İŞ HUKUKU: KAVRAM – TARİHÇESİ – ÖZELLİKLERİ
§2. İŞ HUKUKUNUN TARİHÇESİ
34
§3. İŞ HUKUKUNUN ÖZELLİKLERİ VE KAYNAKLARI
41
I. İş Hukukunun Özellikleri
41
A. İşçinin Korunması Ön Plândadır
41
B. Kuralları Genellikle Nispî Emredicidir
42
C. İşçi Lehine Yorum Geçerlidir
43
D. İşçinin Kişiliği Önem Taşır
43
E. İşyerinde/İşletmede Yönetime Katılmak Mümkündür
44
F. Özel Hukuka Giren Bir Hukuk Dalıdır
45
II. İş Hukukunun Kaynakları
45
§4. ÇALIŞMA YAŞAMININ ÖRGÜTLERİ
49
§5. İŞ HUKUKUNUN UYGULANMA ALANI
51
I. Konu Bakımından Uygulanma Alanı
51
C. İş Yargılaması Hukuku
51
II. Yer Bakımından Uygulanma Alanı
53
1. Asıl Üretimin (İşin) Yapıldığı Yer (Asıl İşyeri)
54
2. İşyerinden Sayılan Yerler
54
B. İşyerinde Gelişmeler/İşyerinin Devri/Bildirimi
56
D. Grup Oluşturan İşyerleri
59
III. Kişi Bakımından Uygulanma Alanı
60
E. Çırak/Mesleki Eğitim Gören Öğrenci ve Stajyer
79
F. Sendikalar ve Konfederasyonlar
85
§6. BİREYSEL İŞ HUKUKU KAVRAMI VE KAPSAMI
87
A. İş Kanununa Tabi Olan/Olmayan İşler
88
1. Deniz ve Hava Taşıma İşleri
88
2. Belli Sayıda İşçi Çalıştırılan Tarım ve Orman İşlerinin Yapıldığı İşyerleri
90
3. Bir Ailenin Üyeleri veya Hısımları Arasında Dışarıdan Başka Biri Katılmayarak Evlerde ve El Sanatlarının Yapıldığı İşler
92
5. En Fazla Üç Kişinin Çalıştığı Esnaf İşyerleri
93
6. Aile Ekonomisi Sınırları İçinde Kalan Tarımla İlgili Her Çeşit Yapı İşleri
95
7. Profesyonel Sporcular
95
8. Rehabilite Edilenler (ve Yaptıkları İşler)
96
B. Deniz İş Kanunu’na Tabi İşler
96
C. Basın İş Kanunu’na Tabi İşler (ve İşçiler)
97
D. Türk Borçlar Kanunu’na Tabi İşler
99
I. İş Sözleşmesi Kavramı
99
II. İş Sözleşmesinin Öğeleri
100
III. İş Sözleşmesinin Tarafları
105
IV. İş Sözleşmesinin Yapılması
105
A. Sözleşme Görüşmeleri
105
B. Tarafların Ehliyeti
113
C. Sözleşmenin İçeriği
115
F. Yabancıların Durumu
126
G. İş Sözleşmesi Yapma Özgürlüğü/Zorunluluğu
128
V. İş İlişkisinin Türleri
136
A. Tipik/Atipik İş İlişkileri
136
1. Belirli Süreli İş İlişkisi
137
2. Kısmî Süreli Çalışma ve Türleri
138
3. Geçici (Ödünç) İş İlişkisi
145
4. Grup (Takım) ile Kurulan İş İlişkisi
161
5. Evde Çalışma ve Uzaktan Çalışma İlişkisi
162
6. Pazarlamacılık Sözleşmesi
165
B. Deneme Süreli/Deneme Süresiz İş İlişkileri
166
VI. İş Sözleşmesinin Geçersizliği ve Geçersizliğin Sonuçları
168
A. Kesin Geçersizlik Nedenleri
169
B. İş Sözleşmesinin İptali ve İptal Nedenleri
174
C. Geçersizliğin Etkisi
176
§8. İŞ SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN HAKLAR/ BORÇLAR
177
A. İşgörme (Çalışma) Borcu
178
C. İtaat (Uyma) Borcu
182
E. Teslim ve Hesap Verme Borcu
189
II. İşverenin Borçları
191
8. Ücret Garanti Fonu
202
c. Çalışmaktan Kaçınma Hakkı
