî Sorumluluğu
300
aa. Göreviyle İlgili Hukukî Sorumluluğu
301
bb. Kişisel İşlem ve Eylemleriyle İlgili Hukukî Sorumluluğu
301
6. Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği
301
7. Devlet Denetleme Kurulu
302
8. Cumhurbaşkanına Vekâlet Etme
302
9. Cumhurbaşkanının Görevinin Sona Ermesi
303
C. Başbakan ve Bakanlar Kurulu
303
1. Bakanlar Kurulunun Kuruluşu
303
2. Bakanlar Kurulunun Yapısı
305
3. Bakanlar Kurulu, Başbakan ve Bakanların Görev ve Yetkileri
305
a. Bakanlar Kurulunun Görev ve Yetkileri
305
b. Başbakanın Görev ve Yetkileri
306
c. Bakanların Görev ve Yetkileri
307
4. Bakanlar Kurulunun Çalışma Usûlü
307
5. Bakanlar Kurulu Üyelerinin Sorumluluğu
308
aa. Kollektif (Ortak) Sorumluluk
308
bb. Bireysel Sorumluluk
309
aa. Görevle İlgili Cezaî Sorumluluk
309
bb. Kişisel Suçlardan Dolayı Cezaî Sorumluluk
309
aa. Görevle İlgili Hukukî Sorumluluk
310
bb. Kişisel İşlem ve Eylemlerden Dolayı Hukukî Sorumluluk
311
6. Bakanlar Kurulunun ve Bakanların Görevinin Sona Ermesi
311
a. Bakanlar Kurulunun Görevinin Sona Ermesi
311
b. Bakanların Görevinin Sona Ermesi
312
7. Başbakana ve Bakanlara Vekâlet Etme
313
8. Geçici Bakanlar Kurulu
313
II. YARGININ TARAFSIZLIĞI VE BAĞIMSIZLIĞI
318
A. Mahkemelerin Bağımsızlığı İlkesi
318
C. Hâkimler ve Savcılar Kurulu
321
III. YARGI DÜZENİ VE YÜKSEK YARGI ORGANLARI
324
A. Anayasa Yargısı ve Anayasa Mahkemesi
324
B. Adlî Yargı ve Adlî Yargı Organları
324
C. İdarî Yargı ve İdarî Yargı Organları
326
D. Uyuşmazlık Mahkemesi
328
F. Seçim Yargısı ve Yüksek Seçim Kurulu
329
A. Anayasa Yargısı Kavramı ve Anayasa Yargısının Gelişimi
330
1. Anayasa Mahkemesinin Statüsü ve Kuruluşu
334
2. Anayasa Mahkemesinin Görevleri
336
C. Anayasaya Uygunluk Denetiminin Konusu
337
1. Denetime Tâbi Normlar
337
b. Anayasa Değişiklikleri (Şekil Bakımından)
339
c. Kanun Hükmünde Kararnameler
339
2. Denetim Dışında Tutulan Normlar
339
a. Milletlerarası Andlaşmalar
339
b. Olağanüstü Hal ve Sıkıyönetim Kanun Hükmünde Kararnameleri
340
c. Parlamento Kararları
340
D. Anayasaya Uygunluk Denetimi Şekilleri (Denetim Yolları)
341
1. Soyut Norm Denetimi (İptal Dâvası)
341
a. İptal Dâvası Açma Yetkisi
341
b. İptal Dâvasında Süreler
343
c. İptal Dâvasında Temsil ve Uyulacak Esaslar
344
2. Somut Norm Denetimi (İtiraz Yolu)
347
aa. Bakılmakta Olan Bir Dâva Olmalıdır
348
bb. Dâvaya Bakmakta Olan Merci Bir Mahkeme Olmalıdır
348
cc. İtiraz Konusu Norm Dâvada Uygulanmalıdır
350
dd. Uygulanacak Norm Resen Anayasaya Aykırı Görülmeli veya Aykırılık İddiası Ciddi Bulunmalıdır
350
