YÖNETİM VE ORGANİZASYON: İLGİLİ KAVRAMLAR
A. YÖNETİM VE ORGANİZASYON
21
2. Yönetimin Üç Özelliği
23
2.1. Süreç Olarak Yönetim
23
2.2. Bilim Olarak Yönetim
24
2.3. Sanat ve Meslek Olarak Yönetim
24
4. Yönetimin Özellikleri
26
5.1. Çağdaş Yöneticilik Özellikleri ve Üç Özellik Yaklaşımı
31
6. Yöneticilik Becerileri
33
7. Yöneticilikte Kişisel Yetkinlikler
35
8. Yöneticilik ve Duygusal Zekâ
37
8.1. Yöneticilerde Duygusal Zekâ Boyutları
40
8.2. Yönetici İçin Duygusal Zekânın Önemi
41
9. Yöneticilik ve Kurumsal Zekâ
42
10. Yöneticilik ve Liderlik
44
10.1. Liderlik Türleri
49
B. ORGANİZASYON VE ÖRGÜT KAVRAMLARI
50
1. Organizasyon Kavramı
51
2. Organizasyonel Unsurlar: Fenomenler ve Numenler
53
3. Örgüt Kavramı ve Çağdaş Örgütler
53
3.1. Yapı Olarak Örgüt
55
3.2. Örgütsel Yapıyı Belirleyen Faktörler
57
3.3. Örgütsel Yönetim Kademeleri (Hiyerarşisi)
59
3.4. Örgütlerde Komuta Kurmay İlişkileri
61
3.5. Örgütlerde Unvanlar ve Pozisyonlar
62
3.6.1. Amaç ve İşlevlerine Göre Örgütler
63
3.7. Örgütlerin Özellikleri
64
3.7.1. Örgütlerin Açık Bir Sistem Olarak Özellikleri
65
3.8. Örgütsel Modeller
65
3.8.1. Merkezi Örgüt Modeli
66
3.8.2. Merkezi Olmayan (Adem–i Merkezi) Örgüt Modeli
66
3.8.3. Biçimsel ve Biçimsel Olmayan Örgüt
67
3.8.4. Dikey (Hiyerarşik) Örgüt Modeli
67
3.9. Bilgi Çağı Örgütleri ve Yönetimi
69
3.9.1. Bilgi Çağı Örgütlerinin Özellikleri
70
3.9.2. Bilgi Çağı Örgütlerinde Kurumsal Bilgi Yönetimi
71
3.9.3. Bilgi Çağı Örgütleri İçin Bilginin Anlamı ve Önemi
74
4. Bilgi Teknolojileri ve Yönetimi
76
YÖNETİM DÜŞÜNCESİNİN TARİHİ
A. YÖNETİM DÜŞÜNCESİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ
79
1. Tarım Toplumu Öncesi Yönetim Düşüncesi (1800 Öncesi)
80
2. Tarım Toplumu ve Yönetim Düşüncesi
82
3. Sanayi Toplumu ve Yönetim
83
4. Bilgi Toplumu ve Yönetim
84
5. Çağdaş Dönüşümler ve Yönetim
87
YÖNETİM DÜŞÜNCESİNİN GELİŞİMİ
1. Klasik Yönetim Düşüncesi (1880–1930)
92
2. Klasik Yönetimin Temel İlkeleri
95
2.1. Bilimsel Yönetim ve Taylor
96
2.2. Yönetim Süreci Yaklaşımı ve Fayol
97
2.3. Bürokratik Yönetim Yaklaşımı ve Weber
101
3. Klasik Yönetim Düşüncesinin Diğer Önemli İsimleri ve Görüşleri
103
4. Klasik Yönetim Düşüncesinin Eleştirisi
104
C. NEOKLASİK YÖNETİM TEORİSİ (1930–1950)
106
1. Neoklasik Yönetim Düşüncesinin Varsayımları
109
2. Neoklasik /Beşeri İlişkiler Yönetim Düşüncesinin Öncüleri