205
B. İşçiyi Gözetme Borcu
207
C. Eşit Davranma Borcu (Haksız Ayırım Yasağı)
210
§9. İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ
221
I. Kendiliğinden Sona Erme
221
II. Tarafların Anlaşması İle Sona Erme
224
III. Geçersizlik Açıklaması İle Sona Erme
226
IV. Fesih Yoluyla Sona Erme
227
A. Önelli (Süreli) Fesih
230
1. Önele Uyularak Fesih Bildiriminin Sonuçları
233
2. Önellere Gereğince Uymamanın Sonucu
235
B. Peşin Parayla Fesih
238
D. Haklı Nedenle (Olağanüstü/Derhal) Fesih
242
1. İşçi Açısından Haklı Fesih Nedenleri
244
b. Ahlâk ve İyiniyet Kurallarına Aykırı Haller
248
ba. İşverenin İşçiyi Yanıltması
248
bb. İşçinin veya Ailesinin Şeref ve Namusuna Dokunucu Davranışlarda veya Cinsel Tacizde Bulunmak
248
bc. İşverenin İşçiye veya Ailesine Sataşması, Suç İşlemesi, Suça Özendirmesi
249
bd. İşyerinde 3. Kişilerin Cinsel Tacizine Uğramak
252
be. İşçi Ücretinin Gereğince Ödenmemesi
253
bf. İşçiye Az Miktarda İş Verilmesi/İş Koşullarının Uygulanmaması
255
2. İşveren Açısından Haklı Fesih Nedenleri
261
b. Ahlâk ve İyiniyet Kurallarına Aykırı Haller ve Benzerleri
268
ba. İşçinin İşvereni Yanıltması
268
bb. İşveren veya Ailesinin Şerefine Dokunucu Davranışlar
269
bc. İşverenin Başka Bir İşçisine Cinsel Tacizde Bulunmak
269
bd. İşverene Sataşmak veya Alkol ve Uyuşturucu Almak
270
be. Sadakat Borcuna Aykırılık
276
bf. İşyerinde Suç İşlemek
279
bg. Haksız ve İzinsiz Devamsızlık
279
bh. Uyarıya Rağmen Görevini Yapmamakta Israr Etmek
281
bi. İşin Güvenliğini Tehlikeye Düşürmek veya İşverene Zarar Vermek
282
c. Zorlayıcı Nedenler
286
d. Tutuklanma–Gözaltı Nedeniyle Devamsızlık
287
H. Geçerli / Geçersiz Fesih
296
§10. İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİNİN SONUÇLARI
297
I. İşverenin Belge Verme Yükümü Doğabilir
297
II. İş Güvencesi İşlerlik Kazanabilir
299
III. İşe Alma Zorunluluğu Doğabilir
322
IV. Rekabet Yasağı İşlerlik Kazanabilir
322
V. İşsizlik Sigortası Edimlerinden Yararlanılabilir
326
VI. İbra Gündeme Gelebilir
327
VII. Tazminat ve Ceza Koşulu Ödeme Yükümü Doğabilir
329
A. Ceza Koşulunun Ödenmesi
329
§11. ÖZELLİKLİ BİR SONUÇ: KIDEM TAZMİNATI
337
I. Kıdem Tazminatı Kavramı – Tarihçesi – Hukuki Niteliği
337
II. Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Koşulları
339
A. İş K’na Tabi Bir İş Sözleşmesiyle Çalışma Bulunmalıdır
339
B. İş Sözleşmesi Kıdem Tazminatına İmkan Verir Biçimde Son Bulmalıdır
339
1. Sözleşmenin Kendiliğinden Sona Ermesi/ İşçinin Ölümü
340
2. Fesihle Son Bulma Halleri
341
3. En Az Kıdem Koşulu Gerçekleşmelidir
353
III. Kıdem Tazminatının Miktarı ve Hesaplanması
359
IV. Kıdem Tazminatının Ödenmesi
364
§12. ÇALIŞMA (İŞ) SÜRELERİ