a. Bireysel Başvuru Hakkının Konusu ve Şartları
353
b. Bireysel Başvuru Hakkına Sahip Olanlar
354
c. Bireysel Başvuru Usulü ve Başvuru Süresi
354
d. Bireysel Başvuruların İncelenmesi
354
E. Anayasaya Uygunluk Denetiminin Kapsamı
356
1. Esas Bakımından Denetim
356
2. Şekil Bakımından Denetim
361
F. Anayasaya Uygunluk Denetiminde Ölçü Normlar
362
G. Anayasa Mahkemesinin Kararları
365
1. Kararların Kesinliği ve Bağlayıcılığı
365
2. Kararların Etkisi ve Niteliği
366
3. Kararların Yürürlüğe Girmesi
367
4. İptal Kararının Geriye Yürümezliği
367
5. Yargılamanın Yenilenmesi
369
H. Anayasa Mahkemesinin Çalışma ve Yargılama Usûlü
370
I. Anayasa Yargısında Yürürlüğün Durdurulması
372
OLAĞANÜSTÜ HAL VE SIKIYÖNETİM REJİMİ
II. OLAĞANÜSTÜ HAL VE SIKIYÖNETİM İLÂNI
377
A. Olağanüstü Hal ve Sıkıyönetim İlânı Sebepleri
377
B. Olağanüstü Hal ve Sıkıyönetim İlânında Yetki, Usûl ve Şekil
378
III. OLAĞANÜSTÜ HAL VE SIKIYÖNETİM İLÂNININ HUKUKÎ SONUÇLARI
379
A. Olağanüstü Hal İlânının Hukukî Sonuçları
379
B. Sıkıyönetim İlânının Hukukî Sonuçları
380
A. Olağanüstü Hal veya Sıkıyönetim İlânı İşleminin Yargısal Denetimi
382
1. Olağanüstü Hal veya Sıkıyönetim İlânına İlişkin Bakanlar Kurulu Kararının Yargısal Denetimi
382
2. Olağanüstü Hal veya Sıkıyönetim İlânına İlişkin Bakanlar Kurulu Kararının Türkiye Büyük Millet Meclisince Onaylanması Kararının Yargısal Denetimi
382
B. Olağanüstü Hal ve Sıkıyönetimde Yapılan İşlemlerin Yargısal Denetimi
384
ANAYASA VE MİLLETLERARASI HUKUK
I. MİLLETLERARASI ANDLAŞMA KAVRAMI VE ANDLAŞMALARIN YÜRÜRLÜĞE GİRMESİ
387
II. MİLLETLERARASI ANDLAŞMALARIN TÜRK HUKUK DÜZENİ İÇİNDEKİ YERİ
388
III. İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMELERİNİN ÖZEL DURUMU
389
IV. MİLLETLERARASI GENEL HUKUKUN TÜRK HUKUK DÜZENİ İÇİNDEKİ YERİ
394
B. Anayasada Milletlerarası Hukuka Atıfta Bulunulan İstisnaî Haller
394
ANAYASANIN DEĞİŞTİRİLMESİ
I. GENEL OLARAK ANAYASALARIN DEĞİŞTİRİLMESİ SORUNU
399
A. Anayasal Değişmeye Yol Açan Faktörler
399
B. Anayasayı Yapan veya Değiştiren İktidar
402
1. Aslî Kurucu İktidar
402
2. Tali Kurucu İktidar
403
3. Anayasayı Yapan veya Değiştirenlerin Profili: Politika Kararlaştırıcılar ve Teknisyenler
403
C. Anayasaların Yapımı veya Değiştirilmesi Yöntemleri
404
II. 1982 ANAYASASINA GÖRE ANAYASANIN DEĞİŞTİRİLMESİ USÛLÜ
408
A. Değişikliğin Teklif Edilmesi
409
B. Değişiklik Teklifinin Görüşülmesi
410
C. Değişiklik Teklifinin Karara Bağlanması
412
D. Kabul Edilen Değişikliğin Onaylanması
412
III. ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİNİN DENETİMİ
417