110
2.1. Neoklasik Düşünceye Katkı Sağlayan Diğer Düşünürler
119
3. Neoklasik Yönetim Düşüncesinin Eleştirisi
123
D. MODERN YÖNETİM DÜŞÜNCESİ (1950 Sonrası)
124
1.1. Sistemin Unsurları
128
2. Durumsallık Yaklaşımı
131
3. Modern Yönetim Yaklaşımlarının Eleştirisi
133
E. ÇAĞDAŞ (POST–MODERN) YÖNETİM DÜŞÜNCESİ (1980 Sonrası)
134
1. Çağdaş Yönetim Yaklaşımları
134
2. Çağdaş Yönetim Düşüncesinin Temel Dinamikleri
136
3. Çağdaş Yönetim Uygulaması Olarak Z Teorisi
138
4. Klasik ve Çağdaş Yönetim Düşüncesinin Karşılaştırılması
139
1. Planlama Fonksiyonu
143
1.1. Plan ve Planlama
144
1.2. Planlamanın Aşamaları
145
1.3.1. Kullanım Biçimlerine Göre Planlar
146
1.3.2. Niteliklerine Göre Planlar
146
1.3.3. Sürelerine Göre Planlar
147
1.4. Planlamanın İlkeleri
147
1.5. Planlamanın Sorunları
148
1.6. Örgütsel Faaliyetler Açısından Planlamanın Önemi
148
1.7. Stratejik Planlar ve Örgütsel Açıdan Önemi
149
2. Örgütleme Fonksiyonu
149
2.1. Örgütlemenin Evreleri
151
2.2. Örgütlemenin İlkeleri
152
2.3. Örgütlerde Bölümlendirme ve Bölümlendirme Türleri
153
2.3.1. Fonksiyonlara Göre Bölümlendirme
154
2.3.2. Ürün (Mal) Temeline Göre Bölümlendirme
155
2.3.3. Coğrafi Temele Göre Bölümlendirme
156
2.4.4. Müşteri Temeline Göre Bölümlendirme
157
2.4.5. Matriks (Karma) Örgüt Modeli
157
2.5. Çağdaş Örgüt Yapıları
159
3. Yönlendirme Fonksiyonu
160
3.1. Yöneltmenin Tanımı ve Kapsamı
161
3.2. Yönlendirme ve Örgütsel İklim İlişkisi.
162
3.3. Örgütsel Kültürün Oluşturulması
163
3.4. Yönetime Katılma ve Demokratik Yönetim
164
3.5. Yönetime Katılma Biçimleri
165
3.5.1. Yönetime Katılmanın Yarar ve Sakıncaları
165
3.6. Yöneltme, Güç ve Otorite
167
3.7. Yöneltme ve Yetki
169
4. Koordinasyon (Eşgüdümleme) Fonksiyonu
170
4.1. Koordinasyonun Tanımı ve İlkeleri
171
4.2. Koordinasyon Türleri
172
4.3. Koordinasyon Teknikleri
174
5. Denetim Fonksiyonu
174
5.1. Denetimin Tanımı ve Amacı
175
5.2. Denetimin Evreleri
176
5.3. Etkili Bir Denetim Sürecinin Özellikleri
177
5.4. Denetim Aracı Olarak Bütçe
178
ÇAĞDAŞ ÖRGÜT YAPILARI VE YÖNETİM TEKNİKLERİ
A. ÇAĞDAŞ ÖRGÜT YAPILARI
181
1.1. Dâhili Şebeke Örgütleri
183
1.2. Dengeli Şebeke Örgütleri
183
1.3. Dinamik şebeke Örgütleri
184
3. Yalın Örgütler ve Örgütsel Yalınlaşma
187
3.1. Yalın Örgüt Modeli
188
3.2. Yalın Örgütlerin Yönetimi
189
4. Kademe Azaltma ve Sıfır Hiyerarşi
192