367
A. Günlük ve Haftalık İş Sürelerine Bölünebilen ve Denkleştirmenin Uygulanmadığı İşlerde
369
B. Denkleştirme Esasının Uygulandığı Hallerde
372
C. Günlük ve Haftalık İş Sürelerine Bölünemeyen İşlerde Çalışma Süreleri
373
III. Normali Aşan Çalışma ve Türleri
375
1. Fazla Çalışma Kavramı
375
2. Fazla Çalışmanın Türleri
378
a. Olağan Fazla Çalışma
378
b. Zorunlu Fazla Çalışma
383
c. Olağanüstü Fazla Çalışma
385
3. Fazla Çalışmanın Yasaklandığı Haller
386
B. Fazla Sürelerle Çalışma
388
C. Normali Aşan Çalışmaların Karşılığı
390
IV. İş Sürelerinde Esneklik
399
A. Kısmi Süreli Çalışma
400
B. Kayan (Kaygan) İş Süresi Uygulaması
400
C. Vardiyalı Çalışma Sistemi
400
E. Denkleştirme Uygulaması
405
F. Günlük Çalışma Sürelerinin Başlangıç ve Bitişinde Esneklik
406
A. Kısa Çalışmanın Koşulları
407
1. Kısa Çalışmayı Gerektiren Bir Olgu Bulunmalıdır
407
2. İşveren Bu Yüzden İşyerini Tatil Etmeli veya Çalışma Süresini Azaltmalıdır
408
3. Durum İlgili Yerlere Bildirilmeli ve AÇSHB’ce Uygun Bulunmalıdır
408
B. Kısa Çalışma Ödeneği
409
1. Kısa Çalışma Belli Bir Süre Devam Etmelidir
409
2. İşçi İşsizlik Ödeneğine Hak Kazanma Koşullarını Sağlamalıdır
409
3. İşkur’a Başvurulmalıdır
410
§13. DİNLENME SÜRELERİ VE TATİLLER / İZİNLER
410
I. Genel Olarak Dinlenme Süresi
411
II. Günlük Çalışma Bağlamında Dinlenme (Ara Dinlenmesi)
411
III. Hafta Tatili (Haftalık Dinlenme)
414
IV. Ulusal Bayram ve Genel Tatiller
418
V. Yıllık Ücretli İzin
421
VI. Ücretli Mazeret İzinleri
435
VII. Hamilelik/Doğum/Analık Hali İzni
437
§14. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
441
I. İş Sağlığı ve İş Güvenliği Kavramı
441
II. İSG’nin Taraflara Getirdiği Yükler
444
A. İşverenin Yükümlülükleri
444
2. İSG Önlemleri Alma Yükümü
446
3. Çalışanların Sağlık Gözetimini Yapma Yükümü
446
4. Bilgilendirme ve Eğitme Yükümü
448
5. Kayıt Tutma ve Bildirme Yükümü
451
6. Organizasyona Gitme Yükümü
452
7. Çalışan Temsilcisi ve Temsilciliğini Oluşturma Yükümü
459
B. Çalışanların Yükümlülükleri
460
C. Devletin Yükümlülükleri
460
D. İşçi /İşveren Kuruluşlarının Rolü ve Katkısı
466
III. İSG Kural ve Önlemlerine Uymamanın Sonuçları
467
§15. SENDİKA KAVRAMI VE TARİHSEL GELİŞİMİ
469
§16. SENDİKALAR HUKUKU VE KAYNAKLARI
475
II. Sendikalar Hukukunun Kaynakları
475
B. Uluslararası Kaynaklar
476
§17. SENDİKA ÖZGÜRLÜĞÜ
477
I. Olumlu/Olumsuz Sendika Özgürlüğü
477
II. Bireysel/Kolektif Sendika Özgürlüğü
478
III. Sendika Özgürlüğünden Yararlananlar
481
B. İşçi Dışındaki Kamu Görevlileri
482
D. Sendika ve Konfederasyonlar
483
§18. SENDİKA KAVRAMININ ANLAMI VE ÖĞELERİ
483
II. Serbestçe Kurulabilme
484
IV. Demokratik Esaslara Uygunluk