4. Örgütsel Küçülme (Downsizing)
194
5. Örgütsel Reorganizasyon
196
5.1. Reorganizasyonun Amacı
197
5.2. Entropi, Reorganizasyon ve Sinerji İlişkisi
197
6. Değişim Mühendisliği (Reengineering)
198
6.1. Değişim Mühendisliğinin Amacı
200
7.1. Öğrenen Örgütlerin Özellikleri
202
7.2. Öğrenen Örgüt Stratejisi
203
B. ÇAĞDAŞ YÖNETİM UYGULAMALARI
206
1. Kalite ve Toplam Kalite
206
2. Toplam Kalite Yönetimi
210
2.1. Geleneksel Yönetim ve Toplam Kalite Yönetimi
213
2.2. Toplam Kalite Yönetiminin Örgütsel Açıdan Önemi
215
2.3. TKY ve Kaizen (Sürekli İyileştirme)
216
2.4. Kalite Güvence Sistemleri
217
2.5. Dış Kaynaklardan Yararlanma (Outsourcing)
219
2.5.1. Dış Kaynaklardan Yararlanma Nedenleri
220
3. En İyi Uygulamanın Adaptasyonu (Benchmarking)
221
3.1. Kıyaslamanın Amacı ve Önemi
222
3.2. Kıyaslama (Benchmarking) Yöntemleri
223
4. İşgören Güçlendirme (Empowerment–Yetkilendirme)
224
4.1. İşgören Güçlendirme Süreci
225
4.2. İşgören Güçlendirmenin Yararları
226
5. Yetkilendirme ve Yetki Devri
227
ÖRGÜTLERDE İNSAN İLİŞKİLERİ
A. İnsan Kaynakları Yönetimi
229
1. Örgütlerde İnsan İlişkileri
229
2. İKY Başarı Faktörleri
232
3. Örgütlerde Astlarla İlişkiler
234
3.1. Astların Psiko–Sosyal Durumunu Anlamak
235
4. Bilgi Verme ve Bilgi Alma Yöntemi
237
5. Yönetimde Örnek Olmanın Önemi
237
6. Örgütlerde Üstlerle İlişkiler
238
7. Örgütlerde Baskı ve Korkuya Dayanan Davranışlar
239
8. Baskıcı Davranışlar ve Sonuçları
241
9. Örgütsel Kurallara Uyma ve Bağlanma
242
10. Çalışanlara İyi Alışkanlıkların Kazandırılması
243
11. Kötü Alışkanlıklarla Mücadele
244
B. Örgütlerde Disiplin ve Disiplinin Sağlanması
245
1. Örgütsel Disiplinin Sağlanması
246
1.1. Cezalandırma ve Disiplin
247
1.2. İstikrarlı Disiplin Anlayışı
249
ÖRGÜTSEL DAVRANIŞIN YÖNETİMİ
1. Örgütsel Davranış ve Yönetimi
251
2. Çalışma ve Örgüt Psikolojisi
253
1. Klasik Yaklaşımlar
256
1.1. Özellikler Yaklaşımı
256
1.2. Davranışsal Liderlik Yaklaşımları
256
1.2.1. Ohio State Üniversitesi Liderlik Çalışmaları
257
1.2.2. Michigan Üniversitesi Liderlik Çalışmaları
257
1.2.3. Blake ve Mouton’un Yönetim Tarzı Matriksi
258
1.2.4. X ve Y Yaklaşımı
258
1.2.5. Sistem 4 Modeli
259
2. Modern Yaklaşımlar
260
2.1. Durumsal Yaklaşımlar
260
2.1.1. Fred Fiedler’in Etkin Önderlik Modeli
260
2.1.2. Amaç–Yol Yaklaşımı
261
2.2. Alternatif Yaklaşımlar
261
2.2.1. Karizmatik Liderlik
261