486
V. Özel Hukuk Tüzel Kişiliği
486
§19. İŞÇİ–İŞVEREN SENDİKA VE KONFEDERASYONLARININ KURULUŞU
487
I. Sendikaların Kuruluşu
487
A. Belli Bir İşkolu Esas Alınmalıdır
487
B. Kuruculuk Koşullarını Taşıyan Belli Sayıda Kişi Biraraya Gelmelidir
491
C. Kuruluş Belgesinin Hazırlanarak Yetkili Makama Verilmelidir
495
E. Kuruluşun Gerçekleştiği An
496
II. Konfederasyonların Kuruluşu
496
A. Farklı İşkollarında Faaliyet Gösteren En Az 5 Sendika Biraraya Gelmelidir
496
B. Bu Sendikalar Genel Kurul Kararlarına Sahip Olmalıdır
497
C. Kurucular Gerekli Belgeleri Hazırlayıp Yetkili Makama Vermelidir
497
§20. SENDİKANIN ORGANLARI VE İŞLEYİŞİ
498
C. Sendika Yöneticiliğinin Güvencesi
506
D. Amatör Yöneticiliğin Güvencesi
506
1. İşyeri ve İş Koşulları Değişikliğine Karşı Güvence
507
2. Feshe Karşı Güvence
507
E. Profesyonel Yöneticilik Güvencesi
509
1. İş Sözleşmesini Sona Erdirip Gidenlerin Durumu
509
2. İş Sözleşmesi Askıda Kalanların Durumu
509
a. Sendika Üyeliğinin Devamı Güvencesi
510
b. Sigortalılık Güvencesi
510
III. Zorunlu Organ Üyeliğinin Koşulları
516
A. Genel Kurul Üyeliği
516
B. Diğer Zorunlu Organ Üyeliği İçin Aranan Koşulla
516
1. İlgili Sendikanın Üyesi Olmak
516
2. Kurucular İçin Aranan Koşulları Taşımak
517
IV. Seçimlik Organlara Üyelik
518
§21. SENDİKA/KONFEDERASYON ÜYELİĞİ
519
I. İşçi Sendikası Üyeliği
520
A. Yasa Anlamında Bir İşçi Bulunmalıdır
520
B. İşçi Çalıştığı İşyerinin Girdiği İşkolundaki Bir Sendikaya Üye Olabilir
521
C. Başka Bir Sendikaya Üyelik Bulunmamalı ve Belli Bir Yaşa Ulaşılmalıdır
523
D. Sendika Tüzüğünde Aranan Diğer Koşullar Sağlanmalıdır
527
E. Üyeliğin Kazanımı Yollarından Birisi Gerçekleşmelidir
528
2. Olağan Yol ile Üyelik
528
3. Yargı Yoluyla Kazanım
529
4. Sendikaların Birleşmesi/Katılması Yoluyla Üyelik
530
F. İşçi Sendikasına Üyelik ve Sendikal Faaliyet Güvencesi
530
1. Sendika Üyeliğinin Güvencesi
530
2. Sendikal Nedenli Ayırımcı Tutuma Karşı Yaptırımlar
534
b. Başka Bir Tazminat da İstenebilip İstenemeyeceği
540
c. İş Güvencesinin İşletilebilmesi
542
d. İşçi İş Güvencesini İşletmezse
547
II. İşveren Sendikası Üyeliği
550
A. Yasa Anlamında İşveren Bulunmalıdır
550
B. Ehliyet Koşulu Sağlanmalıdır
551
C. İşyerinin Girdiği İşkolunda Bir Sendikaya Üye Olunabilir
551
D. Üyeliğin Kazanımı Yollarından Birisi Gerçekleşmelidir
553
III. Konfederasyon Üyeliği
556
A. STSK Anlamında Bir Sendika Bulunmalıdır
556
B. Bu Sendikanın Usulünce Üyelik Kararı Alması Gerekir
556
C. Konfederasyon Üyeliğinin Kazanımı Yollarından Birisi Gerçekleşmelidir
557
IV. Üyelikte Teklik İlkesi
558
V. Uluslararası Kuruluşlara Üyelik
559
§22. ÜYELİKTEN DOĞAN HAKLAR VE BORÇLAR
561