2.2.2. Etkileşimci Liderlik
262
2.2.3. Dönüşümcü Liderlik
262
C. ÖRGÜTSEL MOTİVASYON VE YÖNETİMİ
263
1. Motivasyon Kavramı ve Kapsamı
264
1.1. Motivasyon Türleri
265
1.2. Başlıca Motivasyon Araçları
266
1.3. Örgütsel Açıdan Motivasyonun Önemi
269
1.4. Çalışanlar Açısından Motivasyonun Önemi
269
1.5. Yönetici Açısından Motivasyonun Önemi
271
D. ÖRGÜTLERDE GRUPLAR VE GRUPLARIN YÖNETİMİ
272
1. Grup ve Grupların Anlamı
272
1.2. Grupların Özellikleri
275
1.3. Örgütlerde Grupların Fonksiyonları
276
1.4. Grupların Örgütsel Açıdan Yararları
276
1.5. Grupların Örgütsel Açıdan Sakıncaları
278
1.6. Grup Normları ve Grup Dinamiği
278
E. ÖRGÜTSEL ÇATIŞMA VE ÇATIŞMANIN YÖNETİMİ
280
1.1. Örgütsel Çatışma Türleri
282
1.2. Örgütsel Çatışmanın Kaynakları
283
1.3. Örgütsel Çatışmanın Yararları ve Sakıncaları
286
1.4. Örgütsel Çatışmanın Yönetimi
287
1.5. Çatışma Çözümü ve Süreç Danışmanlığı
290
F. ÖRGÜTSEL STRES VE YÖNETİMİ
291
1. Stres ve Örgütsel Stres
292
1.1. Örgütsel Stres Faktörleri
293
1.1.1. İşin Özelliklerinden Kaynaklanan Stres Faktörleri
295
1.1.2. Örgütsel Rolden Kaynaklanan Stres Faktörleri
296
1.1.3. Beşeri İlişkilerden Kaynaklanan Stres Faktörleri
296
1.1.4. Kariyer Geliştirmeden Kaynaklanan Stres Faktörleri
297
1.1.5. Örgütsel Yapı ve İklimden Kaynaklanan Stres Faktörleri
297
1.1.6. Örgütsel Kültürden Kaynaklanan Stres Faktörleri
298
G. ÖRGÜTSEL YARATICILIK
299
1. Yaratıcılık Nedir?
300
3. Yaratıcılık Gerekleri
302
4. Yaratıcılığın Örgütsel Açıdan Önemi
304
H. KİŞİSEL / ÖRGÜTSEL İMAJ VE İTİBAR YÖNETİMİ
305
1. Kişisel İmaj Yönetimi
305
1.1. Başarı Faktörü Olarak İmaj Yönetimi
306
1.2. Olumlu İmaj Oluşturma Yöntemleri
307
2.1. Kurumsal İtibar Yönetimi
309
2.2. İtibar Yönetiminin İlkeleri
310
2.3. İtibarın Kurumsallaştırılması
311
2.4. Kurumsal İtibar Yönetiminde Başarı Faktörleri
313
ÇAĞDAŞ YÖNETİM TEKNİKLERİ
A. AMAÇLARA GÖRE YÖNETİM
317
1. Amaçlara Göre Yönetimin Tanımı ve Kapsamı
318
2. Amaçlara Göre Yönetim Süreci
319
3. Amaçlara Göre Yönetimin Özellikleri
320
4. Amaçlara Göre Yönetimin Olumlu ve Olumsuz Yönleri
321
1. Örgüt Geliştirmenin Tanımı ve Önemi
323
2. Örgüt Geliştirmenin Amacı
323
3. Örgüt Geliştirme Süreci
325
C. ÖRGÜTSEL DEĞİŞİM VE DEĞİŞİMİN YÖNETİMİ
326
1. Değişimin Tanımı ve Kapsamı
328
1.1. Örgütsel Değişimin Nedenleri
330
1.2. Örgütsel Değişim Türleri
330