A. Kuruluşun/Örgütün Faaliyet ve Yönetimine Katılma Hakkı
562
B. Örgütün Tesis ve Faaliyetlerinden Yararlanma Hakkı
563
C. Üyenin Korunma Hakkı
564
B. Örgütün/Kuruluşun Düzenine Uyma Borcu
570
§23. SENDİKA ÜYELİĞİNİN SONA ERMESİ – ASKI – DEVAM HALLERİ
572
I. Üyeliği Sona Erdiren Haller
573
II. Üyeliği Sona Erdirmeyen Haller
581
§24. SENDİKALARIN FAALİYETLERİ
585
I. Sendika (ve Konfederasyon)lara Serbest Faaliyetler
586
A. Çalışma Hayatına İlişkin Faaliyetler
587
B. Sosyal ve Ekonomik Faaliyetleri
591
C. Faaliyetlerden Yararlanmanın Kuralları
611
II. Sendika (ve Konfederasyon)lara Yasak Faaliyetler
612
§25. KURULUŞLARIN DENETİMİ/FAALİYETİNİN DURDURULMASI VE SONA ERMESİ
617
I. Sendika ve Konfederasyonların Denetimi
617
II. Sendika (ve Konfederasyon)ların Faaliyetinin Durdurulması ve Sona Ermesi
621
A. Sendika ve Konfederasyonların Faaliyetlerinin Durdurulması
621
B. Faaliyeti Durdurmanın Sonuçları
622
C. Sendika ve Konfederasyonların Sona Ermesi
623
1. Sona Erme Nedenleri
623
2. Sona Ermenin Sonuçları
626
TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ HUKUKU
§27. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ
629
I. Toplu İş Sözleşmesi Kavramı
629
A. Zorunlu Kısım (Normatif Kısım)
633
1. İş Sözleşmesinin Yapılmasına İlişkin Hükümler
633
2. İş Sözleşmesinin İçeriğine İlişkin Hükümler
634
3. İş Sözleşmesinin Sona Ermesine İlişkin Hükümler
635
B. İsteğe Bağlı Kısım
636
V. TİS’in Özellikleri
638
A. İşyeri Düzeyinde (İşyeri TİS)
642
B. İşletme Düzeyinde (İşletme TİS)
642
C. Grup Düzeyinde (Grup TİS)
645
VII. TİS’in Tarafları
648
4. Tarafların Durumunda Değişiklik ve Etkisi
660
A. Toplu Görüşmeye Çağrı Yapılmalı
665
B. Toplu Görüşme Başlamış ve Anlaşılmış Olabilir
667
C. Toplu Görüşmede Aksaklık Halinde Barışçı Yollar Denenmelidir
669
D. TİS’in Taraf İradeleri Dışında Oluşumu Halleri İse Şunlardır
670
§28. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN UYGULANMA ALANI
671
I. Zaman Bakımından Uygulanması
671
II. Yer Bakımından Uygulanması
673
III. Kişi Bakımından Uygulanması
674
A. İşçilere Uygulanması
674
1. Üyelik Yoluyla Yararlanma
675
2. Dayanışma Aidatı Ödeyerek Yararlanma
677
3. Taraf İşçi Sendikasının Yazılı Oluru ile Yararlanma
679
4. Teşmil Sonucu Yararlanma
680
B. İşverene Uygulanması
683
§29. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN UYGULANMASI
684
I. TİS’de Değişiklik Yapılması
684
A. TİS Taraflarınca Değişiklik
684
B. Yargı Kararıyla Değişiklik
685
§30. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ
690
I. Toplu İş Sözleşmesini Sona Erdiren Haller
690
A. TİS’in Süresinin Bitimi
690
B. TİS’in Geçersiz Kılınması
691
C. TİS’in Teşmil Edildiği Hallerde Sona Erme