1.3. Değişime Direnç ve Nedenleri
332
1.4. Değişime Direncin Yönetimi
333
1.5. Değişimin Yönetimi
334
2. Örgütsel Yenileşme
335
2.1 Örgütsel Yenileşme ve İlgili Kavramlar
336
2.2. Yenileşme Yönetimi
338
2.3. Yenileşmenin Örgütsel Engelleri
339
2.3.1. Yenileşmenin İşgören Engeli
341
2.4. Yenileşmeye Direnme Nedenleri
342
1. Vizyon Kavramı ve Anlamı
345
2. Örgütsel Vizyon Oluşturma
346
E. MİSYON VE MİSYON YÖNETİMİ
347
2. Misyon ve Vizyon İlişkisi
348
F. İSTİSNALARLA YÖNETİM
350
1. İstisnalarla Yönetimin Anlamı
351
1.1. İstisnalarla Yönetimin Aşamaları
351
1.2. İstisnalarla Yönetimin Avantaj ve Dezavantajları
352
YÖNETİMİN BAĞLANTI SÜREÇLERİ
1. Örgütsel İletişimin Tanımı ve Anlamı
353
2. Örgütsel İletişimin Önemi
354
3. Örgütsel İletişimin Amacı
355
4. Örgütsel İletişimin Fonksiyonları
356
5. Örgütsel İletişimin İşleyişi
359
5.1. Biçimsel ve Biçimsel Olmayan İletişim
359
5.4. Çapraz (Diyagonal) İletişim
363
5.5. Açık ve Çok Yönlü İletişim
363
1. Krizin Tanımı ve Kapsamı
365
4. Örgütsel Krizin Kaynakları
367
5. Krizin Örgüt Dışı Kaynakları
368
5.1. Stratejik Açıklık
369
5.2. Doğal Felaketler
370
5.3. Genel Ekonomik Belirsizlikler
371
5.4. Teknolojik Gelişmeler ve Yenilikler
371
5.5. Hukuksal ve Politik Düzenlemeler
372
5.6. Uluslararası İlişkiler
372
6. Krizin Örgüt İçi Kaynakları
372
6.2. Üst Düzey Yönetimin Yetersizliği
374
6.3. Bilgi Toplama ve Değerlemede Yetersizlik
375
6.4. Kurumların Tarihi Geçmişi ve Yaşam Evreleri
376
6.5. Örgüt Kültürü ile İlgili Sorunlar
376
6.6. Örgüt İklimi ile İlgili Sorunlar
377
6.7. Belirtileri Görememe
378
6.8. Harekete Geçmeme ve Reaktif Tutum
378
6.9. Yanlış Karar ve/veya Kararsızlık
379
7. Kriz Yönetiminin Aşamaları
379
7.1. Krizi Denetim Altına Alma
380
7.2. Krizin Olumlu Yanlarını Saptama
381
7.3. Kriz Yönetimi Programı Hazırlama
381
7.4. Kriz Yönetim Planı Oluşturma
382
7.5. Kriz Komitesi ve Görevleri
383
7.6. Öğrenme ve Değerlendirme
385
TOPLANTI VE ZAMAN YÖNETİMİ
2. Toplantıda Başarılı Gündem Hazırlama
389
3. Toplantıya Katılacakları Bilgilendirme
391
4. Toplantılarda Fiziksel Ortamın Hazırlanması
391
5. Toplantı Etkinliğini Artırma Yolları
392
6. Toplantılarda Zaman Denetimi
393
1. Zamanın Kavramının Anlamı
395
3. Yönetsel Zaman Kavramı
398
4. Yönetici ve Zaman Yönetimi
399
5. Yöneticilerin Zamanı Etkin Kullanma Yöntemleri
400
6. Astların Zamanını Yönetmek
403