693
II. Sona Ermenin Sonuçları
693
III. TİS’i Sona Erdirmeyen Haller
695
İŞ UYUŞMAZLIKLARI VE ÇÖZÜM YOLLARI
§31. İŞ UYUŞMAZLIĞI KAVRAMI VE ÇEŞİTLERİ
699
I. Bireysel/Toplu İş Uyuşmazlığı
699
II. Hak/Menfaat Uyuşmazlığı
700
§32. İŞ UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜ YOLLARI
700
I. Barışçı Çözüm Yolları
701
1. Olağan Arabuluculuk
703
2. Olağanüstü Arabuluculuk
704
B. Tahkim (Hakeme Götürme)
704
1. Özel (İsteğe Bağlı) Hakem
704
2. Kanuni/ Zorunlu Hakem
705
II. Kavgacı Çözüm Yolları (İş Mücadelesi)
707
§33. İŞ MÜCADELESİ KAVRAMI VE ARAÇLARI
707
I. Genel Olarak Grev Kavramı
709
B. İşçilerin Aralarında Anlaşması veya Bir Kuruluşun Kararına Uyma
710
II. Hukuka Uygun (Yasal) Grev
711
A. Ortada Bir Toplu İş Uyuşmazlığı Bulunmalı
711
B. Denenen Barışçı Yollar Uyuşmazlığı Giderememeli
711
C. Grev Yasağı/Engeli Bulunmamalı
712
D. Grev Kararı Alınmalı ve Yürürlüğe Konulmalı
718
E. Grev Kararı Meslekî Amaçlı Olmalı
719
F. Uygulama Gerekleri Yerine Getirilmeli
720
III. Grevin Uygulanması
725
IV. Grevin Mahkeme Kararıyla Durdurulması
729
B. Grev Hakkının Kötüye Kullanımında
729
V. Yasal Grevin Sonuçları
730
A. Greve Katılmayanların Çalıştırılmaması
730
B. İş Sözleşmesinin Askıda Kalması
730
C. İşyerinden Ayrılma Zorunluluğu
732
D. Başka İşçi Alma ve İşi Başkasına Yaptırma Yasağı
732
E. Başka İşveren Yanında Çalışma Yasağı
733
F. Satışa ve Hammadde Girişine Engel Olamama
734
G. Grevin İşçi Konutlarına Etkisi
734
H. Grev Sırasında Verilen Zarardan Sorumluluk
735
VI. Yasal Grevin Sona Ermesi
736
VII. Yasadışı Grev ve Sonuçları
738
B. Grevin Yasadışılığının Tespiti
739
C. Yasadışı Grevin Sonuçları
740
1. Grevcilerin İşine Son Verilebilir
740
2. Grevcilerden Tazminat İstenebilir
741
3. Grevcilerin Konutta Oturmaları Sıkıntıya Girebilir
741
4. Greve Katılmayanların İş Sözleşmeleri Devam Eder
741
I. Genel Olarak Lokavt Kavramı
742
A. İşçiler Topluca İşten Uzaklaştırılmalı
742
B. Uzaklaştırma İşverence Yapılmalı
742
II. Hukuka Uygun (Yasal) Lokavt
743
A. Usulünce Grev Kararı Alınmalı ve İşveren Tarafına Bildirilmeli
743
B. Usulünce Lokavt Kararı Alınmalı ve Bildirilmelidir
744
C. Lokavt Yasağı/Engeli Bulunmamalı
745
D. İşçiler Topluca İşten Uzaklaştırılmalı ve Bu Durum Bir Başka Hakka Dayanmamalıdır
745
III. Lokavt Kararının Uygulanması
746
IV. Yasal Lokavtın Sonuçları
746
V. Yasal Lokavtın Sona Ermesi
747
VI. Yasadışı Lokavt ve Sonuçları
749
B. Yasadışı Lokavtın Sonuçları
751
1. İşçilik Haklarının Kesintisiz Ödenmesi
751
2. Sözleşmenin Derhal Feshi İmkanı
751
3. Yasadışı Lokavtın Geçici Bir Önlem Olarak Durdurumu
752
VII. Grev ve Lokavtta Mülki Amirin Yetkisi
753